TR201808289T4 - Enzimle işlem için bileşim. - Google Patents

Abstract

Bir enzimatik işlem bileşimi olup, (iii) bir veya daha fazla enzim ve (iv) bir arginin alkil ester bileşiğinden oluşan kombinasyonu içerir.

Description

TARIFNAME ENZIMLE ISLEM IÇIN BILESIM Bu bulus, enzimatik leke çikarma ile lekelerin substratlardan çikarilmasina iliskindir. Özellikle, ancak münhasir olmadan bulus, lekeli bir substrat üzerinde bulunan bir lekeye dogrudan uygulama veya bunun Ön-islemi ile lekelerin çikarilmasi için bir leke çikarma bilesimine iliskindir. Enzimler, deterjan formülasyonlarinda temizleme ve leke çikarmaya yardimci olmak için kullanilir. US3707505, N-Açil amino asit ve bunun tuzlarinin ve esterlerinin mevcudiyetiyle enzim depolama stabilitesi bakimindan gelistirilmis enzim tasiyan deterjan bilesimlerini açiklar; N-asil grubu, 6-20 karbon atomuna sahip bir yag asidinin köküdür. Örnek 10, 15 g lauril alkol eter sülfat, 10 g hindistancevizi yag asidi alkilamidi, 5 g etil alkol ve 2 g N-miristoil- L-arginin bütil ester laktat karisimina 0.1 g proteaz ve 1 g amilaz ilave edilmesiyle elde edilen bir sivi çamasir deterjanini açiklar. WO97/45510, amfoterik veya noniyonik yüzey aktif maddeler, bir asit ve birlesmeli polimerler arasi bir jel agini olusturan jellestirici maddeyi içeren bir asidik temizleme jelini açiklar DEl942236, istege bagli olarak ilave karboksil ve/veya amino gruplarini içeren C4-C11 amino asitler içeren temizleyici bilesimleri ve bu tür bilesimlerin, protein lekelerinin çikarilmasinda kullanimini açiklar. EP2305785, bir sert yüzeyden kirin çikarilmasinin kolaylastirilmasi için özel karboksilik veya amino bilesiklerinin kullanimini açiklamaktadir.. Bulusun amaci, kumaslar ve sert yüzeyler gibi lekeli substratlarin üzerinde bulunan lekelerin düsük / çevre sicakliginda enzimle çikarilmasinin gelistirilmesidir. Bulus, bir veya daha fazla enzim ve bir veya daha fazla arginin bilesiginden olusan kombinasyonlari içeren, çevre sicakliginda leke çikaran bir bilesiine iliskindir. Bir birinci açidan, bu bulus, lekeli substratlardan lekelerin çikarilmasi için çevre sicakliginda aktif bir leke çikarma bilesimi saglar; bilesim, asagidakilerden olusan kombinasyonu içerir: (i) bir veya daha fazla enzim; ve Leke, kati yag, sivi yag, kan, nisasta ve bunlarin kombinasyonlari gibi biyolojik maddeyi içerebilir. Tercihen, bahsedilen lekeler, biyolojik madde, tercihen nisasta içerir ve daha tercihen bunlar, kumas substratin üzerine çökelmistir. Tercihen, bilesim, bir veya daha fazla yüzey aktif madde içerir. Ikinci bir açidan, bulus, bir substrattan, örnegin bir kumas substrattan bir lekenin çikarilmasi için, lekenin, bulusun birinci açisinin bilesimiyle islemden geçirilmesi asamasini içeren bir islem saglar. Tercihen, usul, çevre sartlarinda gerçeklestirilir. Tercihen, ikinci açinin usulü, bahsedilen bilesimin, su ilavesiyle veya su ilavesi olmadan dogrudan lekelenmis substrat üzerine tatbik edilmesi asamasini içerir. Bilesimin tatbik edilmesi asamasi, bir ana yikama islemi olabilir veya diger, sonraki ("ana") yikama islemi asamalarina göre bir ön-asama (ön-islem) olabilir. Ayrica, sonraki yikama asamalari, herhangi bir elde yikama islemini ve/veya bir yikama makinesinde, örnegin çamasir veya bulasik makinesinde yikama islemini içerebilir. Buna göre, üçüncü bir açidan, bulus, asagidakileri içeren bir ön-islem vasitasi saglar: (i) birinci açinin çevre sicakliginda aktif leke çikarma bilesimini depolayan bir depolama haznesi ve (ii) tercihen ikinci açinin usulünü kullanarak, bahsedilen leke çikarma bilesiminin, bir substrat üzerindeki bir lekeye lokal olarak tatbik edilmesi için bir dagitici. Buna göre, bulus, diger bir açidan bir veya daha fazla enzimle kombinasyon halinde bir arginin alkil esterinin, çevre sartlarinda lekeli bir substrattan bir