Pierwszenstwo: Opublikowano: 02.111.1970 (P 139 104) 04.111.1969 Republika Federalna Niemiec 20.08.1974 69564 KI. 451,9/12 MKP A01n9/12 Wspóltwórcy wynalazku: Dietrich Rucker, Carl Metzger, Ludwig Eue Wlasciciel patentu: Bayer Aktiengesellschaft, Leverkusen (Niemiecka Republika Federalna) Srodek chwastobójczy Przedmiotem wynalazku jest srodek chwastobójczy zawierajacy jako substancje czynna nowe pochodne tiadiazolu podstawione heterocyklicznie.Znane jest stosowanie jako srodków chwastobójczych tiazoUlomoczników na przyklad N-(4-metylo-l,3-tiazo- lilo~2)-N'metylomocznika np. z belgijskiego opisu pa¬ tentowego nr 679 138.Stwierdzono, ze nowe podstawione heterocyklicznie pochodne tiadiazolu o wzorze ogólnym 1, w którym R oznacza nizsza grupe alkilowa, grupe trójfluorometylo- wa, lub grupe sulfotlenku alkilowego, R' oznacza niz¬ sza grupe alkilowa, a X oznacza grupe karbonyiowa lub atom siarki, wykazuja silne wlasciwosci chwasto¬ bójcze.Nowe, podstawione heterocykliczne pochodne tiadia¬ zolu o wzorze ogólnym 1, otrzymuje sie poddajac 1-al- kilo-3- rym Ri R' maja wyzej podane znaczenie, reakcji z chlorkiem kwasowym o wzorze 3, w którym X ma wy¬ zej podane znaczenie, w obecnosci rozcienczalnika.Nowe pochodne tiadiazolu o wzorze 1 wykazuja znacznie lepsze dzialanie chwastobójcze, a zwlaszcza wyzsza selektywnosc, niz znane tiazohlomoczniki.W przypadku stosowania 2-trójfluorometylo-l,3,4-tia- diazolilo-metylomocznika i chlorku kwasu szczawiowe¬ go jako skladników wyjsciowych, reakcja przebiega wedlug przedstawionego na rysunku schematu reakcji.Zwiazki wyjsciowe o wzorze 3 sa znane.Zwiazki wyjsciowe o ogólnym wzorze 2 sa dotad nieznane, mozna je jednak otrzymac w znany sposób 10 15 20 25 30 wytwarzania alkilomoczników, na przyklad przez re¬ akcje 5-amino-l,3,4-tiadiazoli z izocyjanianami alkilo¬ wymi w obecnosci obojetnych rozpuszczalników, takich jak benzen lub czterowodorofuran, w temperaturze 10°—100°C.Jako rozcienczalniki w sposobie otrzymywania no¬ wych tiadiazoli stosuje sie wszystkie obojetne rozpusz¬ czalniki organiczne, korzystnie weglowodory, takie jak benzen, toluen, chlorowane weglowodory, takie jak chlorobenzen: etery, takie jak dioksan i czterowodoro¬ furan. Temperatury reakcji mozna zmieniac w szero¬ kim zakresie. Stosuje sie temperature 5Oó^140°C, ko¬ rzystnie 60—120°C.W wymienionym sposobie stosuje sie korzystnie równomolame ilosci zwiazków wyjsciowych i tempera¬ ture reakcji 60°—120°C Przeróbke mieszaniny reak¬ cyjnej prowadzi sie w znany sposób.Substancja czynna srodka wedlug wynalazku, wyka¬ zuje silne wlasciwosci chwastobójcze i moze byc stoso¬ wana do zwalczania niepozadanej roslinnosci. Pod nie¬ pozadana roslinnoscia w szerokim znaczeniu rozumie sie wszystkie rosliny, które rosna w miejscach, gdzie sa niepozadane. Substancje