Wielokrotnie juz opracowywano spo¬ soby wytwarzania trwalego nadweglanu potasowGOwegO' z duza wydajnoscia. Jed¬ nak [propozycje te nie doprowadzily do calkowicie zadowalajacych wyników.Wedlug jednej ze starszych propozycji nadweglan sodu o wzorze 2Na2COz . 3H2O2 wytwarzano przez dzialanie nadtlenkiem wodoru na weglan sodu w roztworze wod¬ nym, przy czym na 2 mole weglanu sodu stosowano nie mniej niz 3 mole nadtlenku wodoru. Sposób ten przeprowadzano np. tak, ze sode amoniakowa (98%-owa) wpro¬ wadzano przy równoczesnym mieszaniu i utrzymywaniu temperatury na poziomie okolo 0° C do roztworu nadtlenku wodoru, odsysano utworzony nadweglan oraz lug pokrystalizacyjny, zawierajacy nie prze- reagowany nadtlenek wodoru, który stoso¬ wano do nastepnego zaszczepiania. Propo¬ nowano nastepnie opisany uprzednio spo¬ sób przeprowadzac tak, aby otrzymywany nadtlenek wodoru wytwarzac calkowicie lub czesciowo w roztworze wodnym przy pomocy wymiany, np. przez wprowadzanie do 10%-owego roztworu nadtlenku wodo¬ ru przy równoczesnym mieszaniu najpierw kwasnego weglanu sodu, a potem nadtlen¬ ku sodu w temperaturze okolo 0° C. Przy przeprowadzaniu tego sposobu uzyskano wydajnosci tlenil, wahajace sie w granicach miedzy 65 a 75%. Wyzyskujac lug pokryjstalizacyjny w obiegu kolowym mozna wprawdzie nieco zwiekszyc wydajnosc, np. do okolo 80%, jednak nie uzyskuje sie zad¬ nych korzysci, jezeli chodzi o zwiekszenie stalosci produktów.Wedlug innego znanego sposobu nad¬ weglan potasowcowy powinien byc wytwa¬ rzany przez wprowadzanie sody krystalicz¬ nej do okolo 10%-owego roztworu nadtlen¬ ku wodoru i przez dodawanie srodka wysa- lajacego, np. soli kuchennej, i to w takiej ilosci, aby powstawal roztwór, zawierajacy 10% lub 20% soli kuchennej, a nadweglan zostal otrzymany ze zwiekszona wydajno¬ scia. Sposób ten przy najbardziej uwaznym przeprowadzaniu go w laboratorium daje w* najlepszym razie okolo 90%-owa wydaj¬ nosc tlenu. Przy pracy na skale przemyslo¬ wa mozna osiagnac tylko wydajnosci tlenu wynoszace okolo 83— 87%.Zadaniem wynalazku jest wytwarzanie nadweglanu potasowcowego z nadtlenku wodoru, nadtlenku potasowcowego i kwas¬ nego weglanu potasowcowego w roztworze, zawierajacym sól kuchenna, przy czym lug macierzysty, zawierajacy sól kuchenna, jest prowadzony w obiegu kolowym.Próby, przy których lugi pokrystaliza- cyjne, zawierajace sól kuchenna i pocho¬ dzace z wczesniejszych zaszczepien, zada¬ wano stezonym roztworem nadtlenku wo¬ doru i do otrzymanego w ten sposób roz¬ tworu nadtlenku wodoru, zawierajacego srodki ustalajace, jak np. krzemian magne¬ zu, wprowadzano odpowiednie ilosci nad¬ tlenku potasowcowego i kwasnego weglanu potasowcowego w niskich temperaturach, wykazaly, ze ten sposób pracy nie daje sie przeprowadzic skutecznie, gdyz wydziela¬ jacy sie nadweglan osiada w postaci nad¬ zwyczaj drobnoziarnistej, a nawet w posta¬ ci szlamu, wskutek czego powstaje papko- waty osad o bardzo duzej objetosci, który utrudnia wprowadzanie i rozpuszczanie dalszej ilosci kwasnego weglanu i nadtlen¬ ku oraz daje powód do znacznych strat czynnego tlenu, gdyz czastki nadtlenku po¬ zostaja poczatkowo na papce oraz silnie rozgrzewaja sie.Wiadomo, ze juz przy