Przedmiotem wynalazku jest uklad do zliczania liczby przebiegów roboczych zgrzewarki do kol¬ ków, pracujacej na zasadzie wyladowania konden¬ satora.Zgrzewarka do kolków z wyladowaniem konden¬ satorowym jest wyposazona zwykle w baterie kon¬ densatorów, która sluzy do magazynowania ener¬ gii potrzebnej do zgrzewania i która jest ladowa¬ na z zasilacza pradu stalego, a wyladowanie jej moze nastapic poprzez obwód zgrzewania, w któ¬ ry to xbwód zalaczone sa elektrody. Ponadto ze wzgledu na bezpieczenstwo baterie kondensatorIw nalezy zazwyczaj rozladowywac po zakonczeniu pracy na zgrzewarce.W niektórych zgrzewarkach, dla dopasowania energii zgrzewania do warunków zgrzewania wy¬ maganych w danym wypadku (srednica kolków, rodzaj i wlasciwosci materialu, z którym kolki ma¬ ja byc zgrzewane), mozliwa jest regulacja ilosci energii zmagazynowanej w baterii kondensatorów.W tym celu dokonuje sie doladowywania badz tez czesciowego rozladowywania baterii kondensatorów.Przy stosowaniu zgrzewarek do kolków z wyla¬ dowaniem kondensatorowym z róznych przyczyn moze byc potrzebna znajomosc liczby wykonanych przez urzadzenie przebiegów roboczych, tzn. prze¬ biegów, przy których rzeczywiscie wykonano zgrze¬ wanie. Moze byc np. wymagane, aby po okreslonej liczbie przebiegów roboczych byl dokonany prze¬ glad urzadzenia. Przy stosowaniu dzierzawienia ta- kich zgrzewarek w zakladach liczba wykonanyeh procesów zgrzewania moze sluzyc do okreslenia odplatnosci za uzytkowanie zgrzewarki. Przy akor¬ dowej pracy na zgrzewarce liczba wykonanych zgrzewan moze stanowic podstawe do obliczenia wynagrodzenia dla pracownika.We wszystkich wyzej wspomnianych przypad¬ kach nalezy zagwarantowac z mozliwie duza pew¬ noscia, aby licznik zliczal tylko przebiegi robocze maszyny. Gdy np. licznik jest sprzezony z wylacz¬ nikiem wyzwalajacym proces zgrzewania, powsta¬ je niebezpieczenstwo, ze uruchomienie na luzie równiez zostanie zliczone. Takie uruchomienie na luzie nastepuje wówczas, gdy uruchomi sie wylacz¬ nik wyzwalajacy bez zalozenia pistoletu zgrzewa¬ jacego na przyrzad. Wówczas oczywiscie zgrzewa¬ nie nie nastapi.Gdy uklad zliczajacy jest tak skonstruowany, ze reaguje na prad plynacy przez przewody dopro¬ wadzajace prad zgrzewania, wówczas moze dojsc do blednego wyzwalania ukladu, o ile nie zasto¬ suje sie specjalnych srodków. W wielu procesa* w czasie eksploatacji zgrzewarki (np. ladowanie, doladowywanie, czesciowe wyladowanie, rozlado¬ wanie zabezpieczajace po wylaczeniu urzadzenia) wystepuja prady, których nie mozna traktowac jako kryterium do zliczania, poniewaz nie pocho¬ dza one od przebiegów roboczych.Celem wynalazku jest zaprojektowanie ukladu, który pozwolilby z duza pewnoscia zliczac tylko 93 4083 93 408 4 robocze przebiegi zgrzewarki do kolków z wylado¬ waniem kondensatorowym.Wedlug wynalazku jako kryterium zliczania przyjeto zasadniczo calkowite wyladowanie baterii kondensatorów ze stala czasu tego samego rzedu, co stala czasu przebiegu zgrzewania. Te warunki spelniaja sie jedynie przy przebiegu roboczym* Dzieki temu zapewnia sie, ze zliczona zostanie tyl¬ ko liczba rzeczywistych przebiegów roboczych, a po¬ zostale przebiegi pozostana nie uwzglednione.Uklad dt stosowania sposobu wedlug wynalazku jest ukladem zliczajacym, sprzezonym indukcyjnie lub„pojemndscioOT z przewodami doprowadzajacy- ~: mi prad zgrzewaraa. Uklad ten zawiera czlon wy- * zwalajacy dla liczkika, powodujacy zliczanie przez ^ licznik