Uprawniony z patentu: VEB Arzrieinmittelwerk Dresden, Radebeul (Niemiecka Republika Demokratyczna) Sposób wytwarzania pochodnych 5-acyloiminostylbenu Przedmiotem wynalazku Jest sposób wytwarza¬ nia pochodnych 5-acylofoninostylbenu o ogólnym wzorze 1, w którym R oznacza atom chloru lub bromu.Zwiazki o ogólnym wzorze 1 stanowia wazne produkty posrednie do wytwarzania leków, zwlasz¬ cza w dziedzinie srodków psychofarmaceutycznych i przeciwskurczowych.Znane jest wytwarzanie 5-chlorokarlbonyloimino- stylbenu przez reakcje iiminostylbenu z fosgenem (opis patentowy NRP nr 1136 707). Sposób ten ma wade, ze stosowany jako produkt wyjsciowy imi- nostylben trzeba wytwarzac z iminodwubenzylu w skomplikowany sposób poprzez 4 stadia reakcyj¬ ne, a mianowicie acetylowanie iminodwubenzylu do 5-acetyloiminodwubenzylu, jego bromowanie za pomoca selektywnego srodka bromujacego, takiego jak bromosukcynimid lub l,3-dwubromo-5,5-dwu- metylohydantoina, odszczepienie bromowodoru od otrzymanego 5-acetylo-10-bromoiminodwubenzylu za pomoca KOH i nastepnie zmyslenie alkaliczne uzyskanego 5-acetyloiminostylbenu do iminostyl- benu.Znany jest równiez bezposredni sposób wytwa¬ rzania iminostylbenu z iminodwubenzylu droga ka- talicznego odwodoririania (opisy wylozeriiowe NRF nr nr 1545 736 i 1545 910). Sposób ten ma jednak te wade, ze trzeba prowadzic reakcje w bardzo wysokich temperaturach 300—700°C. W fazie ga¬ zowej. 15 20 25 80 Z opisu patentowego NRD nr 82 719 znane jest wytwarzanie 5-chlorokarbonyloiminostylbenu przez bromowanie 5-chlorokarbonyloimino lektywnymi srodkami bromujacymi, takimi jak 1,3- -dwubromo-5,5-dwumetylohydantoina i traktowa¬ nie otrzymanego 10jbromo-5-chlorokarbonyloimino- dwubenzylu polikaprolaktamem i bezwodnym we¬ glanem potasowym. Sjposób ten ma te wade, ze trzeba stosowac selektywne srodki bromujace, przy czym trzeba usuwac odbromowane postacie srodków bromujacych, na przyklad 5,5-dwumetylo- hydantoina liib imid kwasu bursztynowego, z mie¬ szaniny reakcyjnej. Sposób ten wymaga równiez stosowania alkaliów lub substancji zasadowych oraz duzych ilosci polikaprolaktanu do odszczepia- nia bromowodoru.Z polskiego opisu patentowego nr 46176 znane jest przylaczenie bromu do wiazania podwójnego pochodnych 5-acytoiminostylbenu w polozeniu — 10,11, poddawanie otrzymanego zwiazku 10,11-dwu- bromowego reakcji z alkoholanami lub alkenola- nann metalu alkalicznych, prowadzacej do po¬ chodnych 10-alkoksy- lub 10-alkenyloksyimmostyI- benu i ewentualnie hydralizowanie grupy alko- ksylowej lub alkenyloksylowej w polozeniu — 10 za pomoca kwasu, przy czym otrzymywano po¬ chodne IG-keto-iminodwubenzylu.Sposób wedlug polskiego opisu .patentowego nr 46178 stosuje sie jako zwiazek wyjsciowy pochod¬ na 5-acylo-iminostylbenu, do której przylacza sie 82 04982 040 8 4 brom, natomiast w sposobie wedlug wynalazku ja¬ ko substrat stosuje sie pochodna 5-chlorowcokarbo- nylo-iminodwubenzylu, która podstawia sie w po¬ lozeniu — 10 lub w polozeniach — 10,11 elemen¬ tarnym bromem (wobec wywiazywania sie HRr), przy czym powstaja pochodne KHbromo- lub 10,11- -dwubromo-iminodwubenzylu, które nastepnie de- hydrobromuje sie lub odbromowuje sie do pochod¬ nych 5^chlorowcokarbonylo-iminostylbenu.Celem wynalazku jest umozliwienie wytwarza¬ nia zwiazków o ogólnym wzorze 1 w prostszy spo¬ sób.Stwierdzono nieoczekiwanie, ze zwiazki o ogól¬ nym wzorze 1 mozna korzystnie wytwarzac w ten sposób, ze 5-acyloiminodwubenzyl o ogólnym wzo¬ rze 2, w którym H ma znaczenie wyzej podane, podaje sie reakcji z bromem elementarnym w sto¬ sunku molowym 1:1 do 1:2,3 w obecnosci roz¬ puszczalników organicznych, ewentualnie wobec katalizujacych inicjatorów, takich jak swiatlo lub nadtlenek dwubenzollu, w temperaturze pokojowej lub nie przekraczajacej tem|peratury 10O°C, otrzy¬ mujac zwiazek o ogólnym wzorze 3, w którym R ma znaczenie wyzej podane, a R1 oznacza atom wodoru lub bromu, albo mieszanine zwiazków o wzorze 3, skladajaca sie ze zwiazków 10-bromo- wych i 10,11-dwubrombwych