Sposób wytwarzania wiskozy 2 Przedmiotem wynalazku jest spcsób wytwarzania wiskozy z surowców zawierajacych celuloze. Jak wiadomo, przy produkcji wlókien i folii wiskozo¬ wych zachoidzi wyitwarzanie roztworu do przedzenia lub odlewania wiskozy. W dotychczas stosowanych metodach postepuje sie ogólnie biorac, w sposób nastepujacy: mase celulozowa, uzywana jako su¬ rowiec albo w postaci platków albo jako zacier j alkalizuje sie za pomoca 17—I2i2% roztworu wodo¬ rotlenku sodowego. Nadmiar roztworu alkalicznego usuwa sie przez odciskanie, tak ze otrzyimana alika- liceluloza zawiera 30—35% celulozy, przy czym za¬ wartosc wodorotlenku sodowego wymJosi w niej 15—i7%. Alkaliceluloze poddaje sie rozwlóknieniu i dojrzewaniu w zakresie temperatur 20—60°C tak dlugo, az /wielkosc czasteczek celulozy obnizy sie do zadanej wielkosci. Im wyzsza temperatura, tym szybciej zachodzi depolimeryzacja. iReakcje mozna przyspieszyc przez uzycie srodków utlenia¬ jacych lub katalizatorów, na przyklad przez uzy¬ cie nadtlenków, jonów kobaltu, manganu i innych.Dojrzala alkaliceluloze siarczkuje sie za pomoca dwusiarczku wegla, którego ilosc zalezy od otrzy¬ mywanego produktu. Najczesciej uzywane ilosci sa nastepujace: dla wlókna cietego i folii 28,^35% obliczonych w stosunku do ilosci celulozy znajdu¬ jacej sie w alkaliceluilozie, dla wlókna cietego typu „high wet modulus" (o wspólczynniku wyso¬ kiej zwilzalnosci) znacznie wiecej, dla wlókien typu polinosic okolo 50—60%; dla jedwabiu sztucz- 10 20 25 nego 32—40%, dla kordu z jedwabiu sztucznego wiecej niz 36%. Ksantogenian rozpuszcza sie w roztworze wodorotlenku sodowego, którego ilosc i stezenie tak sie dobiera, aby gotowy roztwór wis¬ kozy mial zamierzony sklad 4—10% celulozy i 2,5—6% wodorotlenku sodowego, zaleznie ód otrzymywanego produktu. Wiskoze poddaje sie dojrzewaniu i, albo podczas dojrzewania albo .po¬ tem, filtruje sie ja raz lub wiecej razy i przedzie z niej wlókna lub odlewa folie. Warunkiem dobrej przednosci jest to, ze wiskoza przeznaczona do przedzenia daje sie dobrze filtrowac.Wlasnosci gotowych produktów wiskozowych za¬ lezy od wielu rozmaitych czynników. Proces prze¬ dzenia lub odlewania moze najczesciej wywierac wplyw na wlasnosci wytrzymalosciowe wlókien i folii. Z innych, godnych uwagi czynników mozna wymienic ilosc maloozasteozkowych Weglowodanów w alkaliceluilozie, poniewaz tego rodzaju substan¬ cje wywieraja ujemny wplyw na wytwarzanie i przedzenie wiskozy jak i na liczne wlasnosci go¬ towego produktu. Z tego wzgledu wytwórca pro¬ duktów wiskozowych najchetniej stosowalby taka celuloze, która zawiera {mozliwie mala ilosc malo- czasteezkowych substancji, to znaczy, o bardzo wy¬ sokiej zawartosci alfa-celulozy. Koszty wytwarzania tego rodzaju celulozy sa jednak bardzo wysokie, co pociaga za soba wytwarzanie produktów wisko¬ zowych z mniejszym zyskiem. 