Opis patentowy opublikowano: 31.12.1976 84847 MKP B25d 17/24 Int. C1.2 B25D 17/24 Twórca wynalazku: Uprawniony z patentu: Dobson Park Industries Limited, Nottingham (Wielka Brytania) Mlot udarowy uruchamiany czynnikiem roboczym pod cisnieniem Wynalazek odnosi sie do mlota udarowego uru¬ chamianego czynnikiem roboczym pod cisnieniem, majacego uruchamiany za posrednictwem bijaka uchwyt narzedziowy w ksztalcie walu, prowadzo¬ ny przesuwnie w kierunku wzdluznym w prze¬ dnim koncu korpusu mlota i majacego pierscie¬ niowy kolnierz umieszczony pomiedzy dwoma ogranicznikami nalezacymi do korpusu, z których przynajmniej jeden jest wyposazony w amorty¬ zator ze sprezystego materialu.Znany jest tego rodzaju napedzany czynnikiem cisnieniowym mlot udarowy na przyklad z bry¬ tyjskiego zgloszenia patentowego nr 4323, zawie¬ rajacy tlok, który przez hydrauliczny nacisk spre¬ za scisliwy czynnik w cylindrycznej komorze. Roz¬ prezanie tego czynnika powoduje wprawianie tlo¬ ka w ruch w kierunku wlasciwego narzedzia na przyklad dluta znajdujacego sie na przednim kon¬ cu mlota udarowego i uderzanie tego mlota o to narzedzie. Szybko powtarzajace sie cyklicznie ru¬ chy tego tloka zostaja sterowane przez automa¬ tycznie dzialajace urzadzenie zaworowe, polaczone z mlotem udarowym.Wada tego znanego mlota udarowego jest to, ze uderzenia bijaka wywierane na wlasciwe narzedzie z ostrzem sa niezwykle silne, wskutek czego urza¬ dzenie mocujace i prowadzace wlasciwe narzedzie z ostrzem ulegaja duzym silnym naprezeniom.Naprezenia te sa szczególnie duze kiedy wlasci¬ we narzedzie z ostrzem pracuje jalowo, to jest 2 kiedy ostrze nie naciska na obrabiany material W tym przypadku wystepuja ponadto silne spre¬ zyste odbicia, które czesto powoduja pekanie urza¬ dzenia mocujacego i prowadzacego wlasciwe na- rzedzia z ostrzem.Znane sa takze na przyklad z polskiego opisu patentowego nr 60.363 elektryczne mloty udaro¬ we, zawierajace mechanizm udarowy napedzany silnikiem elektrycznym, cylindryczny bijak w o ksztalcie zamknietego walca stanowiacy pojem¬ nik dla oleju i dla krzywek — napedowej i napi^ najacej sprezyne oparta o bijak, stanowiaca ele¬ ment gromadzacy energie udaru oraz amortyzator usytuowany nad dolnym punktem zwrotnym w krzywki napinajacej i bijaka. Mloty te maja jed¬ noczesnie narzedzie wyposazone w kolnierze prze¬ mieszczajace sie miedzy dwoma ogranicznikami nalezacymi do korpusu, z których jeden ma przy¬ porzadkowany amortyzator.Te znane elektryczne mloty udarowe pracuja z mala energia i czestotliwoscia uderzen mniejsza okolo 50-ciokrotnie niz mloty z napedem hydra¬ ulicznym. Równiez rzad wielkosci sil oddzialywu¬ jacych na uchwyt narzedzia, mechanizm mocowa- nia narzedzia udarowego oraz elementy amorty¬ zujace sily potrzebnej do przemieszczania narze¬ dzia jest przy tych mlotach odpowiednio mniej¬ szy.Znane sa równiez na przyklad z niemieckiego. so opisu wylozeniowego 2 013 528 napedzane czynni* 848473 84847 4 kiern pod cisnieniem mloty udarowe wyposazone w uchwyt narzedziowy w ksztalcie walu, urucha¬ miany za posrednictwem bijaka, który to uchwyt jest prowadzony przesuwnie w kierunku