Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie tlo¬ kowe do napelniania i oprózniania naczyn takich jak na przyklad pipety.Urzadzenia tlokowe do napelniania i oprózniania pipet sa juz znane i w tych urzadzeniach tlok jest poruszany, w celiu zassania cieczy do pipety, za pcnioica mecihainiizmiu zejbaitkoiweigo a opróznia¬ nie inas-tepiuijie pirzez obrót ziejbnilka. w kierunku przeicilwnyim niz tlo mdiato imiejiS'ce przy napelnianiu.Niedogodnoscia w takich urzadzeniach jest to, ze wielkosc calego urzadzenia zmienia sie pod¬ czas napelniania i oprózniania, co czyni bairdizo trudnym poslugiwanie sie pipeta za pomoca jed¬ nej reki.Celem wynalazku jest wyeliminowanie tej nie- dloigoidnoisici a przynisijminiej zmniejszenie jej w znacznym stopniu.Dla osiagniecia tego celu postawiono sobie za zadanie tak skonstruowac urzadzenie wspomnia¬ nego wyzej typu, aby zmiana jego dlugosci podczas napelniania i oprózniania byla mozliwie jak naj¬ mniejsza.Zadanie to rozwiazano wedlug wynalazku przez wyposazenie urzadzenia w mechanizm zmienia¬ jacy skuteczny skok tloka.Korzystnie skok tloka jest zmieniany przez zmiane dlugosci tloczyska.Konzysitinie mecilianirzim dio zmiany dlugosci ttloczy- sika zawierajacy tloczysko zamoóoiwiane, do tloka, cha- raJkiteryiziuje sie Ityim,, ze ttaczyslko to siklaida sie (z dwóch czesci polaczonych ze solba ,g|winitem i ma¬ jacych mozliwosc wzglednego obrotu, przy czym czesc tloczyska nie polaczona bezposrednio z tlo- Jdem wykonuje ruch poosiowy w kierunku od tloka, który to ruch jest ograniczony zderzakiem lub innym elementem^ ograniczajacym. Tloczysko jest wyposazone korzystnie w prowadzenie pola¬ czone z plyta prowadzaca zamykajaca jeden ko¬ niec cylindra, przy czym prowadzenie to zabez¬ piecza tlok przed obrotem wzgledem cylindra.Drugi koniec cylindra ma otwór, który jest wy¬ posazony w koncówke dopasowywana szczelnie do jednego konca naczynia.Do Cylindra moze byc zamocowana pokrywa, przy czym plyta prowadzaca jest umieszczona po¬ miedzy cylindrem i ta pokrywa a przez otwór wykonany w pokrywie przechodzi czlon urucha¬ miajacy, zamocowany do drugiej czesci tloczyska, nie polaczonej bezposrednio z tlokiem. Tlok jest korzystnie zawracany pod wplywem dzialania sprezyny do polozenia wyjsciowego, w którym zderzak lub element ograniczajacy styka sie z po¬ krywa. W tym polozeniu wyjsciowym tlok jest oddalony od konca cylindra majacego otwór la¬ czacy sie z naczyniem.W poblizu ©tiwoini laczacego cylinder z naczy¬ niem moze znajdowac sie drugi otwór pozwala¬ jacy na polaczenie wnetrza cylindra z atmosfera.Korzystnie otwór laczacy szczelnie cylinder z na- 85 79185 791 czyniem jest wyposazony w sprezysty uklad uszczelniajacy.Urzadzenie wedlug wynalazku jest przedstawione w przykladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia urzadzenie tlokowe w przekroju osiowym, fig. 2 a — element uszczelniajacy stoso¬ wany w urzadzeniu wedlug wynalazku, pokazany w przekroju wzdluznym, fig. 2 b — element uszczelniajacy pokazany na fig. 2a w widoku od dolu, fig, 3 — inny przyklad wykonania urzadze¬ nia w rzucie bocznym, fig. 4a — inny przyklad wykonania elementu uszczelniajacego stosowanego w umzaldfzeniiu pdkaizainyim na fLg. 1 lu[b filg. A, fig. 4lb — element utSEiczeiUniiaijiajcy pokazany niafilg. 