80 0343 80 034 4 Z drugiej strony /trzeba sie z tym liczyc, ze ilosc maloczasteczkowych substancji zawartych w doj¬ rzalej adikalólcelulozde nie jest oznaczana wylacznie przez stopien uszlachetniania celulozy uzytej jako surowiec. Mianowicie, co najmniej polowe malo- cza^eczfcowyfch skladników ceMozy usuwa sie w pierwszych fazach procesu wiskozowego, w cza¬ sie adkaliizowariia i aotoiskania. Podczas dojrzewania alkaliceluilozy, kieidy czasteczki glównego skladnika celulozy, alfa-celulozy, ulegaja depolimeryzacji we wlasciwym stopniu z punlkitu widzenia przedzenia i gotowego produktu, tworza sie znaczne ilosci no¬ wych rnaloczasteczkowych weglowodanów. Celowe jest wyrazenie ilosci maloczasfteczkowyoh substan¬ cji, na przyklad jako rozpuszczalnosci w 10^/t roz¬ tworze wodorotlenku sodowego i która to rozpusz¬ czalnosc mozna okreslic nastepnie znakiem S50.Nastepujacy przyklad daje pojecie o wplywie mer- ceryzacji i dojirzewania na ilosc maloczasteczko- wych substancji w alkalicedulozie. Pierwotna celu¬ loza pochodzila z otrzymanej z drzew iglastych ce¬ lulozy siarczynowej, w której zawantosc alfancelu- lozy wynosila 90,8*/*, lepkosc 19 ÓP, rozpuszczalnosc w 10^/t roztworze wodorotlenku sodowego (S10) 11,1% i strata w czasie alkalazowanda 6yl°/o. s10 (obliczona w stosunku do ciezaru pierwotnej celulozy) Alkaliceluloza, bezposrednio po alkaflazowfclndju i odciskaniu 2,8*/o Alkaliceluloza, dojrzewana 24 godziny w temperaturze 25°C 5,4% Alkaliceluloza, dojrzewana 48 godzin w temperaturze 25°C 6,6°/t Alkaliceluloza, dojrzewana 72 godziny w temperaturze 25°C 9,1% Jednak maloczasteczkowa czesc alkalicelulozy nie tylko wywiera szkodliwy wplyw na wlasnosci go¬ towego produktu wislkozowego, ale równiez przesz- kakfea siarczkowaniu alkaliceLulozy o dlugich lan¬ cuchach. O ile wiadomo, maloozasteczkowe weglo¬ wodany reaguja znacznie szybciej z dwusiarczkiem wegla niz alkaliceluloza o dlugich lancuchach, dla¬ tego na te ostatnia pozostaje odpowiednio mnfej dwusiarczku wegla.Oprócz glównej reakcji, siarczkowania weglowo¬ danów, zuzywa sie tez dwusiarczek wegla w reak¬ cjach ubocznych z wolnym wodorotlenkiem sodo¬ wym w aflkaJriceWozie. Dlatego oblicza sie, ze te reakcje uboczne zuzywaja ogólnie w zwyczaj¬ nych waanuinkaoh siarczkowania 25—S&/9 ilosc dwu¬ siarczku wegla.Najwieksze koszty surowców do wytwarzania wiskozy sa spowodowane przez celuloze, dwusiar¬ czek wegla i wodorotlenek sodowy. Poniewaz zmniejszenie zawartosci wodorotlenku sodowego w wiskozie odpowiednio takze zmniejsza zuzycie kwa¬ su siarkowego przy preedzendu, w produkcji pro¬ duktów wiskozowych uwaza sie stosunek pomiedzy ilosciami wodorotlenku sodowego a celulozy w wis¬ kozie za jeden z najwazniejszych czynników wply¬ wajacych na koszty wytwarzania produktów wisko¬ zowych. Kiedy do alkaJdizowania w zwyklym pro¬ cesie wiskozowym uzywa sie 19Vo lugu alkalicz- 5 nego i zawantosc celulozy w wiskozie zbliza sie do 9°/t, nie jest w ogóle mozliwe sprowadzenie zawar¬ tosci wodorotlenku sodowego ponizej 4,8*/o, takze i wtedy, kiedy ksanitogentian