Opis patentowy opublikowano: 15.12.1977 87128 MKP ^F15b 13/04 B21j 7/40 Int. Cl.2 F15B 13/04 B21J 7/40 Twórcywynalazku: Waclaw Warachim, Jan Fedyszak, Marek Kumosinski, Marek Kucharski, Tadeusz Mazurkiewicz Uprawniony z patentu: Centralny Osrodek Projektowo-Konstrukcyjny Maszyn Górniczych „KOMAG", Gliwice (Polska) Hydrauliczna maszyna udarowa Wynalazek dotyczy hydraulicznych maszyn udarowych jak mlotki, kafary itp.Znane maszyny hydrauliczne maja te wade, ze otwarcie zaworu odcinajacego maszyne od przewodu doprowadzajacego ciecz robocza pod cisnieniem nie zawsze powoduje uruchomienie maszyny, poniewaz do uruchomienia jest potrzebne, aby pewne elementy maszyny znajdowaly sie w okreslonym wzajemnym poloze¬ niu. W przypadku mniejszych maszyn mozna uruchomienie wywolac np. przez wtloczenie draga niosacego narzedzie itp. Przy duzych, ciezkich maszynach taka interwencja z zewnatrz jest zbyt trudna lub wrecz niemozliwa.Najkorzystniejsze do uruchomienia maszyny jest krancowe wewnetrzne polozenie jej tloka. Z reguly w maszynach tych tlok osiagnawszy krancowe wewnetrzne polozenie powoduje dzialaniem sprzezenia zwrotne¬ go przestawienie rozdzielacza na ponowne zasilanie komory roboczej, z której ciecz zostala wytloczona na splyw. Jesli wiec przy tym polozeniu tloka zacznie doplywac ciecz zasilajaca, tlok ruszy z miejsca i nastapi pelny rozruch maszyny.W niektórych znanych maszynach np. w mlotku hydraulicznym wedlug patentu nr 70 251 tylko komora podtlokowa jest okresowo zasilana i oprózniana, zas komora nadtlokowa jest stale polaczona z zasilaniem. Jest to mozliwe, poniewaz w tej komorze cisnienie cieczy dziala na bardzo mala powierzchnie tloka róznicowego, a sila stad pochodzaca jest tak mala, ze nie utrudnia wysuwanie tloka. Stale dzialanie cisnienia w tej komorze jest calkowicie niezalezne od rozdzielacza sterujacego. Cisnienie to sklania tlok do ustawiania sie w krancowym wewnetrznym polozeniu korzystnym do rozpoczecia dalszej pracy. Jednakze dzialanie wymienionej sily nie jest jedynym i wystarczajacym warunkiem gotowosci maszyny do jej uruchomienia po zatrzymaniu, poniewaz dosc czesto sie zdarza, ze i te maszyny nie ruszaja w wyniku otwarcia zaworu w przewodzie zasilajacym. Badanie takich przypadków wykrylo ich przyczyne. Mianowicie zachodza one wówczas, gdy maszyna zostala zatrzymana w chwili, w której rozdzielacz znajdowal sie w polozeniu uniemozliwiajacym calkowite opróznienie komory podtlokowej, wobec czego tlok mimo dzialania sily nie mógl przyjac krancowego polozenia wewnetrznego.Wynalazek polega na uzupelnieniu znanego rozdzielacza maszyny, opisanej powyzej, pomocnicza komora o malej srednicy zawierajaca tlok, który stale podlega dzialaniu cisnienia cieczy roboczej niezaleznie od etapów2 87128 pracy maszyny i który wywiera stosunkowo mala sile na suwak rozdzielacza sklaniajac ten suwak do przestawienia w polozenie krancowe, w którym steruje on splyw z komory podtlokowej maszyny.Tdk wiec wedlug wynalazku stosuje sie dwa srodki, które lacznie zapewniaja warunki ustawienia sie elementów maszyny w polozenie umozliwiajace niezawodne ruszenie do dalszej pracy. Jednym z tych srodków jest znane dzialanie cisnienia w