Pierwszenstwo: Opublikowano: 18. II. 1966 50526 KI. 4*H7-337trr MKP UKD *¦,&/!<, '% B 23 b Wspóltwórcy wynalazku: inz. Mikolaj Kujawiak, mgr inz. Zenon Lakomy Wlasciciel patentu: Zaklady Przemyslu Metalowego H. Cegielski Przed¬ siebiorstwo Panstwowe, Poznan (Polska) Nóz przecinak z mechanicznym mocowaniem ostrza Przedmiotem wynalazku jest nóz przecinak wy¬ posazony w urzadzenie do mechanicznego moco¬ wania ostrza, przy czym ostrze moze byc wykonane zarówno ze stali szybkotnacej jak i z twardych spieków lub innych materialów, odpornych na zu¬ zywanie sie.Wedlug dotychczasowego stanu techniki znane sa noze zawierajace wymienna wkladke nozowa z twardo1 lutowana plytka ze spieku, np. tego ro¬ dzaju, jak opisane w polskim patencie Nr 39742.Znane sa nastepnie noze oprawkowe dla ostrzy wykonanych z twardych spieków i mocowanych bez lutowania za pomoca klinowatego elementu zaciskajacego. Noze takie sa objete polskim pa¬ tentem Nr 40769. Znane sa dalej oprawki nozo¬ we przystosowane do szybkiej wymiany wielo- krawedziowych ostrzy z twardych spieków.Te znane konstrukcje i rozwiazania o duzym stopniu doskonalosci nie znalazly zastosowania w nozach przecinakach, gdyz mala szerokosc ostrzy tych nozy wyklucza pomieszczenie znanych urza¬ dzen do mechanicznego mocowania. Dlatego tez noze przecinaki w przodujacych fabrykach narze¬ dziowych swiata sa wykonane w dwóch tradycyj¬ nych odmianach — ze zgrzewna czescia robocza ze stali szybkotnacej lub z nalutowanymi plytka¬ mi z twardych spieków.Te znane konstrukcje przecinaków posiadaja szereg wad gdyz wymagaja ostrzenia trzech lub czterech plaszczyzn. Jest to operacja pracochlonna, powodujaca w warunkach warsztatowych nieko¬ rzystne zmiany geometrii ostrza. Ostrzenie zmniej¬ sza dlugosc czesci wcinajacej ostrza, ograniczajac glebokosc obróbki i powodujac szybkie zuzycie 5 noza. W zlomowanych nozach wyposazonych w czesc robocza ze stali szybkotnacej ulega zni¬ szczeniu cenna stal stopowa. Natomiast przecinaki z nalutowanymi ostrzami ze spieków posiadaja ta wade, ze operacja ich lutowania nie jest w pelni 10 opanowana. Drobne niedokladnosci i naprezenia powstajace przy lutowaniu powoduja pekanie lub odrywanie sie plytek.Wynalazek ma na celu unikniecie tych wad przez wykonanie noza przecinaka z wymiennymi ostrza- 15 mi ze stali szybkotnacej lub twardych spieków, z szybkim mechanicznym mocowaniem tych ostrzy, przy zmniejszeniu szerokosci ostrzy w stosunku do normy ISO, a przy zwiekszeniu dlugosci czesci wcinajacej. 20 Istota wynalazku polega na wykonaniu oprawki nozowej o wymiarach znormalizowanych, która na koncu posiada podluzne odsadzenie prawe lub lewe. W odsadzeniu tym jest wykonany' podluzny rowek ksztaltowy, otwarty od góry, do którego 25 wklada sie wymienne ostrze. Na koncu oprawki nozowej jest umieszczony element mocujacy ostrze przez docisniecie od góry. W przedniej czesci od¬ sadzenia znajduje sie wystep podpierajacy czesc wcinajaca wymiennego ostrza a w tylnej czesci 30 sruba regulacyjna. 