rozpuscilby sie w czy¬ stej wodzie. Przy tym stosunek wodorotlenku so¬ dowego do celulozy wynosi okolo 0,53—0,54.W przemysle ogólnie przeprowadzono w ostatnich czasach badania w celu zamiany rozmaitych, daw¬ nych procesów periodycznych na procesy ciagle.To warunkuje zazwyczaj skrócenie czasu reakcji, przy czym mozna osiagnac dostatecznie duza zdol¬ nosc wytwórcza za pomoca dosyc malej aparatury.W wielu przypadkach mozna podwyzszyc tempe¬ rature reakcji i przez to spowodowac konieczne skrócenie czasu reakcji. Dotad przemiana procesu wiskozowego na proces ciagly nie byla uwienczona sukcesem, poniewaz podwyzszenie temperatury siarczkowania bandzdej przyspieszalo reakcje ubocz¬ ne, zuzywajace dwusiarczek wegla niz glówna reakcje tworzenia sie ksanitogenianu celulozy.Z tego powodu maksymalna temperatura zwyklego siarczkowania powinna wynosic 35°C. Sposób wed¬ lug wynalazku ma na celu wyeliminowanie strat o których mtowa wyzej.Zgodnie ze sposobem wedlug wynalazku dojrzala alkaliceluloze przed siarczkowaniem poddaje sie przynaljnmocjj jednej merceryzacji i wyciskaniu, w którym stosuje sie do przynajmniej jednej mer¬ ceryzacji wodny roztwór HaOH o stezeniu nizszym od 15% wagowych przy czym etapy powtórnej merceryzacji i wyciskania redukuja ilosc NaOH dla otrzymania drugi raz alkalizowanej alkalicelu- lozy przy stosunku wagowym NaOH do celulozy równym 0,5 luib mniej, siarczkowanie drugi raz alkalizowanej alkalacelulozy dwusiarczkiem wegla i rozpuszczenie otrzymanego ksanitogenianu w roz¬ cienczonym roztworze NaOH lub wodzie dla otrzy¬ mania wiskozy.Pierwsza merceryzacje dojrzalej alkalicelulozy mozna przeprowadzic wodnym roztworem NaOH o stezeniu 10—12°/o wagowych. Ilosc dwusiarczku wegla uzywana w etapie siarczkowania przy wy¬ twarzaniu wiskozy na wlókno ze sztucznego jed¬ wabiu i Dalie moze wahac sie w zakresie 14—26°/o, na przedze ze sztucznego jedwabiu i wlókna ze sztucznego jedwabiu owspólczynniku wysokiej zwil¬ zalnosci mniej niz 3i2°/o, na wlókno typu polinozie mniej niz 40f/i liczac na wage celulozy w alkali- celulozie, która ma byc siarczkowana.Siarczkowanie jest bardziej efektywne w tempe¬ raturze wyzszej niz 35°C np. w temperaturze 35—60°C, korzystnie w czasie krótszym niz 40 mi¬ nut. Ksanitogenian mozna rozpuscic w wodzie lub wodnym roztworze NaOH dla wytworzenia wis¬ kozy przy stosunku wagowym NaOH do celulozy 0,5 lub mniej. Ksanitogenian mozna rozpuscic w wo¬ dzie lub wodnym roztworze NoOH dla otrzymania wiskozy przy stosunku NaOH do celulozy w zakre¬ sie 0,35hH0,45. 15 20 25 30 35 40 45 50 55 605 80 034 6 Otrzymywanie wiskozy korzystnie jest prowadzic jako proces ciagly. ..:.