Uprawniony z patentu: Dr Karl Thomae GmbH, Biberach n/Riss (Repu¬ blika Federalna Niemiec) Sposób wytwarzania nowych glikozydów kardenolidów Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania nowych glikozydów kardenolidów.Nowym glikozydom kardenolidów odpowiada wzór ogólny 1, w którym Ri oznacza atom wodoru, grupe hydroksylowa lub acyloksylowa, X oznacza atom fluoru lub chloru, grupe alkilowa lub alko- ksylowa o 1—4 atomach wegla i A oznacza grupe digitoksozylowa o wzorze 2, w którym R2 oznacza atom wodoru lub grupe acylowa.Wedlug wynalazku nowe zwiazki wytwarza sie przez wewnatrzczasteczkowa cyklizacje estru ste¬ roidu o wzorze ogólnym 3, w którym X posiada powyzej podane znacznie, R'i oznacza atom wodo¬ ru, grupe acyloksylowa lub grupe hydroksylowa zabezpieczona za pomoca innej, dajacej sie latwo odszczepic grupy ochronnej, na przyklad grupy trójalkilosililowej, tetrahydropiranylowej lub trój- chloroetylokarbonylowej, R3. oznacza nizsza grupe, alkilowa i A' oznacza grupe digitoksozylowa o wzo¬ rze 4, w którym R'2 oznacza grupe acylowa lub inna latwo dajaca sie odszczepic grupe ochronna, taka jak trójalkilosililowa, tetrahydropiranylowa lub trójchloroetylokarbonylowa, prowadzona w obecnosci zasady i, jezeli w przypadku stosowania zwiazku wyjsciowego o wzorze 2, w którym R'i i/albo R'2 posiadaja znaczenie inne niz Ri i R2 nastepnie odszczepia sie te grupy i, ewentualnie na¬ stepnie acyluje wytworzony glikozyd kardenolidu o wzorze 1, w którym Ri oznacza grupe hydroksy¬ lowa i/lub R2 oznacza atom wodoru. 10 20 25 30 Cyklizacje prowadzi sie w obecnosci zasady, na przyklad alkoholanu metalu alkalicznego, wodorku metalu alkalicznego, amidku metalu alkalicznego, wodorotlenku metalu alkalicznego, lub weglanu metalu alkalicznego, korzystnie w obojetnym roz¬ puszczalniku organicznym, takim jak eter dwu- metyloglikolowy, w temperaturach od —40°C do + 50°C, zwlaszcza w 'temperaturach 0°C — 20°C.Jako grupy ochronne dla grup hydroksylowych mozna poza powyzej wymienionymi stosowac wszy¬ stkie zwykle uzywane dla grup hydroksylowych, na przyklad grupe benzylowa, karbobenzoksylowa, benzoilowa lub fosfonoacylowa.Ewentualnie nastepujace odszczepienie grup acy- lowych lub fosfonoacylowych, sluzacych jako gru¬ py ochronne, przeprowadza sie, na przyklad za pomoca lagodnej alkalicznej lub kwasnej hydro¬ lizy, natomiast grup benzylowej lub karbobenzoksy- lowej za pomoca katalitycznego uwodornienia, a grup trójmetylosililowej lub tetrahydropiranylo¬ wej za pomoca rozcienczonych kwasów.Acylowanie zwiazku ó wzorze 1, przeprowadza sie, na przyklad za pomoca reakcji z bezwodnika¬ mi lub chlorowcopochodnymi kwasowymi kwasów karboksylowych.Gdy cyklizuje sie produkt wyjsciowy o wzorze 3, który jako grupy ochronne juz zawiera pozadane grupy acylowe, wtedy otrzymuje sie bezposrednio zwiazek o wzorze 1.Estry steroidów, stosowane jako produkty wyj- 8111581115 3 sciowe* o srzorze ogólnym 3, równiez sa nowe. Wy- twafz*-'0t*"Je za pomoca estryfikacji a-ketolu o *£tigg§g" ogólnym 5, w którym A' i R'i posiadaja jpowyzej podane znaczenie, kwasem fosfonowym o wzorze ogólnym 6, w którym R3 i X posiadaja powyzej podane znaczenie.Estryfikacje prowadzi sie korzystnie w obojet¬ nym rozpuszczalniku, takim jak benzen, zwlaszcza w obecnosci srodka odszczepiajacego wode, na przy¬ klad dwucykloheksylokarbodwuimidu, karbonylo- lub tionylo-N, N'-dwuimidazolu, w temperaturach miedzy '—2Ó°C i +50°C, zwlaszcza w temperaturze 20°C* Reakcje mozna równiez prowadzic za po- moca wytworzonych dn siitu reaktywnych pochod¬ nych kwasu fosfonowego o wzorze ogólnym 6, na przyklad za pomoca kwasowych halogenków lub bezwodników, korzystnie w obecnosci srodka wia¬ zacego kwas, na przyklad trzeciorzedowej organicz¬ nej zasady jak pirydyna lub zasady nieorganicznej.Gdy reakcje estryfikacji prowadzi sie, stosujac ketoi, wytworzony z digitoksyn^ lub digoksyny i kwas fosfonowy o wzorze 6, wtedy