Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie przeplywowe do oddzialywania na strumien plynu, zawierajace uklad przewodów z komora oddzialywania oraz co najmniej jeden przewód wejsciowy i co najmniej jeden przewód wyjsciowy dla strumienia plynu.Znane elementy strumieniowe maja dwa przeciwlegle przewody sterujace plynem lub sterujace dysze wejsciowe, usytuowane pod katem okolo 90° do kierunku wfotu glównego strumienia plynu do komory oddzialywania, w celu umozliwienia, za pomoca doplywu lub wtryskiwania plynu sterujacego przez taka dysze lub przez którakolwiek z dysz przeciwleglych, wprowadzenia zmiany w przeplywie glównego strumienia plynu, przykladowo z przeplywu lamlnarnego zmiany w przeplyw turbulentny, wzglednie skierowania do innego, chwilowo nieczynnego przewodu wyjsciowego, zamiast przewodu wyjsciowego dzialajacego lub do ograniczone* go przewodu wyjsciowego.Uklady te maja szereg wad i niedogodnosci, wsród których mozna wymienic duze zuzycie plynu sterujacego oraz ryzyko zatkania sie dysz sterujacych.Celem wynalazku jest unikniecie powyzszych wad i niedogodnosci.Zagadnienie techniczne polega na opracowaniu takiego urzadzenia przeplywowego, które nie byloby narazone na zatykanie sie przewodów sterujacych i zuzywaloby mala ilosc plynu sterujacego.Cel zostal osiagniety przez zaprojektowanie urzadzenia przeplywowego dla oddzialywania na strumien plynu, które zawiera uklad przewodów z komora oddzialywania i z co najmniej jednym przewodem wlotowym oraz z co najmniej jednym przewodem wyjsciowym dla strumienia plynu przez to, ze zawiera elementy gietkie dla oddzialywania na strumien plynu wplywajacy do komory oddzialywania zwlaszcza dla umozliwienia sterowania tego strumienia plynu za pomoca odchylenia jego kierunku przeplywu od jednego kanalu wyjsciowego do drugiego z dwu takich kanalów.Urzadzenie wedlug wynalazku zawiera co najmniej w jednej sciance komory oddzialywania, usytuowana komore sterujaca, oddzielona scianka od ukladu przewodów, przy czym ta scianka odksztalca sie za pomoca zmiany cisnienia czynnika roboczego w komorze sterujacej i te odksztalcenia scianki doprowadzaja do zmiany90 070 3 mozna doprowadzic do sztywnego przewodu wejsciowego 3 za posrednictwem elementów gietkich (niepokaza- nych), przykladowo przy uzyciu przewodu gietkiego, przy czym sam wejsciowy koniec przewodu gietkiego jest zwykle unieruchomiony. Dla realizacji ^odchylenia kanalu wejsciowego 3 i zmiany jej polozenia katowego przewidziano co najmniej jedna gietka komore 13,13', uruchamiana czynnikiem roboczym.Na fig. 7—1 IB przedstawiono inny przyklad wykonania urzadzenia przeplywowego, zwlaszcza do sterowania strumienia plynu. Urzadzenie przeplywowe zawiera uklad przewodów z komora oddzialywania 2 i przewodem wejsciowym 3 oraz dwoma kanalami wyjsciowymi 4 i 5 dla strumienia plynu, przy czym uklad kanalów jest wykonany w obudowie 1, która stanowi blok przestrzenny o ksztalcie cylindrycznym lub równoleglosciennym. Obudowa 1 jest korzystnie z tworzywa odznaczajacego sie gietkoscia lub sprezystoscia.Obudowa 1 jest gietka w kierunku wzdluznym tak, ze przewód wejsciowy daje sie wyginac w odniesieniu do komory oddzialywania 2 do tego stopnia, ze strumien plynu wchodzacy do komory oddzialywania 2 z przewodu wejsciowego 3 jest doprowadzony do zmiany swego kierunku, przykladowo z jednego przewodu wyjsciowego do innego z przewodów wyjscioyvych 4, 5 lub odwrotnie. Obudowa 1 jest korzystnie zaopatrzona w wybrania zewnetrzne (niepokazane) dla zwiekszenia jego gietkosci. Komory oddzialywania 2 i