lekenin çikarilmasinda kullanimini saglar. Bulusla, arginin alkil esteri, kumas üzerinde bulunan lekelerin enzimatik çikarilmasini arttirir ve düsük sicakliklarda etkilidir. Bu, çevre sicakliginda suda yikamanin yaygin oldugu bölgelerde lekeli kumaslarin gelistirilmis çamasir (diger bir deyisle kumas) temizligini saglar. Düsük sicakliklarda gelistirilmis yikama performansi, yasam standartlari arttikça ve daha fazla kisi çamasir makinesi satin aldikça yükselen bir egilim olarak bu ülkelerde sicak suyla yikamanin benimsenmesinin önlenmesine yardimci olabilir. Bulus, depolama sirasinda enzimin sicaklik hassasiyetini ciddi bir sekilde gözönünde bulundurmadan, çevre sicakliginda temizleme islemlerinde (düsük sicaklikta yikama banyosu ile) proteinli ve/veya nisasta esasli kir ve/veya lekelerin enzimatik performansini saglar. Enzim, bu nedenle diger hususlari da gözönünde bulundurarak daha serbest bir sekilde seçilebilir. Arginin alkil esteri, çevre sicakliginda lekelerin çikarilmasini arttirir ve dolayisiyla her yikama için enerji maliyetini büyük ölçüde azaltabilir. Burada kullanildigi sekliyle, "substrat", kumas, örnegin giysiler ve diger yüzeyler, örnegin çatal-biçak takimlari, tabak takimlari ve diger ev tipi sert yüzeyleri içerir. Burada kullanildigi sekliyle, "arginin ester"/"arginin alkil ester" terimlerinin, stereoizomerik ve rasemik formlari, bunlarin tuzlarini ve karisimlarini içermesi ainaçlaninistir. Tercihen, arginin alkil esteri, herhangi bir yikama banyosunda, 0.01 mg/ml araliginda yer alan bir konsantrasyonda bulunur. Tercihen, arginin alkil esteri, bulusun mg araliginda yer alan bir konsantrasyonda bulunur. Bilesim, tek dozlu bir formatta veya çok dozlu olarak, tüketici tarafindan bir dozaj vasitasini kullanarak ölçülen serbest akan bir formatta (örnegin toz, sivi, jel, macun) formunda saglanabilir. Doz, 10 ml ila 100 m1 araliginda olabilir. Lokalize leke islemi / ön-islem için ön-islem vasitalari için, bilesim içindeki konsantrasyon, daha yüksek olabilir ve doz basina konsantrasyon, ana yikama formülasyonlarindakinden daha yüksek olabilir, dolayisiyla doz basina 300-5000 mg, tercihen doz basina 500 mg - 2000 mg araliginda olabilir. Ön-islem vasitasinin doz seviyeleri, 0. 1- 10 ml arasi degisebilir. düsük veya daha düsük, daha tercihen 15°C veya daha düsük, ancak her zaman 1 santigrat dereceden daha yüksek anlaminda anlasilmalidir ve "aktif", leke çikarmanin basarilmasinda etkili anlamina gelir. Burada kullanildigi sekliyle, enzimatik islem bilesimi baglaminda "islem", tercihen temizlik ve daha tercihen leke çikarma anlamina gelir. Tercihen, "leke çikarma", Remisyon üniteleri veya Remisyon indeksi olarak ölçülür. "Leke çikarma", tercihen 2°ye esit veya bundan büyük ve daha tercihen 5"ten büyük veya buna esit Remisyon ünitesine esit bir remisyon oldugunda gösterilmistir. Bu, (insan gözüyle) görünür bir etki için etkili leke çikarmayi temsil eder. Burada kullanildigi sekliyle, "enzim" terimi, dahil edilen (örnegin rekombinant tekniklerle üretilen) enzim varyantlarini içerir. Bu tür enzim varyantlarinin örnekleri, örn., EP ve WO 94/0261 8ide (Gist-Brocades NV) açiklanmistir. Bahsedilen bütün yüzdeler, baska türlü belirtilmedikçe toplam bilesime dayali olarak hesaplanan agirlik yüzdeleridir. "% ag. kisaltmasi, toplam bilesimin % agirligi olarak anlasilmalidir. Tercihen, yikama banyosu, 4-9.5 araliginda bir pH"a sahiptir. Tercihen, ön-islem bilesimi, çevre sicakliginda aktiftir. Buna göre, sulu yikama isleminin yikama banyosu asamasinin sicakligi, bu nedenle kurutma hariç, yikama sirasinda her zaman 40°C'den az ve tercihen 30°Ciden az ve daha tercihen 25°C9den az ve daha tercihen 22°C,den az, ayrica daha tercihen 15°C veya daha azdir. Düsük sicaklikta yikama banyosunun tesvik edilmesi, çevresel ve finansal açidan avantajlidir. Buna