je^nps^kiPzB kazdym razem, kiedy w ob- wodtle^jp^elkroc^jla zostanie minimalna wartosc gnigu^bitrnapiecia.Jako czlony wyzwalajace moga byc stosowane rózne podzespoly elektroniczne, elektryczne, elektro¬ mechaniczne lub elektromagnetyczne, które dzia¬ laja dopiero przy okreslonej z góry minimalnej wartosci pradu lub napiecia. Nadaja sie tu np. przekazniki o okreslonym pradzie zadzialania lub napiecia zadzialania. Jako czlon wyzwalajacy mo¬ ze toz sluzyc dioda Zenera wlaczona do ukladu zliczajacego — np. polaczony szeregowo z liczni¬ kiem. Równolegle do diody Zenera moze byc wla¬ czony rezystor. Sam licznik moze byc dowolnym licznikiem dostepnym w handlu — moze to byc np. licznik mechaniczny uruchamiany elektro¬ magnetycznie, licznik uruchamiany kolem zapadko¬ wym lub licznik sterowany impulsowo. Rodzaj sto¬ sowanego w poszczególnych przypadkach licznika zalezny jest m. in. od rodzaju czlonu wyzwala¬ jacego.Ten uklad wykazuje szereg zalet. Nie potrzeba tu stosowac zadnych podzespolów dzialajacych me¬ chanicznie, które podlegaja zuzyciu, musza byc konserwowane i zazwyczaj sa tez stosunkowo dro¬ gie. Dzieki sprzezeniu pojemnosciowemu lub induk¬ cyjnemu wraz z zastosowaniem czlonu Wyzwalaja¬ cego, dzialajacego tylko od minimalnej wartosci pradu osiagnieto to, ze zliczaniem objete moga byc tylko takie elektryczne przebiegi wystepujace w czasie pracy zgrzewarki, które sa przebiegami ro¬ boczymi Wedlug jednego z korzystnych rozwiazan ukladu wedlug wynalazku, równolegle do kondensatora magazynujacego energie wlaczony jest jako uklad zliczajacy obwód RC, a szeregowo z nim — czlon wyzwalajacy. W takim ukladzie do zgrzewarki obok licznika potrzebny jest dodatkowo tylko kondensa¬ tor i rezystor. Uklad moze byc wiec zrealizowany przy niezwykle malych kosztach.Równolegle do czlonu wyzwalajacego wlaczona jest dioda, spolaryzowana w ten sposób, ze zawie¬ ra czlon wyzwalajacy dla pradu ladowania kon¬ densatora ukladu ftC. Ma to ria celu zabezpiecze¬ nie, aby licznik nie zadzialal od pradu ladowania kondensatora magazynujacego energie. Wprawdzie zazwyczaj przedsiebrane sa srodki, aby prad lado¬ wania kondensatora magazynujacego energie byl znacznie mniejszy niz prad wyladowania. Czyni sie który pozwolilby z duza pewnoscia zliczac tylko musialo byc zbyt duze. Gdy jednak prad zgrzewa¬ nia wybiera sie takiej wartosci, ze nie zawsze moz¬ liwe jest pewne rozróznianie miedzy pradem lado¬ wania a pradem zgrzewania, wówczas celowe jest zastosowanie wyzej wspomnianej diody.W innym korzystnym przykladzie realizacji ukla¬ du wedlug wynalazku z przewodem doprowadzaja¬ cym prad zgrzewania sprzezona jest cewka induk¬ cyjna, przy czym szeregowo w obwód z cewka io wlaczony jest czlon wyzwalajacy. To rozwiazanie zgodne jest zasadniczo z podanymi poprzednio roz¬ wiazaniami, w których do sprzezenia uzyto kon¬ densatora; jednakze tutaj kryterium do zliczania stanowi wzrost lub spadek pradu w przewodzie do- prowadzajacym.Poniewaz przebieg roboczy latwiej jest zdefinio¬ wac, wówczas, gdy bierze sie pod uwage wzrost pradu, zaleta ta wykorzystywana jest dla procesu zliczania. Prad powstajacy w ukladzie zliczajacym na skutek zmian pradu w przewodzie doprowadza¬ jacym, który ma kierunek przeciwny do kierunku pradu wywolanego zmianami pradu w przewodzie doprowadzajacym, jest zwierany przez diode do¬ laczona do czlonu wyzwalajacego badz tez bloko¬ wany przez diode w ukladzie zliczajacym. Oddzia¬ lywanie procesu szybkiego ladowania