PL94237B1 - - Google Patents

Description

Opis patentowy opublikowano: 31.12.1977 94237 MKP A01n 6/00 Int. Cl2. A01N 5/00 Twórcawynalazku: Uprawniony z patentu: Bayer Aktiengesellschaft, Leverkusen (Republika Federalna Niemiec) Srodek do regulacji wzrostu roslin Wynalazek dotyczy zastosowania czesciowo znanych soli fosfolaniowych jako substancji czynnych srodka do regulacji wrzostu roslin.Jest rzecza znana, ze zdolnosc do regulacji wzrostu roslin wykazuja niektóre halogenki 2-chlorowcoetylo- trójalkiloamoniowe (porównaj opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3156544). I tak na przyklad przy uzyciu chlorku /2-chloroetylo/trójmetyloamoniowego mozna oddzialywac na wzrost roslin a zwlaszcza osiagac zahamowanie wegetatywnego wzrostu zbóz i innych roslin uprawnych (porównaj opisy patentowe Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3318910, 3280136, 3264317 i 3270027). Dzialanie tej substanqi jest jednakze nie zawsze calkowicie zadawalajace, zwlaszcza w przypadku mniejszych dawek i nizszych stezen.Stwierdzono, ze duza zdolnosc do regulacji wzrostu roslin wykazuja czesciowo znane sole fosfolaniowe o wzorze 1, w którym R1 oznacza ewentualnie podstawiona grupe alkilowa, alkenylowa, alkinylowa, cykloalkilo- wa lub ewentualnie podstawiona w czesci arylowej grupe aryloalkilowa, R2 oznacza ewentualnie podstawiona grupe alkilowa, alkenylowa, alkinylowa, cykloalkilowa lub ewentualnie podstawiona w czesci arylowej grupe aryloalkilowa, R3 oznacza atom chlorowca lub grupe alkilowa, n oznacza liczbe calkowita w zakresie 0-2 a oznacza równowaznik anionu z kwasu, nie wykazujacego dzialania toksycznego w odniesieniu do roslin.Nieoczekiwanie okazalo sie, ze stosowane w srodku wedlug wynalazku sole fosfolaniowe sa znacznie bardziej aktywne w zakresie regulacji wzrostu roslin niz znany z dotychczasowego stanu techniki chlorek /2-cMoroetylo/-trójmetyloamoniowy, który jest najbardziej do nich zblizona substancja czynna o tym samym dzialaniu. Z tego tez wzgledu stosowanie substancji czynnych srodka wedlug wynalazku stanowi istotny postep techniczny.Stosowane w srodku wedlug wynalazku sole fosfolaniowe sa jednoznacznie zdefiniowane wzorem 1. We wzorze tym R1 oznacza najkorzystniej prostolancuchowa lub rozgaleziona grupe alkilowa o 1—4 atomach wegla, przy czym kazda z takich grup alkilowych moze zawierac jeden lub kilka takich samych lub róznych nastepujacych podstawników: grupa hydroksylowa, grupa metoksylowa, grupa metylokarbonylowa, frupa alkoksykarbonylowa o 1*-4 atomach wegla w czesci alkoksylowej, atom chlorowca, a zwlaszcza atom chloru lub bromu. Ponadto R1 oznacza najkorzystniej grupe alkenylowa o 2-4 atomach wegla, grupe cykloalkilowa o 3-12 atomach wegla, a zwlaszcza o 3-7 atomach wegla, i oprócz tego ewentualnie podstawiona atomem chlorowca,2 94 237 np. atomem chloru, w czesci arylowej grupe aryloalkilowa o 1—4 atomach wegla w czesci alkilowej i o 6—10 atomach wegla w czesci arylowej. R2 we wzorze 1 oznacza najkorzystniej prostolancuchowa lub rozgaleziona grupe alkilowa o 1-4 atomach wegla, przy czym kazda z takich grup alkilowych moze zawierac jeden lub kilka takich samych lub róznych nastepujacych podstawników: grupa hydroksylowa, grupa metoksylowa, grupa metylokarbonylowa, grupa alkoksykarbony Iowa o 1-4 atomach wegla w grupie