4a w wildioiku od dolu i fig. 5 — czesc urzadzenia pokazanego na fig. 3 w rzucie perspektywicznym. * ^ r ^ i Urzadzenie (tlokowe wedlug wynalazku fig. 1 sklada sie z cylindrycznego korpusu 1, wewnatrz ¦ którego znajduje sie komora tlokowa i który jest * •¦•* -"potaczoity wz zasadniczo cylindryczna pokrywa 2 za i Z^J^k&i^U^k^ kolnierzowej 3., Tlok 5 wykonany z elastomeru jest umieszczony przesuwnie w komorze tlokowej i jest zamocowany do pierwszej czesci tloczyska, która ma zasadni¬ czo ksztalt cylindryczny ale jest ponadto wypo¬ sazona w dwa promieniowe zebra 8, które sa roz¬ mieszczone na obwodzie tej czesci tloczyska co 180°. Tloczysko 6 przechodzi poprzez otwór w ply¬ cie prowadzacej 9 umieszczonej i unieruchomionej pomiedzy korpusem 1 i pokrywa 2. Ksztalt otworu w plycie prowadzacej 9 odpowiada ksztaltowi prze¬ kroju poprzecznego czesci 6 tloczyska tak, ze czesc (6 ma mozliwosc przemieszczania sie tylko wzdluz swej osi bez mozliwosci obrotu wzgledem tej osi., W przeciwnym w stosunku do tloka koncu pier¬ wszej czesci 6 tloczyska jest wykonany gwintowa¬ ny otwór 11, w którym umieszczony jest odpowied¬ nio nagwintowany zewnetrznie drugi element 12 fclocizyska przyiajczomy do czlonu iuaxidhiajmii^aicegio w postaci radelkowanego pokretla 13 majacego od spodiu koilnieriz oigtriainiiicizaijiaicy 14. Pcteejtlo 13 prze- dhioidzi przez otlwor w pokrywie 2a a kolnierz 14, kitóry ma wiejksiza streidlndioe niiz otwór,, jeat dociska¬ ny do wewinejtirizneiji powierzchni pokrywy 2 sipre- zyma smibcwa 16 iiirniesizcizoina ipotmLejdfcy plyta prowiaidteaca 9 i koHnieirzelm 14.Korpus 1 jest wyposazony na .swym dolnym kon¬ cu w otwór 20, który jest normalnie zamkniety gwintowana nakrywka 32 oraz otwór 21, za po- streidoiidtwetm którego komloea tlokowa laiozy sie z jednym konicem pipety lub iininej sikaiLowalnlefl, iraiir- Jci 31, pokazanej na rysunku linia przerywana.Otwór 21 jest wykonany w tulejkowym przedlu¬ zeniu 22 korpusu, przy czym na koncu tego prze¬ dluzenia zinajldiuje sdie zewinejtirziny gtwimit, na kitióry nakrecana jest skretka 23 sluzaca, wraz z elasty¬ cznym elementem uszczelniajacym 24, do uszczel¬ nienia polaczenia miedzy komora tlokowa 1 i pi¬ peta.Element uszczelniajacy 24 ma ksztalt tulejkowy i ma czesc 25 wicihodizaca do wmejtmza pnzedftu- penia 22, pierscieniowy kolnierz 24 opierajacy sie o czolo przedluzenia 22 oraz druga czesc tulejkowa ,28 o wiejksizetj smednky zewimejtirziniejj niz czesc 25, która wchodzi dla wnejtrzia skretki 23 i opiera sie o stozkowa powierzchnie koncowego odcinka 30 tej skretki., Jak to widac na fig. 2b czesc 28 elementu uszczelniajacego ma zewnetrzny ksztalt eliptyczny i otwór o przekroju kolowym, w zwiazku z czym scianki czesci 28 w dwóch miejscach sa dosc cien¬ kie i tworza szczeline do pomieszczenia jednego konca pipety, gdy skretka 23 jest nakrecana na przedluzanie 22. io Nieco inny ale zasadniczo bardzo podobny przy¬ klad wykonania elementu uszczelniajacego 24 jest pokaiZiEiny na fiig. 4 i 4!b, gjdiaie czesc 28 jest z ze- wimaitrz cyiliinidryicizma i w tinzech mdeijscacih 29 ma ciensza scianke tworzac trzy i wiecej wystepów 19 przy nakrecaniu skretki 23 na przedluzenie 22.,Otwór wewnetrzny elementu uszczelniajacego 24 jest zbiezny, co umozliwia osadzenie w nim pipet o .róznych sredndicaicih, na iprzy|klaid od 4 ,d'o 8iy7 mm., W jednym z zastosowan urzadzenia koniec 31 pipety jest wciskany do wnetrza elementu uszczel¬ niajacego 24 a nastepnie skretka 23 jest dokreca¬ na przez obrót jej wzgledem korpusu 1 tak, ze wystepy wewnetrzne elementu uszczelniajacego