göre, enzimatik islem bilesimi, tercihen bir substratin, örnegin burada anlatilan usulde bilesimi düsük sicakliklarda kullanarak islemden geçirilmesi için talimatlarla birlikte ambalajlanir; düsük sicakliklar, tercihen 40°C,den düsüktür, daha tercihen °C"den düsüktür, daha da tercihen 25°C9den düsüktür, tercihen 22°C veya daha az, en çok tercihen 15°C9dir. Bulus, çevre sicakliginda temizlik islemlerinde (diger bir deyisle çevre sicakliginda yikama banyosu ile) lekelerin enzimatik temizliginin gerekli oldugu, ancak bilesimlerin, kaçinilmaz olarak daha yüksek sicakliklarda depolandigi özel durum için bilhassa avantajlidir. Psikrofilik enzimler, düsük sicakliklarda etkilidirler, ancak esneklikleri nedeniyle yüksek sicakliklara karsi hassastirlar. Mezofilik (ve termofilik) enzimler, yüksek sicakliklarda stabildirler, ancak düsük sicaklikta yikama sartlarinda azaltilmis performansa sahiptirler. Bulus, mezofilik enzimleri kullanarak bir substratin düsük sicaklikta enzimatik temizligini saglar. Buna göre, enzim sistemi tercihen bir mezofilik veya termofilik enzim sistemini içerir. Enzim sistemi, bir mezofilik, termofilik veya psikrofilik enzim sistemi olabilir. Enzimler, hayvan, bitki, bakteri kaynakli (bakterilerden elde edilen) veya mantar kaynakli (mantarlardan elde edilen) olabilir; bununla birlikte bakteri kaynakli enzimler tercih edilir. Kimyasal olarak modifiye edilmis veya protein yapilandirmali mutantlar dahil edilmistir. Bu tür enzimleri kodlayan genler, bir konakçidan, orijinal konakçi ile ayni olabilen veya olmayabilen tercih edilen bir ekspresyon üretimi konakçisina aktarilabilir. Bir veya daha fazla enzim, amilazlar, selülazlar, lipazlar, fosfolipazlar, kütinazlar, esterazlar, peroksidazlar/oksidazlar, oksidoredüktazlar, pektazlar, liyazlar, pektat liyazlar, mannanazlar ve bunlarin karisimlarindan olusan gruptan seçilebilir. Bir veya daha fazla enzim tercihen bir amilaz içerir. Uygun amilazlar (alfa ve/veya beta), bakteri veya mantar kaynakli olanlari içerir. Kimyasal olarak modifiye edilmis veya protein yapilandirmali mutantlar dahil edilmistir. Amilazlar, Bacillus'tan, örnegin GB 1,296,839,da daha detayli olarak anlatilan B. licheniformis°in suslarindan elde edilen alfa-amilazlari içerir. Tercihen enzim, deterjan bilesimine karistirildiginda sivi formdadir. Piyasada bulunan amilazlar, DuramleM, TermamleM, Termamyl UltraTM, NatalaseTM, StainzymeTM, FungamleM ve BANTM (Novozymes A/S), RapidaseTM ve PurastarTM (Genencor International Inc),dir. Piyasada bulunan ainilazlar, StainzymeTM,yi (Novozymes) içerir. Enzimler, tercihen ag. % 0.001-5, daha tercihen ag. % 0.01-3 seviyesinde bulunur. Bilesim, tercihen diger enzimleri içerir. Bilesim, tercihen bir lipaz içerir; tercih edilen lipazlar, Humicola lanuginosa susu DSM 4109°dan elde edilen yabani tipteki lipaz ile en azindan yüzde 90 dizi özdesligine sahip olan ve bahsedilen yabani tipteki lipaza kiyasla, El veya Q2497un 15A"si içinde elektriksel olarak nötr veya negatif yüklü bir amino asidin, pozitif yüklü bir amino asitle bir sübstitüsyonunu içeren ve ayrica asagidakileri içerebilen bir amino asit dizisine sahip bir polipeptiti içeren "birinci yikama" lipazlari olarak adlandirilan lipazlari içerir: (1) C-terminalinde bir peptit ilavesi; (Il) N-terminalinde bir peptit ilavesi; (Ill) asagidaki sinirlamalar: i. bahsedilen yabani tipte lipazin E210 konumunda negatif yüklü bir ainino asiti içerir; ii. bahsedilen yabani tipte lipazin konumlari 90-101,e karsilik gelen bölgede negatif yüklü bir amino asidi içerir; ve iii. bahsedilen yabani tipte lipazin N94°üne karsilik gelen bir konumda nötr veya negatif yüklü bir amino asidi içerir; ve/ veya iv. bahsedilen yabani tipte lipazin konumlari 90-101,e karsilik gelen bölgede bir negatif yüke veya nötr yüke sahiptir; ve v. bunlarin karisimlari. Bunlar, Novozymeslten