alkoksylowej, atom chlorowca, a zwlaszcza atom chloru lub bromu. Ponadto R2 oznacza najkorzystniej grupe alkenylowa o 2-4 atomach wegla, grupe cykloalkilowa o 3—12 atomach wegla, a zwlaszcza o 3—7 atomach wegla, i oprócz tego ewentualnie podstawiona atomem chlorowca, np. atomem chloru, w czesci arylowej grupe aryloalkilowa o 1-4 atomach wegla w czesci alkilowej i o 6—10 atomach wegla w czesci arylowej. Symbol;: R3 we wzorze 1 oznacza najkorzystniej atom chloru, atom bromu i prostolaricuchowa lub rozgaleziona grupe alkilowa o 1—4 atomach wegla. Symbol n oznacza we wzorze 1 najkorzystniej liczby calkowite w zakresie 0—2. Symbol; A ^oznacza najkorzystniej halogenek, a zwlaszcza chlorek, bromek i jodek, a oprócz tego czterofluoroboran. Ponadto AQ oznacza najkorzystniej siarczan alkilowy, a zwlaszcza siarczan metylowy lub siarczan etylowy.Jako przyklady substancji czynnych, stosowanych w srodku wedlug wynalazku mozna w szczególnosci wymienic chlorek 1,1-dwumetylofosfolaniowy, metylosiarczan 1,1-dwumetylofosfolaniowy, bromek 1,1-dwuety- lofosfolaniowy, bromek 1-metylo-1-etylofosfolaniowy, chlorek 1-metylo-1-benzylofosfolaniowy, chlorek 1-mety¬ lo-1-/2-hydroksyetylo/-fosfolaniowy, chlorek 1-metylo-172-chloroetylo/-fosfolaniowy, chlorek 1-metylo-1-eto- ksykarbonylometylofosfolaniowy, chlorek 1,1,2-trójmetylofosfolaniowy, chlorek 1,1,3-trójmetylofosfolaniowy i chlorek 1,1-dwumetylo-3,4-dwuchlorofosfolaniowy.Stosowane w srodku wedlug wynalazku substancje sa czesciowo znane (porównaj:J. Amer. Chem. Soc. 91, 4724-4729 /1969/; Ber. 94,113-117 /1961); Acta Chem. Scand. 19,931 -934 /1965/; Tetrahedron Lett. 1971, 2397-2400), jednakze ich zastosowanie jako regulatorów wzrostu roslin jest nowe.Niektóre z substancji stosowanych w srodku wedlug wynalazku sa nowe, mozna je jednak wytwarzac w prosty sposób znanymi metodami. Do ich wytwarzania stosuje sie trzy sposoby.W sposobie pierwszym fosfolan o wzorze 2, w którym R1, R3 i n maja wyzej podane znaczenia poddaje sie, ewentualnie w obecnosci rozpuszczalnika, w temperaturach 0—130°C reakcji ze zwiazkiem o wzorze 3, w którym R4 oznacza ewentualnie podstawiona grupe alkilowa, alkenylowa, alkinylowa, cykloalkilowa, ewentualnie podstawiona w czesci arylowej grupe aryloalkilowa lub jon trójetylooksoniowy a X oznacza atom chlorowca,, siarczan alkilowy lub czterofluoroboran.W sposobie drugim uzyskana tak jak podano w sposobie pierwszym sól fosfolaniowa o wzorze 4, w którym R1, R3 in maja wyiej podane znaczenia, R5 oznacza podstawiona grupa hydroksylowa grupe alkilowa a y© oznacza halogenek, siarczan alkilowy lub czterofluoroboran poddaje sie, ewentualnie w obecnosci rozpuszczalni¬ ka, takiego jak np. chloroform, a takze ewentualnie w obecnosci katalizatora, takiego jak np. dwumetyloforma- mid, w temperaturach 0—130°C reakcji ze srodkiem chlorowcujacym, takim jak np. chlorek tionylu.W sposobie trzecim sól fosfoleniowa o wzorze 5, w którym R1, R2 iyQ maja wyzej podane znaczenia poddaje sie, ewentualnie w obecnosci rozpuszczalnika, takiego jak np. chloroform, w temperaturach 0—130°C reakcji ze srodkiem chlorowcujacym, takim jak np. chlor.Stosowane jako substancje wyjsciowe w pierwszym z tych sposobów fosfolany o wzorze 2 sa znane lub tez , mozna je otrzymac opisanymi metodami (porównaj J. Amer. Chem. Soc. 91,4724—29 /1969/). Jako