i otrzymane zwiazki o ogólnym wzorze 3 ogrzewa sie do temperatury 100—200°C ewentualnie w obecnosci organicznego rozpuszczalnika.Sposób wedlug wynalazku mozna prowadzic róz¬ nymi drogami.Jezeli na przyklad zwiazki o ogólnym wzorze 2 poddaje sie reakcji z bromem w stosunku molo¬ wym 1:1,0 do 1:1,1 w obecnosci katalizujacych inicjatorów, takich jak swiatlo lub nadtlenek ben¬ zoilu, w temperaturze (pokojowej lub w temperatu¬ rze podwyzszonej najwyzej do 100°C, to otrzymuje sie zwiazki o ogólnym wzorze 3, w którym otrzy¬ muje sie pochodne 5-acylo-l(Hbromo-%ndinodwiuben- zylu o ogólnym wzorze 3. Powstaje przy tym za¬ wsze jako produkt uboczny nieco 5-acylo-10,ll- -dwubromoiminodwubenzylu, podczas gdy w mie¬ szaninie reakcyjnej równoczesnie znajduje sie je¬ szcze troche nieprzereagowanego 5-acyloiminodwu- benzylu o ogólnym wzorze 2.Inna droga polega na tym, ze przy zachowaniu pozostalych warunków reakcji brom stosuje sie w wiekszym, niz 1:14 stosunku molowym, korzyst¬ nie 1:1,15 do 1:1,5. Wzrasta przy tym w miesza¬ ninie reakcyjnej zawartosc pochodnej 5-acylo-10, 11-dwubromominodwubenzylu o ogólnym wzorze 3 przy równoczesnym zmniejszeniu sie ilosci nie¬ przereagowanego produktu wyjsciowego o ogólnym wzorze 2, tak, ze otrzymuje sie mieszanine skla¬ dajaca sie z pochodnych 5-acylo-10-bromo- i 5- -acylo-lO,ll-dwubr0mominodwubenzylu o ogólnym wzorze 3.Choc w zasadzie jest mozliwe stosowanie bromu we wszystkich innych stosunkach w granicach 1:1 do 1 :2,3, przy czym wraz ze wzrastajaca iloscia, bromu podwyzsza sie zawartosc pochodnej 5-acy- 10-10,11-dwubromo-iminodwubenzylu o ogólnym wzorze 3, to jednak ilosci molowe podane w wyzej opisanych metodach postepowania sa najkorzyst¬ niejsze i sa takze najbardziej interesujaca z tech¬ nicznego punktu widzenia.Jako obojetne rozpuszczalniki w reakcjach bro¬ mowania zwiazków o wzorze ogólnym 2 do zwiaz¬ ków o wzorze ogólnym 3 stosuje sie we wszyst¬ kich wymienionych metodach postepowania chlo¬ rowcowane weglowodory, takie jak czterochlorek wegla, 1,3-bromochloropropan, 1,2-dwutoramoetan, 1,4-dwuchlorobutan, chlorobenzen, bromotbenzen lub. dwuchlorobenzen.We wszystkich wyzej omówionych metodach brom mozna wkraplac do roztworu zwiazków o ogólnym wzorze 2. Brom moze byc przy tym roz¬ puszczony w jednym z wyzej wymienionych roz¬ puszczalników, lub stosowany w postaci nieroz- cienczonej. W celu zapobiezenia stratom bromu korzystnie wprowadza sie jednak brom stopniowo do roztworu poprzez rurke wprowadzajaca zanu¬ rzona w roztworze.Zwiazki o ogólnym wzorze 3 przeprowadza sie w zwiazki o ogólnym wzorze 1 przez ogrzewanie do temperatury 100-^200^0 ewentualnie w obec¬ nosci organicznych rozpuszczalników o temperatu¬ rze wrzenia powyzej 100°C, korzystnie powyzej 130°C. W przypadku stosowania zwiazków o ogól¬ nym wzorze 3, w którym R1 oznacza atom wodo¬ ru, wystarcza stosowanie temperatury 100^150°C.Jezeli reakcji .poddaje sie zwiazki o wzorze 3, w w którym R1 oznacza atom bromu, korzystnie sto¬ suje sie temperature 130—200°C.Jezeli reakcje prowadzi sie bez rozpuszczalnika, wówczas zwiazki o wzorze ogólnym 3 ogrzewa sie do temperatury powyzej ich temlperatury topnie¬ nia, korzystnie 180—200°C. Równiez i w tym przy¬ padku .pochodne 5-acylo-10-Jbromo-iminodwubenzy- lu o wzorze 3 wykazuja wieksza reaktywnosc niz odpowiednie pochodne 5-acylo-104i-dwubromo- -imino-dwubenzylu o wzorze 3. Podczas gdy pier¬ wsze z wymienionych zwiazków reaguja juz w etapie przy dolnej granicy tego zakresu tempera¬ tur do zwiazków o ogólnym wzorze 1, to drugie z tych zwiazków ulegaja reakcji z oplacalna pred¬ koscia w stopie dopiero w temperaturze okolo 170°C.Jako rozpuszczalniki organiczne w sposobie we¬ dlug wynalazku stosuje sie na przyklad chlorow- coweglowodory, takie jak 1,3-bromochloropropan, 1,2-dwubromoetan, 1,4-dwuchlorobutan, bromoben- zen lub dwuchlorobenzen. Przy stosowaniu tych rozpuszczalników w przypadku poddawania reak¬ cji zwiazków o ogólnym wzorze 3, w którym R1 oznacza atom bromu, nalezy zwazac, by powsta¬ jacy brom mozliwie szybko i mozliwie calkowicie usunac z mieszaniny reakcyjnej, gdyz w przeciw¬ nym przypadku powstajacy brom moze reagowac dalej z otrzymanymi pochodnymi iminostylbenu o ogólnym wzorze 1 do pochodnych 10-bromo-5-acy- lo-iminostylbenu* Wytworzony brom mozna szyb- Mozna równiez postepowac tak, ze zwiazki o ogólnym wzorze 2 poddaje sie reakcji z elemen¬ tarnym bromem w stosunku molowym 1:2 do 1:2,3 przy zachowaniu pozostalych warunków nie¬ zmienionych. W tych warunkach otrzymuje sie po¬ chodne 5-acylo-10,ll-dwubromoiminodwubenzylu o ogólnym wzorze 3. 