wzdluz¬ nym w przednim koncu korpusu i ma pierscienio¬ wy kolnierz umieszczony pomiedzy dwoma zde- rzakami-ogranicznikami przyporzadkowanymi kor¬ pusowi, z których przynajmniej jeden jest wypo¬ sazony w poduszke ze sprezystego materialu. Na przednim koncu uchwytu narzedziowego tych mlo¬ tów zamocowane jest w sposób latwo rozlaczny narzedzie udarowe za posrednictwem wkladanego w gniazdo trzonu, wyposazonego w kolek po¬ przeczny osadzony w otworze.Wada tych mlotów jest to, ze uderzenia dyna¬ miczne i odbicia sprezyste w krótkim czasie do¬ prowadzaja do zniszczenia kolnierzy uchwytu na¬ rzedziowego oraz wspólpracujacych z nimi zde¬ rzaków — ograniczników. Zwiekszenie wytrzy¬ malosci na obciazenia dynamiczne uzyskiwane przez zwiekszenie wymiarów, a tym samym przez ciezar ruchomych czesci odpowiednio do tego pro¬ wadzi do wzrastania sily bezwladnosci, co z ko¬ lei znowu prowadzi do zmniejszenia trwalosci tych mlotów. Tak wiec ogólnie rzecz biorac wszelkie ciezkie konstrukcje oddzialywuja niekorzystnie na wage tych mlotów jak tez i na sprawnosc ich dzialania. Przy lzejszych rozwiazaniach konstruk¬ cyjnych istnieje niebezpieczenstwo tak silnego odksztalcenia elementów polaczen narzedzia z uchwytem, a zwlaszcza kolka poprzecznego na skutek wystepujacych sil bezwladnosci, ze nie mo¬ zna rozlaczyc tego polaczenia przez co powaznie utrudniona jest wymiana narzedzi.Zadaniem wynalazku jest opracowanie rozwia¬ zania konstrukcyjnego mlota udarowego, napedza¬ nego czynnikiem pod cisnieniem zblizonego typem do mlota opisanego w niemieckim opisie wyloze- niowym 2 013 528, eliminujacego wyzej wymienio¬ ne wady i niedogodnosci, to jest takiego mlota w którym wywolywane przez uderzenia dynamiczne i odbicia sily wystepujace nawet przy bardzo du¬ zej energii uderzenia bylyby stosunkowo niewiel¬ kie w stopniu wystarczajacym dla unikniecia moz¬ liwosci uszkodzen ograniczników, kolnierzy uchwy¬ tu narzedziowego i polaczenia narzedzia z uchwy¬ tem i aby istniala mozliwosc absorbowania ener¬ gii bez powodowania uszkodzen mlota.Zadanie to rozwiazano dzieki temu, ze kolek poprzeczny ustalajacy uchwyt narzedzia w gniez¬ dzie polaczenia trzpieniowego jest skonstruowany jako element odksztalcalny sprezyscie skladajacy sie z dwóch czesci zamocowanych do jednego blo¬ ku z materialu odksztalcalnego sprezyscie, które wciskane sa w otwór zlacza trzpieniowego po od¬ ksztalceniu tego bloku sprezystego, oraz dzieki te¬ mu, ze oba ograniczniki korpusu zaopatrzone sa w pierscienie wykonane z elastycznego, absorbu¬ jacego energie materialu.Uzyskane dzieki zastosowaniu sprezyscie od¬ ksztalcalnego kolka poprzecznego, elastyczne pola¬ czenie trzpieniowe narzedzia z uchwytem powo¬ duje, ze narzedzie przy uderzeniach dynamicznych moze sie przesuwac do przodu przez sprezyste od¬ ksztalcenie tego kolka, przez co masa uchwytu narzedziowego z jednej strony i masa samego na¬ rzedzia z drugiej strony moga byc w pewnym sen¬ sie , rozlaczone przy uderzeniu dynamicznym tak, ze przenoszone przez kolnierze sily bezwladnosci przy uderzeniu o przedni ogranicznik sa stosun¬ kowo niewielkie i sa amortyzowane sprezyscie na wydluzonej