Przedmiotem wynalazku jest sposób i urzadzenie do samoczynnego uwalniania buta narciarskiego od narty w przypadku niebezpieczenstwa.Do samoczynnego uwalniania, w przypadku niebezpie¬ czenstwa, buta narciarskiego od narty znane sa dotychczas wiazania bezpiecznikowe, w których przywystapieniu sily przekraczajacej okreslona lub nastawiona wartosc ele¬ ment mocujacybut zmieniaswe polozeniez blokujacego na swobodny i w ten sposób uwalnia but.W znanych dotychczas jedynie z publikacji wiazaniach elementy sa dobrane w ten sposób, ze stawiaja duzy opór w czasie krótkich obciazen o charakterze uderzen, zmiej- szajacy sie przy obciazeniach trwajacych dluzej. Za obcia¬ zenia o charakterze uderzen uwaza sie przy tym obciaze¬ nia, które maksymalnie trwaja 0,3 s. Energia uderzeniowa jest w takich wiazaniach pochlaniana przez odpowiednie urzadzenia amortyzujace, na przyklad dlawikilub elemen¬ ty bezwladnosciowe. Wiazania te maja wprawdzie istotne zalety w stosunku do prostych wiazan zzatrzaskamiirów¬ niez w stosunku do tak zwanych wiazan o dlugim skoku, poniewaz w tych wiazaniach nie wystepuja wystarczajaco duze sily ustalajace, jednak nie sa oczywiscie tak proste, tanie i latwe do wytwarzania, jak tego wymaga praktyka.Z wylozeniowego opisu patentowego RFN nr2166385 znane jest wiazanie narciarskie z wyzwalaczem, w którym wykorzystano elektromagnetyczny mechanizm blokujacy.Przy wystapieniu przeciazenia sygnal dostarczany z czuj¬ nika powoduje wyzwoleniemechanizmu blokujacego, któ¬ ry zwalnia butnarciarski, w wiazaniu tym jako czujnik sily zastosowano tensometr elektrooporowy, który przy prze- kroczeniu dopuszczalnego obciazenia danej czesci ciala wytwarza sygnal. Wtymprzypadku ma miejsce bezposred¬ ni pomiar sily. Nie uwzglednia sie natomiast czynnika czasu.Celem wynalazkujestopracowaniesposobu i urzadzenia do samoczynnego uwalniania buta narciarskiego od narty w przypadku niebezpieczenstwa uwzgledniajacych czyn¬ nik czasu.Sposób samoczynnego uwalniania buta narciarskiegood narty polegajacy na pomiarze sil obciazajacych noge na¬ rciarza i na uwalnianiu polaczenia laczacego narte i but narciarski, gdy sily obciazajace noge narciarza przewyz¬ szaja wytrzymalosc nogi, wedlug wynalazku polega na tym, ze uzyskana z czujnika sily informacje o chwilowych wartosciach co najmniej jednej sily dzialajacej na noge narciarza calkuje sie za pomoca czlonu czasowego w uprzednio ustalonym przedziale czasowym i te wartosc calkowa odpowiadajaca wartosci calkowej sily dzialajacej na noge narciarza porównuje sie w sposób ciagly z bedaca iloczynem sily i czasu wartoscia progowa wylacznika pro¬ gowego, a nastepnie, po osiagnieciu przez wartosccalkowa sily dzialajacej na noge narciarza wartosci progowej im¬ pulsem wyjsciowym z wylacznika progowego oddzialywu- je sie na czlon wyzwalajacy mechanizmu blokujacego - w celu spowodowania rozlaczenia polaczenia miedzy bu¬ tem narciarskim a narta.Korzystnym jest, gdyz wartosciaprogowa porównujesie srednia arytmetyczna wartosc odpowiadajaca sredniej arytmetycznej wartosci sily dzialajacej na noge narciarza 91 06991 069 3 odniesionej do uprzednio ustalonego stalego i przedzialu czasu.Korzystnym jest równiez, gdy zapomocaróznychczujni¬ ków sily mierzy sie oddzielnie impulsysily odpowiadajace róznym rodzajom obciazenia nogi, na przyklad zginaniu, skrecaniu, usrednia sie te informacje, za pomoca oddziel¬ nych czlonów czasowych, z których kazdyjest przyporzad- kowans jednemu z czujnikówi kazda otrzymana ta droga wartosc usredniona porównuje sie z wartoscia progowa odpowiadajaca wytrzymalosci nogi na dane obciazenie.Sposób wedlug wynalazku jest realizowany za pomoca urzadzenia do samoczynnego uwalniania buta narciar¬ skiego od narty, które zawiera elementy mocujace but narciarski do narty, czujnik sily dzialajacej na noge narcia¬ rza, mechanizm blokujacy oraz elektroniczny uklad wy¬ zwalajacy.Wedlug wynalazku urzadzenie zawiera plytelozyskowa, na której jest mocowany but narciarski, polaczona w spo¬ sób rozlaczny z plyta podstawowa, polaczona rozlacznie z narta, na której to plycie podstawowej jest umieszczony co najmniej jeden czujnik sily przeznaczony do pomiaru sily dzialajacej na plyte lozyskowa, polaczony z elektroni¬ cznym ukladem wyzwalajacym, zawierajacym czlon cza¬ sowy i wylacznikprogowy, przeznaczonym doprzetwarza¬ nia informacji dostarczanej przez czujnik