Przedmiotem wynalazku jest srodek chwastobójczy, charakteryzujacy sie tym, ze jako substancje czynna zawiera mieszanine N-/4-izopropylofenylo/-N',N'-dwumetylomocznika i kwasu 2-/2-metylo-4-chlorofenoksy/-pro- pionowego lub jego pochodnej oraz obojetny nosnik lub rozcienczalnik.W dalszym ciagu opisu w celu uproszczenia, stosowane sa skróty powyzszych zwiazków, i tak N-/4-izopro- pylofenylo/-N',N'-dwumetylomocznik okreslony jest jako IPU, a kwa$2-/2-metylo-4-chlorofenoksy/-propionowy jako MCPP.Stosowanie IPU do selektywnego odchwaszczania jest juz znane z opisu patentu francuskiego nr 2125240 i chociaz stosowanie tej substancji czynnej wykazuje powazne zalety w stosunku do uprzednio znanych, to jednak stwierdzono, ze jej stosowanie w stosunkowo silnych dawkach, jak w wielu przypadkach jest to konieczne, zwlaszcza w niekorzystnych warunkach odchwaszczania, wykazuje pewne dzialanie fitotoksyczne na zboza.Ponadto IPU wykazuje duza skutecznosc przeciwko chwastom z rodziny traw, lecz slaba aktywnosc w stosunku do roslin dwulisciennych. ' Uzyskanie mieszanki zawierajacej IPU oraz inny zwiazek aktywny przeciw chwastom dwulisciennym, o wlasciwosciach synergicznych umozliwiloby unikniecie tych niedogodnosci. Takityp mieszanki mialby takie zalete polegajaca na niszczeniu wielu chwastów przy pomocy jednego zabiegu.Stwierdzono nieoczekiwanie, ze sposród róznych badanych zwiazków mieszanina skladajaca sie z IPU i MCPP lub jego pochodnej wykazuje nieoczekiwane wlasciwosci w porównaniu ze znanymi wlasciwosciami kazdego z tych zwiazków uzytego oddzielnie. < Stwierdzono, ze dodanie pewnych ilosci MCPP do IPU usuwa lub znacznie zmniejsza jego toksycznosc, jest to tym bardziej nieoczekiwane, ze ogólnie biorac, gdy do jednego zwiazku herbicydowego doda sie inny zwiazek herbicydowy, zjawisko fitotoksycznosci spowodowane obecnoscia jednego lub drugiego z tych zwiazków wzietych oddzielnie, ma na ogól tendencje do nasilania sie na skutek obecnosci drugiego zwiazku.W poszczególnych przypadkach uzycia mieszaniny IPU i MCPP o róznych proporcjach podanych w poniz¬ szych przykladach, stwierdzono odwrotne zjawisko pod wzgledem toksycznosci.2 87 096 Sklad takich mieszanin powyzszych substancji czynnych, uzytych w procentach wagowych podano w przykladach I—VII, przy czym stosowano zwiazki macierzyste lub pochodna MCPP, oraz dodatkowe skladniki obojetne powszechnie stosowane do mieszanek chwastobójczych, jako wypelniacze i rozpuszczalniki, zawierajace ponadto srodki powierzchniowo czynne, zwilzajace, zapobiegajace zbrylaniu sie itp.P r z y k l ad I. ¦ Proszek zwifzalny IPU 28 KwasMCPP 21 Lignosiarczan wapnia (deflokulant) 8 Izopropylonaftalenosulfonian sodu (srodekzwilzajacy) 1 Krzemionka przeciwdzialajacaaglomeracji 5 Wypelniacz(kaolin) 37 „ , Przyklad II.IPU MCPP, sól sodowa Lignosiarczan wapnia Izopropylonaftalenosulfonian sodu Krzemionka przeciwdzialajaca aglomeracji Wypelniacz (kaolin) Przy klad IM.IPU MCCP, sól dwuetanoloaminy Lignosiarczan wapnia Izopropylonaftalenosulfonian sodu Krzemionka przeciwdzialajaca aglomeracji Przyklad IV.IPU MCCP, sól monoetanoloaminy Lignosiarczan wapnia Izopropylonaftalenosulfonian sodu Krzemionka przeciwdzialajaca aglomeracji Wypelniacz (kaolin) Woda Przy klad V.IPU MCCP, amid Lignosiarczan wapnia Izopropylonaftalenosulfonian sodu Krzemionka przeciwdzialajaca aglomeracji Przy klad VI.IPU MCCP, ester butylog IikoIowy Izopropylonaftalenosulfonian sodu Dwunaftylometanosulfonian sodu Krzemionka przeciwdzialajaca aglomeracji Wypelniacz (kaolin) Przyklad VII.IPU MCCP, sól monoetanoloaminy Lignosiarczan wapnia Woda Proszek zwilzaIny . 