-.Zgodnie ze sposobem wedlug wynalazku- po " rzewanfiiu alkaiiiceliuilozy moc{zy sie ja ponownie w wodnym roztworze NiaOH. Stezenie oieczy do po¬ nownego moczenia jest nizsze niz 15% wagowych.Po wydsnieciiu drugi raz, alkaMzowana alkaMjcelu- loza zawiera 10—15% wagowych NaOH, zaleznie od stezenia cieczy do powtórnego moczenia, a sto¬ sunek wagowy alkaliów- do celulozy wynosi 0,30^0,50. Ze wzgledu na koncowy rezultat naj- korzystniejsze.stezenie cieczy do powtórnego mo¬ czenia wynosi 10—12%, poniewaz przy tym steze¬ niu roztworu NaOH ma on najwieksza rozpuszczal¬ nosc i zdolnosc pecznienia. Równoczesnie osiaga sie przez to te korzysc, ze ilosc wolnego NaOH w alkalicelulozie, która ma byc siarczkowana jest mniejsza niz w konwencjonalnych procesach wis¬ kozowych, co powoduje ze zmniejsza sie takze zu¬ zycie dwusiarczku wegla w reakcjach ubocznych zachodzacych z NaOH podczas siarczkowania. Po drugiej operacji merceryzacj^ wyciskania, alkali- celuloza jest rozwlókniona i mozna ja siarczkowac za pomoca mniejszej niz nominalna ilosc dwusiarcz¬ ku wegla, na przyklad 14—06% na wlókna ze sztucznego jedwabiu i folii, mniejsza niz 3i2% na wlókna ze sztucznego jedwabiu i wlókna ze sztucz¬ nego jedwabiu o wysokim wspólczynniku zwilzal¬ nosci, mniej niz 40% dla wlókna typu poliriozyt i mniej niz 35% dla kordu ze sztucznego jedwabiu.Jest to praktykowane poniewaz alkailiceiuloza za¬ wiera duzo mniej materialu o nisMm ciezarze cza¬ steczkowym i NaOH niz jest stosowane i w. kon¬ sekwencji znacznie w reakcjach z tymi zwiazkami zuzywa sie mniej dwusiarczku wegla, niz w nor¬ malnych procesach.Oczywiscie w sposobie wedlug wynalazku, mozna zastosowac ilosci dwusiarczku wegla równowazne ilosciom stosowanym w konwencjonalnych proce¬ sach, lecz jest to nieekonomiczne. Jezeli przed siarczkowaniem alkaliceluloze moczy sie powtórnie z 10% roztworem NaOH, zawartosc NaOH w alka¬ licelulozie, która ma byc siarczkowana wynosi okolo 11%. Stwierdzono, ze rozpuszczalnosc ksan- togenianu jest w tym przypadku ekstremalnie dob¬ ra, tak ze przy zastosowaniu bardzo rozcienczonego, rozpuszczonego lugu mozna wytwarzac wiskoze o dobrej przesaczalnosci z zawartoscia NaOH jedynie nieco przekraczajaca 3*/*, która to wartosc moze wahac sie w granicach 3,0—4^5% gdy zawartosc celulozy wynosi &h10%. Stosunek wagowy NaOH do celulozy jest wtedy nie wyzszy od 0,5, korzyst¬ nie mniejszy niz 0,45, lecz moze byc tak maly jak 0,35. Gdy w wiskozie stosuje sie zmniejszony sto¬ sunek NaOH do celulozy, jest uzywanie przy siarcz¬ kowaniu wiekszej ilosci dwusiarczku wegla, niz podano poprzednio. Poniewaz udzial reakcji ubocz¬ nych jest duzo mniejszy nuz dotychczas z powodu malej zawartosci materialu o niskim ciezarze czas¬ teczkowym i NaOH w alkalicelulozie, dlatego tem¬ perature siarczkowania mozna podniesc powyzej zakresu 25—35°C stosowanego obecnie, na przyklad az do 60°C, korzystnie 45—55°C, bez jakiegos nad¬ miernego wzrostu zuzycia dwusiarczku wegla w reakcjach ubocznych, i Czas siarczkowania moze-w* ten sposób byc zredukowany do 20—40 mdriKS^ó jest korzystne} w calym ciaglym procesie wisko¬ zowym.Otrzymywanie wiskozy mozna prowadzic w spo¬ sób ciagly np. nastepujaco, celuloze, z której otrzy¬ muje sie wiskoze zasila sie nieprzerwanym stru¬ mieniem lub w szeregu seryjnie