LipexTM markasi altinda temin edilebilirler. Novozymes°dan temin edilen, ancak yukaridaki tanimin disinda kaldigi düsünülen benzer bir enzim, Novozymes tarafindan LipocleanlM olarak açiklanmistir ve bu da tercih edilir. Diger olasi lipazlar, Humicola (T hermomyces ile es-anlamli), örn., diger H. lamigi'riosa (T. lanuginosus) suslarindan veya H. i'nsolens, bir Pseudomonas lipazi, örn., P. alcaligenes "ten veya P. pseudoalcaligenes, P. cepaci'a, P. stutzeri, P. fluorescens, Pseudomonas tür. susu SD , P. wisconsi'nensis, bir Bacz'llus lipazi, örn.B. subtili's (Dartois ve dig. (1993), Biochemica et Biophysica Acta, 91/16422) lipazlari içerir. Piyasada bulunan lipaz enzimleri, LipolaseTM ve Lipolase UltraTM, ve Bakteriyel enzim Lipomax ® "yi (Genecor) içerir. Bu, Gist-Brocadesîn (M.M.M.J. Cox, H.B.M. Lenting, L.J.S.M. Mulleners ve d J.M. van der Laan) WO 94/25578Sde anlatilan Pseudomorias alcalz'genes lipazinin M21L varyantina sahip bakteriyel kaynakli bir lipazdir. Bilesim, tercihen EC 3.1.1.4 ve/veya EC 3.1.1.32 olarak siniflandirilan bir fosfolipazi içerir. Burada kullanildigi sekliyle, fosfolipaz terimi, fosfolipidlere karsi aktiviteye sahip bir enzimi belirtir. Fosfolipidler, örnegin lesitin veya fosfatidilkolin, bir dis (sn-1) ve orta (sn-2) konumlarinda iki yag asidiyle esterlestirilen ve üçüncü konumda fosforik asitle esterlestirilen gliserolden olusur; fosforik asit, buna karsilik bir amino-alkole esterlestirilebilir. Fosfolipazlar, fosfolipidlerin hidrolizine katkida bulunan enzimlerdir. Lizofosfolipidlerin olusturulmasi için (sirasiyla sn-l ve sn-2 konumunda) bir yag asili grubunu hidrolize eden fosfolipazlar; ve lizofosfolipidde geri kalan yag asili grubunu hidrolize edebilen lizofosfolipaz (veya fosfolipaz B) dahil birkaç tipte fosfolipaz aktivitesi ayirt edilebilir. Fosfolipaz C ve fosfolipaz D (fosfodiesterazlar), sirasiyla diasil gliserol veya fosfatidik asit salar. Bilesim, tercihen EC 3.1.1.74 olarak siniflandirilan bir kütinazi içerir. Bulusa uygun olarak kullanilan kütinaz, herhangi bir kaynaktan olabilir. Tercihen kütinazlar, mikrobiyal, özellikle bakteri, mantar veya maya kaynaklidir. Bilesim, tercihen bakteri veya mantar kaynakli olanlari içeren bir selülaz içerir. Kimyasal olarak modifiye edilmis veya protein yapilandirmali mutantlar dahil edilmistir. Uygun selülazlar, Bacillus, Pseudomonas, Humicola, Fusari'um, Thielavia, Acremonium insolens, Thielavi'a terrestri's, Myceli'ophthom thermophi'la, ve Fusarium oxysporumüan üretilen mantar selülazlarini içerir. Piyasada bulunan selülazlar, CelluzymeTM, CarezymeTM, EndolaseTM, RenozymeTM (Novozymes A/S), ClazinaseTM ve Puradax HATM (Genencor International lnc.), ve KAC-500(B)TM "yi (Kao Corporation) içerir. Bilesim, tercihen özellikle bakteri kaynakli peroksidazlari/oksidazlari içerir. Kimyasal olarak modifiye edilmis veya protein yapilandirmali mutantlar dahil edilmistir. Bir oksidatif bakteri örnegi, sinirlandirici olmaksizin oksidazlarin kaynagini olusturan Aeromonas türfdür. Bilesim, tercihen farkli bakteri cinslerinden örnegin Erwinia, Pseudoinonas, Klebsiella ve 949) klonlanan pektat liyazlari dahil bir pektat liyazi (ayni zamanda poligalakturonat liyazlari olarak adlandirilir) içerir. Bacillus pumilus (Dave ve Vaughn (1971) J. Bacteriol. 