PL 71 348 Y1 2 Opis wzoru Przedmiotem wzoru uzytkowego jest mechanizm regulacji wzajemnego polozenia narzedzi upra- wowych w maszynach rolniczych. Mechanizm przeznaczony jest zwlaszcza do montazu pomiedzy na- rzedziem do glebokiego wzruszania gleby, a usytuowanym za nim narzedziem wyrównujacym. W uprawie gleby istotna jest zarówno glebokosc wzruszania gleby, która dobierana jest w zalez- nosci od rodzaju gleby i rodzaju upraw, jak równiez glebokosc pracy i równolegle polozenie narzedzi wyrównujacych w stosunku do powierzchni uprawowej. Zbyt duze zaglebienie narzedzia wyrównuja- cego lub zbyt mala odleglosc pomiedzy narzedziem wyrównujacym, a narzedziem wzruszajacym glebe, powoduje zapychanie sie narzedzia wyrównujacego, co nie tylko zmniejsza efektywnosc pracy, ale rów- niez nie pozwala na osiagniecie odpowiedniego stopnia wyrównania uprawianej powierzchni. Nie mniej istotne jest równiez oddalenie od siebie narzedzi uprawowych w czasie transportu. Producenci chcac przesunac srodek ciezkosci maszyny w strone ciagnika proponuja rózne rozwiazania majace na celu zblizenie narzedzi do siebie na czas transportu i tym samym zmniejszenie gabarytów maszyny uprawowej. Problemem dla konstruktorów jest zatem wybranie takiego rozwiazania, które nie bedzie powo- dowalo nadmiernego wzrostu ciezaru maszyny i skomplikowanej obslugi, a jednoczesnie bedzie spel- nialo wymagane parametry zwiazane z uprawa gleby i transportem maszyny. W stanie techniki znane sa rózne rozwiazania polaczen i regulacji polozenia wzajemnie wspól- pracujacych ze soba narzedzi w maszynach rolniczych. Przykladowo ze zgloszenia wynalazku P.343626 znany jest plug, w którym pomiedzy sekcja przednia a sekcja tylna umieszczony jest przegub, w którym sworznie usytuowane sa wzgledem siebie prostopadle, przy czym sekcja przednia pluga polaczona jest z sekcja tylna poprzez silowniki umiesz- czone w pewnej odleglosci od sworzni przegubu. Silowniki sa sterowane z ciagnika i sluza do unoszenia osprzetu. Z opisu wzoru uzytkowego Ru-58715 znany jest agregat do uprawy gleby z rama uniwersalna, która przystosowana jest do podczepienia walu strunowego lub brony, przy czym z walem strunowym rama polaczona jest poprzez uklad przegubowy nierównolegly wyposazony w amortyzator sprezynowy. Wskazane rozwiazania nie maja mozliwosci plynnej zmiany wysokosci polozenia narzedzia wy- równujacego, co przy nierównosciach gleby wplywa na jakosc uprawy. W stanie techniki znana jest równiez regulacja polozenia narzedzi wyrównujacych przy pomocy mechanizmów, których zasada dzialania oparta jest na ruchomym, przegubowo polaczonym równole- globoku, który w czasie unoszenia narzedzia sklada sie prostopadle w kierunku osi wzdluznej ciagnika lub równolegle w kierunku osi wzdluznej ciagnika, przy czym zmiana wzajemnego polozenia boków równolegloboku nastepuje poprzez wspólprace z silownikiem lub z mechanizmem sprezynowym. Przy równolegloboku pracujacym w ukladzie pionowym zwiekszenie glebokosci pracy narzedzia spulchnia- jacego glebe powoduje zbyt duze zblizenie sie narzedzia wyrównujacego do poprzedzajacego go na- rzedzia uprawowego i tym samym powoduje zapychanie narzedzia wyrównujacego. Z kolei przy zamo- cowaniu równolegloboku w ukladzie poziomym istnieje dosyc duza regulacja odleglosci narzedzi wzgle- dem siebie, ale zbyt mala mozliwosc regulacji wysokosci podnoszenia narzedzia