nastepujacych po sobie urzadzen, w których kazdorazowo nastepuje jedno lub wiecej stadium procesu otrzymyjwania wiskozy, przy czym po przejsciu wymienionych urzadzen celuloza przebyla xw zalozonym stopniu procesu wiskozowego albo: wszystkie albo niektóre ze stadiów procesu otrzym^aniia wiskozy.Nizej podane przyklady wyjasniaja zastosowanie procesu wedlug wynalazku: Przyklad I. Osiem jednakowych próbek plat¬ ków celulozy siarczynowej z drzew iglastych o za¬ wartosci alfa-celulozy 90,8% i lepkosci 19 cP alka- lizowano w zupelnie jednakowy sposób za pomoca 19% rozitworu wodorotlenku sodowego w tempera¬ turze 25°C i do tego stopnia odcisnieto, ze alkaJi- celuloza zawierala 30,5% celulozy i 15,7% wodoro¬ tlenku sodowego. Wszystkie próby poddano dojrze¬ waniu bez rozwlóknienia plaiflków, 4 próby w cza¬ sie 60 godzin i 2 próby w czasie 72 godzin w tem¬ peraturze 25°C, a reszta, 2 próby, dojrzewaly od¬ powiednio 3 i 3y2 godziny w temperaturze 60°C.Wymienione, jako pierwsze, 4 próby siarczkowano bez ponownego aikalizowamia, przy czym zuzyto 29, 26, 23 i 20% dwusiarczku wegla, obliczonych w sto¬ sunku do ilosci celulozy w alkalicelulozie. Wszyst¬ kie inne próby przed siarczkowaniem znowu alka- lizowano i to 10% lugiem. Drugie alkalizowanie próby 8 przeprowadzono jajko alkalizowame zacie¬ ru, w innych przypadkach mialo miejsce alkaiizo- wariie pod postacia merceryizacji. Po drugim alka- lizowaniu tak dokonano odciskania, ze alkaliiceliiOo- za zawierala 32^2% celulozy i 11,2% wodorotlenku sodowego. Przy siarczkowaniu zuzyto dfwwsiar- czek wegla w nastepujacych ilosciach: próba 5 20%, próba 6 16%, próba 7 18% i próba 8 20%.Siarczkowanie nastepowalo w temperaturze 25UC, czas siarczkowania wynosil 150 minut. Po siarcz¬ kowaniu ksantogen&an celulozy rozpuszczono we wszystkich ^przypsftdfcach w temperaturze 20°C w roztworze1 wodorotlenku sodowego, którego steze¬ nie i ilosc tak byly dobrane, aby otrzymana wis¬ koza zawierala 9% celulozy i 5% wodorotlenku sodowego. Dziewiajta próbe tej samej celulozy alika- lizpwano. w jednakowy sposób, jednak dodano do pierwszego lugu merceryzacyjnego -0,5 mg/l kobal¬ tu jako 0o02. Wiskoze tej próby otrzymywano w jednakowy sposób jak w próbach 5 i 8, jednak temperatura dojrzewania alkaliceluJozy wynosila 50°C, a czas dojrzewania 1 godzine. Po 18 godzi¬ nach dojrzewania wiskozy oznaczono lepkosc wis¬ kozy wedlug znanej w teahnice wiskozowej meto¬ dy opadania kulki, a przesajczalnosc oceniono za pomoca wartosci zatykania Kw. Podczas gdy uzy¬ wano aparatu filtracyjnego i materialu filtracyj¬ nego, które byly zastosowane w tych badaniach, i przy skladzie wiskozy wynoszacym 9% celulozy L 5% wodorotlenku sodowego i przy lepkosci 40—60 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 6080 034 sekund, motana bylo oceniac przesaczalnosc wedlug nastepujacej sikali: Kw 300 lub mniejsze, doskonala przesaozalnosc Kw 300^500, dobra przesaczalnosc Kw 500—&00, przecietna przesajczainosc