5052650526 3 4 Dalsze cechy znamienne i zalety wynalazku sa dokladniej przedstawione w przykladzie wykona¬ nia uwidocznionym na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia widok z boku oprawki z umocowanym wymiennym ostrzem, fig. 2 — widok z góry opraw¬ ki wedlug fig. 1, fig. 3 — widok tej oprawki od przodu, fig. 4 — przekrój A—A oprawki wedlug fig. 1, a fig. & do 7 — wymienne ostrze w trzech rzutach.Oprawka nozowa 1 o wymiarach znormalizowa¬ nych posiada na koncu wydluzone odsadzenie bocz¬ ne, które od konca oprawki iku przodowi jest uksztaltowane w postaci waskiego zebra, stano¬ wiacego wsparcie czesci wcinajacej ostrza. W od¬ sadzeniu jest wykonany rowek profilowy, otwarty ku górze najdogodniej o ksztalcie odwróconego trapezu równoramiennego. W, rowku tym jest umieszczone wymienne ostrze 2, przesuwne i wspar¬ te od tylu sruba regulacyjna 3. Ostrze 2 jest do¬ cisniete z góry przyciskiem 4, mocowanym najdo¬ godniej za pomoca wkretu z gniazdem szesciokat¬ nym 5. Przycisk 4 jest wyposazony w wystep 6, wchodzacy w otwór oprawki 1, a zabezpieczajacy przycisk 4 od obracania sie w momencie odkre¬ cenia wkretu 5. Oprawka 1 wraz z odsadzeniem bocznym posiada w przedniej czesci na calej sze¬ rokosci wystep biegnacy ku dolowi.Tylna plaszczyzna tego wystepu jest dokladnie prostopadla do osi oprawki. Dzieki takiej kon¬ strukcji uzyskuje sie pewnosc, ze po przylozeniu plaszczyzny wystepu do imaka nozowego ostrze jest ustawione dokladnie prostopadle do przecina¬ nego przedmiotu. Skraca to czas ustawiania noza i zwieksza gladkosc powstalej w czasie przecina¬ nia powierzchni. Osiaga sie przy tym ta dodat¬ kowa korzysc, ze narzedzie staje sie bardziej sztyw¬ ne. W dalszym rozwinieciu istoty wynalazku czesc przednia odsadzenia, stanowiaca wsparcie czesci wcinajacej ostrza ma na calej wysokosci jednako¬ wa grubosc, co jeszcze bardziej zwieksza sztywnosc narzedzia w porównaniu ze znanymi przecinaka¬ mi, w których ta grubosc musi malec ku dolowi.Wedlug dalszej cechy wynalazku wymienna wkladka 2 otrzymuje nowa korzystna geometrie ostrza. Plaszczyzny boczne 7 i 8 posiadaja pewna zbieznosc ku dolowi, natomiast nie posiadaja zbiez¬ nosci ku tylowi narzedzia. Pomocnicze katy przy¬ stawienia uzyskuje sie jedynie dzieki temu, ze plaszczyzna 9 jest pochylona wzgledem podsta¬ wy 10 wkladki. Konstrukcja ta daje szereg róznych korzysci. Wkladka, umieszczona w rowku o do¬ wolnym pochyleniu moze otrzymac rózne katy geometrii ostrza, przy czym katy te pomimo ostrze¬ nia pozostana bez zmian, gdyz ostrzeniu podlega jedynie glówna powierzchnia przylozenia 11.W miare ostrzenia Wkladke przesuwa sie coraz dalej ku przodowi, dzieki czemu dlugosc czesci wcinajacej ostrza pozostaje bez zmian.Brak zbieznosci ku tylowi plaszczyzn 7 i 8 za¬ pewnia dobre przyleganie wkladki do rowka po¬ mimo jej stopniowego wysuwania ku przodowi.Ksztalt rowka w odsadzeniu, ksztalt przycisku 4 oraz pochylenie ku tylowi plaszczyzny 9 powoduja, ze zwiekszenie sil skrawania zwieksza sztywnosc "polaczenia wkladki 2 z oprawka 1.Jedna oprawka nozowa wedlug wynalazku po¬ siada zywotnosc, umozliwiajaca wielokrotne wy¬ miany ostrzy. Równoczesnie zas jedno ostrze moze byc uzyte do oprawek lewych, prawych i* srodko¬ wych i o róznym przekroju trzonków.Nóz przecinak wedlug wynalazku daje oszczed¬ nosc materialów takich jak stal szybkotnaca, twarde spieki i stal konstrukcyjna, zmniejsza czasy pomocnicze obróbki na zakladanie i ostrzenie na¬ rzedzia, umozliwia zwiekszenie parametrów skra¬ wania przy przecinaniu, daje oszczednosc materia¬ lów przecinanych i poprawia jakosc uzyskanej po¬ wierzchni. PL