8-10'da maksimum aktiviteye sahip pektat liyazlarin aritilmasi da anlatilmistir. Yukaridakilerin yani sira çift degerli katyondan bagimsiz ve/Veya isil dengeli pektat liyazlar da, bulusun uygulanmasinda kullanilabilir. Tercih edilen düzenlemelerde, pektat düsünülmüs pektat liyazlar (Bacillus licheniformis9ten türetilenler), ABD Patenti No. 6,284,524°te açiklanmistir. Özellikle düsünülmüs pektat liyaz varyantlari, WO açiklanmistir. Piyasada bulunan alkali peptat liyazlarin örnekleri, Novozymes A/S Danimarka7dan BlOPREPTM ve SCOURZYMETM L,yi içerir. Bilesim tercihen bir mannanaz içerir: Mannanazlarin örnekleri (EC 3.2.1.78), bakteri ve mantar kaynakli mannanazlari içerir. Özel bir düzenlemede, mannanaz, ipliksi mantar cinsi Aspergillussun bir susundan, tercihen Aspergillus niger veya Aspergillus aculeatus"tan açiklar. Mannanazlar, ayrica Bacillus organizmalari dahil birkaç bakteriden izole edilmistir. Örnegin, Talbot ve dig., Appl. Environ. Microbiol., Cilt 56, No. 11, pp. 3505- 3510 (1990), Bacillus stearothermophilugdan elde edilen bir beta-mannanazi anlatir. subtilissten elde edilen bir beta-mannanazi anlatir. JP-A-O3047076, Bacillus tür. "den elde edilen bir beta-inannanazi açiklar. JP-A-63056289, bir alkali, isil dengeli beta-mannanazi açiklar. JP-A-63036775, beta-mannanaz ve beta-mannosidaz üreten Bacillus AM-OOllden alkali beta-mannanazlari açiklar. Bacillus amyloliquefaciens'dan saglanan veya mannanaz aktif maddesi gibi bir hemiselülazi anlatir. Burada, WO 99/64619'da açiklanan Bacillus agaradhaerens, Bacillus licheniformis, Bacillus halodurans, Bacillus clausii, Bacillus tür. ve Humieola insolens,den elde edilen alkali sinifi 5 ve 26 mannanazlar düsünülmüstür. WO 99/64619'da Örneklersde yer alan Bacillus tür. mannanazlar özellikle düsünülmüstür. Piyasada bulunan mannanazlarin örnekleri, Novozymes A/S Danimarka°dan elde edilen MannawayTM7yi içerir. Enzim ve herhangi bir parfüm/koku veya ön-koku, bir miktar etkilesim gösterebilir ve bu etkilesim negatif olmayacak sekilde seçilmelidir. Bazi negatif etkilesimler, enzim ve ön- kokudan birinin veya digerinin kapsüllenmesiyle ve/veya ürün içinde ayirma ile önlenebilir. Yüzey Aktif Madde Bilesim, tercihen bir yüzey aktif madde içerir. Yüzey aktif madde, bir sentetik yüzey aktif madde olabilir. Tercihen yüzey aktif madde, öm., bakteriler, mantarlar veya diger mikroplardan mikrobiyal olarak sentezlenebilen bir biyo-yüzey aktif maddeyi içerir. Tercihen, biyo-yüzey aktif madde, bir ramnolipid veya soforolipid veya trehalolipid veya bir mannosileritritol lipid (MEL) olabilen bir glikolipid biyo-yüzey aktif maddeyi içerir. Alternatif olarak, biyo-yüzey aktif madde, bir sellobiyoz, peptit esasli biyo-yüzey aktif maddeler, lipoproteinler ve Iipopeptitler, örn., surfaktin, yag asitleri, örn., korinomukolik asitler (tercihen hidrokarbon zinciri C12-C14"e sahip), fosfolipidler, (örn., n-alkanda yetistirilen Rhodococcus erythropolis tarafindan üretilen fosfatidiletanolamin, su ve heksadekan arasindaki arayüz geriliminin, l mN m-1,den daha küçük bir degere azalmasina ve 30 mg L-l olan CMC"ye yol açmistir (Kretschner ve dig., 1982) ve Spiculisporic asit, polimerik biyo-sürfaktanlar, örnegin emülsan, lipozan, mannoprotein ve polisakarit-protein komplekslerini içerebilir. Tercihen biyo-yüzey aktif madde, bir ramnolipid içerir. Bulusa uygun bilesiin, bir yüzey aktif madde, tercihen temizleyici bir yüzey aktif madde içerir. Temizleyici yüzey aktif madde ile, yüzey aktif maddenin veya herhangi bir yüzey aktif madde karisiminin en azindan bir yüzey aktif maddesinin, çamasir yikama isleminin bir parçasi olarak islemden geçirilen tekstil kumaslara temizlik, diger bir deyisle temizleyici bir etki sagladigini kastetmekteyiz. Temizleyici yüzey aktif maddeler olabilen veya olmayabilen diger yüzey aktif maddeler, bilesimin parçasi olarak kullanilabilir. Temizleyici yüzey aktif madde, çamasir deterjani bilesimlerinde, agirlikça % 3 ila 85, tercihen agirlikça % 3 ila 60, daha tercihen agirlikça % 3 ila 40, en çok tercihen agirlikça aktif maddeler ilave edilebilir; bunlar, temizleyici veya temizleyici olmayan yüzey aktif maddeler olabilir. Tercihen temizleyici yüzey aktif madde, anyonik yüzey aktif madde, noniyonik yüzey aktiiC madde veya ikisinin bir karisimini içerir. Daha tercihen temizleyici yüzey aktif madde karisimi, anyonik ve