wprowadzaniu kwasnego weglanu i nadtlenku do wolnych od soli kuchennej roztworów nadtlenku wo¬ doru wytworzony nadweglan powstaje w postaci nadzwyczaj drobnoziarnistej, a na¬ wet szlamowej. Jak okazalo sie, trudnosc ta jeszcze bardziej sie zwieksza przy prze¬ prowadzaniu sposobu w roztworze, zawie¬ rajacym sól kuchenna wzglednie bogatym w sól kuchenna.Trudnosci te udalo sie obecnie usunac dzieki temu, ze sposób przeprowadza sie w obecnosci stalego nadweglanu dzialajacego jako sól zaszczepiajaca. Przy zachowaniu tego warunku udaje sie wydzielac nowowy¬ tworzony nadweglan w postaci wiekszych, latwiej osadzajacych sie krysztalów oraz wprowadzac bez zaklócenia kwasny weglan i nadtlenek do zbiornika reakcyjnego.Nastepnie okazalo sie praktycznie ko¬ rzystnym wprowadzac stopniowo, ale rów¬ noczesnie nadtlenek i kwasny weglan do zbiornika reakcyjnego w przeciwienstwie do wspomnianego na poczatku znanego spo¬ sobu, przy którym najpierw wprowadzano kwasny weglan sodu, a potem nadtlenek sodu. Postepowanie to sprzyja równiez tworzeniu sie wiekszych, latwiej osadzaja¬ cych sie krysztalów nadweglanu, a wprowa¬ dzanie odbywa sie bez zaklócen. Wreszcie okazalo sie korzystnym doprowadzac utwo¬ rzony nadweglan potasowcowy do daleko idacego wydzielania sie przez równoczesne lub dodatkowe wprowadzanie stalej soli kuchennej.Przy wykonywaniu wynalazku postepu¬ je sie np. tak, ze lug macierzysty, bogaty w sól kuchenna i pochodzacy z wczesniejsze¬ go zaszczepiania, doprowadza sie przez do¬ danie stezonego roztworu nadtlenku wodo¬ ru do odpowiedniego stezenia jeszcze przed dodawaniem lub przy rozpoczeciu dodawa¬ nia nadweglanu i nadtlenku petasowcówe- — 2 —go, po czym wprowadza sie stopniowo do roztworu staly nadweglan i nastepnie nad¬ weglan i nadtlenek potasowcowy w stalej postaci. Moze to byc dokonywane np. w ten sposób, ze stalych substancji dodaje sie ewentualnie równoczesnie w malych ilo¬ sciach, np. przez rozpraszanie, lub w spo¬ sób ciagly, wprowadzajac je np. ciaglym strumieniem do roztworu. Przez zastoso¬ wanie odpowiednich srodków, np, dobrego mieszania, nalezy postarac sie o równo¬ mierny rozdzial w cieczy. Sposób przepro¬ wadza sie w niskich temperaturach. Nie jest jednak rzecza konieczna pracowac w temperaturach okolo 0° C tak, jak przy zna¬ nym sposobie wytwarzania nadweglanu; mozna pracowac np. w temperaturach oko¬ lo 6 — 8° C oraz pozwolic temperaturze wzrosnac do okolo 10° C bez obawy powsta¬ nia wskutek tego zaklócen. Dodawanie sta¬ lej soli kuchennej, która nasycona jest wo¬ da wprowadzana razem z roztworem nad¬ tlenku wodoru, moze odbywac sie równo¬ czesnie z wprowadzaniem stalych czynni¬ ków reakcji lub pod koniec dodawania lub równiez po dodaniu ich. Wymiane korzyst¬ nie jest przeprowadzac w obecnosci zna¬ nych srodków ustalajacych, jak np. krze¬ mianu magnezu. Srodek ustalajacy wciela sie korzystnie do lugu macierzystego, po¬ chodzacego z wczesniejszego zaszczepienia, przed dodaniem stezonego roztworu nad¬ tlenku wodoru.Przyklad I. Do 650 1 lugu macierzyste¬ go, zawierajacego sól kuchenna, dodaje sie 0,6 kg krzemianu magnezu, zamienionego na zawiesine w 20 1 wody, po czym do roz¬ tworu, ochlodzonego do temperatury 6 — 8° C, wprowadza