te dzialaja jako totalne lub selektywne srodki chwastobójcze, zaleznie od stosowa¬ nych ilosci.Zwiazki powyzsze mozna stosowac do. zwalczania na przyklad nastepujacych roslin: dwulisciennych, jak gor¬ czyca (Sinapis), pieprzyca (Lepldium), przytulia ozepna (Galium), gwiazdnica pospolita (Stellaria), rumianek (Matricaria), zóhlica drobnokwiatowa (Galinsoga), ko- 6956469564 mosa (Chenopodium), pokrzywa (Urtica), starzec (Sene- cio), bawelna (Gossypium), buraki (Beta), marchew, (Daucus), fasola (Phasealus), ziemniaki (Solanum), ka¬ wa (Coffea): jednoliscienne, jak tymotka (Phleum), wiechlina (Poa), kostrzewa (Festuca), (Eleusine), koper (Setaria), rajgras (Lolium), stoklosa (Bromus), chwast- nica jednostronna (Echinochtaa), kukurydza (Zea), ryz (Gryza), owies (Avena), jeczmien (Hordeum), pszenica (Triticum), proso (Panicum), trzcina cukrowa (Saccha- rum).Substancja czynna nadaje sie szczególnie dobrze do selektywnego zwalczania chwastów w bawelnie, jak to wynika na przyklad z tablicy 2.Substancje czynna srodka wedlug wynalazku mozna przerabiac na zwykle uzywane postacie uzytkowe, ta¬ kie jak roztwory, emulsje, zawiesiny, proszki, pasty i granulaty. Mozna je wytwarzac w znany sposób, na przyklad przez zmieszanie substancji czynnej z rozcien¬ czalnikami, a wiec z cieklymi rozpuszczalnikami i/albo stalymi nosnikami, ewentualnie z zastosowaniem srod¬ ków powierzchniowo czynnych, a wiec emulgatorów i/albo srodków dyspergujacych.W przypadku stosowania wody jako rozcienczalnika mozna takze stosowac, na przyklad organiczne rozpusz¬ czalniki jako rozpuszczalniki pomocnicze. Jako ciekle rozpuszczalniki stosuje sie zwlaszcza weglowodory aro¬ matyczne, takie jak ksylen i benzen; chlorowane weglo¬ wodory aromatyczne, takie jak chlorobenzeny; weglo¬ wodory alifatyczne, takie jak frakcje ropy naftowej, alkohole, takie jak metanol i butanol; silnie polarne rozpuszczalniki, takie jak dwumetyloformamid i sulfo- tlenek dwumetylowy oraz równiez wode.Jako stale nosniki stosuje sie naturalne mineraly mie¬ lone, takie jak kaolin, gliny, talk i kreda; mielone mi¬ neraly syntetyczne, takie jak silnie zdyspergowane krze¬ mionka i krzemiany: jako emulgatory niejonowe i anionowe stosuje sie nip. takie jak ester tlenku poliety¬ lenu i kwasu tluszczowego, eter tlenku polietylenu i alkoholu tluszczowego, na przyklad eter alkiloarylopo- loglikolowy, alkilosulfoniany i arylosulfoniany. Jako srodki dyspergujace stosuje sie na przyklad lignine, lu¬ gi posiarczynowe, i metyloceluloze.Substancje czynne srodka wedlug wynalazku moga wystepowac w postaciach uzytkowych w mieszaninie z innymi znanymi substancjami. 