10 15 ao 25 30 35 40 45 50 55'5 88 046 % ko usunac na przyklad przez zastosowanie mozli¬ wie duzej powierzchni i niewielkiej grubosci war¬ stwy mieszaniny reakcyjnej albo przez przepusz¬ czanie przez mieszanine reakcyjna obojetnego ga¬ zu, takiego jak azot.Sposób wedlug wynalazku korzystnie prowadzi sie stosujac jako rozpuszczalniki w reakcji zwiaz¬ ków o wzorze ogólnym 3, w którym R1 oznacza atom .bromu, do zwiazków o ogólnym wzorze 1 ta¬ kie rozpuszczalniki, które w warunkach reakcji sa¬ me reaguja z bromem i w zwiazku z tym dzialaja jak srodki wiazace brom. Rozpuszczalnikami taki¬ mi sa na przyklad olej parafinowy, czterowodo- naftalen, ksylen, kwasy karboksylowe, takie jak kwas octowy lub bezwodniki kwasów karboksylo- wych, takie jak bezwodnik kwasu octowego. Przy zastosowaniu tych rozpuszczalników reakcje mozna prowadzic równiez w grubej warstwie i przy nie¬ zbyt rozwinietej powierzchni, gdyz caly brom zo¬ staje momentalnie zwiazany za pomoca tych roz¬ puszczalników. Jezeli powstaja przy tym nisko- wrzace produkty bromowania rozpuszczalnika, to mozna je wstepnie usunac przez chlodzenie.Wymienione wyzej rozpuszczalniki mozna takze korzystnie stosowac w reakcji otrzymywania zwia¬ zków o wzorze ogólnym 1 ze zwiazków o ogól¬ nym wzorze 3, w którym R1 oznacza atom wodoru.Sposób wedlug wynalazku mozna równiez pro¬ wadzic tak, ze stosowany rozpuszczalnik wprowa¬ dza sie w stosunku ilosciowym mniejszy, niz 1:1 w odniesieniu do pochodnych iminadwuibenzylu o ogólnym wzorze 3. Mozna' na przyklad stosowac rozpuszczalnik w ilosci wynoszacej 10—2 sowanej pochodnej 5-acylo-ominodwubenzylu o ogólnym wzorze 3. W ten sposób mozna podwyz¬ szyc temperature wrzenia rozpuszczalnika. Ma to równiez te korzysc, ze zmniejsza sie istotnie obje¬ tosc mieszaniny reakcyjnej i maleja liczne pro¬ blemy zwiazane z przeróbka, jak wyodrebnianie produktu koncowego, odzyskiwanie rozpuszczalni¬ ka, a poza tym przy wprowadzaniu zwiazków o ogólnym wzorze 3, w którym R1 oznacza atom bro¬ mu, mozna stosowac rozpuszczalniki o temperatu¬ rze wrzenia nizszej niz 130°C.Naturalnie w sposobie wedlug wynalazku mozna stosowac rozpuszczalniki w kazdym innym stosun¬ ku ilosciowym.Sposobem wedlug wynalazku korzystnie poste¬ puje sie równiez tak, ze zwiazek o ogólnym wzo¬ rze 3, w którym R1 oznacza atom bromu, stapia sie ze zwiazkiem o ogólnym wzorze 2 w stosun¬ ku molowym 1:1 albo ogrzewa sie w organicz¬ nych rozpuszczalnikach nie ulegajacych bromowa¬ niu, takim jak chlorowcoweglowodory, na przy¬ klad l,3Hbromochloropropan, l,2-dwu!bTometan, 1,4- -dwuchlorobutan, chlorobenzen, bromobenzeir lub dwuchlobenzen, w temperaturze 130—200°C, przy czym podstawniki R we wzorach 2 i 3 moga byc jednakowe lub rózne.W warunkach tych przeprowadza sie w odpo¬ wiednie pochodne iminostylbenu o ogólnym wzo¬ rze i zarówno zwiazki o ogólnym wzorze 3, w któ¬ rym R1 oznacza altom bromu, jak i zwiazki o ogól¬ nym wzorze 2.W reakcji tej stosuje sie zasadniczo zwiazki o ogólnych wzorach 2 i 3, w których rodniki R sa jednakowe, tym niemniej przypadek, w którym podstawniki R sa rózne jest równiez interesujacy, jezeli na przyklad od zwiazków o ogólnym wzorze 1 nalezy odszczepic grupe acylowa lub zwiazki o wzorze 1 stosowac w dalszych reakcjach, takich jak amidowanie lub alkoksylowanie. Powstaja wówczas znów produkty jednolite.Wedlug wynalazku mozna równiez postepowac tak, ze powstajace jako produkty posrednie zwia¬ zki o ogólnym wzorze 3 poddaje sie dalszej reakcji do zwiazków o ogólnym wzorze 1 bez wyodreb¬ niania i oczyszczania.Postepuje sie takze korzystnie tak, ze do po- v chodnej 5-acyloaminodwubenzylu o ogólnym wzo¬ rze 2, w nieobecnosci lub w obecnosci rozpuszczal¬ nika organicznego, w temperaturze 180—200°C do¬ daje sie stopniowo brom w stosunku molowym 1:1,0 do 1:1,4, korzystnie 1: 1*1 do 1:1,2. Ko- 20 rzystnie przy tym wprowadza sie brom do stopu lub do roztworu pochodnej 5-acyloiminodwubenzy- lu o ogólnym wzorze 2.Reakcje te mozna równiez prowadzic bez udzia¬ lu katalizujacych inicjatorów, takich jak swiatlo u lub nadtlenek dwubenzoilu.Jako rozpuszczalniki organiczne stosuje sie na przyklad chlorowcoweglowodory, takie jak 1,3-taro- mochloropropan, 1,2-dwubromoetan, 1,4-dwuchlo- robutan, chlorobenzen, bromobenzen lub dwuchlo- 30 robenzen, to jest takie rozpuszczalniki, które sa obojetne wzgledem skladników reakcji. Równiez i w tym przypadku mozna rozpuszczalnik stoso¬ wac w stosunku ilosciowym mniejszym niz 1:1 w odniesieniu do pochodnej 5-acyloaminodwu- 38 benzylu o ogólnym wzorze 2. Naturalnie i w tym przypadku mozna rozpuszczalnik stosowac w kaz¬ dym innym stosunku molowym.W przypadku, gdy reakcje prowadzi sie w nie¬ obecnosci rozpuszczalnika, ogrzewa sie zwiazki 40 o ogólnym wzorze 3 do temjperatury pomiedzy ich temperatura topnienia a 200°C i nastepnie wprowadza do stopu brom.Sposobem wedlug wynalazku postepuje sie równiez tak, ze w przypadku wytwarzania 5-chio- 48 rokarbonyloiminodwubenzylu z Imkiodwubenzylu i fosgenu, mieszanine reakcyjna, ewentualnie fco jej zatezetiiu, stosuje sie bezposrednio w sposobie wedlug wynalazku.Korzystnie postejpuje sie takze tak, ze otrzyma- * ne zwiazki o ogólnym wzorze 1 stosuje sie bez wyodrebniania do dalszej reakcji," na przyklad hydrolizy do iminostylbenu, aminowania lub alko- ksylowania.Jezeli (podstawnik R w zwiazkach o ogólnym 88 wzorze 3 oznacza atom chloru, wówczas w przy¬ padkach, gdy zostaje odszczepiony atom bromu, nastepuje czesciowa wymiana atomu chloru na atom bromu tak, ze w tym przypadku otrzymuje sie mieszaniny zwiazków o wzorze 1, w których 60 obok pochodnych chlorokarbonylowych o wzorze 1 wystepuje równiez pewna ilosc pochodnej brocno- kafbonylowej o wzorze 1. Ta wymiana chlorowca nie przeszkadza jednak w sposobie wedlug wy¬ nalazku, gdyz obydwa zwiazki w nastepujacych w .potem reakcjach, takich jak amidowanie, alko-M04« 7 8 tosylowanie iip. reaguja w taki sam sposób i gro¬ madza wobec tfgo do jednorodnego produktu koncowego.Korzystna cecha tej metody postepowania jest to, ze zwiazki o wzorze ogólnym 2 przeprowadza sie bezposrednio w zwiazki o ogólnym wzorze 1.Sposób wedlug wynalazku umozliwia wytwa¬ rzanie zwiazków o ogólnym wzorze 1 w naj¬ prostszy sposób z pochodnych iminodwubenzylu z dobra wydajnoscia i o wysokim stopniu czy¬ stosci. Sposób ten pozwala równiez na pominiecie wyodrebniania i oczyszczania silnie toksycznych dla skóry zwiazków o ogólnytm wzorze 3, a w jednej z metod pozwala nawet na pominiecie ich wytwarzania.Wynik sposobu wedlug wynalazku nie byl do przewidzenia, gdyz elementarny chlorowiec nie tylko wykazuje znacznie mniejsza selektywnosc niz znane selektywne srodki chlorowcujace, lecz rózni sie zasadniczo pod wzgledem mechanizmu chlorowcowania od zwiazków odszczepiajacych chlorowiec, takich jak bromosukcynimid i pro¬ wadzi do wytworzenia kwasów chlorowcowodoro- wych, jak to wynika z przedstawionych na ry¬ sunku schematów 1 i 2.Sposób wedlug wynalazku jest niespodziewany równiez i dlatego, ze rózni sie zasadniczo od zna¬ nych sposobów wystepowania HBr lub Bis przy termicznym dehydróbromowaniu lub debromowa- niu zwiazków o wzorze 3 i czesciowo tez obec¬ noscia dodatkowych czynników kwasowych, pod¬ czas gdy w znanych sposobach reakcje ta pro¬ wadzi sie w obecnosci substancji alkalicznych lub zasadowych.Zgodnie ze znanym stanem techniki oraz ogól¬ na praktyka chemiczna nalezalo oczekiwac, ze zwiazki o wzorze ogólnym 3 przy dluzszym ter¬ micznym obciazeniu beda ulegac rozkladowi, przy czym jako produkt uboczny bedzie powstawac agresywny kwas bromowodorowy i/lub brom.Ze znanych w literaturze sposobów postepowa¬ nia opisujacych ods zczepianie kwasu brctoowodo- rowego za pomoca alkaliów lub zasad mozna wy¬ prowadzic wnioski przeciwko technicznie korzyst¬ nemu . termicznemu odszczepianiu bromowodoru od bromowanych w polozeniu 10 pochodnych imi¬ nodwubenzylu lub odszczepianiu. bromu od dwu- bromowanych w polozeniach 10, 1,1 pochodnych iminodwubenzylu, sposobem wedlug wynalazku.Nastepujace przyklady blizej wyjasniaja wyna¬ lazek, przy czym przyklady I—III omawiaja spo¬ sób wytwarzania zwiazków o wzorze 3, przyklady IV—IX opisuja sposób wytwarzania zwiazków 0 wzorze 1, przyklady X—XIII wyjasniaja bez¬ posredni sposób wytwarzania zwiazków o wzorze 1 ze zwiazków o wzorze 2, a przyklady XIV i XV omawiaja sposób wytwarzania zwiazków o wzo¬ rze 1 z nastepujaca dalsza przeróbka.Przyklad I. 39 g 5-chlorotoarbonyloimino- dwubenzylu rozpuszcza sie w 500 ml czterochlorku wegla i stosujac napromieniowywanie zewnetrzne za pomoca 3 umieszczonych pionowo w stosunku do kolby reakcyjnej promienników w ksztalcie litery U po 26 wat kazdy, wkrapla sie w tempe¬ raturze wrzenia pod chlodnica zwrotna, miesza¬ jac, 24 g bromu w 100 ml czterochlorku wegla.Wkrajplanie roztworu bromu prowadzi sie w cia¬ gu okolo 15 minut. Wkroplony czerwonobrazowy roztwór bromu odbarwia sie z wydzieleniem HBr w ciagu 10 minut. Otrzymuje sie zabarwiony na zólto roztwór, który utrzymuje sie w ciagu dal¬ szych 15 minut w stanie wrzenia, az do zakon¬ czenia wydzielania HBr. Nastepnie chlodzi sie, przemywa roztwór lodowata woda, rozdziela war¬ stwy i suszy roztwór w czterochlorku wegla. Po oddestylowaniu czterochlorku wegla otrzymuje sie 5-chlorokaTbonylo-lO^bromokninodwubenzyl, który po przekryfetalizowaniu z czterochlorku wegla top¬ nieje w temperaturze 127°C.W taki sam sposób i z równym skutkiem prze¬ biega reakcja, jezeli zamiast najpromieniowywania z zewnatrz bromowanego roztworu, doda sie 2 g nadtlenku dwubenzoilu do roztworu 39 g 5-chloro- karbonyloiminodwubenzyiu w 500 ml czterochlorku wegla.Przyklad II. W ao-litrowym naczyniu wi¬ szacym zaopatrzonym w pierscieniowo umieszczo¬ ny uklad do napromieniowywania skladajacy sie z 20 swietlówek o dlugosci 1 m i po 25 wat kaz¬ da oraz z dajacej sie zdejmowac oslony zlozonej z pólskorup aluminiowych ze szpara do obser¬ wacji w czesci przedniej, miesza sie 7,71 kg 5-chIorokarbonyloiminodwubenzylu w 45 litrach czterochlorku wegla i ogrzewa sie pod chlodnica zwrotna do temperatury 75°C. Do goracego roz¬ tworu stosujac napromieniowywanie z zewnatrz wprowadza sie roztwór 5 kg bromu w 5 litrach czterochlorku wegla w ciagu 2 godzin. Wkraplany swobodnie roztwór bromu odbarwia sie szybko z wydzieleniem HBr. Po zakonczeniu dodawania utrzymuje sie jeszcze mieszanine do ukonczenia wywiazywania sie HBr w ciagu 15 minut w sta¬ nie wrzenia, nastejpnie chlodzi i miesza z 500 g wegla aktywnego. Po 1-godzinnym mieszaniu od¬ sysa sie i destyluje zóltawy roztwór pod próznia wytworzona za pomoca pompy wodnej do uzyska¬ nia objetosci 18—200 litrów. Stezony roztwór mie¬ szajac pozostawia sie do krystalizacji przy tem¬ peraturze wewnetrznej ;15L-20°C. Krystalizat od¬ sysa «ie, przeftiywa 3 litrami czterochlorku wegla i otrzymuje sie/ Bti^Sfi kg (80 05*/t wydajnosci teoretyczne]) prawie bezbarwnego produktu kry¬ stalicznego o temperaturze topnienia 118—122°C. 175 g otrzymanego produktu rozpuszcza sie w 85 ml czterochlorku wegla lekko mieszajac we wrzacej lazni wodnej. Roztwór zadaje sie 150 ml metanolu i mieszajac chlodzi do temperatury 20°C. Otrzymuje sie 141 g bezbarwnego drobno- krystalicznego produktu o temperaturze topnienia 125—126°C.Przyklad III. 275,5 g (1 mol) 5-chlorokar- bonyloiminodwubenzylu zadaje sie w 4-litrowej kolbie trójszyjnej, zaopatrzonej w mieszadlo, chlodnice zwrotna i wkraplacz, 3 litrami cztero¬ chlorku wegla i ogrzewa w lazni wodnej do wrze¬ nia pod