kondensato¬ ra magazynujacego energie na uklad zliczajacy zmniejszyc mozna w ten sposób, ze dla ladowania kondensatora przewiduje sie specjalny przewód la¬ dowania, kt6ry w przeciwienstwie do przewodu doprowadzajacego prad zgrzewania jest wystarcza¬ jaco oddalony od cewki sprzegajacej.Przedmiot wynalazku jest przedstawiony w przy¬ kladach wykonania na rysunku, na którym fig. 1, 2, 3, 4, przedstawiaja schematy ideowe róznych ukladów do zliczania liczby przebiegów roboczych.Na rysunkach te same czesci oznaczone sa tymi samymi oznaczeniami. Na fig. 1 wlasciwa zgfte- warka oznaczona jest linia przerywana. Zgrzewar¬ ka 1 jest wyposazona w zasilacz % który dostar¬ cza napiecia stalego. Kondensator m&gazymtfacy energie zgrzewania 3 (o pojemnosci Wiekszej ntz 1 mF) polaczony jest z zasilaczem z przewodami 4 i 5. W przewód 5 wlaczony jest wlacznik ladowa¬ nia 6. Obwód zgrzewania z elektrodami t, które wlaczone sa pomiedzy przewody 4 i 5, moze byc zamykany wlacznikiem zgrzewania S dla wykona- nia zgrzewania.Równolegle do kondensatora 3, pomiedzy prze¬ wody 4 i 5 wlaczony jest obwód szeregowy z re¬ zystorem rozladowania 9 i wlacznikiem rozlado¬ wania 10.Ponadto równolegle do kondensatora' 3 wlaczoriy jest pomiedzy zaciski a i b obwód szeregowy zlo¬ zony z kondensatora 11 (o pojemnosci rzedu kil* ku nF), rezystora 12 i przekaznika progowego lfc jako czlonu wyzwalajacego dla licznika 14. Równo¬ legle do przekaznika 13 wlaczona jest dioda 15, spolaryzowana tak, ze jej katoda polaczona jest z ujemnie naladowana okladzina kondensatora 3.Licznik moze byc np. licznikiem elektrycznym ste¬ rowanym impulsowo.Ponizej opisana zostanie praca Zgrzewarki 1 z ukladem zliczajacym.Za stan wyjsciowy przyjmujemy stan, w którym SO 40 45 50 55 6093 408 6 wlaczniki 6, 8 i 10 s— otwarte i kondensator S jest rozladowany. Po zamknieciu wlacznika lado¬ wania 6 kondensator 3 naladuje sie, przy czym je¬ go górna okladzina bedzie miala potencjal dodatni.Odpowiednio do naladowania kondensatora 3 nala¬ duje sie tez kondensator 11, ktcrego pojemnosc jest znacznie mniejsza niz kondensatora 3 (stosunek pojemnosci wynosi okolo 1:1000000). Plynacy przy tym w ukladzie zliczajacym prad ladowania kon¬ densatora 11 nie wplywa na przekaznik 13, ponie¬ waz ten ostatni zwarty jest przez dolaczona do niego równolegle diode 15.Przekaznik 13 zadziala tylko wtedy, gdy przez jego uzwojenie przeplynie prad wiekszy od uprze¬ dnio zadanego. Prad zadany musi byc oczywiscie mniejszy niz prad powstajacy przy rozladowywa¬ niu kondensatora 11 w czasie przebiegu robocze¬ go, na którego wartosc wplywa tez rezystor 12.Gdy wartosc pradu zadanego, przy którym zadzia¬ la przekaznik 13, wybierze sie odpowiednio duza — ale oczywiscie nie wieksza niz wartosc pradu rozladowania kondensatora 11 przy przebiegu ro¬ boczym zgrzewarki — wówczas mozna nie stoso¬ wac diody 15, poniewaz wtedy prad ladowania kondensatora 11 bedzie o wiele mniejszy niz prad zadzialania przekaznika 13.Gdy kondensator 3, magazynujacy energie zgrze¬ wania, jest w pelni naladowany, wlacznik ladowa¬ nia 6 zostaje otwarty.Dla dopasowania energii zgrzewania do istnieja¬ cych warunków (srednica kolków, rodzaj i wlasci¬ wosci materialu uchwytu, wlasciwosci powierzchni materialu uchwytu itd.) moze okazac sie koniecz¬ na praca z mniejsza energia zgrzewania niz ener¬ gia zmagazynowania w kondensatorze 3 naladowa¬ nym do pelnego napiecia roboczego. W celu zmniej¬ szenia ilosci energii