przyklady fosfolanów o wzorze 2 mozna w szczególnosci wymienic 1-metylofosfolan, 1-etylofosfolan, 1,3-dwumetylofosfo- lan, 1-n-heksylofosfolan i 1-cykloheksylofosfolan.Stosowane ponadto jako substancje wyjsciowe w pierwszym w tych sposobów zwiazki o wzorze 3 sa równiez znane. Jako przyklady mozna w szczególnosci wymienic jodek metylu, chlorek metylu, bromek etylu, chlorek propylu, chlorek allilu, chlorek propargilu, chlorek benzylu, chloroaceton, kwas ehlorooetowy i jego estry, eter ehlorometyIowy, chlorometylonaftalen, siarczan dwumetylu, siarczan dwuetylu i czterofluoroboran trójetylooksoniowy.Jako rozpuszczalniki mozna w pierwszym z tych spsobów stosowac najkorzystniej nizsze alkohole, na przyklad metanol, weglowodory, takie jak toluen i cykloheksan, a ponadto dwumetyloformamid, acetonitryl, aceton lub wode.Przy stosowaniu sposobu pierwszego 1 mol fosfolanu o wzorze 2 zadaje sie najkorzystniej 1 molem zwiazku wyjsciowego o wzorze 3. Mozliwe jest stosowanie nadmiaru lub niedomiaru substancji wyjsciowych, nie powoduje to jednakze istotnej poprawy wydajnosci.Przy wytwarzaniu sposobem pierwszym substancji stosowanych w srodku wedlug wynalazku produkty reakcji badz to wytracaja sie z mieszaniny poreakcyjnej w postaci krystalicznej badz tez mozna je wydzielic * w postaci oleju przez dodatek rozpuszczalnika, w którym sa one nierozpuszczalne. Produkty krystaliczne oddziela sie przez zwykle odsaczenie pod próznia, po ewentualnym uprzednim zatezeniu mieszaniny poreakcyj-94 237 3 nej\ Produkt mozna dodatkowo oczyscic przez rekrystalizacje. W przypadkach gdy uzyskuje sie produkty reakcji w postaci olei, wówczas ich wydzielanie prowadzi sie w ten sposób, ze najpierw rozdziela sie fazy a nastepnie olej poddaje dzialaniu wegla aktywnego w wodnym Jub alkoholowym roztworze.Przy stosowaniu sposobu drugiego 1 mol soli fosfolaniowej o wzorze 4 zadaje sie najkorzystniej 1,1 -1J5 równowaznikami czynnika chlorowcujacego oraz nieznaczna iloscia katalizatora. Mozliwe jest stosowanie nadmiaru lub niedomiaru substancji wyjsciowych, nie powoduje to jednakze istotnej poprawy wydajnosci produktu.Wydzielenia produktów reakcji dokonuje sie w przypadku stosowania sposobu drugiego znanymi metoda¬ mi. Korzystnie jest postepowac w ten sposób, ze mieszanine reakcyjna po zakonczeniu reakcji zateza sie pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymana pozostalosc rozpuszcza sie w odpowiednio dobranym rozpuszczalniku, oczyszcza dzialajac weglem aktywnym i wreszcie przesaczony roztwór zateza pod zmniejszonym cisnieniem.Stosowane jako substancje wyjsciowe w trzecim z podanych sposobów sole fosfoleniowe o wzorze 5 sa znane lub tez mozna je otrzymac opisanymi metodami (porównaj J. Chem. Soc. 1968, 929—931). Jako przyklady soli fosfoleniowych o wzorze 5 mozna w szczególnosci wymienic chlorek 1,1-dwumetylo-3-fosfolenio- wy i chlorek 1,1 -dwuetylo-3-fosfoleniowy.Przy stosowaniu sposobu trzeciego 1 mol soli fosfoleniowej o wzorze 5 zadaje sie najkorzystniej 1 równowaznikiem czynnika chlorowcujacego. Mozliwe jest stosowanie nadmiaru lub niedomiaru substancji wyjsciowych, nie powoduje to jednakze istotnej poprawy wydajnosci produktu.Wydzielenia produktów reakcji dokonuje sie w przypadku stosowania trzeciego sposobu najkorzystniej tak, ze mieszanine poreakcyjna zateza sie i oddsacza