chlodnica, zwrotna. Przy napromieniowy- waniu za pomoca 2 wysokocisnieniowych lamp rteciowych po 125 wat wkrapla sie w ciagu 4 go¬ dzin 360 g (2,25 moli) bromu tak, aby? faza gazo¬ wa byla tylko lekke zabarwiona na zólto, Otyser- 19 15 20 25 30 40 51 M 00aio4« 16 wuje sie przy tym poczatkowo silne, a nastepnie pod koniec reakcji mierne wydzielanie bromó- wodoru. Po uplywie dalszych 30 minut konczy sie wywiazywanie bromowodoru i z roztworu od- destylowuje sie bezposrednio 2 litry czterochlorku wegla, przy czym rozpoczyna sie wydzielanie pro¬ duktu. Mieszanine reakcyjna chlodzi sie, odsysa, przemywa czterochlorkiem wegla i suszy, otrzy¬ mujac z okplo W/r wydajnoscia; 5-chlorokartoo- nylo-10,U"fb|[^^ w postaci Zóitych krysztalów o temperaturze topnienia 159— J4p9^-Po przekrystalizówaniu z chloroformu wy- W&& sie 5^hlorokarbonylo-10,11-dwubromoimi- nodwubenzyl w postaci bialych krysztalów o tem¬ peraturze topnienia 169—172°C.Przyklad IV. 336 g (1 mol) 5^hIorokarbo- nylo-10-bromóiminodwubenzylu i 140 ml bezwod¬ nika kwasu octowego ogrzewa sie mieszajac w 4 litrowej kolfofce trójszyjnej w lazni olejnej do uzyskania czystego roztworu. Nastejpnie ogrzewa sie do temperatury lazni okolo 180°C, po czym w ciagu 3 godzin oddestylowuje sie z mieszaniny reakcyjnej powstajacy bromek acetylu i kwas octowy poprzez nasadzona kolumne Vigreux o wy¬ sokosci 20 cm i chlodnice liebiga. Podczas tego oddestylowywania temperatura destylacji stopnio¬ wo wzrasta od 75°C (temperatura wrzenia brom¬ ku acetylu 75—77°C) do H7°C (temperatura wrze¬ nia kwasu octowego 117°C). Po osiagnieciu tem¬ peratury wrzenia kwasu octowego reakcja jest ukonczona. Po ochlodzeniu mieszaniny reakcyjnej do temperatury 125—H30°C wprowadza sie do niej przy dobrym chlodzeniu zwrotnym 1300 ml buta¬ nolu i utrzymuje mieszanine mieszajac w stanie wrzenia w ciagu 30 mmiit. Przy ochlodzeniu na- stejpuje szybka krystalizacja, która zostaje ukon¬ czona w temperaturze 15°C. Breje krystaliczna odsysa sie, krystalizat przemywa 50*/# alkoholem i suszy kremowy produkt w temperaturze 100°C.Otrzymuje sie produkt o temperaturze topnienia 153—155°C z 80^/t wydajnoscia. Po przekrystali¬ zówaniu z izopropanolu bezbarwny 6-chlorokarbo- nylomiinostylben topnieje w temperaturze 156— 157°C.Przyklad V. 336 g 5-cMorokarbonylo-lO- 4romoiminodwu 126—127°C stapia sie na lazni olejowej i miesza¬ jac w ciagu 2-^3 godzin ogrzewa, stosujac tem¬ perature lazni 140—150^0. ' Podczas ogrzewania poczatkowo zywo, a nastepnie coraz wolniej od- szczepia sie bromowodór, który sie odprowadza.Goracy stop miesza sie nastepnie, stosujac chlo¬ dzenie zwrotne, a 1300 ml butanolu i chlodzi clo wystapienia krystalizacji (temperatura lazni 15°C).Krystaliczna breje odsysa sie i traktuje dalej jak w przykladzie IV. Otrzymuje sie 206 g {&&/• wy¬ dajnosci teoretycznej) -chlorokarbonyioiminostyl- benu o temperaturze topnienia 153,5—ltf5°C.Przyklad VI. 4,2 g (0,01 moli) 5Hchlorokar- bonylo-lOjll-dwubromoiminodwubenzylu o tempe¬ raturze topnienia 169—172°C ogrzewa sie w ciagu 2 godzin w temperaturze 175—185°C, przy czym stale za pomoca lekkiego strumienia azotu usuwa sie szybko brom z fazy reakcyjnej. Po ochlodzer niu do temperatury 00°C wytraca sie 5-chioro- 15 karbonyloiminostylben przez domieszanie 30 ml metanolu, odsysa sie, przemywa metanolem i su¬ szy. Otrzymuje sie 5-chlorokarbonyloiminostylen o temperaturze topnienia 148—152°C z wydajnos- 5 cia 80^/t wydajnosci teoretycznej. Po przekrysta- lizowaniu z butanolu, a nastepnie z izopropynolu otrzymuje sie zóltawe krysztaly o temperaturze topnienia 155^156°C.Przyklad VII. 4,2 g (0,01 moli) S^chloro- karbonylo-10,ll-dwubromoiminodwubenzylu wraz z l,34)romochloro|propanu ogrzewa sie w ciagu 12 godzin w strumieniu azotu w temperaturze 140°C, po czym rozpuszczalnik oddestylowuje sie pod zmniejszonym cisnieniem. Przeróbke prowa¬ dzi sie, jak opisano w przykladzie VI. Otrzymuje sie 5-chlorokarbomyloiminostylben. o temperaturze topnienia 149—ll52°C z 80*/» wydajnoscia. Po