noniyonik yüzey aktif maddeleri içerir. Katyonik yüzey aktif madde, istege bagli olarak temizleyici yüzey aktif maddenin bir parçasi olarak bulunabilir. Mevcut oldugunda, anyonik yüzey aktif madde, mevcut yüzey aktif maddelerin toplam agirligina dayali olarak agirlikça % 0.1 ila 95, tercihen agirlikça % 1 ila 50, daha tercihen agirlikça % 1.5 ila 25 arasi bir seviyede bulunur. Noniyonik yüzey aktif madde, mevcut oldugunda, mevcut yüzey aktif maddelerin toplam agirligina dayali olarak agirlikça % 0.1 ila 95, tercihen agirlikça % 1 ila 50, daha tercihen agirlikça % 1.5 ila 25 arasi bir seviyede bulunur. Hem anyonik hem de noniyonik yüzey aktif maddeleri içeren temizleyici bir yüzey aktif madde karisimi kullanildiginda, bu durumda anyonik yüzey aktif maddenin, noniyonik yüzey aktif maddeye orani tercihen 10:] ila 1:101dur. Noniyonik yüzey aktif madde Bu açiklamanin amaçlari için, "noniyonik yüzey aktif madde", baska türlü belirtilinedikçe, 6-11"lik normal yikaina pH"inda net bir yük sergileyen fonksiyonel gruplari büyük ölçüde içermeyen, yaklasik 10.0005den küçük olan bir moleküler agirliga sahip amfifilik moleküller olarak tanimlanacaktir. Herhangi bir tipte noniyonik yüzey aktif madde kullanilabilir. Oldukça tercih edilenler, Cg- C35, tercihen Cg-C30, daha tercihen Cio-C24, özellikle Cio-Cig karbon atomlu bir alkil zincirine ve tercihen 3 ila 25, daha tercihen 5 ila 15 etilen oksit grubuna sahip yag asidi alkoksilatlari, özellikle etoksilatlari, örnegin Shell°den (Lahey, Hollanda) NeodoFler; 1,000 ila 30,000 arasi moleküler agirliga sahip olabilen etilen oksit/propilen oksit blok polimerleri, örnegin BASF"tan (Ludwigshafen, Almanya) Pluronic (ticari marka); ve alkilfenol etoksilatlar, örnegin Dow Chemical`dan (Midland, Mich., ABD) temin edilebilen Triton X-1007dür. Bu bulusun kapsami içinde düsünülen diger noniyonik yüzey aktif maddeler, alkanolaminlerin, yag asitleriyle kondansatlari, örnegin kokamid DEA, poliol-yag asidi esterleri, örnegin Uniqemasdan (Gouda, Hollanda) temin edilebilen Span serisi, etoksillenmis poliol-yag asidi esterleri, örnegin Uniqema7dan (Gouda, Hollanda) Tween serisi, alkilpoliglikozitler, örnegin Cognisîen (Düsseldorf, Almanya) temin edilebilen APG dizisi ve n-alkilpirolidonlar, örnegin ISP (Wayne, N.J. ABD) tarafindan pazarlanan Surfadone serisi ürünleri içerir. Anyonik yüzey aktif madde çözeltide bulundugunda, bir net anyonik yük sergileyen bir veya daha fazla fonksiyonel grubu içeren amfifilik moleküller olarak tanimlanir. Tercih edilen anyonik yüzey aktif maddeler, moleküler yapilarinda, 6 ila 24 karbon atomu içeren bir alkil köküne ve sülfonik ve sülfürik asit ester köklerinden olusan gruptan seçilen bir köke sahip organik kükürt reaksiyon ürünlerinin alkali metal tuzlaridir. Burada anlatilan herhangi bir anyonik yüzey aktif maddenin, örnegin alkil eter sülfatlar, sabunlar, yag asidi ester sülfonatlar, alkil benzen sülfonatlar, sülfosüksinat esterleri, birincil alkil sülfatlar, olefin sülfonatlar, parafin sülfonatlar ve organik fosfatin kullanilabilmesine ragmen, tercih edilen anyonik yüzey aktif inaddeler, yag asidi karboksilatlarin, yag alkolü sülfatlarin, tercihen birincil alkil sülfatlarin alkali ve alkali toprak metal tuzlaridir; daha tercihen bunlar, etoksillenmistir, örnegin alkil eter sülfatlar; ve alkilbenzen sülfonatlar veya bunlarin karisimlaridir. Katyom'k, amfoterik yüzey aktif maddeler ve/veya melez iyonik yüzey aktif maddeler Yine bulusa uygun bilesimlerde, katyonik, amfoterik yüzey aktif maddeler ve/Veya melez iyonik yüzey aktif maddeler de bulunabilir. Tercih edilen katyonik yüzey aktif maddeler, R1R2R3R4N+ X` genel formülüne sahip dördüncül amonyum tuzlaridir; burada örnegin R1 bir Ciz-C14 alkil grubudur; R2 ve R3 metil gruplaridir; R4 bir 2-hidroksietil grubudur ve X' bir klorür iyonudur. Bu