10 Ogólnie postacie uzytkowe zawieraja 0,1—95% wa¬ gowych substancji czynnej, korzystnie 0,5—90%. Sub¬ stancje czynne moga byc stosowane jako tafcie, pod postacia ich form uzytkowych lub z nich przygotowa¬ nych preparatów, takich jak gotowe do uzycia roztwo¬ ry, emulsje, zawiesiny, proszki, pasty i granulaty. Sto¬ suje sie je w znany sposób, na przyklad przez podle¬ wanie, opryskiwanie mglawicowe, opylanie lub rozsy¬ pywanie.Substancje czynne srodka wedlug wynalazku mozna stosowac zarówno przed wzejsciem jak i po wzejsciu roslin.Przy stosowaniu substancji czynnych po wzejsciu i 15 przed wzejsciem dawki moga zmieniac sie w szerokim zakresie. Ogólnie leza w zakresie 0,1—15,0 kg korzyst¬ nie 0,3—10,0 kg substancji czynnej na hektar.Przyklad I. Próba dzialania przed wzejsciem.Rozpuszczalnik: 5 czesci wagowych acetonu. Emulga¬ tor: 1 czesc wagowa eteru alkiloarylopoliglikolowego* W celu otrzymania odpowiedniego preparatu miesza sie 1 czesc wagowa substancji czynnej z podana ilo¬ scia rozpuszczalnika, dodaje wymieniona ilosc emulga¬ tora i koncentrat rozciencza sie woda do zadanego stezenia.Nasiona próbnych roslin wysiewa sie do normalnej gleby i po 24 godzinach podlewa preparatem substan¬ cji czynnej. Przy tym utrzymuje sie dokladnie stala ilosc wody na jednostke powierzchni. Stezenie substan¬ cji czynnej w preparacie nie odgrywa roli, decyduje tylko dawka substancji czynnej na jednostke powierzch¬ ni. Po trzech tygodniach ustala sie stopien uszkodze¬ nia roslin badanych i oznacza za pomoca skali liczb od 0 do 5, które posiadaja nastepujace znaczenie: 0 — brak dzialania, 1 — lekkie uszkodzenie lub opóznienie wzrostu, 2 — wyrazne uszkodzenie lub zahamowanie wzrostu, 3 — ciezkie uszkodzenie i tylko uposledzony rozwój lub tylko 50% wschodzacych roslin, 4 — rosliny po wykielkowaniu czesciowo zniszczone lub tylko 25 % wschodzacych roslin, 5 — rosliny calkowicie obumarle lub nie wzeszle. 45 Substancje czynne, stosowane dawki i wyniki zamiesz¬ czono w nastepujacej tablicy: 20 25 30 35 40 Tablica 1 Próba stosowania przed wzejsciem Substancja czynna Zwiazek o wzorze 4 (znany) Zwiazek o wzorze 5 Dawka substancji czynnej kg/ha 5 2,5 1,25 5 2,5 1,25 Echino¬ chloa 3 2 1 5 5 5 Cheno¬ podium 4 2—3 1 5 5 5 Stella- ria 4 2 2 5 5 5 Galin- soga 4 3 2 5 5 5 Matri- caria 4 4 3 5 5 5 Sinapis 2—3 1 0 5 5 5 Owies 2—3 0 0 5 5 4—5 Bawelna 1 0 0 5 4—5 4 Pszenica 3 1 0 5 5 4—569564 Przyklad II. Próba dzialania po wzejsciu. Roz¬ puszczalnik: 5 czesci wagowych acetonu. Emulgator: 1 czesc wagowa eteru alkikarytopoUglikolowego. W celu otrzymania odpowiedniego preparatu miesza sie 1 czesc wagowa substancji czynnej z podana iloscia rozpuszczalnika, dodaje wymieniona ilosc emulgatora i koncentrat rozciencza sie woda do zadanego stezenia.Rosliny próbne, które maja wysokosc 5—15 cm, opryskuje sie az do calkowitego zmoczenia za pomoca preparatu substancji czynnej. Po trzech tygodniach usta¬ la sie stopien uszkodzenia roslin i oznacza za pomoca