Wynalazek niniejszy dotyczy urzadze¬ nia, umieszczonego na oszewce koszuli i na kolnierzyku, miekkim lub sztywnym, dzie¬ ki któremu kolnierzyk trzyma sie oszewki koszuli bez uzycia spinki, zakladanej do¬ tychczas ztylu w celu laczenia kolnierzyka z oszewka koszuli.Oszewka, czyli kolnierzyk koszuli we¬ dlug wynalazku jest zaopatrzona w ela¬ styczny lub niescisliwy wystep w postaci zeberka, wystajacy z zewnetrznej strony powierzchni oszewki i biegnacy dokola tej oszewki lub tylko jej czesci, przyczem kol¬ nierzyk jest równiez zaopatrzony w wy¬ step w postaci zeberka, wystajacy na we¬ wnetrznej jego powierzchni w miejscu ni- .zej polozonem od wystepu oszewki, gdy kolnierzyk jest zapiety na koszuli.Kolnierzyk, prawidlowo osadzony na oszewce, posiada zawsze daznosc do prze¬ suwania sie wgóre, a nie wdól. Zaczepienie sie wzajemne o siebie dwóch wspomnia¬ nych wystepów zapobiega przesuwaniu sie kolnierzyka do góry.Wystepy te sa wykonane calkowicie lub czesciowo z gumy lub innego elastycznego materjalu o podobnych wlasnosciach w po¬ staci paska lub w postaci niescisliwej tu¬ lejki lub sznurka, najlepiej umieszczonego w odpowiedniej oslonie lub pochewce z plótna lub podobnej tkaniny.Urzadzenie wedlug wynalazku przed-stawiono dla przykladu aa rysunku, na któ¬ rym fig. 1 przedstawia w perspektywie ko¬ szule" z wystepem dokola jej oszewki; fig, 2 — widok wewnetrznej strony kolnierzy¬ ka, zaopatrzonego w wystep wedlug wy¬ nalazku; fig. 3 — oszewke koszuli z umie¬ szczonym na niej wystepem w widoku zty- lu; fig. 4 — widok wewnetrznej powierzch¬ ni kolnierzyka z wystepem przerywanym; fig. 5 — 9 przedstawiaja w perspektywie pionowe przekroje poprzeczne kolnierzyka i oszewki, umieszczone wzgledem siebie tak, jak sie znajduja po zapieciu kolnierzy¬ ka na oszewce koszuli, przyczem wystepy uwidoczniono równiez w przekroju po¬ przecznym. Figury te przedstawiaja piec przekrojów poprzecznych wystepowi oi roz¬ maitych ksztaltach, zachodzacych za sie¬ bie. Fig. 10 przedstawia w powiekszeniu widok boczny odmiany postaci wystepu i czesci pochewki, w której jest on umie¬ szczony; fig. 11 — pionowy przekrój po¬ przeczny wzdluz linji 11 — 11 na fig, 10; fig. 12 — widok, podobny do fj& 11, przed¬ stawiajacy przekrój odmiennie wykonane¬ go wystepu, fig. 13 — przekrój wystepu, zaopatrzonego wewnatrz w twardy rdzen; fig. 14 i 15 przedstawiaja odpowiednio rzut poziomy i widok boczny ukosnie scietego konca gumowej tulejki lub sznurka.Jak widac, zwlaszcza na fig. 1, 2 i 3, wystep, znajdujacy sie na oszewce b i o- znaczony ogólnie litera a, jest utworzony z gumowej, kauczukowej lub inne} ela¬ stycznej tulejki lub sznurka c, umieszczo¬ nego w odpowiedniej oslonie lub pochew¬ ce d z plótna lub podobnej tkaniny, jak uwidoczniono wyrazniej na fig. 5, przy¬ czem pochewka ta moze byc wykonana z materjalu rozciagliwego.Pochewka d jest przymocowana do oszewki przez przyszycie w miejscu e; w podobny sposób przymocowana jest po¬ chewka h do kolnierzyka /, tworzac po¬ dobny wystep a\ utworzony z podobnej gmmowej lub ino&l elastycznej tulejki lub sznurka g, równiez umieszczonego w po¬ chewce z plótna lub innej tkaniny h, tak samo przymocowanej np. przez przyszycie w miejscu k.Wystepy, umieszczone w pochewce lub bez niej, sa tak przyszyte, ze otrzymuje sie trwale ich dzialanie zaczepienia, przy¬ czem jednak krawedzie tych wystepów posiadaja pewna swobode ruchów tak, ze moga one nieco zmieniac wzajemne polo¬ zenie.Kolnierzyk, przedstawiony na rysunku dla przykladu, jest typu podwójnego, wy¬ kladanego. Najlepiej jest, jezeli wystep