madde, Clariant GmbH,den agirlikça % 40 sulu çözelti formunda, Praepagen (Ticari Marka) HY olarak temin edilebilir. Tercih edilen bir düzenlemede, bulusa uygun bilesim, bir amfoterik veya melez iyonik yüzey aktif madde içerir. Amfoterik yüzey aktif maddeler, hem asidik hem bazik gruplar içeren moleküllerdir ve 6 ila 11 arasi normal yikama pH'inda melez iyonlar olarak bulunacaklardir. Tercihen bir amfoterik veya melez iyonik yüzey aktif madde, agirlikça arasi bir seviyede bulunur. Uygun melez iyonik yüzey aktif maddeler, kapsamli olarak, 8 ila 18 karbon atomlu bir uzun zincir grubuna ve sülfat, sülfonat, karboksilat, fosfat veya fosfonattan olusan gruptan seçilen en azindan bir suda çözünen köke sahip alifatik dördüncü] amonyum, sülfonyum ve fosfonyum bilesiklerinin türevleri olarak tanimlananlarla örneklenir. Bu bilesikler için genel bir formul asagida verilmistir: R1(R2)XY+R3Z' burada R1, 8-18 karbon atomuna, 0 ila 10 etilen-oksi grubuna veya 0 ila 2 gliseril ünitesine sahip bir alkil, alkenil veya hidroksialkil grubunu içerir; Y, bir azot, kükürt veya fosfor atomudur; R2, 1 ila 3 karbon atomuna sahip bir alkil veya hidroksialkil grubudur; Y, bir kükürt atomu oldugunda x, lidir ve Y, bir azot veya fosfor atomu oldugunda, X, Zidir; R3, 1 ila 5 karbon atomlu bir alkil veya hidroksialkil grubudur ve Z, sülfat, sülfonat, karboksilat, fosfat veya fosfonattan olusan gruptan seçilen bir köktür. Tercih edilen amfoterik yüzey aktif maddeler, amin oksitler, örnegin koko dimetil amin oksittir. Tercih edilen melez iyonik yüzey aktif maddeler, betainler ve özellikle amidobetainlerdir. Tercih edilen betainler, C8 ila Cig alkil amidoalkil betainler, örnegin koko amido betaindir. Bunlar, toplam bilesimin agirligina dayali olarak tercihen ag. % 0 ila , daha tercihen ag. % 1 ila 5 miktarinda bulunan ortak yüzey aktif maddeler olarak dahil edilebilirler. Bu bulusa uygun bilesime dahil edilmek üzere tercih edilen amfoterik veya melez iyonik yüzey aktif maddeler, betain yüzey aktif maddelerdir. Bunlarin örneklerinden, asagidaki listede bahsedilmistir. Sülfatobetainler, örnegin 3-(dodesildimetilamonyum)-l-propan sülfat; ve 2- (kokodimetilamo nyum)- l -etan sülfat. Sülfobetainler, örnegin: 3-(dodesildimetil-amonyum)-2-hidroksi-1-propan sülfonat; 3- (tetradesil-dimetilamonyum)-l-propan sülfonat; 3-( Ciz-CM alkil-amidopropildimetil- amonyum)-2-hidr0ksi-l-propan sülfonat ve 3-(k0k0dimetilam0nyum)-l-propan sülfonat. Karboksibetainler, örnegin (dodesildimetilamonyum) asetat (ayni zamanda lauril betain olarak bilinir); (tetradesildimetilamonyum) asetat (ayni zamanda miristil betain olarak bilinir); (kokodimetilamonyum) asetat (ayni zamanda hindistancevizi betaini olarak bilinir); (oleildimetilamonyum) asetat (ayni zamanda oleil betain olarak bilinir); (dodesiloksimetildimetilamonyum) asetat; ve (kokoamido-propildimetilamouyum) asetat (ayni zamanda kokoamido-propil betain veya CAPB olarak bilinir). Sülfonyuin betainler, örnegin: (dodesildiinetilsülfonyum) asetat; ve 3-(kokodimetil- sülfonyum)-1-propan sülfonat. Fosfonyumbetainler, örnegin 4-(trimetilfosf0nyum)-1-heksadekan sülfonat; 3- (dodesildimetilfosfonyum)- 1 -propansülfonatg ve 2-(d0desildimetilf0 sfonyum)-1-etan sülfat. Bu bulusa uygun bilesimler, amfoterik veya melez iyonik yüzey aktif maddeler olarak tercihen karboksibetainleri veya sülfobetainleri veya bunlarin karisimlarini içerir. Özellikle tercih edilen lauril betaindir. Islem bilesimi, deterjan sivilarinda yaygin olarak bulunan diger terkip maddelerini içerebilir. Özellikle poliesterde substantif kir çözücü polimerler, hidrotroplar, opaklastiricilar, renklendiriciler, parfümler, diger enzimler, diger yüzey aktif maddeler, parfüm ve bakim katkilari gibi terkip maddelerinin mikrokapsülleri, yumusaticilar, kirin yeniden çökelmesini önleyici polimerler, agartici, agartma