prze¬ krystalizówaniu z butanolu otrzymuje sie taremo- we krysztaly o temperaturze topnienia 155—157°C.Przyklad VII. 4,2 g (0,01 moli) 5-chloro- karbonylo-10,11-dwubromoiminodwubenzylu wraz z 10 ml ksylenu ogrzewa sie w ciagu 2 godzin do wrzenia, przy czym wydziela sie bromowodór. ts Nastepnie rozpuszczalnik oddestylowuje sie pod obnizonym cisnieniem, a pozostalosc roztwarza sie na goraco w 15 ml izopropanoli i doprowadza do krystalizacji. Otrzymuje sie 5-chlorokarbonylo- iminostylben o temperaturze topnienia 157—158°C jo z wydajnoscia 79*/t wydajnosci teoretycznej.Przyklad IX. 4,2 g (0,01 moli) 5-cMoto- karbonylo-10,ll-dwubfomoimmodwubenzylu wraz z 2J6 g (0,0(1 mbli) 5-chlorokarbonyloiminodwuben- zylu ogrzewa sie do tem|peratury ISO—140°C. Po * uplywie 60 minut wydzielanie bromu ustaje i ma¬ sa reakcyjna krzejpnie. Do goracej pozostalosci dodaje sie 20 ml izopropanolu i goracy roztwór po dodaniu wegla aktywnego i odsaczeniu, chlo¬ dzi sie; Otrzymuje sie 5-chlorokartonykrimioo- * stylben w postaci kremowych krysztalów o tem¬ peraturze topnienia 155—4©7°C z 88% wydajnoscia.Przyklad X. 25,75 g (0,1 moli) 5-chlorokar- bonyloiminodwubenzyiu ogrzewa sie w 250 ml kolbie trójszyjnej zaopatrzonej w micszadlo, chlod- m nice zwrotna i termometr wewnetrzny, mieszajac, utrzymuje sie temperature wewnetrzna ISi^lJKPC i wtej temperaturze wkrapla sie 19,2 bromu po- przez wfcraplafcz z nerka doprowadzajaca do fazy ' cieklej w ciagu 1/2 godziny tak, aby przestrzen * zawierajaca pary byla tylko lekko zabarwiona.Podczas tego procesu nastepuje energiczne wy¬ dzielanie bromowodoru. Po zakonczeniu dodawa¬ nia bromu wydzielanie bromowodoru slabnie i po uplywie 10 minut reakcja jest zakonczona, a za- w wartosc kolby zestala sie. Po krótkim zagotowa¬ niu z 100 ml n-butanolu i ochlodzeniu odsysa sie krystaliczna breje, przemywa metanolem i suszy.Otrzymuje sie mieszanine 6-chlorokarbonyloimino- stylbenu z 85#/t wydajnoscia. Temperatura topnie- m nia wynosi 152-^156°C* a zabarwienie zielonkawo- -zólte. Po przefcrystalizowaniu z izopropanolu otrzymuje sie kremowe krysztaly ó temperaturze topnienia 154—156°C. Analityczne oznaczenie chlo¬ rowca przy grupie karbonylowej droga reakcji n z metanolanem sodu i potencjometrycznegó ozna-§9 OM U 19 czenia chlorków/bromków wykazalo w produkcie 20^/t zwiazku bramokarbonylowego.Przyklad XI. 25,75 g (0,1 moli) 5-chloro- karbonyloiminodwubenzylu ogrzewa sie w 500 ml kolbie trójszyjnej, mieszajac, z 200 ml 1,3-bfomo- chloropropanu i temperaturze 130—140°C wkrapla sie w ciagu 20 minut analogicznie do przykladu X 20 g (0,125 moli) bromu i miesza nastepnie w ciagu 10 minut. Nastepnie pod próznia wytworzo¬ na za pomoca pompki wodnej oddestylowuje sie 170 ml 1,3-bromochloropropanu. Do jeszcze cieklej pozostalosci wprowadza sie w temperaturze 90°C szybko 70 ml metanolu i po ochlodzeniu oddziela wydzielona krystaliczna breje, przemywa metano¬ lem i suszy. Otrzymuje sie mieszanine skladajaca sie z 5-chlorokarbonylo- i 5-bromokarbonylo-imi- nostylbenu z 82^/t wydajnoscia. Po przekryfctali- zowaniu z butanolu otrzymuje sie slabo zabar¬ wione, kremowe krysztaly o temperaturze topnie¬ nia 155—157°C.Przyklad XII. 25,75 g <0,1 moK) 5-chloro- karbonyloiminodwubenzylu wraz z 5 ml 1,2-dwu- bromometanu zadaje sie w 250 ml kolbie trój- szyjnej w temperaturze wewnetrznej 150—155°C w ciagu 15 minut analogicznie do przykladu X 20 ml (0,125 moli) bromu i pozostawia jeszcze do przereagowania na okres 10 minut. Nastepnie chlodzi sie do temperatury 90°C i wprowadza 70 ml metanolu w sposób ciagly. Po ochlodzeniu oddziela sie krystaliczna breje, przemywa meta¬ nolem i suszy. Otrzymuje sie mieszanine sklada¬ jaca sie z 5-chlorokarbonylo- i 5-bromokarbonylo- iminostylbenu z wydajnoscia 98*/t. Po przekrytota- lizowaniu z butanolu otrzymuje sie slabo zabar¬ wione krysztaly o temperaturze topnienia 155— 157°C.Przyklad XIII. 84,4 g (0,25 moli) 5-chloro- karbonylokninodwubenzyiu wraz z 26 ml chloro- benzenu ogrzewa sie w 500 ml kolbie trójszyjnej