otrzymuje sie produkt wyjsciowy o wzorze 3, w którym grupy ochronne oznaczaja odpowiednia grup* fosfónoacy- loksylowa lub fosfonoacylowa. a-ketole o wzorze ogólnym 4, sluzace jako pro¬ dukty wyjsciowe, wytwarza sie sposobami znanymi z pismiennictwa (np. K. Meyer i T. Reichstein, Helv. Chim: Acta 30, 1508 (1947)).Kwasy fosfonowe o wzorze ogólnym 6, sa znane z literatury. Mozna je wytworzyc z odpowiednich estrów kwasów fosfonowych za pomoca lagodnego alkalicznego zmydlania, nastepnie zakwaszenia kwa¬ sem mineralnym i ekstrakcji organicznym roz¬ puszczalnikiem (np. H. W. Kofen, J. Amer. chem.Soc. 79, *1963 (1957); W. Grell i H. Machleidt, Lie- bigs Ann. Chem. 093, 134 (1966) i tamze 099, 53 (1906); D. J. Martin i C. E. Griffin, J. org. Chem. 30, 4034 (1965) i G. Ackermann, J. Amer. chem.Soc. 79, 6524 (1957)).Nowe estry steroidowe o wzorze ogólnym 3 sa cennymi pólproduktami do wytwarzania zwiazków o dzialaniu nasercowym zwlaszcza do wytwarzania nowych glikozydów kardenolidów o wzorze ogól¬ nym 1.Zwiazki o wzorze ogólnym 1, wykazuja cenne wlasnosci farmakologiczne, zwlaszcza dodatnie dzialanie inotropowe.Ich silne dzialanie nasereowe mozna wykazac za pomoca znanych metod farmakologicznych, na przy¬ klad na spontanicznie bijacym przedsionku serca swinki mor*skiej wedlug metody Knaffl-Lenza (Arch. exp. Path. Pharmakol. 135, 259 (1928) lub Hatcher (Am. J. Pharmacy 82, 360 (1910).Nizej podane przyklady wyjasniaja blizej wyna¬ lazek.Przyklad I. a) Czterooctan 22-n-butoksydigi- toksyny _.. 0 g (6,8 mola) 3 p-[0-(3,4-dwu-0-acetylo-|3-D-digi- toksozylo)^(1^4)-0-(3-0-acetylo-|3-D-digitoksozylo)- -U-^4)-(3-0-acetylo-p-D-digitoksozylo)]-3p, 140, 21- -trójhydroksy-20-keto-5|3-pregnanu rozpuszcza sie w 20 ml absolutnego benzenu i kolejno zadaje, oziebiajac lodem, roztworem 3,1 g (11,5 mmola) kwasu a-dwuetylofosfono-2-n-butoksyoctowego w 10 ml benzenu i 2,5 g (12,1 mmola) N,N'-dwucyklo¬ heksylokarbodwuimidu w 10 ml benzenu. Miesza sie 5 przez 3—4 godzin w temperaturze otoczenia i na¬ stepnie odsacza, wytracony podczas reakcji n|n'- -dwucykloheksylomócznik i przesacz odparowuje do sucha pod zmniejszonym cisnieniem. Otrzymuje sie w postaci oleistej piany 3|3-[0-(3,4-dwu-0-acetylo-|3- 10 -D-digltoksozylo)-(1^4)-0-(3-0-acetylo-p-D-digLto- ksozylo)-(l-*4)-(3-0-acetylo-|3-D-digitoksozylo]-3p, 140, 21-trójhydroksy-21-(2-dwuetylo fosfono-2-n-bu- toksyacetylo)-20-keto-5p-pregnan o wartosci Rf: 0,3 (zel krzemionkowy HF firmy Merck, Darmstadt, i& mieszanina rozwijajaca: octan etylu/benzen = 4(1).Wytworzony surowy produkt zadaje sie 120 ml glikolu dwumetylowego, a nastepnie, oziebiajac lo¬ dem, 1,33 g (11,9 mmoli) III-rzedowego butanolanu potasowego. Po pozostawieniu przez godzine w tem- 20 peraturze otoczenia wlewa sie roztwór reakcyjny do 250 ml rozcienczonego kwasu solnego i ekstra¬ huje chloroformem. Polaczone ekstrakty przemywa sie, suszy i odparowuje do sucha pod zmniejszonym cisnieniem. Surowy produkt, celem dalszego oczysz- 29 czenja, poddaje sie chromatografii na zelu krze¬ mionkowym (uklad benzen/octan etylu = 19/10).Wydajnosc 3,4 g (38*/o wydajnosci teoretycznej w przeliczeniu na a-ketol) [a]£° = +51° (w metanolu, c = 0,76). Wartosc Rf: 0,7 (zel krzemionkowy HF firmy Merck, Darmstadt, mieszanina rozwijajaca: octan etylu/benzen = 4/1). b) 22-n-butoksydigitoksyna 2,8 g (2,78 mmoli) czterooctanu 22-n-butoksydigi- 35 toksyny rozpuszcza sie razem z 2,3 g (13,2 mmoli) weglanu potasowego w 200 ml metanolu z dodat¬ kiem 5 ml wody i miesza przez 2 godziny w tem¬ peraturze 50°C — 60°C. Po zakonczeniu reakcji roz-* ciencza sie roztwór octanem etylu, suszy za pomo- 40 ca siarczanu sodowego i po przesaczeniu odparo¬ wuje rozpuszczalnik. pod zmniejszonym cisnieniem.Pozostalosc oczyszcza sie za pomoca chromatografii na zelu krzemionkowym (Uklad: octan etylu/eta¬ nol = 20/1). Wydajnosc 2,1 g (90°/o wydajnosci teo- 45 retycznej) [a]™ = +6,5° (w metanolu, c = 1,3).Wartosc Rf: 0,65 (zel krzemionkowy HF, mieszani¬ na rozwijajaca: octan etylu/etanol = 87/13).Przyklad II. a) Czterooctan 22-metylodigitok- syny. 50 Analogicznie do przykladu la wytwarza sie z 8 g (8,8 mmoli) 3P-[0-(3,4-dwu-0-acetylo-p-D-digitokso- zylo)-(1^4)-0-(3-0-acetylo-p-D-digitoksozylo)-(1^4)- -(3-O-acetylo-0-D-digitoksozylo)]-3|3, 14(3, 21^trójhy- droksy-20-keto-5|3-pregnanu i 2,4 g (11,4 mmoli) 55 kwasu 2-dwuetylofosfono-2-metylooctowego za po¬ moca kondensacji z 2,5 g (12,1 mmoli) dwucyklo¬ heksylokarbodwuimidu odpowiedni ester kwasu fos- fonooctowego i a-ketolu o wartosci Rf: 0,2 (zel krze¬ mionkowy HF, mieszanina rozwijajaca: octan ety- 60 lu/benzen = 4/1).Dzialaniem na wytworzony produkt 1,33 g (11,9 mmoli) IH-rzedowego butanolanu potasowego otrzy¬ muje sie 2,6 g (31°/o wydajnosci teoretycznej w prze¬ liczeniu na a-ketol) czterooctanu 22-metylodigitok- w syny. Produkt oczyszcza sie za pomoca chromsrto-5 81115 6 grafii na zelu krzemionkowym (uklad : benzen/oc¬ tan etylu = 17/10). [a]£° = +55° (w metanolu, c = 1,9). Wartosc Rf = 0,65 (zel krzemionkowy HF, mieszanina rozwijajaca: octan etylu/benzen = 4/1). b) 22-metylodigitoksyna Analogicznie do przykladu Ib wytwarza sie z 2 g (2,11 mmoli) czterooctanu 22-metylodigitoksyny za pomoca zmydlenia 1,74 g (10 mmoli) weglanu pota¬ sowego w 195 ml metanolu i 10 ml 1,2 g (75,5% wydajnosca teoretycznej) 22-metylodigitoksyny. Pro¬ dukt oczyszcza sie za pomoca chromatografii na zelu krzemionkowym (uklad: octan etylu/ [a]^° = = +7,9° /w metanolu, c = 1,1). Wartosc Rf: 0,65 (zel krzemionkowy HF, mieszanina rozwijajaca: octan etylu/etanol = 87/13).Przyklad III. a) Czterooctan 22-metoksydigi- toksyny.Analogicznie do przykladu la wytwarza sie z 8 g (8,8 mmoli) 3|3-[0-(3,4-dwu-0-aeetylo-|3-D-digitokso- zylo)-(l-^4)-0-(3-0-acetylo-|3-D-digitoksozylo)-(l-4)- -(3-0-acetylo-p-D-digitoksozylo)]-3p, 14|3, 21-trójhy- droksy-20-keto-5|3^pregnanu i 2,6 g (11,5 mmoli) kwasu 2-dwuetylofosfono-2-metoksyoctowego za po¬ moca kondensacji 2,6 g (12*1 mmoli) dwucyklohek- sylokarbodwuimidu odpowiedni ester kwasu fos- fonooctowego a-ketolu o wartosci Rf: 0,3 (zel krze¬ mionkowy HF, mieszanina rozwijajaca: octan ety¬ lu/benzen = 4/1).Za pomoca reakcji wytworzonego produktu z 1,33 g (11,9 mmoli) III-rzedowego butanolanu po¬ tasowego wytwarza sie 2,2 g (26% wydajnosci teo¬ retycznej w przeliczeniu na a-ketol) czterooctanu 22-metoksydigitoksyny. • Substancje oczyszcza sie za pomoca chromato¬ grafii na zelu krzemionkowym (uklad: benzen/octan etylu = 17/10). [a] £° = +54° (w metanolu, c = 1,7).Wartosc Rf: 0,7 (zel krzemionkowy HF, mieszanina rozwijajaca: octan etylu/benzen = 4/1). b) 22-metoksydigitoksyna Analogicznie do przykladu Ib wytwarza sie z 1,5 g (1,56 mmola) czterooctanu 22-metylodigitok¬ syny przez zmydlenie za pomoca 1,29 g (7,4 mmoli) weglanu potasowego w 145 ml metanolu i 5 ml wody 1,0 g (81% wydajnosci teoretycznej) 22-meto¬ ksydigitoksyny. Produkt oczyszcza sie za pomoca chromatografii na zelu krzemionkowym (uklad: oc¬ tan etylu/etanol = 20/1) [a]£° = +9,8° (w metano- ^ lu, c = 1,2). Wartosc Rf: 0,65 (zel krzemionkowy HF, mieszanina rozwijajaca: octan etylu/etanol = = 87/13).Przyklad IV. a) Czterooctan 22-etoksydigi- toksyny.Analogicznie do przykladu la wytwarza sie z 8 g (8,8 mmoli) 3p-[O-i(3-4-dwu-O-acetylo-0-D-digitokso- zylo)-(l-*4)-0-(3-0-acetylo-p^-digitoksozyloMl-^4)- -(3-0-acetylo-p-D-digitoksozylo)]-3p, 14(3, 21-trójhy- droksy-20-keto-5p-pregnanu i 2,75 g (11,5 mmoli) kwasu 2-dwuetylofosfono-2-etoksyoctowego za pomoca kondensacji 2,5 g i(12,l mmoli) dwu- cyMoheksylolkarlbodiwiUiimidiu odpowiedni ester kwasu fostfonooctowego a^ketolu o waritosai Rf: 0,25 (zel krzemionkowy HF, mieszanina roz¬ wijajaca: octan etylu/benzen = 4/1). Przez potrak¬ towanie wytworzonego produktu 1,33 g (11,9 mmoli) III-rzedowego butanolanu potasowego wytwarza sie z niego 2,9 (34% wydajnosci teoretycznej