a1, przymocowany do kolnierzyka, jest mniej¬ szy od wystepu a, przymocowanego do oszewki koszuli. Srednica wystepu na oszewce moze wynosic np. 3,0 mm, pod¬ czas gdy srednica wystepu na kolnierzy¬ ku — 2,3 mm. W teru sposób, jak! widac na fig. 5, wystep kolnierzyka moze dobrze zachodzic pod wystep oszewki, poniewaz moze on sie zakladac pod zagiecie wyste¬ pu, zachodzac ku jego tylowi do oszewki.W ten sposób otrzymuje sie trwale i pew¬ ne osadzenie kolnierzyka, który nigdy nie moze sie obluznic, przyczem to dzialanie przytrzymujace zostaje zapewnione dodat¬ kowo przez zagiecie kolowe kolnierzyka, gdy zalozony on zostaje dokola oszewki.Gumowy sznurek lub tulejke kazdego z wystepów najlepiej jest wykonac z czy¬ stej gumy „para" lub materjalu, posiada¬ jacego podobne wlasnosci o duzej ela¬ stycznosci na cisnienie w przekroju po¬ przecznym, jednoczesnie zas moze on po¬ siadac wlasnosci nieznacznego rozciaga¬ nia sie w kierunku podluznym lub na za¬ danie nawet znacznego wyciagania sie wzdluz.Tegorodzaju wystep nie wykazuje daz¬ nosci doi trwalego splaszczania sie wskutek prania, lecz zachowuje swa elastycznosc pomimo czestego prania i prasowania ko¬ szuli i kolnierzyka. Wystep taki mozna równie dobrze zastosowac do kolmarzy- - 2 —ków i oszewek bez wzgladu na to, czy sa one miekkie, czy sztywne, pojedyncze, czy podwójne.Wystep^ jak i zawarty w nim rdzen po¬ siadaja zwykle okragly przekrój poprzecz¬ ny. Mozna jednak zastosowac równiez i inne ksztalty przekrojów poprzecznych.Tak wiec wedlug fig. 6 elastyczne sznur¬ ki / i m posiadaja prawie prostokatny przekrój, lecz dwa wzajemnie zaczepiaja¬ ce za siebie boki n sa sciete ukosnie, wsku¬ tek czego obie czesci moga lepiej zacze¬ piac sie wzajemnie.Fig. 7 przedstawia dwa elastyczne wy¬ stepy o i p o prostokatnym przekroju po¬ przecznym.Fig. 8 przedstawia dwa elastyczne wy¬ stepy q i r o przekroju okraglym, podczas gdy fig. 9 przedstawia elastyczne wystepy s i /, posiadajace ksztalt katowników, wza¬ jemnie za siebie zachodzacych.Jakkolwiek przedstawione przekroje poprzeczne obydwóch wystepów sa takie same na kolnierzyku i na oszewce, to jed¬ nak przekrój wystepu kolnierzyka i wy¬ stepu oszewki moga sie róznic.Opisany wystep jest w kazdym przy¬ padku pelny lub wydrazony. Moze on byc jednak zmieniony o tyle, ze moze byc wy¬ konany z pewnej liczby cienkich elastycz¬ nych nitek z gumy lub z materjalu o po¬ dobnych wlasnosciach, jak to przedsta¬ wiono np. w przekroju poprzecznym na fig. U.Nitki v sa zwiniete, splecione, skreco¬ ne lub zlozone razem, tworzac doskonaly sznurek, najlepiej; zas ulozyc je lub splesc dokola rdzenia w, utworzonego np. ze szpagatu lub odpowiedniego niescisliwego twardego materjalu, a na tej wiazce nitek lub dokola niej jest umieszczona pochew¬ ka z plótna, bawelny, jedwabili lub podob¬ nej tkaniny, obejmujaca wiazke nitek tak, aby przytrzymywala je w prawidlowem polozeniu.W celu ulatwienia przymocowania wy¬ konanego W ten sporób wystepu jego po¬ chewka] y jest przedluzona! w postaci kraj- ki lub obrebka z, przy pomocy którego po¬ chewka moze byc latwo przymocowana, np. przez przyszycie w miejscu 20 do kolnie¬ rzyka lub oszewki. Dzieki takiemu przy¬ mocowaniu pochewki, t. j. wzdluz jednego boku wystepu, posiada on pewna swobode ruchu, co zapewnia lepsze jego zaczepie¬ nie sie o drugi wystep.W innej odmianie, przedstawionej na fig. 12, nitki v sa ulozone dokola rdzenia w, lecz wewnatrz wzdluz wiazki nitek u- mieszczony jest niescisliwy sznurek 21, biegnacy równolegle do nitek, a calosc jest polaczona ze soba zewnetrzna