przewody 3,4, maja przekrój korzystnie prostokatny.Fig. 12 przedstawia przekrój przez urzadzenie przeplywowe, Wedlug wynalazku, przeznaczone zwlaszcza do sterowania strumieniem plynu. Urzadzenie zawiera przewód wejsciowy 3, którego czesc wewnetrzna jest zaopatrzona w dwie wzajemne przeciwlegle plytki albo zebra, albo kliny 16, 17, tworzace szczeline dla przeplywu strumienia plynu z przewodu wejsciowego 3, przy czym zebra te sa dostosowane do ich obrócenia lub przemieszczenia dla zmiany kierunku strumienia plynu, przykladowo do przewodu wyjsciowego 5, z drugiego przewodu wyjsciowego 4, lub na odwrót. Winnym przykladzie wykonania urzadzenia z fig 12 (fig.14A) co najmniej jeden element klinowy 16 jest obracany za posrednictwem rozszerzalnych komór 18,19, usytuowanych w sciance sprezystej przewodu wejsciowego 3 i dzialaja pod wplywem cisnienia czynnika roboczego tak, aby wzajemnie przemiescic elementy klinowe, osiowo od przewodu wejsciowego, dla zmiany kierunku strumienia plynu.Winnym przykladzie wykonania urzadzenia przeplywowego z fig. 12 (fig. 14A) cisnienie czynnika robo¬ czego wytwarza sie za pomoca rozszerzalnosci cieplnej tego czynnika,zwlaszcza za pomoca'nagrzewania go przy zastosowaniu pradu elektrycznego, korzystnie za pomoca ogrzewania oporowego lub indukcyjnego lub pradami wielkiej czestotliwosci. Wedlug wynalazku, przewód wejsciowy, zaopatrzony w sterowane termicznie elementy klinowe dla kierowania strumienia plynu, korzystnie stanowi, promieniowo skierowany glówny lub sterujacy przewód wejsciowy elementu strumieniowego z komora wirowa, przy czym te elementy kierujace, powoduja kierowanie strumienia plynu glównie stycznie w odniesieniu do elementu strumieniowego z komora wirowa.Na fig. 12A-12D przedstawiono inne przyklady wykonania urzadzenia przeplywowego z fig. 12, przezna¬ czonego zwlaszcza do sterowania strumienia plynu, zwlaszcza dla celów wentylacyjnych. Przewód 24 ma przewód wejsciowy 23 i dwa przewody wyjsciowe 34,35; oddzielono przegroda 36. W szczelinach 28 w sciankach przewodów sa wstawione plytki, stanowiace czujniki temperatury strumienia plynu w tym przewodzie.W przykladzie urzadzenia zfig. 12A-12B, w szczeliny 28 sa wprowadzone plytki bimetaliczne 26, 27, które kieruja przeplyw do jednego z przewodów wyjsciowych 34, 35, zaleznie od temperatury strumienia przeplywaj¬ acego przez przewód wejsciowy 23. Plytki bimetaliczne sa zamocowane na plytkach 30, przytwierdzonych od strony zewnetrznej przewodu. W przykladach urzadzenia z fig. 12C-12D, plytki bimetaliczne 26", 27" sa zamocowane na zewnatrz tego przewodu, za pomoca uchwytów 31, przytwierdzonych srubami 33 do strony zewnetrznej przewodu. Plytki bimetaliczne sa dolaczone do plytek 26', 27' umieszczonych wewnatrz przewodu i steruja tymi plytkami, w zaleznosci od zewnetrznej temperatury otoczenia tego przewodu. Wedlug wynalazku, tego rodzaju przewód wejsciowy z plytkami sterowanymi termicznie dla kierowania strumienia plynu, stanowi korzystnie skierowany promieniowo, glówny lub sterujacy przewód wejsciowy elementu strumieniowego z komora wirowa, przy czym elementy kierujace dzialaja tak, aby kierowac strumien plynu glównie stycznie w odniesieniu do elementu strumieniowego z komora wirowa.W innym jeszcze przykladzie wykonania urzadzenia z fig. 12 (fig. 14B, 17) co najmniej jedna z plytek lub elementów klinowych 17 rozprzestrzenia sie w sciance przewodu wejsciowego iw sposób analogiczny do zginania tego przewodu jest uruchamiana przykladowo za pomoca silownika tlokowo-cylindrycznego 25. przy uzyciu