w przeli¬ czeniu na a-ketol) czterooctanu 22-etoksydigitoksy- ny. 5 Produkt oczyszcza sie za pomoca chromatografii kolumnowej na zelu krzemionkowym (uklad: ben¬ zen/octan etylu = 18/10). [a]£° = +54° (w meta¬ nolu, c = 1,1). Wartosc Rf: 0,7 (zel krzemionkowy HF, mieszanina rozwijajaca (octan etylu/benzen = 10 = 4/1). b) 22-etoksydigitoksyna.Analogicznie do przykladu Ib wytwarza sie z 2,3 g (2,35 mmoli) czterooctanu 22-etoksydigitoksyny przez zmydlenie za pomoca 1,93 g (11,1 mmoli) we- 15 glanu potasowego w uwodnionym metanolu 1,8 g (94% wydajnosci teoretycznej) 22-etoksydigitoksyny.Produkt oczyszcza sie za pomoca chromatografii na zelu krzemionkowym (uklad: octan etylu/eta¬ nol = 20/1). Wyda'jnosc: 1,8 g (94% wydajnosci 20 teoretycznej, [a] *° = +8,2° (w metanolu, c = 0,7).Wartosc Rf: 0,65 (zel krzemionkowy HF, mieszani¬ na rozwijajaca: octan etylu/etanol = 87/13).Przyklad V. a) pieciooctan 22-metoksydigo- ksyny. 25 Analogicznie do przykladu la wytwarza sie z 10 g .. (10,3 mmoli) 3p-[0-(3,4-dwu-0-acetylo-|3-D-digitokso- zylo)-(1^4)-0-(3-0-acetylo-|3-D-digitoksozylo)-(l^:4)- -(3-0-acetylo-P-D-digitoksozylo)]-3J3, 120, 14(5, 21-te- trahydroksy-12(3-acetylo-2Q-keto-5£-pregnanu i 5,4 g (24 mmoli) kwasu 2-dwumetylofosfono-2-meioksy- octowego za pomoca kondensacji z 5,0 g (24 mmoli) dwucykloheksylokarbodwuimidu odpowieani ester * kwasu fosfonooctowego a-ketolu o wartosci Rf: 0,15 (zel krzemionkowy HF, mieszanina rozwijajaca: oc¬ tan etylu/benzen = 4/1).Dzialajac na wytworzony produkt 2,74 g (24 mmo¬ li) III-rzedowego butanolanu potasowego wytwarza sie 1,85 g (17,6% wydajnosci teoretycznej w prze- 40/ liczeniu na a-ketol) pieciooetanu 22-metoksydigok- syny. Produkt oczyszcza sie za pomoca chromato¬ grafii kolumnowej na zelu krzemionkowym. (Uklad: benzen/octan etylu = 2/1). [a]£° = +G3° (w meta¬ nolu, c = 1). Wartosc Rf: 0,65 (zel krzemionkowy 45 HF, mieszanina rozwijajaca: octan etylu/benzen = = 4/1). b) 22-metoksydigoksyna.Analogicznie do przykladu Ib wytwarza sie z 1,0 g (0,98 mmola) pieciooetanu 22-metoksydigoksy- 50 ny przez zmydlenie za pomoca 600 mg (3,4 mmoli) weglanu potasowego w 100 ml uwodnionego meta¬ nolu 680 mg (75,5% wydajnosci teoretycznej) 22- -metoksydigoksyny. Produkt oczyszcza sie za po¬ moca chromatografii na zelu krzemionkowym 55 (uklad: octan etylu/etanol = 4/1). [a]*° = +17° (w metanolu, c = 0,7).Przyklad VI, a) pieciooctan 22-etoksydigo- ksyny.Analogicznie do przykladu la wytwarza sie z 60 9,67 g (10 mmoli) 3p-[0-(3,4-dwu-0-acetylo-p-D-di- gitoksozylo)-(1^4)-0-(3-0-acetylo-p-D-digitoksozylo)- -(1^4)-(3-0-acetylo-p-D-digitoksozylo)]-3i3, 12(3, 140, 21-tetrahydroksy-12|3-acetylo-20Hketo-5(3^pregnanu i 3,12 g (13 mimoli kwasu 2-dwuetyl'Ofostfono-2-etio- 65 ksyoctowego za pomoca kondensacji z 2,9 g (1481115 mmoli) dwucykloheksylokarbodwuimidu odpowiedni ester kwasu fosfonooctowego a-ketolu o wartosci Rf: 0,25 (zel krzemionkowy HF, mieszanina rozwi¬ jajaca: octan ^etylu/benzen = 4/1).Dzialajac na wytworzony produkt 1,5 g (13,4 mimoli) IH-rzedowego butanolanu potasowego wy¬ twarza sie 2,5 g (24% wydajnosci teoretycznej w przeliczeniu na a-ketol/pieciooctanu 22-etoksydigo- ksyny. Produkt oczyszcza sie za pomoca chroma¬ tografii kolumnowej na zelu krzemionkowym, (uklad: benzen/octan etylu = 16/10) [ (w metanolu, c = 2,4) Wartosc Rfr 0,6 (zel krze¬ mionkowy HF, mieszanina rozwijajaca: octan ety¬ lu/benzen = 4/1). b) 22-etoksydigoksyna.Analogicznie do przykladu Ib wytwarza sie z 1,0 g (1 mmola) jaieciooctanu 22-etoksydigoksyny przez zmydlenie za pomoca 1,0 g (5,7 mmoli) we¬ glanu potasowego w 100 ml uwodnionego metanolu 800 mg (97% wydajnosci teoretycznej) 22-etoksy¬ digoksyny.Produkt oczyszcza sie za pomoca chromatografii na zelu krzemionkowym (uklad: octan etylu/eta¬ nol = 5/1) [a]£° =,+15° (w metanolu, c = 1,1) Wartosc Rf: 0,6 (zel krzemionkowy HF, mieszanina rozwijajaca: octan etylu/etanol = 87/13).Przyklad