wyrównujacego. Przykladowo znany jest ze wzoru uzytkowego Ru-65633 przegubowy lacznik do agregatu upra- wowego, który sklada sie z dwóch belek poziomych, usytuowanych jedna nad druga, równolegle do kie- runku jazdy, z których kazda osadzona jest na dwóch równoleglych do siebie sworzniach, rozmieszczo- nych wzdluz osi belek w plaszczyznie poziomej, przy czym koncówki sworzni zamocowane sa parami jeden nad drugim, w pionowych wspornikach. Koncówki sworzni obu belek od strony ramy zawieszenia zamocowane sa we wspornikach przymocowanych trwale do ramy zawieszenia, zas koncówki sworzni obu belek od strony ramy narzedzia uprawowego zamocowane sa we wspornikach przymocowanych trwale do ramy narzedzia uprawowego. Rozwiazanie to pozwala na regulacje wysokosci polozenia i do- cisku narzedzia uprawowego, ale nie zmniejsza gabarytów urzadzenia uprawowego na czas transportu. Celem wzoru uzytkowego jest opracowanie takiego rozwiazania, które pozwoli na regulacje gle- bokosci polozenia narzedzia wyrównujacego w zaleznosci od zaglebiania sie narzedzia spulchniaja- cego, a jednoczesnie umozliwi skladanie narzedzia wyrównujacego na czas transportu. Mechanizm regulacji wzajemnego polozenia narzedzi uprawowych w maszynach rolniczych, usy- tuowany pomiedzy belkami nosnymi narzedzi uprawowych i zawierajacy elementy takie jak belka górna i belka dolna, które osadzone sa na sworzniach zamocowanych pomiedzy wspornikami i polaczone ze soba ruchomo w obrebie równolegloboku, wedlug wzoru uzytkowego charakteryzuje sie tym, PL 71 348 Y1 3 ze zawiera dwie pary elementów polaczonych ze soba ruchomo w obrebie równolegloboku, przy czym belki górne polaczone sa ze soba belka poprzeczna wspólpracujaca z silownikiem. Wsporniki zas maja wyprofilowane ramiona, skierowane naprzeciw siebie, na których sworznie usytuowane sa pa- rami. Sworznie, na których osadzone sa belki dolne przesuniete sa w kierunku do dolu i do przodu wzgledem sworzni, na których osadzone sa belki górne tak, ze w skrajnym polozeniu roboczym na- rzedzia wyrównujacego, belki górne i belki dolne dosuniete sa do siebie, a obie pary belek dolnych i górnych usytuowane sa równolegle do uprawianej gleby. Korzystnie odleglosc pomiedzy osiami pary sworzni usytuowanych na jednym wsporniku, mierzona w kierunku do dolu jest równa wysokosci belki górnej lub belki dolnej. Rozwiazanie wedlug wzoru doskonale sprawdza sie zarówno w pracach polowych jak i w trans- porcie. Maksymalne odsuniecie narzedzia wyrównujacego od narzedzia wzruszajacego glebe eliminuje zapychanie sie narzedzi. Poza tym przy wiekszym zaglebieniu narzedzia wzruszajacego glebe narze- dzie wyrównujace unosi sie plynnie ku górze pracujac na zalozonej glebokosci równolegle do po- wierzchni uprawowej. Z kolei na czas transportu maksymalne uniesienie narzedzia wyrównujacego si- lownikiem, powoduje pelne rozlozenie równolegloboku i dosuniecie narzedzia wyrównujacego do na- rzedzia wzruszajacego, co powoduje zmniejszenie gabarytów i przesuniecie srodka ciezkosci calej ma- szyny i nie powoduje przeciazen ciagnika. Mechanizm regulacji wzajemnego polozenia narzedzi uprawowych w maszynach rolniczych po- kazany jest na rysunku w przykladowym zestawieniu narzedzi uprawowych to jest glebosza i podwój- nego walu wyrównujacego z kolami zebatymi, które to zestawienie nie ogranicza zakresu ochrony. Na rysunku Fig. 1 przedstawia