sily i do wytwa¬ rzania sygnalu wyjsciowego sterujacego czlonem wyzwa¬ lajacym, przeznaczonym do wyzwalania mechanizmu blo¬ kujacego zamontowanego na plycie podstawowej polaczo¬ nego rozlacznie z narta.Korzystnym jest, gdy czujnik sily jest czujnikiem pojem¬ nosciowym, albo indukcyjnym, albo piezoelektrycznym, albo weglowo-oporowym albo magtetoelastycznym silo- mierzem punktowym. Korzystnym jest poza tym, gdy czlon czasowy jest czlonem calkujacym, zawierajacym wzmac¬ niacz o regulowanej stalej czasu.Wedlug wynalazku uklad elektronicznego wyzwalania mechanizmu blokujacego zawiera zalaczony miedzy czuj¬ nikiem sily a wylacznikiem progowym obwód, skladajacy sie ze stopnia wejsciowego, który to stopien jest stopniem przemiany impedancji, generatora czestotliwosci nosnej, dolaczonego do stopnia wejsciowego, prostownika dola¬ czonego do wyjscia stopnia wejsciowego oraz stopnia wy¬ twarzajacego sygnal odpowiadajacy sredniej arytmetycz¬ nej wartosci sily dzialajacej na plyte lozyskowa, odniesio¬ nej do okresu czasu odpowiadajacego nastawionej stalej czasowej.W urzadzeniu wedlug wynalazku mechanizm blokujacy zawiera dzwignie kolanowa, której przegub jest mechani¬ cznie polaczony z czlonem wyzwalajacym i której jedno ramie jest polaczone wahliwie z plyta podstawowa lub innym elementem trwale zlaczonym z plyta podstawowa, a drugie ramie jest polaczone przegubowo z dzwignia zatrzasku ryglujacego polaczonego mechanicznie z dzwi¬ gnia trwale polaczona z narta.Dzwignia zatrzasku ryglujacego ma zaczep wspólpracu¬ jacy z wycieciem dzwigni zamocowanej na narcie. Dzwi¬ gnia, z która wspólpracuje dzwignia zatrzasku ryglujace¬ go, jest zamocowana na narcie wahliwie i utrzymywana w pozycji blokujacej za pomoca sprezyny naciskowej.Dzwignia zatrzasku ryglujacego stanowi dzwigniedwu- ramienna. Dzwignia zatrzasku ryglujacego jest wyposazo¬ na w sprezyne ustalajaca.W urzadzeniu wedlug wynalazku plyta lozyskowa spo¬ czywa na czterech punktach plyty podstawowej. Przy tym plyta lozyskowa obejmuje plyte podstawowa. Plyta pod- 4 stawowa ma boczne wystepy, które stykaja sie punktowo z zagietymi ku dolowi sciankami bocznymi plyty lozy¬ skowej.Korzystnym jest, gdy na plycie podstawowej sa zainsta- lowane dwa czujniki sily, z których jeden czujnik jest przeznaczony do reagowania na obciazenia skrecajace, a drugi-na obciazenia zginajace, oddzialywujace na plyte lozyskowa, przy czym kazdemu z czujników jest przypo¬ rzadkowany czlon czasowy iwylacznikprogowy wchodza- ce w sklad elektronicznego ukladu wyzwalajacego.Korzystnym jest, gdy dzwignia wspólpracujaca z dzwi¬ gnia zatrzasku ryglujacego oraz sprezyna naciskowa sa zamontowane na swobodnym koncu plaskiej sprezyny, której koniec jest przymocowany do narty.Korzystnym jest przy tym, gdy urzadzenie zawiera dwie sprezyny srubowe zamocowane miedzy sprezyna plaska a katownikami oporowymi, utrzymujace sprezyne plaska w pozycji normalnej.Korzystnym jest poza tym, gdy urzadzenie wedlug wy- nalazku zawiera czlon czasowy skladajacy sie z korpusu, zawieszonego obrotowo w punkcie odpowiadajacym srod¬ kowi ciezkosci na sworzniu, oraz wygietej plaskiej sprezy¬ ny, która jednym koncem oddzialywuje na korpusi której drugi koniec jest ulozyskowany na dzwigni wyzwalajacej polaczonej poprzez kolki na dzwigni z pierscieniem osa¬ dzonym wahliwie na tulei, o który to pierscien opiera sie kolnierz oporowy sworznia mechanizmu blokujacego, skladajacego sie z zapadki, nieruchomo w stosunku do narty osadzonej osi, na której ulozyskowana jest obrotowo zapadka oraz sprezyny utrzymujacej zapadke w skrajnym górnym polozeniu, przy czym dzwignia wyzwalajaca oraz korpus stanowia czesci skladowe wylacznika progowego zawierajacego zapadke wyposazona w jarzmo wspólpra¬ cujace ze skosna powierzchnia czolowa korpusu.Zapadka i sworzen mechanizmu blokujacego stanowia czujnik sily dzialajacej na noge narciarza. Przy tym swo¬ rzen mechanizmu blokujacego jest zamocowany w wymie¬ nionej tulei, która to tuleja jest ulozyskowana w korpusie zamocowanym wahliwie na poprzecznej osi ulozyskowa- 40 nej w bocznych sciankach obudowy urzadzenia, stanowia¬ cej przedluzenie scianek bocznych plyty lozyskowej pola¬ czonej rozlacznie z narta i butem narciarskim.Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przykladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia 45 schemat urzadzenia wedlug wynalazku w widoku z boku, fig. 2 - schemat plyty lozyskowej i plyty podstawowej urzadzenia z fig. 1 w widoku z góry, fig. 3 - schemat mechanizmu ryglujacego w normalnym polozeniu robo¬ czym w widoku z boku, fig. 4 - mechanizm z fig. 3 50 w polozeniu przejsciowymprzy uwolnieniu, fig. 5-mecha¬ nizm z fig. 3 w polozeniu przejsciowym przy ponownym zatrzasnieciu plyty lozyskowej po przymusowym uwolnie¬ niu, fig. 6 - uklad elektroniczny pomiaru sily, fig. 7 - fragment wiazania bezpiecznikowego, w przekroju 55 wzdluznym, fig. 8 - przekrój wzdluz linii II-II na fig. 7, fig. 9 - przekrój wzdluz linii III-IIIna fig. 8, fig. 10- urzadzenie z fig. 9 w widoku z góry z pominieciemczesci obudowy, fig. 11 -urzadzenie z fig. 9 w innympolozeniudzwigni wyzwa¬ lajacej i czlonu czasowego w widoku z góry, fig. 12 - 60 urzadzenie blokujace z fig. 3 w widoku z boku, a fig. 13- przekrój wzdluz linii IV-IV na fig. 12.Narciarskie wiazanie bezpiecznikowe przedstawione na fig. 1 ma plyte lozyskowa 1, na której jest zamocowany rozlacznie but narciarski 2. Przedni uchwyt 3 spodu buta 65 jest przestawny w trzech kierunkach, wzdluz szerokosci,. 91 069 wysokosci i dlugosci, celem dopasowania do róznych bu¬ tów. Tylnyuchwyt 4 spodu buta jest zamocowany wychyl- nie wokól poziomej poprzecznej osi 5 i polaczony trwale z pedalem wejsciowym 6, Rygiel przechylny 7 utrzymuje w warunkach normalnych uchwyt tylny 4 spodu buta w pozycji zaryglowanej. Rygiel przechylny 7 znajduje sie pod dzialaniem sprezyny i mozna go, na przyklad za pomoca zakonczenia kijka narciarskiego, przechylic wzgledem polozenia na fig. 1 w prawo tak, ze uchwyt 4 zwalnia sie, i but narciarski 2 moze byc podniesiony zplyty lozyskowej 1. Przy wprowadzaniu buta narciarskiego do wiazania tylny koniec spodu buta trafia na pedal 6 iprze¬ chyla tylny uchwyt 4 spodu buta do pozycji zaryglowanej.Rygiel przechylny 7 zaskakuje przy tym automatycznie.But narciarski 2 jest wtedy auasistabilnie utrzymywanyna plycie lozyskowej 1 i moze byc odlaczony od niej jedynie zaleznie od woli narciarza.Z tylnymuchwytem 4 spodubuta laczy sieuklad elektro¬ niczny 50 pomiaru sily, opisany blizej w oparciu o fig. 6.Plyta lozyskowa 1 jest polaczona rozlacznie z plyta podstawowa 11 i razem z nia rozlacznie z narta 10. Plyta lozyskowa ma na przednim koncu wspornik 12, do którego wchodza dwa wahacze 13 plyty podstawowej 11. Wahacze 13 sa skonstruowane tak, ze przyjmuja sily ciagnaceinaci¬ skajace skierowane prostopadle do plaszczyzny narty z niewielkimi odksztalceniami, sily zas równolegle do plaszczyzny narty- ze stosunkowo duzymi odksztalcenia¬ mi. W poblizu tylnego konca buta znajdujasie dwazderza¬ ki 14 laczace plyte lozyskowa 1 z plyta podstawowa 11.Zderzaki 14 maja odpowiednie wymiary w stosunku do wahaczy, tak, ze przyjmuja sily ciagnace i naciskajace prostopadle do plaszczyzny narty z malymi odksztalcenia¬ mi, zas sily równolegle do tej plaszczyzny- ze stosunkowo duzymi odksztalceniami. Plyta lozyskowa 1 obejmuje plyte podstawowa 11 co najmniej po obu dlugich bokach. Na przedluzeniu osi nogi znajduje sie os obrotu pomiedzy obiema plytami utworzona przez dwa boczne wystepy 15 na plycie podstawowej, które stykaja sie punktowo ze skierowanymi ku dolowi scianami dlugich boków plyty lozyskowej 1. Wten sposób sa przyjmowane sily poprzecz¬ ne do kierunku jazdy, które nie prowadza do skrecenia nogi. Plyta podstawowa 11 ma na swym tylnym koncu czujnik sily 51* elektronicznego ukladu pomiaru sily.Czuj¬ nik 51' jest w omawianym wykonaniu czujnikiem pojem¬ nosciowym. Czujnik ten wspóldziala z tylnym koncem plyty lozyskowej 1 w ten sposób, ze obciazajace plyte lozyskowa sily skrecajace sa przyjmowane i mierzone przez czujnik. Poprzez odpowiednie dobranie wymiarów wahaczy 13 i zderzaków 14 wielkosci zaklócajace pomiar sil skrecajacych sa praktycznie wyeliminowane. W przy¬ blizeniu pionowe sily skierowane ku górze, oddzialywuja¬ ce na plyte lozyskowa 1, które wystepuja przy obciazeniu czolowym, sa przenoszone przez plyte lozyskowa 1 na czujnik sily 51", równiez typu pojemnosciowego. Czujnik 51"jest równiez polaczonyna stale z plytapodstawowa 11.Przedni koniec plyty podstawowej 11 jest utrzymywany rozlacznie na powierzchni narty za pomoca okucia 16 polaczonego z narta nierozlacznie, Plyta podstawowa jest w tylnym koncu utrzymywana na powierzchni narty za pomoca zespolu