wydzielone krysztaly. Frodukt mozna dodatkowo oczyscic przez rekrystalizacje. W przypadku gdy produkty reakcji maja postac olei mozna przeprowadzic je w postac krystaliczna przez ekstrahowanie na goraco polarnym rozpuszczalnikiem, takim jak aceton i uzyskac je w stanie czystym przez odsaczenie pod zmniejszonym cisnieniem.Substancje czynne srodka wedlug wynalazku oddzialywuja na metabolizm roslin i dlatego mozna stosowac je jako regulatory wzrostu. Co do sposobu dzialania regulatorów wzrostu roslin to w oparciu o dotychczasowe doswiadczenia wiadomo, ze substancja czynna moze oddzialywac na rosline w jeden specyficzny sposób lub tez na kilka róznorodnych sposobów. Rodzaj oddzialywania substancji zalezy w zasadzie od stadium rozwojowego -nasiona lub rosliny, osiagnietego w momencie zastosowania srodka, jak równiez od ilosci substancji czynnej, dzialajacej na rosliny lub ich otoczenie oraz od sposobu aplikacji. W kazdym przypadku regulatory wzrostu oddzialywuja na rosliny uprawne pozytywnie w pozadany sposób.Substancje regulujace wzrost roslin mozna na przyklad stosowac do tlumienia wegetatywnego wzrostu roslin. Tego rodzaju hamowanie wzrostu ma gospodarcze znaczenie w przypadku traw, gdyz tlumiac wzrost traw mozna ograniczyc czestotliwosc koszenia ich np. na trawnikach, w parkach w obiektach sportowych lub na poboczach dróg. Duze znaczenie ma równiez hamowanie wzrostu roslin zielnych i drzewnych na poboczach dróg i w poblizu linii przesylowych lub calkiem ogólnie wszedzie tam, gdzie szybki porost nie jest pozadany! Wazne jest równiez stosowanie icgulatorów wzrostu do hamowania przyrostu na wysokosc u zbóz, gdyz poprzez skrócenie zdzbla ogranicza sielub nawet calkowicie eliminuje niebezpieczenstwo wylegania roslin przed okresem zniw. Oprócz tego regulatory wzrostu moga u zbóz wywolywac zgrubienie zdzbla, co równiez przeciwdziala wyleganiu.W przypadku wielu roslin uprawnych tlumienie wzrostu wegetatywnego pozwala na stosowanie gestszego ich wysiewu, co prowadzi do zwiekszenia wydajnosci plonu z jednostki powierzchni uprawy. Inny mechanizm zwiekszania plonów przez stosowanie substancji hamujacych wzrost polega na tym, ze substancje odzywcze w wiekszym stopniu zuzywane sa do kwitnienia i zawiazywania sie owoców, podczas gdy wzrost wegetatywny ulega ograniczeniu.Przy uzyciu regulatorów wzrostu mozna osiagnac czesto równiez przyspieszenie wegetatywnego wzrostu roslin. Jest to korzystne w tych przypadkach, gdy zbiera sie wegetatywne czesci roslin. Przyspieszenie wzrostu wegetatywnego moze równoczesnie prowadzic do przyspieszenia wzrostu generatywnego i wówczas np. wy¬ ksztalcaja sie bardziej liczne i wieksze owoce.Zwiekszenie plonu mozna w niektórych przypadkach osiagnac przez oddzialywanie na roslinna przemia¬ ne materii bez koniecznosci dokonywania widocznych zmian wzrostu wegetatywnego. Oprócz tego regulatory wzrostu moga powodowac zmiane skladu roslin, dzieki czemu uzyskuje sie lepsza jakosc zbieranych produk¬ tów. Mozliwe jest na przyklad zwiekszenie zawartosci cukru w burakach cukrowych, w trzcinie cukrowej, w ananasach i w owocach cytrusowych a takze zwiekszenie zawartosci protein w soi lub w zbozach.Pod wplywem regulatorów wzrostu moze dochodzic równiez do zawiazywania sie owoców bez zaplodnie¬ nia. Oprócz tego regulatory wzrostu moga oddzialywac