28 24 8 2 28 Proszek zwilzalny 40 45 2 8 Proszek zwilzalny 28 27 1 32 3 4 Proszek zwilzalny 28 21 8 1 8 Proszek zwilzalny 28 2 32 3 Emulsja wodna 28 29 3 4087 096 3 Przyklad VIII. Badanie na fiototoksycznosc przy uzyciu zwiazku aktywnego po wzejsciu zboza.Badanie prowadzono dwukrotnie na poletkach o powierzchni 30 m2, stosujac mieszanke wedlug przykladu III, przy czym w kazdym badaniu prowadzono próbe porównawcza bez stosowania mieszanki.Do badan uzyto pszenice odmiany MagaIi, na glebie gliniasto-wapiennej, po wzejsciu zboza, na poczatku krzewienia sie, a wyniki sprawdzono po uplywie 45 dni od zastosowania mieszanki.W tablicy I przedstawiono wyniki prób ze zbozem przy uzyciu samego IPU oraz przy uzyciu takiej samej ilosci IPU z dodatkiem odpowiedniej ilosci MCPP. W ostatniej kolumnie podano fitotoksycznosc stosowanego IPU i mieszaniny z MCPP, wyrazona w procentach dla zboza, w stosunku do poletka porównawczego, bez stosowania zwiazku aktywnego.Tablica 1 Zwiazek aktywny kg/ha Fitotoksycznosc % IPU MCPP 2,25 2,25 1,9 2,5 2,5 2,15 4 4 3,4 4,3 0 50 70 Przyklad IX. Badanie na fitotoksycznosc przy uzyciu zwiazku aktywnego po wzejsciu zboza. Badania prowadzono jak w przykladzie VIII z ta róznica, ze stosowano inne ilosci substancji czynnej ido prób uzyto pszenice odmiany Champlain, na glebie mulowej.W tablicy II przedstawiono wyniki prób ze zbozem przy uzyciu samego IPU oraz przy uzyciu takiej samej ilosci IPU z dodatkiem odpowiedniej ilosci MCPP. W ostatniej kolumnie podano fitotoksycznosc stosowanego IPU i mieszaniny z MCPP, wyrazona w procentach dla zboza, w stosunku do poletka porównawczego, bez stosowania zwiazku aktywnego.Tablica II Zwiazek aktywny kg/ha Fitotoksycznosc % IPU MCPP 1,5 1,5 1.3 1,75 1,75 1,6 2,5 2,5 2,15 3,5 3,5 3,1 0 3 60 Próby z zytem zwyczajnym (Secale cereale) oraz z jeczmieniem ozimym szesciorzedowym (Hordeum hexastichum) przeprowadzone w takich samych warunkach jak w przykladach VIII i IX wykazaly bardzo zblizone wyniki.Jak wynika z przeprowadzonych badan, niezaleznie od stosowanej dawki mieszanki i rodzaju gleby, uzyskuje sie brak fitotoksycznego dzialania mieszanki na zboze.Przy zastosowaniu srodka chwastobójczego, stanowiacego mieszanke wedlug wynalazku, osiagnieto skuteczne odchwaszczenie, przy czym skutecznosc mieszanki byla zawsze doskonala i w wielu przypadkach stwierdzono zjawisko synergii.4 87 096 Zwiekszenie aktywnosci srodka chwastobójczego wedlug wynalazku w stosunku do samego IPU szczegól¬ nie wyrazne wystepowalo w badaniach dotyczacych niszczenia owsa gluchego (Arena fatua), który jest chwastem szczególnie niebezpiecznym i jego zniszczenie w zbozu odgrywa duze znaczenie dla uprawy. Wyniki badan przedstawiono w tablicy III.Tabl ica III Zwiazek aktywny kg/ha % zniszczenia owsa gluchego IPU MCPP 2 - 15 2 1,7 95 2,25 - 85 2,25 1,9 100 2,5 - 85 2,5 2,12 100 Doskonale rezultaty osiagnieto równiez w przypadku niszczenia wyczynca (Alopecurus myosuroides), zywicy (Lolium rigidum) oraz róznych gatunków roslin dwulisciennych.Ilosc srodka wedlug wynalazku zalecana do stosowania moze zmieniac sie w szerokich granicach w zaleznosci od typu stosowanej mieszanki, rodzaju chwastów, stadium rozwoju uprawy i chwastów oraz rodzaju gleby i warunków atmosferycznych, przy czym na ogól odpowiednie sa dawki 2-10 kg substancji czynnej na 1 hektar. » Srodek wedlug wynalazku moze byc stosowany po wzejsciu zboza, ale przed wzejsciem chwastów, lecz równiez po wzejsciu zarówno uprawy, jak i chwastów.Srodek wedlug wynalazku moze byc stosowany równiez w mieszaninie z innymi zwiazkami herbicydo¬ wymi nalezacymi do tej samej grupy zwiazków chemicznych, badz do innych grup, mogacymi rozszerzyc lub uzupelnic zakres ich aktywnosci. Mozna go równiez stosowac z