drodze, przez co moga byc one w znacznym stopniu absorbowane. Ponadto unika sie trwalego odksztalcania poprzecznego tak, ze na¬ wet po dlugim czasie uzywania narzedzia moze byc on bez trudnosci wybity z otworu w celu wy¬ miany narzedzia.Mimo elastycznosci przy obciazeniach rozciaga¬ jacych polaczenie trzpieniowe narzedzia nie wy¬ kazuje elastycznosci przy obciazeniach sciskajacych tak, ze przy normalnych uderzeniach roboczych sila uderzenia zostaje przeniesiona w calosci. Wy¬ zej wspomniane rozlaczenie mas z jednej strony narzedzia udarowego i z drugiej strony uchwytu narzedziowego powoduje przy uderzeniach dyna¬ micznych takze to, ze zmniejsza sie intensywnosc odbicia sprezystego poniewaz zostaje ono praktycz¬ nie podzielone na dwa nastepujace po sobie od¬ bicia o mniejszej intensywnosci, które moga byc przyjete i absorbowane oddzielnie jedno po dru¬ gim. Dzieki temu dla zaabsorbowania uderzen dy¬ namicznych wzglednie odbic sprezystych wystar¬ czajace sa w zupelnosci proste pierscienie amor¬ tyzujace przyporzadkowane ogranicznikom i wy¬ konane z elastycznego materialu absorbujacego energie.W korzystnej postaci wykonania przedmiotu wy¬ nalazku przewidziano, ze konce kolka poprzeczne¬ go sa uksztaltowane stozkowo i maja dosadzenia, które przylegaja do wewnetrznej scianki otworu w narzedziu. Przez to usuwanie i wyjmowanie kolka poprzecznego przy wymianie narzedzia jest ulatwione.Ponadto wynalazek przewiduje, ze poduszki amortyzacyjne wykonane sa z twardej gumy, przy czym pierscienie amortyzujace przy koncu skoku do przodu maja przekrój kolowy, a pierscienie amortyzujace przy koncu skoku powrotnego sa plaskie, które opieraja sie o scianki korpusu za posrednictwem tulei oporowej. Pierscien amorty¬ zacyjny o przekroju kolowym dzialajacy przy kon¬ cu skoku do przodu ma wieksza droge odksztal¬ cania niz plaski pierscien amortyzacyjny dziala¬ jacy przy koncu skoku wstecznego, poniewaz ten pierwszy musi absorbowac wiecej energii niz dru¬ gi, który tylko przejmuje zmniejszona energie od¬ bicia sprezystego.Przedmiot wynalazku jest przedstawiony przy¬ kladowo na rysunku, na którym fig. 1 przedsta¬ wia narzedzie udarowe napedzane czynnikiem ci¬ snieniowym w przekroju podluznym, wzdluz li¬ nii I—I z fig. 2, fig. 2 — narzedzie udarowe w przekroju podluznym, wzdluz linii II—II z fig. 1, fig. 3 — urzadzenie udarowe w przekroju po¬ przecznym wzdluz linii III—,111 z fig. 1.Na rysunku liczba 10 jest oznaczony wydrazony cylindryczny korpus narzedzia udarowego, który na swym tylnym koncu ma kolnierz 11. Za pomo¬ ca tego kolnierza 11 korpus narzedzia udarowe¬ go jest przy uzyciu sworzni lub innego znanego 40 45 50 55 60 \5 srodka mocujacego zamocowany dó przedniego konca nie przedstawionych glównych czesci na¬ rzedzia udarowego napedzanego czynnikiem cisnie¬ niowym.Zamocowanie nastepuje tego rodzaju, aby bijak narzedzia udarowego uderzal na tylny koniec 12 wzdluznie przesuwnego trzpieniowego narzedzio¬ wego uchwytu 13. Narzedziowy uchwyt 13 jest slizgowo wzdluznie przesuwny w korpusie 10 i osadzony jest w przednim lozysku 14 i tylnym lozysku 15. Przednie lozysko 14 jest ustalone w