czynnika roboczego.Na fig. 15A i 15B przedstawiono schematycznie element strumieniowy 1,2 z komora wirowa, zaopatrzony w przewód wejsciowy 3, który zasadniczo tworzy urzadzenie z fig. 12. Elementy klinowe 16,17 tworza uklad kierujacy dla strumienia plynu wplywajacego do przewodu wejsciowego, stanowiacego zwykle promieniowo skierowany glówny przewód wejsciowy dla elementu strumieniowego z komora wirowa, dzialajacy tak, ze4 90 079 kieruje strumien plynu z glównego przewodu wejsciowego, w przyblizeniu stycznie do elementu strumieniowego komora wirowa. Wedlug wynalazku, przewód wejsciowy 3 nadaje sie zarówno do utworzenia, glównie promieniowo skierowanego sterujacego przewodu wejsciowego dla elementu strumieniowego z komora wirowa,, jak równiez moze dzialac dla kierowania strumienia plynu, w przyblizeniu stycznie wzgledem elementu strumieniowego z komorawirowa. / Na fig. 16A i 16B przedstawiono element strumieniowy z komora wirowa wedlug fig. 15A-15B, w pola¬ czeniu z przewodem wejsciowym 3 zaopatrzonym w elementy klinowe 16, 17 dzialajace jak w urzadzeniu, przedstawionym na fig. 12—13.Na fig. 17 pokazano element strumieniowy z komora wirowa, wedlug fig. 15A-15B, w polaczeniu z przewodem wejsciowym 3, zaopatrzonym w elementy klinowe 16, 17, dzialajace zgodnie z urzadzeniem z fig. 14B.W urzadzeniu przeplywowym (fig. 14B, 17), jeden z elementów klinowych 16, 17 mozna wykonac korzystnie w postaci oddzielnej, przy czym element ten jest wprowadzony przez scianke urzadzenia, przyklado¬ wo przez obsade gietka lub sprezysta, wystajaca na zewnatrz od scianki urzadzenia i te elementy klinowe, przykladowo za pomoca zgrzewania lub wulkanizacji, sa dolaczone do zewnetrznej strony obsady.Na fig. 1BA, 18B przedstawiono inny przyklad wykonania urzadzenia przeplywowego, wedlug wynalazku, zwlaszcza do regulacji przeplywu strumienia plynu. Urzadzenie przeplywowe zawiera komore oddzialywania 22 i jest zaopatrzone w jeden przewód wejsciowy 23 oraz dwa przewody wyjsciowe 54, 56 dla strumienia plynu.Komora zawiera pojedyncza plytke ruchowa lub czlon klinowy 20, który jest umieszczony miedzy przewodami wyjsciowymi, na przeciwko przewodu wejsciowego 23, oraz przy podparciu wahliwym F, w poblizu jego kranca przeciwleglego do przewodu wejsciowego 23. Czlon klinowy 20 obraca sie zmieniajac swoje polozenie zwlaszcza dla doprowadzenia strumienia plynu, prowadzonego przewodem wejsciowym 23, do zmiany jego kierunku z jednego przewodu wyjsciowego do drugiego takiego przewodu. Obracany czlon klinowy 20 wystaje przez scianke urzadzenia, przeciwlegla do przewodu wejsciowego 23 i jest obracany z zewnatrz, przykladowo za pomoca silownika tlokowo-cylindrowego 25, sterowanego cisnieniem czynnika roboczego. Kraniec czlonu klinowego 20, znajdujacy sie najblizej przewodu wejsciowego 23, jest ustawiony tak, ze podczas odchylania sie do scianek bocznych komory oddzialywania 22, wchodzi w zetkniecie z przyscienna przylegajaca strefa plynu, utworzona blisko wlotu przewodu wejsciowego 23 w komorze oddzialywania wskutek efektu Coandy.W urzadzeniu przeplywowym, przedstawionym na fig. 18A, 18B, skrajne scianki czlonu klinowego 20, sa korzystnie wykonane z materialu gietkiego lub sprezystego i polaczone do przyleglych powierzchni sciany komory oddzialywania 22. Odmiennie, scianki skrajne czlonu klinowego 20, sa korzystnie oddzielone od przyleglych powierzchni sciany komory oddzialywania, przy zachowaniu nieznacznego przeswitu, zawierajacego uszczelnienie (nie pokazane), miedzy sciankami skrajnymi czlonu klinowego 20 i przylegaja