VII. a) Pieciooctan 22-n-butoksy- digoksyny.Analogicznie do przykladu la wytwarza sie z 9,67 g (10 mmoli) 3p-tfH3,4-dwu-0-acetylo-|3-D-digi- toksozylo)-(l-*4)-0-(3-0-acetylo-p-D-digitoksozylo) - ' -(l-*4)-(3-O-acetylo-0-D-digitoksozyld)]-3p, 12(3, 140, 21-tetrahydroksy-120-acetylo-2O-keto-p-pregnanu i 3,5 g (13 mmoli) kwasu 2-dwumetyIofosfono-2-n-bu- toksyoctowego za pomoca kondensacji z 2,9 g (14 mmoli) dwucykloheksylokarbodwuimidu odpowiedni ester kwasu fosfonooctowego a-ketolu o wartosci / Rf: 0,2 (zel krzemionkowy HF, mieszanina rozwi¬ jajaca: octan etylu/benzen = 4/1). ( Dzialajac na wytworzony produkt 1,5 g (13,4 mmoli) IH-rzedowego butanolanu potasowego otrzy¬ muje sie 3,1 g (29% wydajnosci teoretycznej w przeliczeniu na a^ketol) pieciooctanu 22-n-butoksy- ndigoksyny. Produkt oczyszcza sie za pomoca chro¬ matografii kolumnowej na zelu krzemionkowym (uklad: benzen/octan etylu = 2/1) [ v v metanolu, c = 1J2Y Wartosc Rf: 0,6 (zel krzemion- . ^ &©wy HF, mieszanina rozwijajaca: octan etylu/ben- ^ ^) 22-n-butoksydigoksyna.-Analogicznie do przykladu Ib wytwarza sie z 1,56 g (1 mmol) pieciooctanu 22-n-butoksydigoksy- ny przez zmydlenie za pomoca 1,0 g (5,75 mmoli) weglanu potasowego w 100 ml uwodnionego meta¬ nolu 550 mg (65% wydajnosci teoretycznej) 22-n- -butoksydigoksyny. Produkt oczyszcza sie za po¬ moca chromatografii na zelu krzemionkowym (uklad; octan etylu/etanol = 25/1). [a]J° = +12,8° (w metanolu, c = 1). Wartosc Rf: 0,65 (zel krze¬ mionkowy HF, mieszanina rozwijajaca: octan ety¬ lu/etanol = 87/13).Przyklad VIII. a) Pieciooctan 22-metylodigo- ksyny.Analogicznie do przykladu la wytwarza sie z 9fil g (10 mmoli) 30-[O-(3,4-dwu-O-acetylo-p-D-digi- toksozylo)-<1^4)-0-(3-0-acetylo-p-D-digitoksozylo)- -(l-^4)3-0-acetylo-p-D-digitoksozylo)]-3p, 120, 140. 21-tetrahydroksy-12p-acetylo-20-keto-5p-pregnanu i 2,73 g (13 mmoli) kwasu 2-dwuetylo-fosfono-2-me- 5 tylooctowego za pomoca kondensacji z 2,9 g (14 mmoli) dwucykloheksylokarbodwuimidu odpowiedni ester kwasu fosfono-octowego a-ketolu o wartosci Rf: 0,25 (zel krzemionkowy HF, mieszanina rozwi¬ jajaca: octan etylu/benzen = 4/1). io Dzialajac na wytworzony produkt 2,5 g (13,4 mmoli) IH-rzedowego butanolanu potasowego wy¬ twarza sie 3 g (30% wydajnosci teoretycznej w przeliczeniu na a-ketol) pieciooctanu 22-metylodi- goksyny. Produkt oczyszcza sie za pomoca chro- W matografii kolumnowej na zelu krzemionkowym (uklad: benzen/octan etylu = 2/1). [a]£° = +69° (w metanolu, c = 1,7). Wartosc Rf: 0,6 (zel krze¬ mionkowy HF, mieszanina rozwijajaca octan ety¬ lu/benzen = 4/1). 20 b) 22-metylodigoksyna.Analogicznie do przykladu Ib wytwarza sie z 1,0 g (1 mmola) pieciooctanu 22-metylodigoksyny przez zmydlenie za pomoca 1,0 g (5,75 mmoli) we¬ glanu potasowego w 100 ml uwodnionego metanolu 25 500 mg (63% wydajnosci teoretycznej) 22-metylo¬ digoksyny. Produkt oczyszcza sie za pomoca chro¬ matografii kolumnowej na zelu krzemionkowym (uklad: octan etylu/etanol = 25/1). [a]™ = +10° (w metanolu, c = 0,4). Wartosc Rf: 0,6 (zel krze- 30 mionkowy HF, mieszanina rozwijajaca: octan ety¬ lu/etanol = 87/13).Przyklad IX. a) Czterooctan 22-fluorodigo- ksyny.Analogicznie jak w przykladzie la wytwarza sie 35 z 11 g (12,1 mmoli) 3|3-[0-(3,4-dwu-0-acetylo-|3-D- -digItoksózyloMW4)-0^3-0-acetylo-|3-D-digitokso- zylo)-(1^4)-(3-0-acetylo-|3-D-digitoksozylo)]-3p, 14j3, 21-trójhydroksy-2O-keto-50-pregnanu i 3,4 g (15,8 mmoli) kwasu 2-dwuetylofosfono-2-fluorooctowego 40 za pomoca kondensacji z 3,45 g (16,7 mmoli) dwu- cyiklo-heksylokarbodwuimidu 13 g {97%Twydajno&ci teoretycznej) odpowiedniego estru kwasu fosfono¬ octowego a-ketolu o wartosci Rf: 0,35 (zel krze¬ mionkowy HF, mieszanina rozwijajaca: octan ety- 45 lu/benzen = 4/1).Dzialajac na tak wytworzony produkt (14 g = = 12,7 mmoli) 1,80 g (16,0 mmoli) IH-rzedowego , butanolanu potasowego wytwarza sie 5,1 g (42,5% wydajnosci teoretycznej) czterooctanu 22-fluorodi- 50 gitoksyny. Produkt oczyszcza sie za pomoca chro¬ matografii na zelu krzemionkowym (uklad = ben¬ zen/octan etylu = 2/1) [a]£° = +60° (w metanolu, c = 1,8) Wartosc Rf: 0,70 (zel krzemionkowy HF, mieszanina rozwijajaca: octan etylu/benzen = 4/1). 