na plec kwiatów.4 94 237 Stosujac regulatory wzrostu mozna równiez oddzialywac korzystnie na tworzenie sie i splyw wtórnych substancji roslinnych. Jako przyklad mozna tu podac pobudzanie wyplywu lateksu z drzew kauczukonosnych.Przez stosowanie regulatorów wzrostu mozna w czasie wzrostu rosimy rozmnozyc jej boczne odgalezienia, dokonujac chemicznego przelamania dominowania wierzcholkowego. Ma to znaczenie np. w przypadku rozmnazania roslin przez sadzonki zielone. Jest równiez mozliwe hamowanie wzrostu pedów bocznych, co pozwala w przypadku np. tytoniu na ograniczenie tworzenia sie pedów bocznych po obcieciu wierzcholka rosliny i tym samym na przyspieszenie wzrostu lisci.Dzialajac regulatorami wzrostu mozna tak wplywac na stan ulistnienia roslin; ze w pozadanym momencie osiagnie sie opadniecie lisci. Ulatwia to mechanizacje zniw, np. w przypadku winogron lub bawelny a takze pozwala na ograniczenia wyparowywania wody w okresie, w którym rosliny maja byc przesadzane.Poprzez stosowanie regulatorów wzrostu mozna zapobiegac przedwczesnemu opadaniu owoców. Mozliwe jest jednakie równiez powodowanie opadania owoców, przez co osiaga sie chemiczne przerzedzenie zawiazków do odpowiednich rozmiarów. Regulatory wzrostu roslin mozna wykorzystac równiez do obnizania, w momencie zbioru owoców, sily potrzebnej do ich zerwania, przez co staje sie mozliwa mechanizacja zbioru owoców lub tez ich zbiór reczny staje sie lzejszy.Przy uzyciu regulatorów wzrostu mozna ponadto przyspieszac tub opózniac dojrzewanie zbiorów przed zniwami lub po zniwach, co ma te szczególna zalete, ze pozwala na optymalne dopasowanie sie do potrzeb rynku. Oprócz tego w niektórych przypadkach regulatory wzrostu pozwalaja na uzyskanie poprawy zabarwienia owoców. Stosujac regulatory wzrostu mozna takze osiagac zwezenie okresu uzyskiwania dojrzalosci, co stwarza warunki do calkowitego, mechanicznego lub recznego) przeprowadzania sprzetu np. tytoniu, pomidorów lub kawy w jednym przejsciu roboczym.Stosowanie regulatorów wzrostu stwarza równiez mozliwosc wplywania na stan spoczynku nasion lub paków, to znaczy na wewnetrzna rytmike roczna wzrostu, dzieki czemu rosliny, takie jak np. ananas lub rosliny ozdobne w ogrodnictwach, kielkuja, wypuszczaja pedy lub kwitna w momentach, w których normalnie nie wykazuja do tego gotowosci. Przez zastosowanie regulatorów wzrostu mozna takze osiagac opóznianie rozwijania sie paków lub kielkowania nasion w tym ce'u, aby uniknac strat spowodowanych np. przez przymrozki na terenach nimi zagrozonych.Regulatory wzrostu roslin moga wytwarzac u roslin uprawnych halofilie, co stwarza warunki do uprawy roslin na glebach zawierajacych sól. Przy uzyciu regulatorów wzrostu mozna takze nadawac roslinom mrozood¬ pornosc i odpornosc na susze.Substancje czynne srodka wedlug wynalazku mozna przeprowadzac w typowe postacie uzytkowe, takie jak roztwory, emulsje, zawiesiny, proszki, pasty i granulaty. Otrzymuje sie je w znany sposób, np. przez zmieszanie substancji czynnych z rozcienczalnikami, a mianowicie z cieklymi rozpuszczalnikami, z gazami skroplonymi pod cisnieniem i/lub ze stalymi nosnikami, stosujac przy tym ewentualnie srodki powierzenniowo-czynne, a mianowi¬ cie srodki emulgujace i/lub srodki dyspergujace i/lub srodki pianotwórcze. W przypadku zastosowania wody jako