aktivatörleri ve agartma katalizörleri, antioksidanlar, pH kontrol maddeleri ve tamponlar, koyulastiricilar, reoloji modifikasyonu için dis yapilandiricilar, görsel isaretler, bunlara gömülü fonksiyonel terkip maddeleri ve teknik alanda vasifli kisilerce bilinen diger terkip maddeleri ile birlikte veya bunlar olmadan bulunabilir. Bilesim, enzimler içerir. Bilesim, tercihen proteaz ve/veya amilaz içermez veya en azindan bunlari büyük ölçüde içermez. Bilesim, tercihen hindistancevizi yag asidinin alkil amidlerini içermez veya en azindan bunlari büyük ölçüde içermez. Bulus, simdi asagidaki sinirlandirici olmayan örneklere referansla daha da anlatilacaktir. Anlatilan seviyelerde arginin alkil esterinin ilave edilebilecegi uygun bir çamasir Terkip Maddesi A bilesiminin toplam agirligina dayali Non-iyonik Neodol 25-7 6.2 Anyonik yüzey aktif madde LAS 11.8 Terkip Maddesi Laurik Yag Asidi P5908 Gliserol Monopropilen Glikol Sitrik Asit Ikincil Maddeler Arginin alkil esteri Neodol 25-7, Shell: C12-C15 alkol 7-etoksilat LAS asidi = CiO-C14 alkil benzen sülfonik asit; SLES = Cl2-Cl3 alkol 3-etoksilat sülfat, Na tuzu: A bilesiminin toplam agirligina dayali Doz basina gerektigi kadar 100,e tamamlayici miktarda (ortalama 3 etilen oksit grubuna sahip) Deneysel Örnekler Örnek bir çamasir deterjani bilesimi, yukarida anlatilmistir. Leke ikarma Analizi Örnek Reaktifler: sodyum lauril eter sülfat - Asagidaki kirli bez numuneleri, delinerek diskler halinde kesildi ve 300 umdik 96 Amilaza duyarli leke: CSZ7: patates nisastasi, renkli (Testfabrics Inc.) 0 Enzim Stainzyme 12L (Novozymes) . enzimsiz çamasir deterjani bilesimi - Arginin metil esteri (L-Arginin metil ester diklorürü olarak, Sigma Kat. No. 26340- Örnek Protokol : i Lekelenen bez, artik serbest lekenin çikarilmasi için ön-durulamadan geçirildi: 0 Her kuyucuga 200 pl damitik su ilave edildi 0 Plakalar, 10 dk boyunca 900 rpm7de sarsildi o Yikama çözeltisi çikarildi Reaksiyon karisimlari: Test Karisimi: Enzim Stainzyme 5 mg/L 20 pl Çamasir deterjan] bilesimi 5 mg/L 100 pl Arginin metil ester seyreltisi* 20 nl Damitik su 60 nl *Damitik suda asagidaki mg/ml konsantrasyonlarina seyreltilen arginin metil Kontrol Karisimi: Çamasir deterjani bilesimi: 5 mg/L 100 ul Damitik su 80 ul Enzim en son ilave edildi. Reaksiyonlar, 900 rpm,de sarsarak, 1 saat boyunca 22 derecede enkübe edildi. Bez, her kuyucuga 200 ul damitik su ilave ederek, ardindan 5 dakika boyunca 900 rpmlde sarsarak durulandi. Bu prosedür, ardisik dört kez tekrarlandi. Bez, 3 saat boyunca 40 derecede kurutuldu. Kurutma sonrasi, leke plakalari, dijital olarak tarandi ve bunlarin delta E degeri ölçüldü. Bu deger, temizleme etkisinin ifade edilmesi için kullanilir ve yikandiktan sonra beyaz bir bez ila lekeli bezin arasindaki renk farki olarak tanimlanir. Matematiksel olarak, deltaE°nin tanimi, asagida verilmistir: burada AL, yikanan ve beyaz bez arasindaki karanlik farkinin bir ölçüsüdür; Aa ve Ab, her iki bez arasinda sirasiyla kirmizilik ve sarilik farkini ölçer. Bu denklemden açikça görülecegi gibi, deltaE'nin degeri düstükçe, bez daha beyaz olacaktir. Bu renk ölçüm teknigiyle ilgili olarak, Commission International de I'Eclairage (CIE); Recommendation on Uniform Colour Spaces, colour difference equations, psychometric colour terms, ek no. 2, CIE Publication, no. 15, Colormetry, Bureau Central de la CIE, Paris 1978,e referansta bulunulmustur. Asagidaki tabloda, temizlik etkisi, bir leke çikarma indeksi (SRI) formunda ifade edilir: SRl = 100 - deltaE SRI yükseldikçe, bez daha temizdir, SRI = 100 (beyaz). Ana yikama Ön-islem Arginin Metil Ester Miktari Mg/ml 2.5 5.3 0.5 0.8 0.1 0.4 1 dakika 3 dakika 5 dakika Bu neticeler, arginin metil esterinin, doza bagli bir tarzda amilaz enziminin leke çikarma aktivitesini arttirabildigini gösterir. TR