sie 10 kg nadweglanu so¬ du. Nastepnie dodaje sie 100 1 nadtlenku wodoru o stezeniu wynoszacym 40% obje¬ tosciowych i dobrze mieszajac wpuszcza sie powoli 46 kg nadtlenku sodu i 110 kg kwas¬ nego weglanu. Przez ochladzanie utrzymu¬ je sie temperature na wysokosci wynosza¬ cej okolo 6 — 8° C. Pod koniec procesu do¬ daje sie okolo 25 kg soli kuchennej, np. tak, ze mniej wiecej 20 kg dodaje sie rów¬ noczesnie z dodatkiem nadtlenku sodu i kwasnego weglanu, a pozostale 5 kg soli kuchennej dodaje sie pod koniec wprowa¬ dzania stalych skladników reakcji w ciagu 5 minut. Takzei wprowadzanie soli kuchen¬ nej uskutecznia sie celowo w malych ilo¬ sciach, sposobem ciaglym lub okresowo. Na¬ stepnie miesza sie dalej w ciagu mniej wie¬ cej 1/2 godziny w temperaturze 8° C, po czym staly nadweglan oddziela sie od lugu macierzystego. Uzyskana sól odwirowuje sie na sucho. Otrzymuje sie od 215 do 220 kg soli z 12,3% tlenu, co odpowiada wydaj¬ nosci tlenu, wynoszacej mniej wiecej 94 — 96%. Lug pokrystalizacyjny, oddzielony od soli, stosuje sie do nowego zaszczepiania.Przyklad II. Do 650 1 lugu macierzy¬ stego, zawierajacego sól kuchenna i pocho¬ dzacego z wczesniejszego zaszczepiania, dodaje sie 100 1 roztworu nadtlenku wodo¬ ru (40%-owego), okolo 20 1 zawiesiny krze¬ mianu magnezu jako srodka ustalajacego i 10 kg stalego nadweglanu. Do tego roz¬ tworu dodaje sie w ciagu okolo 50 — 55 mi¬ nut 46 kg stalego nadtlenku sodu i 110 kg stalego kwasnego weglanu stopniowo, badz w sposób ciagly, badz malymi porcjami.Dodawanie kwasnego weglanu i nadtlenku moze byc uskuteczniane na przemian maly¬ mi porcjami lub np. tak, ze nadtlenek wpro-t wadza sie w sposób ciagly, a kwasny we¬ glan —i malymi porcjami. Dodawanie prze-; prowadza sie przy mieszaniu, przy czyni nalezy zwrócic uwage na to, aby tempera¬ tura nie wzrosla zasadniczo ponad 10° C.Oprócz tego wprowadza sie do roztwo¬ ru 25 kg soli kuchennej badz równoczesnie z dodatkiem kwasnego weglanu i nadwegla¬ nu, badz pod koniec lub równiez po zakon¬ czeniu tego dodawania. Mniej wiecej po 10 minutach po zakonczeniu wprowadzania substancji stalych mieszanine reakcyjna wprowadza sie do wirówki. Otrzymuje sie okolo 218 kg mokrej soli z 12,2% O, od-. — 3 —powiednio do wydajnosci O, wynoszacej 94 — 96%.Sposób niniejszy jest prosty w swym przeprowadzaniu, jest zupelnie pewny oraz daje duza wydajnosc nadweglanu potasow¬ cowego, wyrózniajacego sie szczególna sta¬ loscia. Przy ciaglym sposobie przeprowa¬ dzania procesu uzyskuje sie wydajnosci tlenu wynoszace 94 — 97%, a wiec wydaj¬ nosci, które znacznie przewyzszaja wydaj¬ nosci dajace sie uzyskac przy pomocy wspomnianych na wstepie sposobów zna¬ nych. W porównaniu z nadweglanem, wy¬ tworzonym sposobami znanymi, produkty, wytworzone wedlug wynalazku, odznaczaja sie znacznie wieksza trwaloscia. Szybkie próby (przy czym jednakowe ilosci porów¬ nywanych ze soba próbek rozpuszcza sie w jednakowych objetosciach wody oraz w zu¬ pelnie taki sam sposób ogrzewa sie do tem¬ peratury 60° C) wykazaly np., ze straty tle¬ nu próbek wedlug wynalazku wyniosly tyl¬ ko 43 strat tlenu próbek, które zostaly wy¬ tworzone wedlug znanego sposobu, wspom¬ nianego we wstepie na drugim miejscu. PL