Kw 800 lub wiecej, zla przesaczalnosc Wyniki podane sa w tablicy 1: 8 liczonych w s celulozie. Wszystkie inne próby byly przed siarcz¬ kowaniem znowu alkaliizowane i do tej mercery- zaqji stosowano 10% lug. Po odcisnieciu alkalicelu- loza zawierala 32,9% celulozy i 11,4% wodorotlen¬ ku sodiowego. Do siarczkowania stosowalno dwusiar- czek wegla w nastepujacych ilosciach: próba 4 Tablica 1 Próba Nr 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Ilosc alkali- zowan 1 1 1 i 2 2 2 2 2 Dojrzewanie alkalicelulozy Tempe¬ ratura °c 25 25 25 25 25 25 60 60 50 Czas gocfa 60 60 60 60 72 72 3 1 Siarczkowanie CS2 % 29 26 23 20 20 16 18 20 20 Tempe¬ ratura °C 25 25 25 25 25 25 25 25 25 Ozas mdinulty 150 150 150 150 150 150 150 150 150 Wiskoza Lepkosc sek 42 45 56 89 43 54 64 49 86 Przesa¬ czalnosc 250 610 1220 4520 240 450 450 510 530 | Pr zyklad II. Siedem jednakowych próbek platków celulozy siarczynowej z drewna brzozo¬ wego o zawartosci alfa-celulozy 92,2% i lepkosci 18 cP merceryzowano w zupelnie jednakowy spo¬ sób za pomoca 19% roztworu Wodorotlenku sodo¬ wego w temperaturze 25°C i tak odcisnieto, ze al- kaliceluloza zawierala 31,4% celulozy i 15,6% wo¬ dorotlenku sodowego. Wszystkie próby jako nie- rozwlóknione plaitkn poddano dojrzewaniu, 5 prób w czasie 48 godzin w tempeanatuirze 25°C i 2 próby w czasie 2i/2 godziny w temperaturze 60°C. Próby 1, 2 i 3 siarczkowano bez pionownego alkatoowania zuzyfwajac 28, 24 i 22% dwusiarczku wegla, ofo- 22%,, próba 5 20%, prófaa 6 22%, i próba 7 20%.We wszystkich przyipatdkach siarczkowanie zacho¬ dzilo w temperaturze 25°C i w czasie 150 miinuit.Po siarczkowaniu rozpiuszczono ksamtogenian w temperaturze 20°C w roztworze wodorotlenku so¬ dowego, którego stezenie i ilosc tak dobrano, aby otrzymana wiskoza zawierala 8,8% celulozy i 5% wodorotlenku sodowego. Po IB-itu godzinnym doj¬ rzewaniu wiskozy lepkosc jej zmierzono metoda odpadania kulki, a przesajczaloosc oceniano za pomoca warttoscd zamykania Kw. Wyniki zamtLesz- oziomto w tialblliicy 2.Tablica 2 Próba Nr 1 2 3 : 4 5 6 7 Ilosc alkali- zowan 1 1 1 2 2 2 2 Dojrzewanie alkalicelulozy Tempe¬ ratura °C 25 25 25 25 25 60 60 Czas gojdz. 48 48 48 48 48 */i 2V2 Siarczkowanie CS2 % 28 24 22 22 20 22 20 Tempe¬ ratura 25 25 25 25 25 25 25 Czas min. 150 150 150 150 150 150 150 Wiskoza Lepkosc sek. 54 64 79 88 87 67 65 Przesa¬ czalnosc Kw 450 1.240 3170 410 640 380 49080 034 10 Pr z y klad III. Cztery jednakowe próbki plat¬ ków celulozy siaamyintójwej z drzew iglastych, wispomnianej w przykladzie 1, mereeryzowano pa pomoca 19% roztworu wodorotlenku sodowego w temperataze 25°C, próby 1 i 2 w czasie 60 minut bez dodatku katalizaitora, próby 3 i 4 w czasie 15 minut za pomoca lugu do którego dodano 0,5 mg/1 kobaltu pod postacia chlorku kobaltowe¬ go CoClg. Wszystkie próby odcisnieto jak w przy¬ kladzie 1. Próby 112 poddawano dojrzewaniu w ciajgu trzech godzin w temperaturze 60°C, pr6by 3 i 4 w ciagu 80 manint w temperaturze 