55 b) 22-fluorodigitoksyna.Analogicznie do przykladu Ib wytwarza sie z 3,5 g (3,7 mmoli) czterooctanu 22-fluorodigitoksyny przez zmydlenie za pomoca 50 ml absolutnego metanolu, pólnasyconego amoniakiem, 1,2 g (42% wydajnosci bo teoretycznej) 22-fluorodigitoksyny. Produkt oczysz¬ cza sie za pomoca chromatografii na zelu krzemion¬ kowym (uklad: octan etylu/benzen = 4,1).' Tempera¬ tura topnienia: 237°C — 239°C z rozkladem, po przekrystalizowaniu z octanu etylu. [a]£° = +18° «5 (W metanolu, c = 0,4) Wartosc Rf: 0,55 (zel krze-81115 lft mionkowy HF^ mieszanina rozwijajaca: octan ety¬ lu/etanol = 87/JL3). , Przyklad X. a) Pieciooctan 22-fluoxodigoksyny.Analogicznie Jak w przykladzie la otrzymuje sie z 11,7 g (124 mmola) 3ft-[0-(3,4-dwu-0-acetyIo-p-D- -digitóksozylaHl^)-(H3-0-aoetylo-p-D-digitokso- zylo)-(1^4)-(34-acetylo*pTD-dlgitoksozylo)]-3p, 120, 14p, 21-tetrahydroksy-12p-acetylo-20-ket6-5p-preg- nanu i 3,4 g (15,8 mmola) kwasu 2-dwuetylofosfo- no-2-fluoTOOctowego przez kondensacje z 3,45 g (16,7 mmola) dwucyklokarbodwuimidu 12 g (85Vt wydajnosci teoretycznej) odpowiedni ester kwasu fosfonooctowego a-ketolu o wartosci Rf = 0,20 (zel krzemionkowy HF, mieszanina rozwijajaca: octan etylu/benzen = 4/1).Przez traktowanie otrzymanego produktu (14 g, 12 mmoli) 1,8 g,(16 mmoli) III-rzedowego butanolanem potasu otrzymuje sie 3,5 g (29Vi wydajnosci teore¬ tycznej pieciooctanu 22-fluorodigoksyny. Oczyszcza¬ no przez chromatografie na zelu krzemionkowym (uklad: benzen/octan etylu = 2/1), Ja]'* = +74°C (w metanolu, c = 1,1), Wartosc Jtf = 0,30 (zel krze¬ mionkowy HF, mieszanina rozwijajaca: octan ety¬ lu/benzen = 1/1). b) 22rfluorodigoksyna Analogicznie jak w przykladzie Ib otrzymuje sie z 3,0 g (3 mmole) pieciooctanu 22-fluorodigoksyny z 50 ml pólnasyconego amoniakiem absolutnego me¬ tanolu 1,5 g (63% wy rodigoksyny. Oczyszczano przez chromatografie na zelu krzemionkowym (uklad: octan etylu/benzen = = 6,1) [aj* = +23°C (w metanolu, c = 0,4). War¬ tosc Rf = 0,55 (zel krzemionkowy HF, mieszanina rozwijajaca octan etylii/etanol = 87/13).Przyklad XI. a) Pieciooctan 22-chlorodigo- ksyny.Analogicznie do przykladu la wytwarza sie z 11,4 g (11,8 mmoli) 3(J-[0-(3,4-dwu-0-acetylo-p-D-digitokso- zylo)-(l-^)-O-<3-O-acetylo-0-D-digitoksozylo)-(l-*4)- -(3-0-acetylo-p-D-digi1;oksozylo)]-3p, 120, 140, 21-te- trahydroksy-12P-acetylo-20-keto-5p-pregnanu i 4 g (17,8 mmoli) kwasu 2-dwuetylofosfono-2-chlorooc- towego za pomoca kondensacji z 3,82 g (18,5 mmoli)' dwucykloheksylokarbodwuimidu 12,6 g (91*/« wy¬ dajnosci teoretycznej) odpowiedniego estru kwasu fosfonooctowego a-ketolu o wartosci Rf: 0,20 (zel krzemionkowy HF, mieszanina rozwijajaca: octan etylu/benzen = 4/1).Dzialajac na tak wytworzony produkt (15 g = = 12,7 mmoli) 2,0 g (17,8 mtooli) Ill-trzeciorzedo- wego butanolanu potasowego wytwarza sie 3,0 g (23% wydajnosci teoretycznej) pieciooctanu 22-chlo- rodigoksyny. Produkt oczyszcza sie za pomoca chro¬ matografii na zelu krzemionkowym (uklad: ben¬ zen/octan etylu: 2/1), [<*]'*• = +53° (w metanolu, c = 1,0). Wartosc Rf: 0,30 (zel krzemionkowy HF, mieszanina rozwijajaca: octan etylu/benzen — 1/1).Przyklad XII. a) Pieciooctan 22-n-butylodi¬ goksyny.Analogicznie do przykladu la wytwarza sie z 7,4 g (7,65 mmoli) 3fHO-(3,4-dwu-O-acetylo-0-D-digitokso- zylo)-(l-^4)-0-(3-0-acetylo-j5-D-dipitoksozylo)-(l-»4)- -(3-O-acetylo-0-D-digitoksozylo)]-30, 120, 140, 21-fe- trahydroksy-120-acetylo-2O-keto-50-pregnanu i 2,52 g (10 mmoli)' kwasu 2-dwuetylofosfono-2-n-butylo- octowego za pomoca kondensacji z 2,27 g (11 mmoli) dwucykloheksylokarbodwuimidu 8,5 g (92,5°/« wy¬ dajnosci teoretycznej) odpowiedniego estru kwasu fosfonooctowego a-ketolu (zel krzemionkowy HF, 0 mieszanina rozwijajaca octan/etylu/benzen = 4/1).Dzialajac na tak wytworzony produkt (9 g =* 7,5 mmoli) 1,15 g (10J2 mmoli) III-rzedowego butano¬ lanu potasowego wytwarza sie 1,2 g (15§/t wydajno¬ sci teoretycznej) pieciooctanu 22-n-butylodigoksyny. 