blokujacego 20, który w przypadku nie¬ bezpieczenstwa zwalnia sie samoczynnie.Zespól blokujacy20 zawiera dzwignie kolanowazlozona z ramion 21, 22 i przegubu 23 (fig. 3). Ramie 21 dzwigni kolanowej jest polaczone wahliwie bezposrednio z plyta podstawowa 11, a ramie 22 jest zamocowane przegubowo 6 do dzwigni 24 zaczepu ryglujacego, którajestzamocowana wahliwie do plyty podstawowej 11. Dzwignia kolanowa jest utrzymywana w pozycji wyciagnietej i znajduje sie w stanie równowagi chwiejnej. Na fig. 3-5 pokazano wpo- wiekszemu urzadzenie blokujace w róznych polozeniach przejsciowych. Na fig. 3 przedstawiono urzadzenie bloku- jace, w normalnym polozeniuroboczymbezpiecznikowego wiazania narciarskiego. .Dzwignia 24 zaczepu ryglujacego jest wykonana jako dzwignia katowa, przy czym ramie 22 dzwigni kolanowej 21, 22, 23 jest polaczone z jednym ramieniem dzwigni katowej 24, a wolny koniec drugi t go ramienia jest odgiety pod katem i uksztaltowany w postaci zaczepu ryglujacego . Zaczep 25 ryglujacy wspólpracuje z wycieciemdzwigni wahliwej 26zamocowanej na powierzchninarty.Dzwignia 26 znajduje sie pod dzialaniem srubowej sprezyny 27 naciskowej i utrzymywana jest za pomoca tej sprezyny w polozeniu blokujacym. Na ramie dzwigni 24 zaczepu ryglujacego polaczonego z dzwignia kolanowa dziala jesz- cze sprezyna 28 stabilizacyjna, wykonana jako ciagnaca sprezyna srubowa i zawieszona drugim koncem na plycie podstawowej 11. Sprezyna 28 stabilizacyjna ma za zadanie z jednej strony przywrócenie, po oddzieleniu plytypodsta¬ wowej 11 od narty 10, dzwigni kolanowej ponownie do pozycji wyciagnietej, z drugiej zas zapobiega przypadko¬ wemu skladaniu sie tej dzwigni. Przegub kolanowy 23 stanowi element zespolu blokujacego uruchamiany przez element sterujacy, na przyklad rdzen 30 wciagany do cewki, która otrzymuje impuls elektryczny z wylacznika progowego 57 dla odryglowania zaczepu 25 i dzwigni 26 w celu uwolnienia plyty podstawowej 11 i polaczonego z nia za pomoca plyty lozyskowej 1 buta 2 od narty 10 w przypadku niebezpieczenstwa.W normalnym polozeniu pracy zaczep ryglujacy 25 dzwigni 24 zaczepu ryglujacego jest zamkniety w wycieciu ryglujacym dzwigni 26 zarówno od góry jak i z obu boków.Odpowiednie uksztaltowanie zaczepu ryglujacego 25 za¬ pewnia, niezaleznie od rodzaju obciazenia, wyzwolenie mechanizmu blokujacego po wydaniu rozkazu sterowni- 40 czego, przy czym nastepujeruchku górze ramienia dzwigni 24 zaczepu ryglujacego, polaczonego z dzwignia przechyl¬ na, która powoduje dalsze zlozenie sie dzwigni kolanowej.Uklad elektroniczny pomiaru sily z fig. 6 sklada sie z czujnika 51 sily,przewodówdoprowadzajacych 52, impe- 45 dancyjnego stopnia 53 przemiany impedancji, oscylatora 54 czestotliwosci nosnej, stopnia 55 prostownikowego, stopnia 56 tworzenia sredniej arytmetycznej i ukladu pro¬ gowego 57.Dzialanie ukladu elektronicznego jest nastepujace. Re- 50 aktancja pojemnosciowego czujnika sily 51 jest proporcjo¬ nalna do odstepu plyt czujnika, co oznacza, ze napiecie na kondensatorze Cm jest proporcjonalne przy stalej wielkos¬ ci pradu do wielkosci odstepu miedzy plytami czujnika i tym samym do sily. Ustalenie pradu osiaga sie w ten 55 sposób, ze za pomoca kondensatora Ci ustala sie napiecie Ut warunkujace wielkosc pradu. Napiecie wyjsciowe Ua jest przy tym w zakresie czestotliwosci i amplitudy bliskie napieciu na kondensatorze Cm- Napiecie wyjsciowe Ua jest blokowane kondensatorem C5 od prostownika jednopo- 60 lówkowego. Stala czasu nastawiana za pomoca wzmacnia¬ cza calkujacego sluzy do tworzenia sredniej arytmetycznej.Ta srednia arytmetyczna stanowi wielkosc najlepiej od¬ zwierciedlajaca sily i energii w stanach statycznychidyna¬ micznych i dlatego stosuje sie ja do wyzwalania. 