50°C. Nastep¬ nie alkalizowano próby 2, 3 i 4 za pomoca 10% lugu, próbe 2 60 minut, próbe 3 i 4 15 minut i po¬ tem odciskano jak w przykladzie 1. Do siarczkowa¬ nia uzyto dwusiarczek wegla w nastepujacych ilosciach: próba 1 28%, próba 2 18%, próba 3 24% i próba 4 20%. Temperatura siarczkowania byla we wszystkich przypadkach 50°C, a czas siarczko¬ wania wynosil 25 mimut. Gotowa wiskoza zawierala 9% celulozy i 5% wodorotlenku sodowego. Wyniki zamieszczono w tablicy 3. 10 15 20 wegla ndz normalnie. - W próbach 3 i 4 calkowity czas od poczatku pierwszej merceryzacji; az do konca siarczkowania wynosil tylko 150 minut. Moz¬ na z tego wyciagnac wniosek, ze przy prowadzeniu otrzymywania -wiskozy metoda ciagla mozna osiag¬ nac znaczna zdolnosc produkcyjna nawet przy do¬ syc malej aparaturze pracujacej w sposób ciagly.Przyklad IV. Cztery jednakowe próbki plat¬ ków, wymienionej w przykladzie I, celulozy siar¬ czynowej z drzew iglastych alkalizowano w tem- peratuirze 25°C za pomoca 19% roertworu wodoro¬ tlenku sodowego i tak jak w przykladzie.I od¬ cisnieto, poddawano dojrzewaniu w czasie 72 go¬ dzin w temperaturze 25°C, alkalizowano 10^/t roz¬ tworem wodorotlenku sodowego i jak w przykla¬ dzie I odcisnieto. Do siarczkowania stosowano 24% dwusiarczku wegla. Temperatura siarczkowania wynosila we wszystkich przypadkach 25°C, a czas trwania siarczkowania 150 minut Po siarczkowaniu rozpuszczono ksantogeniany w roztworach wodo¬ rotlenku sodowego o takich, stezeniach, aby zawar- Tablica 3 Próba 1 2 3 4 Alkali- zowanie 'I Min. 60 60 15 15 Dojrzewanie alkalicelulozy Tempe¬ ratura °C 60 60 50 50 Czas min. 180 180 80 80 Alkali- zowanie Min. 60 15 15 Siarczkowanie CS2 28 18 24 20 Tempe- ^afaura °C 50 50 50 50 Czas mfn. 25 25 25 25 Wiskoza Lepkosc sek. 64 68 38 32 Kw 15 000 330 280 380 Wyniki te pokazuja, ze przy uzyciu pojedynczego alkalizowania nie mozna osiagnac dobrze saczacej sie wiskozy przy siarczkowaniu w wyzszych tem¬ peraturach, takze wtedy, kiedy stosuje sie normal¬ na ilosc dwusiarczku wegla, podczas kiedy to jest mozliwe przy dwukrotnym alkalizowaniu, nawet kiedy zuzywano o wiele mniejsza ilosc dwusiarczku tosc wodorotlenku sadowego w otrzymanej wisko¬ zie wynosila 5% w próbie 1, 4% w próbie 2 i 3,5% w próbie 3. Ksantogenian, który otrzymano w pró¬ bie 4 rozpuszczono w wodzie. Ilosc rozpuszczalnika tak dobrano, aby zawartosc celulozy w wiskozie wynosila 8,7—8,8%. Wyniki zamieszczono w tab¬ licy 4.Tablica 4 Próba Nr 1 2 3 Ilosc alkali- zowan 2 2 2 E 2 Dojrzewanie alkalicelulozy Tempe¬ ratura °C 25 25 25 25 Czas godz. 72 72 72 72 Siarczkowanie CS2 24 24 24 24 Tempe¬ ratura °C 25 25 1 25 25 Czas min. 150 150 150 150 ¦ Wiskoza NaOU 5,0 4,0 .. :3,5 ¦ 3,1 Lepkosc 40 60 70 ¦'¦ 90 1 [Przesa- czalnosc 110 230 190 45080 034 11 12 P r zy k l a d V. Osiem jednakowych próbek plat¬ ków wymienionej w prfcyklajdzie I celuioey siarczy¬ nowe! z drzew iglastych, merceryzowaino w tem¬ peraturze 25°C za pomoca lfityo rozfcwaru