zmagazynowanej w kondensa¬ torze 3, a wiec w celu obnizenia napiecia na tym kondensatorze, zamyka sie na krótki czas wlacznik rozladowania 10, tak ze czesc energii zmagazyno¬ wanej w kondensatorze 3 moze zostac stracona w rezystorze 9. Aby wlacznik 10 nie byl przy tym przebiegu nadmiernie obciazony, a z drugiej stro¬ fy — aby mozliwe bylo scisle okreslone zmniej¬ szenie zasobu energii, wartosc rezystancji rezysto¬ ra 10 jest tak dobrana, ze prad rozladowania be¬ dzie znacznie mniejszy od pradu zgrzewania (w przyblizeniu jedna tysieczna pradu zgrzewania).Jednoczesnie z czesciowym rozladowaniem kon¬ densatora 3 nastapi takze odpowiednie czesciowe rozladowanie kondensatora 11 w obwodzie zlicza¬ nia. Poniewaz proces rozladowania przebiega w tym przypadku stosunkowo powoli, prad plynacy w obwodzie zliczania bedzie tez stosunkowo maly.Z tego wzgledu przekaznik 13 nie zadziala, cho¬ ciaz caly ten prad przeplywa przez jego uzwoje¬ nie, poniewaz dioda 15 jest dla tego pradu spo¬ laryzowana zaporowo. Po zakonczeniu czesciowego rozladowania wlacznik 10 zostaje znów otwarty. W celu wykonania zgrzewania zamyka sie wlacznik wyzwalajacy 8.Teraz kondensator magazynujacy energie moze sie rozladowac poprzez obwód zawierajacy wlacz¬ nik wyzwalajacy 8 i elektrody 7. Przy tym plynie stosunkowo bardzo duzy prad (kilka kA) i rozla¬ dowanie kondensatora 3 przebiega bardzo szybko z powodu malej opornosci obwodu zgrzewania.Jednoczesnie rozladowuje sie bardzo szybko (w czasie krótszym niz 1/100 sek.) kondensator 11, dzieki czemu przez uzwojenie przekaznika 13 prze¬ plywa stosunkowo duzy prad. Takze w tym przy¬ padku caly prad plynie przez uzwojenie przekaz¬ nika, poniewaz dla tego pradu dioda 15 jest spo¬ laryzowana zaporowo. Poniewaz prad ten wielo¬ krotnie przewyzsza wartosc pradu zadzialania prze¬ kaznika 13, przekaznik ten wyzwala licznik 1J-.Przy stosowaniu obwodu RC mozna oczywiscie przez odpowiedni dob:r pojemnosci kondensatora 11 i opornosci rezystora 12 tak okreslic wartosc pradu plynacego przez uzwojenie przekaznika, ze prad ten osiaga wartosc wieksza od granicznej wartosci pradu zadzialania przekaznika tylko przy zmianie napiecia odpowiadajacej wyladowa¬ niu przy zgrzewaniu (np. dU/dl^l05v/sec).Z powyzszego wynika wyraznie, ze licznik zli¬ cza rzeczywiscie tylko prawdziwe przebiegi robo¬ cze zgrzewarki.Uklad zliczajacy przedstawiony na fig. 2 moze byc dolaczony do zacisków a, b zgrzewarki 1 przedstawionej na fig. 7, zamiast ukladu zliczaja¬ cego przedstawionego na fig. 1. Uklad zliczajacy przedstawiony na fig. 2 ma szeregowo z kondensa¬ torem 11 wlaczony uklad zlozony z rezystora 12 i diody Zenera 16 oraz drugi uklad zlozony z licz¬ nika 14 i diody 15. Dioda 15 w warunkach wymie¬ nionych dla ukladu zliczajacego przedstawionego na fig. 1, moze byc oczywiscie równiez usunieta.Dioda 15 i dioda Zenera sa tak wlaczone, ze prad spowodowany ladowaniem kondensatora 3 prze¬ plywa przez nie bez przeszkód.Natomiast dla pradu wywolanego pradem zgrze¬ wania obie diody sa spolaryzowane zaporowo, przy czym jednak dioda Zenera 16 przewodzi przy na¬ pieciu wyzszym od jej napiecia przebicia. Napie¬ cie Zenera diody 16 jest tak wysokie, ze dioda ta osiaga przebicie i przy tym powoduje zadzialanie licznika tylko wówczas, gdy kondensator magazy¬ nujacy energie wyladowuje sie uderzeniowo — mianowicie w roboczym przebiegu zgrzewania — i przy tym chwilowo prawie cale napiecie kon¬ densatora 11 pojawia sie na ukladzie szeregowym