65 Za stopnierri 56 tworzenia sredniej arytmetycznej jest91 069 7 umieszczony wylacznik progowy 57, w którym potencjal porównawczy zmienia sie w tym samym stopniu, co i skla¬ dowa stala napiecia wielkosci mierzonej i tym samym kompensuje sie w ten sposób bezposredniowahania napie¬ cia zasilajacego. Sygnal wyjsciowy wylacznika progowego jest w opisanym urzadzeniu uzywany bezposrednio do wyzwalania. Zasadniczo mozliwe jest jednak równiez przeksztalcanie sygnalu wyjsciowego.Impedancyjny stopien przemiany 53 jest utworzony z tranzystoraQi, który ma automatycznie ustawiany punkt pracy za pomoca rezystorów Bi, Rs i kondensatora C2.W celu otrzymania wzmocnienia napieciowego mozliwie bliskiego 1:1, wzmocnienie tranzystora Ql jestzmniejszo¬ ne tranzystorem ifc, przyczym punkt pracy tranzystora (fe jest nastawiany rezystorami R3 i R4. Sygnal wyjsciowy tranzystora Qi jest doprowadzony dotranzystora(fedzieki sprzezeniu zwrotnemu poprzez kondensator C3.Zastosowanie cewki Li, która jest zestrojona z konden¬ satorem C4 na rezonans na czestotliwosci nosnej, pozwala na zwiekszenie zdolnosci wysterowania impedancyjnego stopnia przemiany (amplituda + 6 V przy Ub = 9 V).Sygnaly o czestotliwosci nosnej sa doprowadzanedoimpe¬ dancyjnego stopnia przemiany 53 poprzez transformator Tii kondensator Ci.Oscylator czestotliwosci nosnej 54 jest utworzony za pomoca komplementarnych par tranzystorów 0& Q4, Qs Qt, przy czym uzwojenie pierwotne transformatora Tri wraz z kondensatorem C9 tworzy obwód rezonansowy dla zadanej czestotliwoscinosnej (okolo 5 KHz). Kondensatory C7 i Cg sluza do odsprzezenia galwanicznego oscylatora (&, ($4, Q5,Q$. RezystorR21 zapewnianiezawodnewzbudzenie oscylatora. Rezystory R22 i R23 sluzado ograniczenia pradu i zapewniaja minimalny pobór pradu przez oscylator. Re¬ zystory R25 i R24 sluzado filtracji podstawowej harmonicz¬ nej oscylatora.Stopien 55 prostownikowyjestutworzony zewzmacnia¬ cza operacyjnego Vi, którego pobór pradu jest okreslony przez rezystor Ris- Prostowanie nastepuje na diodach Di i Dj, przy czym rezystory R7 i Rg sa zalaczone w obwód sprzezenia zwrotnego wzmacniacza Vi. Rezystor Rg po¬ zwala na przesuwanie punktu zerowego tak, ze przy sile zerowej oddzialywujacej na czujnik Cm prad wejsciowy wynosi zero. Przez rezystor R5 plynie prad do stopnia prostownikowego odpowiedni do mierzonej sily. Sygnal wyjsciowy stopnia prostownikowego jest podawany po¬ przez rezystor R9 do stopnia 56 tworzenia sredniej arytme¬ tycznej. Kondensator Cg i rezystor Rio tworza obwód sprzezenia zwrotnego wzmacniacza operacyjnego Vj, któ¬ rego pobór pradu jest nastawiany rezystorem Rn, przy czym stala czasu stopnia jest nastawiana kondensatorem Cc i rezystorem Rio w szerokich granicach.Punkt pracy wzmacniaczy Vi i V2 oraz punkt przelacza¬ nia wzmacniacza \z wylacznika progowego sa wspólnie ustawiane niezaleznie od napiecia baterii zapomocadziel¬ nika napiecia R13, R14, R15. Rezystor Ri2 tworzy obwód sprzezenia zwrotnego wylacznika progowego, przy czym rezystor ten wspólnie z rezystorem Rn okresla histereze wylacznika. Pobór pradu wzmacniacza V3 nastawia sie rezystorem Rig.Fig. 4 przedstawia urzadzenie blokujace w polozeniu przejsciowym przy uwalnianiu. Po wydaniu impulsu wy¬ zwalajacego przez wylacznik progowy nastepuje samo¬ czynneuwolnienie plyty podstawowej 11 uprzednio utrzy¬ mywanej auasistabilnie na powierzchni narty. Rdzen 30 przy uzyciu niewielkiej silyprzestawia dzwignie kolanowa 8 ze stanu wyciagnietego idalej praktycznie dzwigniazamy¬ ka sie sama blyskawicznie podwplywem sily wyzwalania, zas zaczep ryglujacy 25 uwalnia sie od dzwigni 26. Pod wplywem sprezyny stybilizacyjnej 28 dzwignia kolanowa przyjmuje ponownie natychmiast swoja pozycje wycia¬ gnieta. Aby przy samoczynnym uwolnieniu buta narciar¬ skiego 2 ód narty 10 narta nie oddalila sie od narciarza, pomiedzy plyta podstawowa 11 i narta 10 stosuje sie nieuwidoczniony na rysunku znany element utrzymujacy.Po uwolnieniu, narciarz moze nastapic ponownie na narte i plyta podstawowa zostanie przymocowana do buta narciarskiego. Przy tym przednia czesc plyty podstawowej jestprowadzona przezokucie 16 (fig. 1), a zaczepryglujacy dzwigni 24 z tylu plytypodstawowej zostaje zaryglowa- ny przez dzwignie 26, która odchyla sie w prawo i sciska sprezyne dociskowa 27, zanim przyjmie ponownie pozycje z fig. 3. Podczas jazdy na nartachsilyskrecajace i dzialaja¬ ce czolowo na noge narciarza sa mierzone stale bez wzgle¬ du na droge, poniewaz bardzo male, niezbedne drogi po- miarowe czujników 51* i 51" sily samniejszenizelastyczne odksztalcenie materialu plyt lilii buta narciarskiego 2.W ten sposób impulsy dzialajace na noge narciarza sa mierzone stale. Impulsy te, jak to przedstawiono w zwiaz¬ kuz opisem ukladuelektronicznego, stalesa porównywane, zwielkoscia impulsu o wartosciprogowej. Przy osiagnieciu tej wartosci nastepuje dostarczenie przez wylacznik pro¬ gowy 57 impulsu stanowiacego rozkaz odryglowania.Wiazanie bezpiecznikowe wedlug