10 Produkt oczyszcza sie za pomoca chromatografii na zelu krzemionkowym (uklad: benzen/octan etylu = = 2/1), [a]* = +57° (w metanolu, c = 1,3). Warr tósc Rf: 0,35 (zel krzemionkowy HF, mieszanina rozwijajaca: benzen/octan etylu =* 1/1). w b) 22-n-butylodigoksyna Analogicznie do przykladu Ib wytwarza sie z 0,65 g (0,62 mmola) pieciooctanu 22-n-butylodigo¬ ksyny przez zmydlanie za pomoca 0,62 g (3,56l mmoli) weglanu potasowego w 50 ml metanolu w i 2 ml wody 520 mg (98^/t wydajnosci teoretycznej) 22-n-butylodigoksyny. Produkt oczyszcza sie za pó¬ lnoca chromatografii na zelu krzemionkowym (uklad: octan etylu/etanol = ^20/1). [a]*° = +5,4° (w metanolu, c = 0,5). Wartosc Rf: 0,55 (zel krze- , u ; mionkowy HF, mieszanina rozwijajaca; octan ety¬ lu/etanol ^ 87/13).PT z y k l a d XIII. a) Piedoootan 22-n-toutylo- digltoksyny.Analogicznie do przykladu la wytwarza sie z 30 6^5 g (7,65 mmoli) 3p-PM3,4-dwu-0-acetylo-p-D-di- gitoksozylo)-(l-^4)-0-(3-0-acetylo-p-D-digitoksozylo)- -<1^4)-<3-0-acetylo-p-Idigitoksozylo)]-3p 140, 21- ^trójhydrc4fisy-2O-keto-50-pregnanu i 2,52 g (10 mmoli) kwasu 2-dwuetylofosfono-2-n-butylooctowe- 35 go za pomoca kondensacji z 2,27 g (11 mmoli) dwu^ cykloheksylokarbodwuimidu 8 g (91,5f/t wydajnosci, teoretycznej) odpowiedniego estru kwasu fosfono¬ octowego a-ketolu o wartosci Rf: 0,15 (zel krze¬ mionkowy HF, mieszanina rozwijajaca /octan ^ty- 4° lu/benzen =4/1). ^ Dzialaniem na tak wytworzony produkt (8,8 g = = 7,8 mmoli) l,lfc g (10,2 mmoli) III-rzedowego butanolanu potasowego wytwarza sie 1,1 g (14,5% wydajnosci teoretycznej) pieciooctanu 22-n-butylo- 45 digitoksyny. Produkt oczyszcza sie za pomoca chro¬ matografii na zelu krzemionkowym (uklad: ben¬ zen/octan etylu = 2/1), [a]^ = +50° (w metanolu, c = 0,7). Wartosc Rf; 0,40 (zel krzemionkowy HF, mieszanina rozwijajaca: octan etylu/benzen = 1/1). 50 b) 22-n-butylodigitoksyna Analogicznie do przykladu Ib wytwarza sie z 0,55 g (0,557 mmoli) pieciooctanu 22-n-butylodigi- toksyny przez zmydlanie za pomoca 0,45 g (2,58 mmoli) weglanu potasowego w 50 ml metanolu i,2 w ml wody 400-mg (88*/t wydajnosci teoretycznej) 22- -n-butylodigitoksyny. Produkt oczyszcza sie za po- \ moca chromatografii na zelu krzemionkowym (Uklad: octan etylu/etanol = 20/1). [a]£° = +9,2° (w metanolu, c = 0,7). Wartosc Rf: 0,60 (zel krze- 60 mionkowy HF, mieszanina rozwijajaca: octan ety¬ lu/benzen = 1/1).Przyklad XIV. Czterooctan 22-metylodigitok- syny 0,2 g (0,25 mmola) 22-metylodigitoksyny pozosta- os wia sie przez cztery dni w temperaturze otocze-81115 11 nia w mieszaninie 20 ml pirydyny i 20 ml bezwod¬ nika kwasu octowego. Po zakonczonej reakcji wy¬ traca sie wytworzony czterooctan przez dodanie wody z lodem.Otrzymany osad rozpuszcza sie w octanie etylu i wytrzasa dwukrotnie za kazdym razem, kolejno 5°/o roztworem kwasnego weglanu sodowego i wo¬ da. Roztwór suszy sie nad siarczanem sodowym i odparowuje do sucha pod zmniejszonym cisnie¬ niem. Za pomoca chromatografii na zelu krzemion¬ kowym otrzymuje sie 0,23 g (95°/o wydajnosci teo¬ retycznej) czterooctanu 22-metylo-digitoksyny o wartosci Rf: 0,66 (zel krzemionkowy HF, miesza¬ nina rozwijajaca: octan etylu/benzen — 4/1). [a]£o = +550 (w metanolu, c = 1,9).Przyklad XV. a) Tetra-trójchloroetyloweglan 22-fluorodigitoksyny Analogicznie do przykladu la wytwarza sie z 1,8 g (1,118 mmoli) 3|3-[(3,4-dwu-0-trójchloroetoksykarbo- nylo-fl-D-digitoksozylo)-(l-*) -0-(3 - 0-trójchloroeto- ksylokarbonylo-|3-D -digitoksozylo)-(l-Hl)- 0 -(3 - 0 - trójchloroetoksykarbonylo-D-digitoksozyló)]-14|3 21- -dwuhydroksy-5j3-pregnan-20-onu i 0,314 g (1,46 mmola) kwasu 