rozcienczalnika mozna jako rozpuszczalniki pomocnicze stosowac np. rozpuszczalniki organiczne. Jako ciekle rozpuszczalniki bierze sie pod uwage weglowodory aromatyczne, takie jak ksylen, toluen, benzen lub alkilonafteleny, chlorowane weglowodory aromatyczne lub alifatyczne, takie jak chlorobenzeny, chloroetyleny lub chlorek metylenu, weglowodory alifatyczne, takie jak cykloheksen Kib parafiny, np. frakcje ropy naftowej, alkohole, takie jak butanol lub glikol oraz ich etery i estry, ketony, takie jak aceton, keton metyloetylowy, keton metylo-izo-butylowy lub cykloheksanon, silnie polarne rozpuszczalniki, takie jak dwumetyloformamid i dwume- tylosulfotlenek a takze wode. Pod pojeciem skroplonych gazowych rozcienczalników lub nosników rozumie sie takie substancje, które w normalnej temperaturze i pod normalnym cisnieniem sa gazami, np. gazy aerozolotwór- cze, takie jak dwuchlorodwufluorometan lub trójchlorofluorometan.Jako stale nosniki stosuje sie naturalne maczki mineralne, takie jak kaoliny, tlenki glinu, talk, kreda, kwarc, attapulgit, montmorylonit i ziemia okrzemkowa oraz syntetyczne maczki nieorganiczne, takie jak zdyspergowany kwas krzemowy, tlenek glinu i krzemiany. Jako srodki emulgujace i/lub pianotwórcze stosuje sie niejonowe i jonowe emulgatory, takie jak estry podtlenku etylenu i kwasów tluszczowych, etery z pol itlenku etylenu i alkoholi tluszczowych, np. etery alkiloarylopologlikolowe, alkilosulfoniany, arylosulfoniany i siarczany alkilo¬ we. Jako srodki dyspergujace stosuje sie np. lignine, lugi posulfitowe i metyloceluloze.Substancje czynne srodka wedlug wynalazku moga wystepowac w mieszaninach z innymi znanymi substancjami czynnymi takimi jak substancje grzybobójcze, owadobójcze, roztoczobójcze, i chwastobójcze, jak równiez w mieszaninach z nawozami sztucznymi.Postacie uzytkowe zawieraja zazwyczaj 0,1 -95% wagowych, a najkorzystniej 0,5—90% wagowych substan¬ cji czynnej.Substancje czynne mozna stosowac w postaci czystej, w postaciach skonfekcjonowanych lub tez w otrzy¬ manych z nich postaciach roboczych, takich jak gotowe do uzycia roztwory, emulgowalne koncentraty, emulsje, piany, zawiesiny, proszki, pasty, rozpuszczalne proszki, srodki do opylania i granulaty.Stosowanie ich odbywa sie94 237 5 w zwykly sposób, np. przez podlewanie, opryskiwanie, areozolowanie, rozsypywanie, rozpylanie, opylanie, gazowanie itp. Jest ponadto mozliwe badz to dzialanie substancjami czynnymi metoda Ultra-Low-Volume, smarowanie roslin lub ich czesci preparatem zawierajacym substancje czynna lub tez czysta substancja czynna, badz tez wprowadzanie do gleby preparatów zawierajacych substancje czynna lub czystych substancji czynnych.Mozna takze poddawac dzialaniu substancji czynnych ziarno siewne.Stezenia substancji czynnych moga zmieniac sie w szerokim zakresie. Zazwyczaj stosuje sie stezenia 0,00005-2% a najkorzystniej 0,0001-0,5%. Na ogól na 1 hektar uprawny zuzywa sie 0,01-50 kg, a najkorzyst¬ niej 0,05-10 Kg substancji czynnej.Obowiazuje zasada, ze moment stosowania srodka dobiera sie odpowiednio, kierujac sie wzgledami klimatycznymi i wegetatywnymi.Nizej przedstawione przyklady obrazuja aktywnosc substancji czynnych, stosowanych w srodku wedlug wynalazku, nie wykluczajac jednakze innych mozliwosci stosowania ich jako regulatorów wzrostu roslin.Przyklad