wynalazku, przedsta¬ wione na fig. 7-11 stanowi tak zwanewiazanieplytowe.Na narcie 10 znajduje sieplytowy zespólmocujacy, wyposazo¬ ny w lozysko dla obrotowego zamocowaniaplyty lozysko¬ wej 101. Zespól mocujacy zawiera czop 100, którywchodzi w odpowiedni otwór tej plyty. Zespól zawiera takze uchwyt dolny plyty, usytuowany w nie pokazanej na ry- sunku przedniej czesci plyty lozyskowej, umozliwiajacy ruchy obrotowe plyty wokól czopu 100. Zespól mocujacy zawiera zapadke 61 mechanizmu zatrzaskowego, umiesz¬ czona w tylnej czesci plyty lozyskowej. Mechanizm zatrza¬ skowy uwalnia plyte lozyskowa przy przeciazeniu w kie- 40 runku pionowym i/lub poziomym. Elementy skladoweply¬ towego zespolu mocujacegoniezbedne dla jegodzialania sa dla ulatwienia montazuustalone wichwzajemnym poloze¬ niu na narcie za pomoca plyty 60 montazu wstepnego.Ciezar narciarza przenosi sie na narte z plyty lozyskowej 45 poprzez wspornik 102. Wspornik 102 jest wykonany tak, ze przyjmuje sily naciskajace i odciagajace prostopadle do plaszczyzny narty praktycznie bez odksztalcen, a silyrów¬ nolegle do plaszczyzny narty - ze stosunkowo duzymi odksztalceniami elastycznymi. 50 Nie przedstawiony na rysunku but narciarski jest umo¬ cowany nieruchomo na plycie lozyskowej 101 za pomoca uchwytu 103 i moze byc uwolniony od tej plyty jedynie przez narciarza. Plyta lozyskowa moze uwalniac sie samo¬ czynnie z zespolu mocujacego ja na narcie 10 przy wysta- 55 pieniu sil przekraczajacych, co do wielkosci, okreslona wartosc i wystapujacych nie tylko w formie uderzen.Tylny uchwyt 103 w pozycji trzymania buta wykonany nastawnie dla dopasowania do róznej grubosci spodów butów jest zamocowany do korpusu 104, zamocowanego 60 wahliwie na osi 107 ulozyskowanej w bocznych sciankach 105,106 plyty lozyskowej 101. Korpus 104 ma na dolnym koncu jeszcze ponizej tylnego uchwytu 103 spodu buta pedal zamykajacy 108 (Fig. 7).Dzwignia odryglowujaca 109 wyposazona we wglebie- 65 nie 110 do wkladania zakonczenia kijka narciarskiego 93 .91 069 9 utrzymuje korpus 104 w polozeniu przedstawionym na fig. 7 za pomoca uchwytu spodu buta, a po wcisnieciu w dól powoduje przechylenie korpusu 104 z tym uchwytem w le¬ wo, i uwolnienie spodu buta. Samoczynne zamocowanie spodu buta na plycie lozyskowej nastepuje przez nacisnie¬ cie pedalu 108 pieta buta. Zapadka 61 zespolumocujacego, zamocowana jest obrotowo na nieruchomej w stosunku do narty osi 62 i znajduje siepod dzialaniem srubowej sprezy¬ ny 63, która utrzymuje ja w górnympolozeniugranicznym.Druga cze'sc mechanizmu zatrzaskowego stanowi swobod¬ ny koniec sworznia 64, zamocowanego w tulei 66 na przy¬ klad za pomoca gwintu. Tuleja 66 jest ulozyskowana w korpusie 68 zamocowanym wahliwie na poziomej, po¬ przecznej osi 69. Os 69 jest ulozyskowana w bocznych scianach obudowy 59 stanowiacych przedluzenie bocz¬ nych scianek 105,106 plyty lozyskowej 101 (fig. 8). Korpus 68 zawiera os 71 równolegla do osi 69, na które jest ulozyskowane jedno ramie 74 dzwigni kolanowej zawiera¬ jacej przegub 72. Drugie ramie 73 dzwigni kolanowej jest ulozyskowane na osi 70, równiez równoleglej do osi 69 i podobnie jak os 69 zamocowanej w scianach bocznych obudowy 59.W centralnym wycieciu korpusu 68 jest usytuowana zapadka 75 zamocowana obrotowo na osi 69. Zapadka 75 ma w zasadzie ksztalt litery U, i jest zamocowana na swobodnych koncach ramion. Ramiona zapadki sa wyciete tak, ze obejmuja wystarczajaco szeroko przegub 72 i przez to zapobiegaja przesunieciu tego przegubu w prawo (Fig. 7). W pozycji normalnej przechyl elementu wahlrvego 68 wokól osi 69 w prawo jest ograniczony co zapobiega wyzwoleniu mechanizmu zatrzaskowego 61, 64.Sworzen 64 ma kolnierz oporowy 65, który opiera sie o pierscien 67 osadzony suwliwie na tulei 66. Przesuniecie pierscienia 67 nastepuje w kierunku przeciwnym do dzia¬ lania sprezyny powrotnej 86, która opiera sie o korpus 68.Pierscien 67 jest polaczony nierozlacznie zzabierakiem 78.Zabierak 78 ma wystep, który wchodzi pomiedzy dwa kolki 79. Kolki 79 usytuowane sa nadzwigniwyzwalajacej 80 w poblizu sworznia 81. Sworzen 81 jest zamocowany obrotowo w dolnej scianie obudowy 59.Dzwignia wyzwalajaca 80 ma w poblizu swego swobod¬ nego konca sworzen 82, na którym jest zamocowany obro¬ towo w punkcie odpowiadajacym srodkowi ciezkosci kor¬ pus 83. Korpus #3 znajduje sie pod dzialaniem zakrzywio¬ nej plaskiej