swoim polozeniu za pomoca tulejki 16, która jest przymocowana za pomoca srub 17 do przedniego konca korpusu 10. Tylne natomiast lozysko 15 jest osadzone w oslonie 18 i ustalone w swoim polo¬ zeniu za pomoca pierscienia 19. Trzpieniowy na¬ rzedziowy uchwyt 13 posiada kolnierz 20, który przy suwie roboczym lub przy suwie jalowym ude¬ rza o kolowy zderzakowy pierscien 21 lub plaski zderzakowy pierscien 22 z twardej gumy. Kolowy zderzakowy pierscien 21 jest usytuowany przy no¬ snej tulejce 23, która jest osadzona w korpusie 10 przy tylnym koncu przedniego lozyska 14 i utrzy¬ mywana przez tulejke 16 w swoim polozeniu. Pla¬ ski zderzakowy pierscien 22 jest natomiast usta¬ lony w swoim polozeniu za pomoca oslony 18 tylnego lozyska 15. Zderzakowe pierscienie 21 i 22 stanowia urzadzenie absorbujace energie i sprezy¬ nujacy przesuwny narzedziowy uchwyt 13 sa te¬ go rodzaju, ze podczas dzialania udarowego nie jest ono narazone na zadne uszkodzenia. Szczegól¬ nie ograniczony zostaje przed peknieciem pod¬ czas suwów pierscien 20. Narzedziowy uchwyt 13 jest na przeciwleglej stronie zaopatrzony w sliz¬ gowe powierzchnie 24, które przylegaja do wspo¬ mnianych slizgowych powierzchni 25 znajdujacych sie na pasowanych kolkach 26 zamocowanych w korpusie 10 i zazebionych z wybraniami nosnej tulejki 23.Taki uklad i sposób mocowania uniemozliwia obracanie sie trzpieniowego narzedziowego uchwy¬ tu 13 i przesuwanie sie osiowe nosnej tulejki 23.Sruby 17 moga byc zastapione przez rozlaczne urzadzenie polaczeniowe lecz tulejka 16 powinna byc latwo zdejmowalna. To jest mozliwe, ponie¬ waz tulejka 16 nie przejmuje zadnych mocnych uderzen kolnierza 20. Tego rodzaju uderzenia sa przejmowane przez nosna tulejke 23 i pasowane kolki 26 za pomoca których nosna tulejka 23 jest ustalona. Narzedzie udarowe przedstawione na ry¬ sunku zaopatrzone jest w dluto 27 zawierajace na swym tylnym koncu otwór 28, w którym prze¬ dni koniec trzpieniowego narzedziowego uchwytu 13 jest osadzony i zamocowany za pomoca pola¬ czenia czopowo-wpustowego. Dluto 27 jest zabez¬ pieczone w trzpieniowym narzedziowym uchwycie 13 za pomoca poprzecznego kolka 29. Poprzeczny kolek 29 sklada sie z dwóch polówek 30 i 31 jak to przedstawiono na fig. 1, które sa utwierdzone po przeciwleglych stronach bloku 32 z gumy lub 6 innego elastycznego materialu. Konce poprzecznego kolka sa tak uksztaltowane, zeby kolek ten mógl byc wbity w odpowiednio uformowany otwór i ze¬ by on mógl znajdowac sie razem z mocujacymi czesciami. Przy wbijaniu wywoluje to ekspansje gumowego bloku 32, która powoduje, ze konce kolka 29 zaopatrzone w obsadzenia przylegaja do konców otworu i jak to jest pokazane na fig. 2 poprzeczny kolek 29 w swym polozeniu jest mo¬ lo cno ustalony.Uklad jest jednakze tak wykonany, ze poprzecz¬ ny kolek 29 za pomoca odpowiednich narzedzi moze byc wyciagniety. Wskutek tego dluto 27 mo¬ ze zostac lekko wyjete z trzpieniowego narzedzio- wego uchwytu 13 w razie potrzeby wymiany tego dluta na nowe lub na inne narzedzie. Podatny ustalajacy kplek 33 przedstawiony na fig. 1 jest inny i przechodzi przez korpus 10 i kazdy paso - wany kolek 26. PL