wodoro¬ tlenku sodowego, po czym odcisnieto je jak w przykladzie I. Próby 1^4 poddawano dojrzewaniu w temperajturze 60°C w czasie trzech godzin, a pró¬ by 5—8 w czasie 3i/2 godziny. Potem alkalizowano wszystkie próby za pomoca 1(M roztworu wodoro¬ tlenku sodowego i odcisnieto jak w przykladzie I.Do: siarcstooswania uzyto w próbie 1, 4 i 7 28°/o, w.próbie 2,5 i 8 24*/* i w próbie 3 i 6 20% dwu¬ siarczku wegla. Po siarczkowaniu rozpuszczono ksarktogenian w roztworze wodorotlenku sodowego w tatórn stezeniu, aby zawartosc wodorotlenku sodowego w wiskozie wynosila 5Q/e w próbach 1^3, 4c/t w próbach 4-^6 i 3,5% w próbach 7—8. Ilosc lugu rozpuszczajacego tak dobrano, aby zawartosc celulozy w wisi^oJBe:vwynosila 8,7—8,8Vo. Wyniki za- missacrono w taWicy 5. 10 15 20 alkalicelulozy dla usuniecia naidmiaru wodorotlen¬ ku sodu w celu wytworzenia pierwloitnej alkalice¬ lulozy, poddaniu pierwoitnie alkaiiizowanej celulozy dojrzewaniu, siarczkowaniu dojrzalej alkalicelulo¬ zy dwusiarczkiem wegila dla otrzymania ksamtoge- nianu celulozy i rozpuszczanie tego ksantogeniamu w rozpuszczalniku, w celu wytworzenia wiskozy, znamienny tym, ze dojrzala aikaliceluloze przed siarczkowaniem poddaje sie przynajmniej jednej merceryzacji i wyciskaniu, stosujac wodny roztwór NaOH o stezeniu mniejsizym niz 15°/« wagowych przynajmniej do jednej merceryzacji przy czym etapy powtórnej merceryzacji i wyciskania redu¬ kuja iflosc NaOH dajac powtórnie aOkaliiizowana alikaMceluloze o stosunku wagowym NaOH do ce¬ lulozy wynoszacym 0,5 lub mniej, a nastepnie siarczkuje sie powtórnie alkalizowana alkaMoelu- loze i rozpuszcza: otrzymany ksantogenian w roz¬ cienczonym roztiworze NaOH lub wodzie w celu wyitworzenia wiskozy. -.?- r Tablica 5 Próba Nr 1 2 • 3 • 4 6 7 9 Uosc alkali- zowan 2 2 2 2 2 2 2 2 Dojrzewanie alkalicelulozy Tempe¬ ratura °C 60 60 60 60 60 60 60 60 Czas gojdz. 3 3 3 3 3Vi 3i/2 3V2 , 3i/2 Siarczkowanie CS2 28 24 20 28 24 20 28 24 Tempe¬ ratura 25 25 25 25 25 25 25 25 Czas min. 150 150 150 150 150 150 150 150 Wiskoza NaOH '-'"-.•/•¦¦ 5,0 5,0 5,0 4,0 4,0 4,0 3,5 3,5 Lepkosc sek. 64 69 69 92 69 65 78 78 Przesa- czaiLnosc K w 260 220 450 230 300 490 270 540 Wyniki prób 4 i 5 wykazuja, ze drugie alkalizo- wariie, a mianowicie za pomoca 10% roztworu wo¬ dorotlenku sodowego przed siarczkoiwanieim sta¬ nowi metode, za pomoca której przez dodanie nor- maflnej lub mniejszej niz normalne ilosci dwu¬ siarczku wegila mozna otrzymac wiskoze o wysokiej zawartosci celulozy i dobrej przesaczalnosci, w któ¬ rej jednak zawartosc wodorotlenku sodowego jest znacznie mniejsza niz normalnie, na przyklad 20-^40*/o nizsza.Wynalazek nie ogranicza sie do przytoczonych przykladów, lecz moze zmieniac sie w ramach po¬ danych nizej zastrzezen patentowych. Na przyklad alkaMceluloze mozna zgodnie z wynalazkiem, za¬ leznie od zamierzonego efektu przed siarczkowa¬ niem alkalizowac dwa lub wiecej razy ponownie, nie odstepujac od zasady wynalazku. PL PL