mechanizm zamontowany do przykladowo zestawionych narzedzi w wi- doku z boku, w skrajnym, wzajemnym polozeniu narzedzi uprawowych w czasie pracy, Fig. 2 przedsta- wia ten sam mechanizm w widoku z boku w polozeniu transportowym narzedzi. Fig. 3 przedstawia rzut aksonometryczny przykladowego zestawienia maszyny rolniczej w czasie pracy, zas Fig. 4 przedstawia te sama maszyne w rzucie aksonometrycznym zlozona na czas transportu. Mechanizm regulacji wzajemnego polozenia narzedzi uprawowych w maszynach rolniczych ma postac przestrzenna i sklada sie z dwóch belek górnych 1 i dwóch belek dolnych 2, przy czym belki górne 1 i belki dolne 2 poprzez pary wsporników 3 i 4 oraz poprzez zamocowane do nich parami sworz- nie 5, 6, 7 i 8, polaczone sa w dwa uklady ruchomych równolegloboków polaczonych ze soba belka poprzeczna 9, która zamocowana jest pomiedzy belkami górnymi 1 i polaczona jest z silownikiem 10. W kazdym równolegloboku belka górna 1 osadzona jest na sworzniu 5 i 7, zas belka dolna 2 osadzona jest na sworzniu 6 i 8. Pary wsporników 3, zamocowane sa trwale do belki nosnej 11 narzedzia wyrów- nujacego, symetrycznie wzgledem osi glównej maszyny rolniczej. Jako narzedzie wyrównujace przykla- dowo moze byc zastosowany podwójny wal z kolami zebatymi albo wal strunowy, nie ograniczajac za- kresu ochrony. Pary wsporników 4 zamocowane sa do belki nosnej 12 narzedzia wzruszajacego glebe, symetrycznie wzgledem osi glównej maszyny rolniczej. Jako narzedzie wzruszajace glebe moze byc zastosowany glebosz albo kultywator, nie ograniczajac zakresu ochrony. Wsporniki 3 i 4 maja nieregu- larny ksztalt, przy czym wyprofilowane ramiona wsporników 3, na których zamocowane sa sworznie 5 i 6 oraz wyprofilowane ramiona wsporników 4, na których zamocowane sa sworznie 7 i 8, skierowane sa do siebie. Sworznie 5 i 6 zamocowane na ramionach wsporników 3 rozmieszczone sa w ten sposób, ze sworznie 6, przesuniete sa wzgledem sworzni 5, w kierunku do dolu oraz do przodu. Takie przesu- niecie uzyskano poprzez odpowiednie wyprofilowanie ramion wsporników 3 i zamocowanie sworzni 5 na wsporniku 3 w poblizu belki nosnej 11, zas sworzni 6 na koncach wsporników 3. Sworznie 7 i 8 usytuowane na wspornikach 4 rozmieszczone sa w ten sposób, ze sworznie 8 przesuniete sa wzgledem sworzni 7 w kierunku do dolu oraz do przodu. Takie przesuniecie uzyskano poprzez odpowiednie wy- profilowanie ramion wsporników 4 i zamocowanie sworzni 7 na koncu wsporników 4, zas sworznie 8 zamocowano w poblizu belki nosnej 12. Pochylenie ramion wsporników 3 i 4 oraz odleglosci pomiedzy parami sworzni 5, 6 oraz 7 i 8 sa tak dobrane, ze przy maksymalnym oddaleniu narzedzia wyrównuja- cego od narzedzia wzruszajacego, belki górne 1 i belki dolne 2 usytuowane sa w poziomie do uprawia- nej gleby i dosuniete sa do siebie. W przykladzie wykonania wysokosc belki górnej 1 jest równa wyso- kosci belki dolnej 2, a przesuniecie osi sworzni 5 i 6 na wsporniku 3 oraz 7 i 8 na wsporniku 4 w kierunku pionowym jest równe wysokosci belki górnej 1 lub belki dolnej 2. Natomiast w pozycji transportowej narzedzie wyrównujace unosi sie do góry, na skutek czego belki górne 1 i belki dolne 2 odsuwaja sie od siebie przyjmujac polozenie ukosne do powierzchni uprawianej gleby, a jednoczesnie narzedzie wy- równujace przybliza sie maksymalnie do narzedzia wzruszajacego. PL 71 348 Y1 4 PL PL PL PL PL PL