zlozonym z diody Zenera 16 i rezystora 12. War¬ tosc rezystancji rezystora 12 jest tak duza, aby licznik 14 nie zadzialal przed przebiciem diody Ze¬ nera 16. W tym ukladzie dioda Zenera 16 stanowi wiec czlon wyzwalajacy dla licznika 14.Dzialanie ukladu odpowiada wyjasnionemu po¬ przednio dzialaniu ukladu przedstawionemu na fig. 1.Zgrzewarka na fig. 3 jest identyczna jak na fig. 1, tylko ze tutaj w obwód ladowania kondensato¬ ra 3 wlaczony jest rezystor ladowania 17 w tym celu, aby wartosc pradu ladowania kondensatora 3 utrzymac znacznie mniejsza niz wartosc pradu zgrzewania. Uklad zliczajacy zbudowany jest ina¬ czej niz w wykonaniu przedstawionym na fig. 1 i fig. 2, a mianowicie sklada sie on z cewki 18, sprzezonej z przewodem odprowadzajacym energie zgrzewania i z polaczonych z nia szeregowo z opor¬ nika 12 i przekaznika 13. 3fr S5 40 45 50 55 607 93 408 8 Z przekaznikiem 13 polaczony jest licznik 14, sterowany przez ten przekaznik. Dioda 15 moze byc tez usunieta, gdy przekaznik 13 jest tak bez¬ wladny, ze podwójny impuls pradu indukowany w cewce 18 przy zmianie wielkosci pradu w prze¬ wodzie doprowadzajacym prad zgrzewania odbiera jako impuls pojedynczy. Dzialanie ukladu przed¬ stawionego na fig. 3 odpowiada opisanemu juz dzialaniu takiego samego ukladu z fig. 1.Gdy kondensator 3 po zamknieciu wlacznika 6 laduje sie, jego prad ladowania ograniczony jest przez rezystor ladowania do tak malej wartosci, ze w ukladzie zliczajacym sprzezonym za pomoca cewki 18 plynie prad o wartosci nizszej od war¬ tosci progowej pradu zadzialania przekaznika 13.Takze przy czesciowym rozladowaniu kondensa¬ tora 3 poprzez rezystor rozladowania 9 i wlacz¬ nik rozladowania 10 w ukladzie zliczajacym plynie prad nizszy od progu zadzialania przekaznika 13.Dopiero przez zamkniecie wlacznika 8 wyzwolo¬ ny zostanie proces ^zgrzewania, duzy prad zgrze¬ wania plynacy w przewodzie doprowadzajacym zaindukuje w cewce 18 prad o tak wysokiej war¬ tosci, ze przekaznik 13 zadziala i spowoduje zli¬ czenie przez licznik jednej jednostki.Uklad przedstawiony na fig. 4 jest podobny do ukladu przedstawionego na fig. 3. W porównaniu z ukladem fig. 3 wprowadzano tu zmiane. Na fig. 4 w zgrzewarce usunieto rezystor ladowania 17 oraz przewidziano specjalny przewód ladowania 19, który poprowadzony jest tak daleko od cewki 18, ze prad ladowania zupelnie nie wywiera wply¬ wu na te cewke. Tak wiec w cewce 18 indukowa¬ ny jest prad tylko przy przeplywie pradu przez przewód 4 obwodu zgrzewania. Tak samo dobrze moznaby do zgrzewarki przedstawionej na fig, 1 dolaczyc uklad zliczajacy przedstawiony na fig. 3, zamiast ukladu przedstawionego na fig; 4.W ukladzie zliczajacym przedstawionym na fig. 4 w szereg z cewka 18 wlaczony jest uklad równo¬ legly zlozony z rezystora 12 i diody 20, licznik 14 i dioda 21. Dioda Zenera 20 i dioda 21 wlaczone, sa w przeciwnych kierunkach w ten sposób, ze przy wzroscie napiecia w cewce 18, spowodowa¬ nym pradem zgrzewania, dioda Zenera zostala przebita. Równolegle do cewki 18 wlaczony jest kondensator 22. Dopasowanie tego ukladu do cha¬ rakterystyki zadzialania licznika 14 mozna osiag¬ nac przez odpowiedni dobór liczby zwojów cewki, wartosci rezystancji rezystora 12 i napiecia pro¬ gowego diody Zenera. Kondensator 22 sluzy przy tym jako pamiec bufrowa. Tak jak i w ukladzie przedstawionym na fig. 2, w ukladzie przedstawio¬ nym na fig. 4 dioda Zenera 20 sluzy jako czlon wyzwalajacy dla licznika 14. PL