powierzchnia sciany tej komory.W urzadzeniu pokazanym na fig. 18A, 18B, wyloty tworza przewody wyjsciowe 54, 56, które tworza korzystnie co najmniej w poblizu czlonu klinowego 20 kat nie wiekszy od 150°.W urzadzeniu przeplywowym przedstawionym na fig. 18, czlon klinowy 20 jest korzystnie wykonany w postaci oddzielnego elementu i wprowadzony przez obsade 57, gietka lub sprezysta, wystajaca na zewnatrz scianki'urzadzenia, przy czym ten czlon klinowy, jest polaczony za pomoca zgrzewania lub wulkanizacji z zewnetrznym krancem obsady 57.W urzadzeniu przeplywowym z fig. 18, czlon klinowy 20 jest korzystnie osadzony obrotowo dokola punktu zawieszenia, bez trzpienia stanowiacego zawieszenie lub innego podobnego elementu.Na fig. 19, 20, 21 przedstawiono inny przyklad wykonania urzadzenia przeplywowego wedlug wynalazku, które jest schematycznie pokazane i przeznaczone do sterowania strumienia plynu, zwlaszcza do regulowanego mieszania, korzystnie strumieni plynu, dostajacych sie przez glówne I sterujace przewody wejsciowe i majacych temperature lub rózny sklad fizyczny lub chemiczny. Urzadzenie zawiera element strumieniowy z komora wirowa i wejsciem do glównego przewodu 44 z zasadniczo prostolinijnym przewodem przeplywowym 42 do wylotu 46 oraz ma plytke ograniczajaca 45' z otworem 45. Urzadzenie zawiera sterujacy otwór 45 zawierajacy zasadniczo sztywny przewód 43 przechodzacy i dolaczony do gietkiej lub wykonanej w postaci membrany 41 czesci scianki glównego przewodu przeplywowego 42, przy czym przewód 44 jest stosowany do zmiany swego polozenia katowego do polozenia zblizonego do promieniowego, do polozenia w przyblizeniu stycznego, w odniesieniu do przewodu przeplywowego glównego. Przewód 43 jest obracany w plaszczyznie prostopadlej do osi przewodu przeplywowego. Przewód 43 (fig. 20) jest skierowany promieniowo, natomiast wedlug fig. 21 -jest on przykladowo odchylony o45° od polozenia promieniowego. Przez uruchomienie przeplywu przewodem 43 (fig. 20) i przeplywu glównego dostarczonego przez glówny przewód przeplywowy 44 moze90 079 6 odbywac sie zasadniczo bez zaklócen, w kierunku prostoliniowym i czolowym przez otwór 45. Natomiast dla polozenia przewodu 43 (fig. 21), przeplyw glówny jest wprowadzony w energiczny ruch obrotowy, który Stanowi przeszkode dla przeplywu strumienia glównego przez otwór 45 i ogranicza przeplyw glówny Zatem, regulujac ustawienie katowe przewodu 43 i jego promienia, mozna uzyskac mozliwosc regulacji przeplywu ttrumienia glównego, jak równiez regulacje mieszania przeplywu glównego przez wlot 44 z przeplywem pomocniczym przez przewód 43. Strumien plynu korzystnie zasila sztywny przewód 43 o przekroju korzystnie prostokatnym za posrednictwem elementów gietkich, korzystnie przewodu gietkiego (nie pokazanego), którego drugi koniec jest zwykle unieruchomiony.Urzadzenie wedlug wynalazku, jest wykonane czesciowo lub calkowicie z kauczuku lub innego tworzywa sprezystego i/lub gietkiego lub z tworzywa odpornego na zuzycie lub na korozje.Urzadzenie wedlug wynalazku zawiera korzystnie scianke kolnierzowa, przylegle do przewodu ujscia wejsciowego 3, 23 w komorze oddzialywania 2 tak, ze wskutek efektu Coandy strumien plynu doplywajacy przez przewód wejsciowy ulegnie zatrzymaniu przy sciance bocznej komory oddzialywania 2.Urzadzenie przeplywowe wedlug wynalazku, zarówno do sterowania strumieni plynu i podobnie, sa umieszczone równiez w ukladach do pomiarów lub jako czujniki, korzystnie do mierzenia natezenia przeplywu, cisnienia, temperatury strumienia plynu. PL