komorze nadtlokowej, a drugim srodkiem calkowicie nowym jest zastosowanie analogicznego dzialania na suwak rozdzielacza.Wedlug wynalazku przewód zasilajacy prowadzacy do rozdzielacza ma odgalezienie do komory nadtloko¬ wej maszyny oraz do pomocniczego cylindra rozdzielacza, w którym cisnienie cieczy wywarte na tlok wytwarza sile przenoszaca sie na suwak rozdzielacza.Ilosc cieczy roboczej potrzebna do wsuniecia tloka maszyny w glab cylindra i do przesuniecia suwaka stale dzialajacym cisnieniem zarówno w komorze nadtlokowej maszyny jak i w pomocniczym cylindrze rozdzielacza jest bardzo mala w porównaniu z iloscia cieczy zasilajacej potrzebna na przyklad do jednego pelnego wysuniecia tloka maszyny. Dlatego przewaznie juz podczas zamykania zaworu na przewodzie zasilajacym, gdy praca maszyny ustaje, nastepuja jeszcze przesuniecia suwaka rozdzielacza i tloka maszyny przygotowujace do nastepnego uruchomienia. Ewentualnie, gdyby te przesuniecia nie zaszly calkowicie w czasie zamykania wymienionego zaworu, dochodza one do konca podczas jego otwierania w celu uruchomienia nieczynnej maszyny zanim ten zawór zostanie calkowicie otwarty do przepuszczenia glównego strumienia cieczy zasilajacej wywolujacego prace maszyny. W kazdym przypadku maszyna wedlug wynalazku zatrzymana przez odciecie doplywu cieczy zasilajacej moze byc niezawodnie uruchomiona przez ponowne otwarcie zasilania, co stanowi jej przewage nad maszynami znanymi.Wynalazek jest uwidoczniony na rysunku przedstawiajacym schemat hydraulicznej maszyny udarowej wraz z jej rozdzielaczem sterujacym. Maszyna ma w cylindrze 1 tlok 2 bedacy zarazem bijakiem, który dzieli wnetrze cylindra na komory: podtlokowa 3 i nadtlokowa 4. Tylko komora podtlokowa 3 ma sterowanie doplywu i splywu za pomoca rozdzielacza 5 polaczonego z nia przewodem 6, do którego to rozdzielacza sa doprowadzone przewody zasilajacy 7 i splywowy 8. Komora nadtlokowa 4 ma stale doprowadzenie cieczy roboczej przewodem 9 odgalezionym od glównego przewodu zasilajacego 7 przed jego dojsciem do rozdzielacza 5. Rozdzielacz 5 ma suwak 10 sterujacy. Na czolowe powierzchnie tego suwaka dzialaja impulsy sprzezenia zwrotnego poprzez przewody 11 i 12 laczone z zasilaniem lub splywem w zaleznosci od polozenia tloka 2 w cylindrze 1 maszyny.Suwak 10 ma dodatkowy tlok 13 w cylindrze pomocniczym 14 polaczonym równiez z przewodem 9. Srednica pomocniczego cylindra 14 jest znacznie mniejsza niz srednica cylindra rozdzielacza. Tlok 13 wystajac z cylindra 14 styka sie z suwakiem 10. Tlok 2 oraz suwak 10 zaznaczono w dwóch polozeniach, jak to jest przyjete na schematach hydraulicznych.Stale dzialanie cisnienia na tlok 13 sklania suwak 10 do przyjecia polozenia sterujacego splyw z komory 3, który umozliwia tlokowi 2 zajecie polozenia krancowego wewnatrz cylindra 1. Stale dzialanie cisnienia na tlok 2 w komorze nadtlokowej 4 sklania tlok 2 do przyjecia tego polozenia. Dzieki temu w maszynie wedlug wynalazku nastepuje przy zatrzymaniu badz w trakcie jej ponownego uruchamiania ustawienie tloka 2 w polozenie skrajne wewnetrzne, z którym wiaze sie przesterowanie rozdzielacza 5 na zasilanie komory podtlokowej 3 do dalszej pracy. PL