substancjami synergicznymi mogacymi, w niewielkiej dawce, wzmocnic jego dzialanie, a takze z substancjami grzybobójczymi, owadobójczymi i nemato- cydymi, zwlaszcza takimi pestycydami, które wykazuja aktywnosc wobec pasozytów w glebie. Takie zestawienie srodków szkodnikobójczych umozliwia akcje w szerszym zakresie w jednoetapowym traktowaniu uprawy.W srodku wedlug wynalazku proporcja dwóch skladników czynnych moze zmieniac sie w znacznych granicach, przy czym szczególnie korzystne wyniki osiagnieto z mieszankami zawierajacymi 0,5-2 czesci wagowych MCPP na 1 czesc wagowa IPU.Jako pochodna MCPP stosuje sie rózne dogodne zwiazki tego kwasu lub jego pochodne, zazwyczaj uzywane w praktyce, takie jak amid kwasu, ester, sól z metalem, zwlaszcza z metalem alkalicznym, np. sodem lub ziem alkalicznych, np. magnezu a takze sole z aminami lub z alkanolaminami.W praktyce substancje czynna rzadko stosuje sie bez rozcienczenia. Najczesciej tworzy sie mieszanke zawierajaca na ogól substancje czynna wedlug wynalazku, nosnik i/lub czynnik powierzchniowo-czynny, a takze inne dodatki powszechnie stosowane w dziedzinie pestycydów.Jako nosnik stosuje sie substancje organiczne lub nieorganiczne, naturalne lub syntetyczne, z którymi miesza sie substancje czynna dla ulatwienia jej stosowania do roslin, ziarna lub gleby, a takze w celu ulatwienia poslugiwania sie srodkiem chwastobójczym. Nosnik moze byc przedmiotem stalym, np. glinki, krzemiany naturalne lub syntetyczne, zywice, woski, sztuczne nawozy lub ciecza, np. woda, alkohole, ketony, frakcje ropy naftowej, weglowodory ewentualnie chlorowane, gaz skroplony i inne.Jako srodek powierzchniowo czynny stosuje sie srodki emulgujace, dyspergujace lub rozpraszajace, a takze srodki zwilzajace jonowe lub niejonowe. Jako przyklad takich skladników wymienia sie sole kwasów poliakrylowych, kwasów lignosulfonowych, produkty kondensacji tlenku etylenu z alkoholami tluszczowymi, kwasami tluszczowymi lub aminami tluszczowymi. « Srodki chwastobójcze wedlug wynalazku moga byc wytwarzane w postaci proszków zwilzalnych, prosz¬ ków do rozpylania, granulatów, roztworów, koncentratów do emulsji, emulsji i areozoli.Proszki zwilzalne wedlug wynalazku na ogól wytwarza sie o zawartosci 20-95% wagowycych substancji czynnej i staly nosnik 0-5% wagowych srodka zwilzajacego, 3-10% wagowych srodka dyspergujacego, jesli to niezbedne, 0-10% wagowych stabilizatora i/lub innych srodków, np. srodków zwiekszajacych przyczepnosc, penetracje, przenikanie, przeciwdzialajacych aglomeracji, barwników itd.87096 5 Koncentraty w suspencji, równiez stosowane do spryskiwania, wytwarza sie w podobny sposób, w postaci ciekle] substancji stabilnej i nie ulegajacych odpadaniu czastek, na ogól o zawartosci 10—75% wagowych substancji czynnej, 0,5—15% wagowych srodka powierzenniowo-czynnego, 0,1—10% wagowych srodka przeciw¬ dzialajacego opadaniu czastek stalych, takiego jak koloidy ochronne, srodki tioksotropowe, 0—10% wagowych odpowiednich dodatków, takich jak srodki przeciwpieniace, inhibitory korozji, stabilizatory, srodki zwiekszajace przyczepnosc, przenikanie, a takze wode lub ciecz organiczna, w której substancja czynna nie jest rozpuszczalna.W nosniku moga byc rozpuszczone niektóre stale substancje organiczne lub sole nieorganiczne w celu przeciwdzialania rozdzielania sie mieszaniny lub jako srodki zabezpieczajace przed zamarzaniem wody.Zawiesiny i emulsje wodne, np. mieszanki otrzymane przez rozpuszczenie proszku zwilzalnego lub koncentratu do wytwarzania emulsji zgodnie z wynalazkiem wchodza w zakres wynalazku, przy czym emulsje te moga byc typu woda w oleju lub typu olej w wodzie i moga miec konsystencje pólplynna. PL