do temperatury 145—155°C i w ciagu 50 minut analogicznie do przykladu X zadaje sie 50 g (0,313 moli) bromu. Po uplywie 60 minut traktuje sie 150 ml metanolu w temperaturze 90—100°C i po ochlodzeniu wyodrebnia produkt. Otrzymuje sie mieszanine 5-chlorokarbonylo- i 5-bromokar- bonyloiminostylbemi o temperaturze topnienia 149—153°C z wydajnoscia 85f/§. Po przekrystali- zowaniu z butanolu temperatura topnienia wynosi 156-^158°C.Przyklad XIV. W 4 litrowej kolbie trój¬ szyjnej oswietlonej z zewnatrz 4 lampami neono¬ wymi po 25 wat kazda ogrzewa sie 206 g (0,8 moli) S^hlorokarbonyloiminodwubenzylu w 1000 ml czterochlorku wegla pod chlodnica zwrotna w terrtperaturze 76°C. Mieszajac wkrapla sie swo¬ bodnie z naczynia doprowadzajacego 160 g (1,05 moli) bromu w 175 ml czterochlorku wegla w ciagu 20 minut. Czerwonoforajzowy roztwór roz¬ jasnia sie szybko z równoczesnym wydzielaniem HBr do zlótozóltego. Ogrzewa sie jeszcze w ciagu kilku minut az do wyraznego oslabienia wydzie¬ lania HBr. Próbka tego roztworu po analizie dro¬ ga chromatografii cienkowarstwowej wykazuje zawartosc nizsza niz 0,5*/* zwiazku wyjsciowego oraz 5-chlorokarbonylo-lO-bromo- i S^chlorokar- bonylo-10,ll-dwubromoiminodwubenzylu w stosun¬ ku 80 (±2) do 20 (±2)*A. Roztwór, reakcyjny ogrzewa sie dalej do calkowitego oddestylowania rozpuszczalnika, przy czym temperatura fazy blot- 5 nej wzrasta podczas oddestylowania do 120—125°C.W tej temperaturze prowadzi sie ogrzewanie jesz¬ cze w ciagu 2-^3 godzin, przy czym wydziela sie energicznie bromowodór i pary bromu, które od¬ prowadza sie przez rurke odprowadzajaca. Ter- 10 miczne odszczepienie bromu i bromowodoru w mieszaninie reakcyjnej jest ukonczone wówczas, gdy temperatura fazy blotnej spontanicznie wzra¬ sta. Przerywa sie wówczas dalsze doprowadzanie ciepla i do pozostalosci w temperaturze 120—il25°C 15 stosujac chlodzenie zwrotne wprowadza sie, mie¬ szajac, 2500 ml metanolu. Roztwór metanolowy ogrzewa sie, mieszajac i przeprowadzajac gazowy amoniak, w ciagu 3 godzin pod chlodnica zwrot¬ na, stosujac temjperature lazni 85—100°C nastep- *° nie po ochlodzeniu do temperatury wrzenia w ciagu 30 minut i saczy na goraco do ^uzyskania czystego roztworu. Z przezroczystego roztworu wytraca sie osad w temperaturze 15°C za pomo¬ ca duzej ilosci wody. Po odsaczeniu otrzymuje 85 sie 142—150 g (75—70Vt wydajnosci teoretycznej w przeliczeniu na 5-chlorokarbonyloiminodwuben- zyl) bezbarwnego do slabo kremowego krystali- zatu. Otrzymany produkt stanowi 5-karbomylo- iminostylben, który po przekrystalizowaniu z octa- * nu butylu topnieje w temperaturze 189—191°C.Przyklad XV. 275,5 g {1,0 moli) 5-chloro- karbonyloiminodwubenzylu wraz z 105 ml chloro- benzenu ogrzewa sie w 500 ml kolbie trójszyjnej do temperatury 145—150°C i w tej temperaturze * wkrafcla 100 g (1,19 moli) bromu w ciagu 50 mi¬ nut analogicznie do przykladu X. Po uplywie dal¬ szych 60 minut reagowania wprowadza sie mie¬ szanine reakcyjna szybko w temperaturze 90°C do 1700 ml metanolu. Po dodaniu 50 ml wody 46 amoniakalnej przez zawiesine przeprowadza sie w ciagu 2,5 godzin lekki strumien gazowego amoniaku, przy czym mieszanina reakcyjna do¬ chodzi do stanu wrzenia. Lekko metny, ciemno¬ brazowy roztwór gotuje sie w ciagu 60 minut * z 42 g wegla aktywnego i na goraca odsysa do stanu przezroczystego. Cytrynowo-zólty przesacz zateza sie, przy czym oddestylowuje metanol za¬ wierajacy jeszcze nieco wody i cMorobenzenu.Pod koniec pozostalosc staje sie trudna do mie¬ li szania, gdyz wytraca sie zwiazek addycyjny 5- -karbomyloiminostyibenu z chlorkiem , amonu.W temperaturze 85°C dodaje sie, mieszajac 2000 ml wody i zawiesine utrzymuje w stanie wrzenia w ciagu 30 minut. Po ochlodzeniu do w temperatury 15-J20°C oddziela sie zóltawy drobno- krystaliczny produkt, przemywa i suszy. Otrzy¬ muje sie 215 g (919/t wydajnosci teoretycznej) 5-karbomyloiminostylbenu. Po przekrystalizowaniu z octanu butylu otrzymuje sie biale krysztaly * o temperaturze topnienia 188—1190^0. PL PL