sprezyny 84, której drugi koniec jestulozysko- wany na dzwigni wyzwalajacej 60. Korpus 83 i plaska sprezyna 84 tworza razem czlon czasowy. W normalnej pozycji dzwigni wyzwalajacej korpus 83 pod wplywem sprezyny 74 opiera sie o zderzak 85 osadzony trwale na obudowie (fig. 10).Dzwignia wyzwalajaca tworzy w polaczeniu z korpusem 83 i zapadka 75 wylacznik progowy.Korpus 83 siega swym swobodnym koncem po lewej stro¬ nie przed jarzmo 88 zapadki 75.Przy ustawieniu dzwigni wyzwalajacej 80 w polozeniu normalnym pomiedzy lewa strona swobodnego konca kor¬ pusu 83 a linia b stanowiaca prosta przechodzaca przez sworzen 81 i sworzen 82 zapewniony jest odstep a (fig. 10).Górny koniec korpusu 83 maskosna powierzchnieczolowa 87, która sluzy jako regulowany zderzak dla jarzma 88 zapadki 75. Zapadka 75 podtrzymywana jest przez sprezy¬ ne zwrotno-podtrzymujaca 76 zamocowana jednym kon¬ cem na osi przegubu kolanowego 72, z drugiej zasna kolku oporowym 77 zapadki. Przekrój sworznia 84 ma takie wymiary, ze sily wystepujace w czasie jazdy mieszcza sie w zakresie ugiec elastycznych sworznia. Wceluumozliwie¬ nia tych ruchów sworznia srednica wewnetrzna tulei 66 rozszerza sie w kierunku na zewnatrz. Momenty zginajace sworzniasa dobrane do sil o róznych kierunkach dzialania.Jesli na plyte lozyskowa 101 podziala sila przekraczaja¬ ca sile utrzymywania, na przyklad poprzecznie do narty lub do góry lub takze skosnie przy uchwycie tylnym 103 spodu buta, to sworzen 64 ugina sie elastycznie, skutkiem czego tuleja 66 przesuwa sie w kierunku przeciwnym do io dzialania sprezyny powrotnej 86. Toprzesunieciepowodu¬ je pochyleniedzwigniwyzwalajacej 80, poniewazpierscien 67 poprzez zabierak 78 i kolki 79 jest polaczonyz dzwignia wyzwalajaca. Duze przelozenie dzwigni powoduje odpo¬ wiednie wieksze przesuniecia sworznia 82, na którym zamocowany jest korpus 83 (fig. 11).Skoro tylko dzwignia wyzwalajaca wykona wystarcza¬ jacy ruch przechylny, korpus uwalnia sie od swego zderza¬ ka 85 i moze pod wplywem sprezyny 84 przechylic sie przykladowo do pozycji przedstawionej na fig. 11. Zderzak 85 ma takie wymiary, ze korpus 83 moze podjac ruch przechylny dopiero wtedy, gdy osiagnie sie niby statyczna sile wyzwalajaca. Przy odpowiednio wielkiej sileizaleznie od czasu jej oddzialywania skosna powierzchnia czolowa 87 korpusu 83 wchodzi w styk z jarzmem 88 zapadki 75.Uderzenie korpusu 83 w zapadke 75 prowadzi do uwolnie¬ nia przegubu kolanowego 72 i tym samym przechylenia dzwigni kolanowej wyzwalajacej mechanizm zatrzaskowy 61-64, w wyniku czego nasteuje uwolnienie plyty lozysko¬ wej 101 od narty 10.Plyta lozyskowa moze byc polaczona luzno z narta za pomoca linki tak, ze narta nie moze w niekontrolowany sposób oddalic sieod narciarza. Zakladanienartynastepu¬ je przez nasadzenie plyty lozyskowej 101 na czop 100 i nastepne zaryglowanie zapadki 61 i sworznia 64. Swo- bodny koniec sworznia 64 naciska przy tym na zapadke61, która sciskajac sprezyne srubowa 63 przechyla sie ku dolowi, zaskakuje w pozycji normalnej plyty na narcie i ustala sworzen 64. Po uwolnieniu sworznia przez zapadke 61 dzwignia kolanowa i czlon wahliwy zostaja ponownie 40 ustalone, poniewaz sprezyna 76 odciaga dzwignie kolano¬ wa i umozliwia zaskoczenie zapadki zatrzaskowej.Wykonanie to umozliwia realizacje sposobu, wedlug którego takie parametry jak sila impulsowa i czas oddzia¬ lywania kazdorazowo sa mierzone w odniesieniu do 45 uprzednio ustalonego odcinka drogi. Dlugosc drogi stano¬ wiaca rezultat dzialania sily jest oznaczona litera c, a dlu¬ gosc drogistanowiaca wynik czasu oddzialywania, literad.Suma obu dlugosci drogi jest tak duza, ze nastepuje naty¬ chmiastowe samoczynne uwolnienie przez wyzwolenie 50 dzwigni kolanowej 12 przez zapadke 75. Litera a oznaczo¬ no zalezny od konstrukcji wymiar staly.Jesli suma obu skladowych odpowiadajacych sile i cza¬ sowi oddzialywania nie osiagnie wartosci drogi ustalonej przez wielkosc progowa, sprezyna 86 naciska po ustapie- 55 niu sily, na tuleje 67 i wprowadza tym samym dzwignie 80 w polozenie normalne. Korpus 83 zostaje przesuniety w kierunku przeciwnym do dzialania sprezyny 84 podczas ruchu powrotnego dzwigni wyzwalajacej 80, ponownie do polozenia zaryglowanego, w którym korpus 83 opiera sie 60 o zderzak 85.Poniewaz korpus 83 jest zawieszony w punkcie odpo¬ wiadajacym srodkowi ciezkosci, nie wystepuja