2-dwuetylofosfono-2-fluorooctowego za pomoca kondensiaicji z 0,3i2 g (1,545 imimoia) dwu- cykloheksylokarbodwuimidu 2,16 g surowego pro¬ duktu, bedacego odipowiedniiim estrem kwasu fos- fonooctowego a-ketolu o wartosci Rf: 0,65 (zel krzemionkowy HF, mieszanina rozwijajaca: octan etylu). Dzialajac na tak wytworzony produkt 0,166 g (1,47 mmola) IH-rzedowego butanolanu pota¬ sowego wytwarza sie 0,6 g (32,5% wydajnosci teore¬ tycznej) zwiazku tytulowego. Wartosc Rf:0,75 (zel krzemionkowy HF, mieszanina rozwijajaca:; octan etylu). b) 22-fluorodigitoksyna 0,6 g (0,363 mmola) tetra-trójchloroetyloweglanu 22-fluorodigitoksyny rozpuszcza sie w 10 ml kwasu octowego lodowatego i w obecnosci 0,5 g pylu cyn¬ kowego wytrzasa przez 90 minut. Nastepnie saczy sie, rozciencza woda i roztwór ekstrahuje kilkakrot¬ nie octanem etylu. Polaczone ekstrakty przemywa sie nasyconym roztworem kwasnego weglanu sodo¬ wego i woda, suszy siarczanem sodowym i odparo¬ wuje do sucha pod zmniejszonym cisnieniem. Po oczyszczeniu za pomoca chromatografii na zelu krzemionkowym otrzymuje sie 0,21 g (75,1% wy¬ dajnosci teoretycznej) 22-fluorodigitoksyny, iden¬ tycznej z produktem, wytworzonym w przykladzie IXb.Przyklad XVI. Eter penta-tetrahydropirany- lowy 22-fluorodigoksyny Analogicznie do przykladu la wytwarza sie z 8 g (6,9 mmoli) 3|3-[3,4-dwu-0-tetrahydropiranylo-|3-D- -digitoksozylo)-(l-^4)-0-<3-0-tetrahydropiranylo-|3- -D-digitoksozylo)^(1^4)-OH(3-0-tetrahydropiranylo-(3- -D-digitoksozylo)]-12f3-tetrahydropiranylooksy-14p, 21-dwuhydroksy-5|3-pregnan-20-onu i 1,92 g (8,96 mmoli) kwasu fluorofosfonooctowego za pomoca kondensacji z 1,96 g (9,53 mmoli) dwucykloheksy- lokarbodwuimidu 9,3 g produktu surowego, beda¬ cego odpowiednim estrem kwasu fosfonooctowego a-ketolu o wartosci Rf: 0,5 (zel krzemionkowy HF, mieszanina rozwijajaca: octan stylu/benzen = 4,1).Dzialajac na tak wytworzony produkt 1,03 g (9,15 12 mmoli) III-rzedowego butanolanu potasowego wy¬ twarza sie 2,49 g (30% wydajnosci teoretycznej) zwiazku tylulowego. Wartosc Rf: 0,7 (zel krzemion¬ kowy HF, mieszanina rozwijajaca: octan etylu) 5 benzen — 4(1) Przyklad XVII. a) Penta-trójmetylosililowy eter 22-fluorodigoksyny Analogicznie do przykladu la, wytwarza sie z 8 g (7,17 mmoli) 3p-[0^(3,4-dwu-0-trójmetylosililo-p-D- 10 -digitoksozylo)-(1^4)-0-(3-0-trójmetylosililo-p-D-di- gitoksozylo) h( 1-^4)-0-(3 -0-trójmetylosililo-p-D-digi- toksozylo)]-14p,21 -dwuhydroksy-5|3-pregnan-20-onu i 2,0 g (9,33 mmoli) kwasu 2-dwuetylofosfono-2- -fluorooatowego za pomoca kondensacji z 2,04 g 1S (9,9) dwiucykloheksylokartoodwaiimidu 9,4 g pro¬ duktu surowego, bedacego odpowiednim estrem kwasu fosfonooctowego a-ketolu o wartosci Rf: 0,2 (zel krzemionkowy HF, mieszanina rozwijajaca: odtan eyiu/lbenizen = 4(1). 20 Dzialajac na tak wytworzony produkt 1,07 g (9,5 mmoli) Ill-rzedoiwiego butanolanu potasowego otrzymuje sie, po oczyszczeniu za pomoca chro- imiatognafii ma zelu krzemiiontoowyim 2,59 g (31% wydajnosci teoretycznej) zwiazku tyltulowego. War- 25 tosc Rf: 0,6 (zel krzemionkowy HF, mieszanina rozwijajaca: octan etylu/benzen = 4(1). b) 22-fluorodigoksyna 2,36 g penta-trójmetylosililowego eteru 22-fluoro- digóksyny rozpuszcza sie w 100 ml metanolu, zada- 30 je 10 ml roztworu buforowego o wartosci pH 2,0 (Citrisol firmy Merck) i pozostawia przez 60 minut.Nastepnie zageszcza sie roztwór pod zmniejszonym cisnieniem, zadaje pozostalosc octanem etylu i prze¬ mywa kilkakrotnie roztworem kwasnego weglanu 35 sodowego, a nastepnie woda. Po wysuszeniu nad siarczanem sodowym odparowuje sie do sucha.Otrzymuje sie 1,31 g (80,5% wydajnosci teoretycz¬ nej) 22-fluorodigoksyny, identycznej z produktem, wytworzonym w przykladzie IXb. 40 Dla stosowania farmaceutycznego mozna zwiazki, wytworzone sposobem wedlug wynalazku przerobic na zwykle stosowane postaci leku. Minimalna lub maksymalna dawka pojedyncza wynosi od 0,125 mg do 2,00 mg. 45 PL PL