I. Tlumienie wzrostu pszenicy. W celu wlasciwego przygotowania srodka wedlug wynalaz¬ ku 1 czesc wagowa substancji czynnej miesza sie z 10 czesciami metanolu, stosowanego jako rozpuszczalnik i 2 czesciami wagowymi monoestru kwasu laurynowego i polietylenosorbitu, stosowanego jako emulgator, a nastep¬ nie rozciencza woda az do uzyskania wymaganego stezenia.Mlode sadzonki pszenicy, znajdujace sie wdwulistnym stadium rozwojowym, aerozoluje sie srodkiem wedlug wynalazku az do ich zmoczenia. Gdy nie poddawane dzialaniu srodka rosliny kontrolne osiagna wysokosc 60 cm mierzy sie przyrost wysokosci wszystkich sadzonek i oblicza stopien zahamowania wzrostu, podajac go w procentach wzrostu roslin kontrolnych. Wartosc 100% oznacza calkowite zahamowanie wzrostu a wartosc 0% wzrost odpowiadajacy wzrostowi roslin kontrolnych, nie poddanych dzialaniu srodka.Substancje czynne, ich stezenia oraz uzyskane wyniki podaje sie w tablicy I.Tablical Tlumienie wzrostu pszenicy Stopien Substancja czynna Stezenie, % zahamowania wzrostu, % Woda (roslinykontrolne) - 0 Znany zwiazek o wzorze6 0,05 40 Zwiazek o wzorze7 0,05 40 Po zakonczeniu doswiadczenia dokonuje sie oprócz tego oceny zabarwienia lisci i grubosci zdzbla u wszystkich sadzonek. Okazuje sie, ze rosliny poddane dzialaniu srodka wedlug wynalazku maja liscie zabarwione znacznie silniej na kolor ciemnozielony niz rosliny kontrolne i rosliny poddane dzialaniu porównaw¬ czej substancji czynnej. Ponadto rosliny poddane dzialaniu srodka wedlug wynalazku maja o wiele grubsze zdzbla niz rosliny kontrolne i rosliny poddane dzialaniu porównawczej substancji czynnej. Obserwowane wzmocnienie zdzbla ma zasadnicze znaczenie dla zapobiegania wyleganiu.Przyklad II. Tlumienie wzrostu fasoli. Mlode sadzonki fasoli, znajdujace sie w stadium, w którym liscie mlodociane sa w pelni rozwiniete, aerozoluje sie srodkiem wedlug wynalazku, przygotowanym tak jak podano w przykladzie I, az do ich zmoczenia. Po 2 tygodniach mierzy sie przyrost i okresla stopien zahamowania wzrostu, podajac go w procentach wzrostu roslin kontrolnych. Wartosc 100% oznacza calkowite zahamowanie wzrostu a wartosc 0% wzrost, odpowiadajacy wzrostowi roslin kontrolnych, nie poddanych dzialaniu srodka.Substancje czynne i ich stezenia oraz uzyskane wyniki poddaje sie w tablicy 11.Przyklad IM. Otrzymywanie zwiazku o wzorze 9. Do mieszanego roztworu 20,4 g (0,2 mola) 1-metylofosfolanu w 200 ml toluenu dodaje sie w temperaturze pokojowej 33,4 g (0,2 mola) etylowego estru kwasu bromooctowego. Mieszanine reakcyjna pozostawia sie na przeciag kilku godzin w temperaturze pokojowej a nastepnie odsacza wytracony osad. W ten sposób uzyskuje sie bromek 1-metylo-1-etoksykarbonylometylofosfo- laniowy o wzorze 9 w postaci krysztalów, które podczas ogrzewania rozkladaja sie w temperaturze 122°C Obliczona ze wzoru C9 Ht 802 PBr zawartosc bromu wynosi 29,8% a oznaczona w otrzymanym produkcie 29,1%.Widmo w podczerwieni wykazuje wyrazne pasmo, charakterystyczne dla grupy karbonylowej.6 94 237 Tab lica II Tlumienie wzrostu fasoli Stopien Substancja czynna Stezenie, % zahamowania wzrostu, % Woda (roslinykontrolne) - 0 Zwiazek o wzorze7 0,05 20 Zwiazek o wzorze8 0,05 40 Przyklad IV. Otrzymywanie zwiazku o wzorze 10. Do mieszanego roztworu 20,4 g (0,2 mola) 1-metylofosfolanu w 200 ml toluenu