wplywy przyspieszen prowadzace do zafalszowania wplywu czasu dzialania. Jesli sily uderzeniowe dzialaja na mechanizm 65 zatrzaskowy, wywoluje to szybkie przechylanie dzwigni91 069 11 12 wyzwalajacej 80, skutkiem czego korpus 83 niema wystar¬ czajacego czasu do takiego glebokiego przechylenia, by jarzmo 88 moglo trafic na zapadke zatrzasku 77. Wobec tego w tym przypadku nie wystapi równiez przypadkowe wyzwolenie. Czlon czasowy dziala co najmniej w zakresie dziesietnych czesci sekundy.W opisanym wyzej urzadzeniudo napedu czlonu czasowe¬ go moze byc zastosowany nie tylko mechanizm sprezyno¬ wy. Istotne tu jest zapewnienie mechanicznej sily napedo¬ wej. Na fig. 12 i 13 przedstawionojeszcze inne rozwiazanie zespolu blokujacego wedlug wynalazku. Dzwignia 26 i wspólpracujaca z nia w jej polozeniu zablokowanym sprezyna srubowa 27 sa w tym rozwiazaniu utrzymywane na swobodnym koncu wystarczajaco mocnej plaskiej spre¬ zyny, która jest umocowana przechylnie wokól pionowej osi na powierzchni narty.Plaska sprezyna 31 znajduje sie pod dzialaniem dwóch sprezyn srubowych 32, które utrzymuja sprezyne 31 w jej normalnym polozeniu na narcie (fig. 13). Sprezyny 32 opieraja sie o katowniki oporowe 33 umocowane na narcie . Obie sprezyny srubowe 32 sa tak dobrane, ze sily * poprzeczne wystepujace w czasie normalnej jazdy nie prowadza do odchylania sprezyny plaskiej 31 wokól osi przechylnej. Sprezyna plaska ma tak dobrana grubosc, ze sily wystepujace przy normalnej jezdzie skierowane do góry i przenoszone z narty za posrednictwem zaczepu ryglujacego 25 nie prowadza do podniesienia z narty swo¬ bodnego konca plaskiej sprezyny. Osiaga sie przez to elastyczne przesuniecie zaczepu ryglujacego 25, a tym samym plyty podstawowej 11 i plyty lozyskowej 1, na której jest zamocowany but narciarski 2, przed rozlacze¬ niem siewiazania. Dopieropo zakonczeniu ruchu sprezyny 31 zarówno ku górze jak i na boki, rozpoczyna dzialanie odpowiedni czujnik sily 51' lub 52", skutkiem czego uklad elektroniczny pomiaru sily 50 powoduje uwolnienie buta.Rdzen 30 cewki powoduje przy tym powrót dzwigni kolanowej dó jej polozenia poczatkowego przy uzyciu ruewielkiej sily. Nastepnie dzwignia kolanowa sklada sie praktycznie blyskawicznie pod wplywem sily wyzwalaja¬ cej i zaczep ryglujacy 25 uwalnia sie od dzwigni 26. Pod wplywem sprezyny stabilizacyjnej 28 dzwignia kolanowa przyjmuje nastepnie polozenie wychylone. Podobnie spre¬ zyna plaska 31 wraca równiez wraz z dzwignia26 i sprezy¬ na srubowa 27 do swego normalnego polozenia. Aby po takim samoczynnym uwolnieniu buta narciarskiego 2 z na¬ rty 10 nie mogla ona oddalic sie od narciarza stosuje sie znane i nie przedstawione polaczenie plyty podstawowej 11 i narty 10.Po samoczynnym uwolnieniu buta, narciarzmozenasta¬ pic zamocowana na bucie plyta podstawowa na narte 10.Przy tym przedni koniec plyty podstawowej jest prowa¬ dzony pod okuciem 16, a na tylnym koncu plytypodstawo¬ wej zatrzaskuja sie zaczep ryglujacy 25 z dzwignia 24 zaczepu zatrzaskowego, a dzwignia 26, która przechyla sie przeciwnie do dzialania sprezyny 27 (w prawo na fig. 12), tak, iz nastepnie urzadzenie jest znów gotowe do pracy.Przy tym istnieje mozliwosc zwiekszenia wartosci dopusz¬ czalnych impulsów, gdyz poprzednio dopuszczalne obcia¬ zenie noginarciarza bylo ograniczone ze wzgledu na niedo¬ godne warunki tarciowe wiazan. Dalsza zaleta nowego systemu wiazan jest to, ze przy podwyzszeniu wartosci dopuszczalnychimpulsów nie jestpotrzebne indywidualne ustawienie sily wyzwalajacej.Opisane urzadzenie ma prostanieskomplikowana budowe.Prócz tegojestw znacznym stopniunieczulenatemperatu¬ re, zabrudzenie i oblodzenie.Urzadzenie blokujace 20 pozwala nazastosowaniego lacz¬ nie z ukladem elektronicznego pomiaru sily, równiez przy przednim i tylnym uchwycie, gdzie wchodzi na miejsce dotychczas stosowanych czesci ryglujacych. W szczegól¬ nosci mozliwe jest równiez zmienianie przy obciazeniu lacznym dla dwóch wartosci progowych-jednego wfunk¬ cji drugiego. Przez zastosowanie auasistabilnego zaryglo¬ wania usuwa sie takze tarcie miedzy butem i narta wyste¬ pujace w dotychczasowych wiazaniach.Mozliwe jest równiez uzycie spodu buta narciarskiego jako obudowy dla urzadzenia, przy czym na narcie stoso¬ wane sa jedyniejedenlubdwaproste uchwyty butanarcia¬ rskiego. Uklad elektrycznyzasilanyjestza pomoca baterii. PL