szczelnie obejmuja koniec 31 pipety. Teraz prze- ciwny koniec pipety moze byc zanurzony w cie¬ czy w celu zassania jej do pipety. Pokretlo 13 zo¬ staje wtedy obrócone powodujac wkrecenie czesci 12 tloczyska w czesc 6 tego tloczyska. Poniewaz pokretlo 13 jest dociskane do pokrywy 2 sprezyna 16 to tlok 5 przemieszcza sie ku górze zasysajac ciecz do pipety. Z chwila, gdy zadana ilosc cieczy zostanie zassana, moze ona byc usunieta z pipety przez przycisniecie pokretla 13 wbrew dzialaniu sprezyny 16, powodujac szybkie opróznienie pipety.,W innym mozliwym przykladzie pokretlo 13 moze byc obracane w przeciwnym kierunku niz po¬ przednio w celu stopniowego wypychania cieczy.Pozwala to na zastosowanie zespolu pipety i urza¬ dzenia tlokowego wedlug wynalazku jako diurety 40 do miareczkowania, to jest w przypadku, gdy ciecz ma byc usuwana iz pipety kropilam! Przez zastoso¬ wanie odpowiedniego gwintu na czesci 12 i w czesci 6 tloczyska latwo jest wydzielic dokladnie ,tylko jedna kropelke cieczy z pipety. 45 , Jeszcze inny sposób oprózniania pipety polega na tym, ze czesciowo odkreca sie nakrywke 32 na otworze 20 w celu umozliwienia dostepu powietrza do wnetrza cylindra tak, ze ciecz zawarta w pi¬ pecie moze swobodnie wyplynac na zewnatrz. Ta 50 cecha pozwala na zastosowanie tego urzadzenia do pipet odpowiednio wzorcowanych tak, ze ciecz nie bedzie z nich wypychana sila.Inny przyklad oprózniania pipety zawiera spre¬ zysty zacisk 33, który ma dwie szczeki 37 zaci- 55 skajace sie na przedluzeniu 22. Dwa ucha 36 na przediuzeiniiu 22 przyltnzyimiuija zacisk prizy doiLnelj powierzchni korpusu 1. Zacisk 33 ma czesc na¬ krywkowa 35, która przykrywa i zamyka otwór 20. ponadto zacisk ten ma ramie 34, które moze byc 60 naciskane w dól w celu odksztalcenia zacisku i od- sumiecia naJkrywkd od ot/wiomi 20 'Uirnozliwiiaijacy tym saimjyim doplyw powietinza do komory tloko¬ wej. Zacisk jesit niaijkoirzyisitaiiaj' wykonamy z twar¬ dego sprezystego, tworzywa szittuicizmego takiego* jak of na przyklad nyfLon. Powietraclhiniia izaimykajjaca czesci85 791 6 iiaikryiwkowieji 35 jeslt toarcyisltinie wyftozoaia miekkim miaJteriafteim edastyiaznyim takim jak guma.Nalezy zwrócic uwage, ze jesli pipeta jest na¬ pelniana przez nacisniecie pokretla 13, a z kolei nastepuje zanurzenie pipety w cieczy pobieranej i zwolnienie pokretla tak, aby tlok powrócil pod dzialaniem sprezyny do polazenia wyjsciowego i jiesili opróizffiiiainie (pi|pety odbywa sie potem przez nacisniecie pokretla lub otwarcie otworu 20 w celu polaczenia wnetrza korpusu z atmosfera (w odróz¬ nieniu od obracania pokretlem 13), wtedy objetosc cieczy zasysanej kazdorazowo do pipety bedzie zasadniczo jednakowa. Oznacza to, ze mozna od¬ dzielnie zasysac dowolna ilosc razy okreslone ob¬ jetosci cieczy i nastepnie oprózniac pipete wyko¬ nujac to jednoczesnie szybko i dokladnie, a tylko dokladna regulacja objetosci cieczy jest dokony¬ wana przez obracanie pokretla 13.Poniewaz w najwyzszym swym polozeniu po¬ kretlo jest oparte kolnierzem 14 o pokrywe oczy¬ wistym jeslt, ze wysokosc uirizaidizetn!ia jtest znacz¬ nie zmmieósiziona i zmiendia sie w niewiellikiiim stop¬ niu ipoidicz.as praicy, a pomajdito rmoizna je tak zapror- jdkltowac, aby monnia bylo piosliuigi(wac sie nim tylko jeidna rejka* Urzadzenie jest najkorzystniej wykonane z two¬ rzywa (sztucznego lub innego materialu odpowied¬ niego, który moze byc poddawany sterylizacji. '( PL PL