dodaje sie w temperaturze pokojowej 16,1 g (0,2 mola) 2-chloroetanblu.Mieszanine reakcyjna pozostawia sie na przeciag kilku godzin w temperaturze pokojowej a nastepnie odsacza wytracony osad. W ten sposób uzyskuje sie chlorek 1-metylo-1-/2-hydroksyetylo/-fosfolaniowy o wzorze 10 w postaci higroskopijnych krysztalów o temperaturze topnienia 78-80°C. Obliczona ze wzoru C7HldOPC| zawartosc wegla wynosi 46,1%, zawartosc wodoru 8,9% i zawartosc chloru 19,5%. a oznaczone w uzyskanym produkcie zawartosci te wynosza odpowiednio 45,1%, 8,8% i 18,8%.Przyklad V. Otrzymywanie zwiazku o wzorze 11. Do mieszanego roztworu 36,5 g (0,2 mola) chlorku 1-metylo-1-/2-hydroksyetylo/-fosfolaniowego w 200 ml chloroformu z dodatkiem nieznacznej ilosci dwumetylo- formamidu wkrapla sie w 65°C 27,3 g (0,22 mola) chlorku tionylu. Po zakonczeniu wydzielania sie chlorowodo¬ ru mieszanine reakcyjna zateza sie pod zmniejszonym cisnieniem i otrzymana pozostalosc rozpuszcza w wodzie.Uzyskany roztwór zadaje sie weglem aktywnym i nastepnie saczy. Po zatezeniu przesaczu pod zmniejszonym cisnieniem otrzymuje sie chlorek 1-metylo-W2-chloroetylo/-fosfolaniowy w postaci krystalicznego wodzianu, który podczas ogrzewania w70°C bdszczepia wode. Pozostala substancja topi sie wtemperaturze powyzej 250°C. Obliczona ze wzoru C7H15PC|2 zawartosc chloru wynosi 35,5% a oznaczona w otrzymanym produkcie 36,0%.Przyklad VI. Otrzymywanie zwiazku o wzorze 12. W chloroformie zawiesza sie 44,3 g (0,2 mola) chlorku 1,1-dwumetylo-3-fosfoleniowego i w temperaturze 20°C poddaje reakcji z 14,2 g (0,2 mola) chloru. Po zakonczeniu reakcji mieszanine poreakcyjna zateza sie pod zmniejszonym cisnieniem. W ten sposób uzyskuje sie chlorek 3,4-dwuchloro-1,1-dwumetylofosfolaniowy w postaci bezbarwnych krysztalów. PL

Claims (3)

1. Zastrzezenia patentowe 1. Srodek do regulacji wzrostu roslin zawierajacy substancje czynna oraz staly lub ciekly nosnik, znamienny tym, ze jako substancje czynna zawiera co najmniej jedna sól fosfolaniowa o wzorze 1, w którym R1 oznacza ewentualnie podstawiona grupe alkilowa, alkenylowa, aIki ny I owa, cykloalkilowa lub ewentualnie podstawiona w czesci ary Iowej grupe aryloalkilolowa, R2 oznacza ewentualnie podstawiona grupe alkilowa, alkenylowa, alkinylowa, cykloalkilowa lub ewentualnie podstawiona w czesci arylowej grupe aryloalki- lowa, R3 oznacza atom chlorowca lub grupe alkilowa, n jest liczba calkowita 0-2 a oznacza anionu z kwasu, nie wykazujacego dzialania toksycznego w odniesieniu do roslin.
2. 2. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze zawiera jako substancje czynna co najmniej jedna sól fosfolaniowa o wzorze 1, w którym symbole R1, R2, R3 i n maja znaczenie podane w zastrz. 1,aAG oznacza halogenek lub czterofluoroboran.
3. 3. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze zawiera jako substancje czynna co najmniej jedna sól fosfolaniowa o wzorze 1, w którym R1, R2, R3, i n maja znaczenie podane w zastrz. 1 a A** oznacza alkilosiarczan.R n © R' Wzor 1 94 237 © n Op-R Wzór Z RH-X Wzór 3 R n ©^R1 ^R* Wzór 4 Wzór 5 © CL-CH2-CH2-N(CH3)3 Wzór 694 237 © ^CH. CH CL 0 o Wzór © ^CH; CH ^ CL e OS: Wzór 8 £H CH2-C00-C£H5 Wzór 9 Br 0 ^ © ¦CH CH2-CH2-0H Wzór 10 o © /CH; %CH o CH o Cl CL CL Wzór 11 @^CH, XCH7 Wzór 12 Prac. Poligraf. UP PRL naklad 120+18 Cena 10 zl PL