skali liczb od 0 do 5, które posiadaja nastepujace zna¬ czenie: 10 0 — brak dzialania, 1 — pojedyncze, lekkie plamy poparzen 2 — wyrazne uszkodzenie lisci, 3 — pojedyncze liscie i czesci lodyg calkowicie obu¬ marle, 4 — rosliny czesciowo zniszczone, 5 — rosliny calkowicie obumarle.Substancje czynne, stosowane stezenia substancji czyn¬ nych i wyniki zamieszczono w nastepujacej tablicy: Tablica 2 Próba stosowania po wzejsciu Substancja czynna Zwiazek o wzorze 4 (znany) Zwiazek o wzorze 5 Dawka substancji czynnej kg/ha 2,5 1,25 0,6 2,5 1,25 0,6 Echi- no- chloa 3 1 0 5 5 5 Che- nopo- dium 4—5 4 2 5 5 5 Sina- pis 4—5 4 3 5 5 5 Galin- soga 4—5 3 2 5 5 5 Stella- ria 3 2 1 5 5 4 Matri- caria — — 5 5 5 Dau- cus 1 0 0 5 5 5 Owies 1 0 0 5 4 3 Ba¬ welna 2 0 0 2 1 0 Psze¬ nica 1—2 0 0 4 3 2 Nastepujace przyklady wyjasniaja sposób wytwarzania substancji czynnej srodka wedlug wynalazku.Przyklad III. Otrzymywanie zwiazku o wzorze 6.Do 30 g (0,127 mola) l-metylo-3<2'-metylosulfonylo- l,3,4-tiadiazohlo-5')-mocznika, zawieszonego w 200 ml suchego toluenu, wkrapla sie 16, 3 g (0,127 mola) chlorku szczawiowego. Nastepnie mieszanine reakcyjna ogrzewa sie pod chlodnica zwrotna w ciagu 6 godzin.Po ochlodzeniu odsacza sie pod próznia i rozpuszcza w etanolu, a nastepnie wytraca. Pochodna kwasu pa- rabanowego topi sie w temperaturze 254°C.W sposób analogiczny do wyzej podanego mozna otrzymac wymienione ponizej pochodne kwasu paraba- nowego zgodne z ogólnym wzorem 1.R' Temperatura topnienia CF3 CH3S (CH3)2CH CH3 CH3 CH3 253°—254°C 166°C 163°C Przyklad IV. Otrzymywanie zwiazku o wzorze 7.Do 6,8 g (0,03 mola) l-metylo-3-(2'-trójfluorometylo- -l,3,4-tiiadiazolilo-5')-mocznika, zawieszonego w 150 ml chlorobenzenu, wkrapla sie 4 g (0,03 mola) chlorku chlorokarbonylosulfonowego. Nastepnie mieszanine re¬ akcyjna utrzymuje sie w temperaturze 70°—80°C w ciagu 3 godzin.Po zatezeniu pod próznia rozpuszcza sie oleista po¬ zostalosc w mieszaninie benzenu i eteru naftowego (1:3) i powtórnie wytraca. Otrzymany 4-metylo-2^(2'- Jtrójfluorometylo- l^^iadiazolilo-S')- 1,2,4-tiadiazolilo- 35 40 45 50 55 60 dynodion-3,5 topi sie w temperaturze 119°—120°C. Sto¬ sowany jako zwiazek wyjsciowy l-metylo-3-(2'-trójfluo- rometylo-l,3,4-tiadiazolilo-5')-mocznik mozna otrzymac w nastepujacy znany sposób.Do 16,9 g (0,1 mola) 5-trójfluorometylo-2-amino-l,3, 4-tiadiazolu w 100 ml czterowodorofuranu wkrapla sie, mieszajac 5,7 g (0,1 mola) izocyjanianu metylowego w temperaturze 20°C. Po przeminieciu efektu cieplnego miesza sie w ciagu 2 godzin w temperaturze 50°C, na¬ stepnie odpedza sie rozpuszczalnik pod próznia. Po przekrystalizowaniu stalej pozostalosci z alkoholu otrzymuje sie N-trójfluorometylo- 1,3,4-tiadiazolilo-N'- metylomocznik pod postacia krysztalów o temperatu¬ rze topnienia 186°C. PL PL