oslona y z tkaniny, np. jedwabnej, bawelnianej i t. d. Jak widac na fig. 12, wystep posia¬ da nieco owalny ksztalt, przyczem moze on byc przymocowany do oszewki lub kol¬ nierzyka szeregiem sciegów 22, przecho¬ dzacych przez wystep, a na zadanie rów¬ niez przez niektóre nitki v miedzy rdze¬ niem w i sznurkiem 21.Na fig. 13 przedstawiono gumowy lub podobny sznurek 23 w ksztalcie rurki, odlany dokola stosunkowo twardego rdze¬ nia 24 lub nasuniety na rdzen na podo¬ bienstwo pochewki z odpowiedniego giet¬ kiego materjalu, który nie przeszkadza zginaniu sie kolnierzyka lub oszewki.Rdzen ten moze byc wykonany np. z ce¬ luloidu, metalu, bakielitu, ksylolitu lub in¬ nej odpowiedniej masy sztucznej. Wresz¬ cie nietylko rdzen, ale i caly wystep moze byc wykonany z tych stosunkowo twardych materjalów i (najkorzystniej) zawarty w pochewce z tkaniny.Przy stosowaniu sznurka z gumy lub elastycznej tulejki 23 otrzymuje sie te sa¬ ma elastycznosc wystepu, dzieki czemu sznurek nie skreca sie i nie odksztalca podczas prania lub uzywania.Nalezy zauwazyc, ze wystep, umocowa¬ ny na oszewce, jest umieszczony mniej wiecej na polowie jej wysokosci, a co sie — 3 —tyczy kolnierzyka, to wystep ten jest umo¬ cowany nieco blizej dolnej jego krawedzi.Te polozenia odbydwóch wystepów wzgle¬ dem siebie nie sa ograniczone do wskaza¬ nych miejsc i dopuszczalne jest inne ich rozmieszczenie, jakie w praktyce moze sie okazac pozadane.Azeby konce wystepów nie mogly wy¬ stawac, posiadaja one scisle, zaostrzone konce 25, 26 (fig. 14 i 15).Chociaz kazdy z opisanych dwóch wy¬ stepów tworzy (najkorzystniej) jedna ca¬ losc na calej dlugosci, to jednak moga one byc podzielone na dwa lub kilka od¬ cinków, stosownie do potrzeby. Naprzy- klad kolnierzyk, przedstawiony na fig. 4, posiada wystep, skladajacy sie z trzech poszczególnych czesci 27. Wystep na o- szewce moze równiez posiadac podobna przerywana postac, albo tez moze on byc ciagly, wreszcie wystep zamiast dlugosci, wskazanej na fig. 1, moze byc ograniczony do jednej czesci, dlugiej np. na, 5 cm.Kolnierzyk jest podatnie utrzymywa¬ ny w miejscu zarówno ztylu, jak i po jego bokach. Nadto, dzieki elastycznosci i nie¬ scisliwosci wystepu, pranie kolnierzyka lub oszewki nie powoduje zadnych zmian wla¬ snosci wystepów, jakid moglyby miec miej¬ sce, gdyby wystepy te byly calkowicie wy¬ konane z samej tkaniny.Gumowa lub innego rodzaju tulejka ela¬ styczna moze byc wykonana z mleka kau¬ czukowego, odpowiednio potraktowanego czynnikami koagulujacemi i wulkanizuja- cemi, dzieki czemu otrzymuje sie sznurek, który posiada duza elastycznosc i odpor¬ nosc na zuzycie.Jesli wystep jest utworzony z pewnej liczby nitek, jak to uwidoczniono na fig. 10, 11 i 12, wówczas nitki te równiez moga byc wykonane z mleka kauczukowego, od¬ powiednio potraktowanego, a kazda nitka moze byc pokryta jedwabiem, plótnem lub podobna tkanina lub tez moze byc po¬ zostawiona niepokryta. Nadto w razie po¬ trzeby wystepy moga byc, w celu umoco¬ wania ich, przyszyte nitka elastyczna.W razie zastosowania pochewki do sznurka w celu utworzenia wystepu moze byc ona rozciagliwa lub elastyczna i wyko¬ nana calkowicie lub czesciowo z nitek z gumy, mleka kauczukowego lub materjalu, posiadajacego podobne wlasnosci. Nitki te moga byc wszystkie uzyte jako osnowa i watek do utkania tkaniny na pochewke, albo czesciowo moga sluzyc za osnowe, a czesciowo za watek, albo tylko sluzyc za watek lub tylko za osnowe. Nitki te moga byc pokryte plótnem, bawelna lub podob¬ na tkanina, Poza tern, wystep moze byc wykonany przez specjalne przetkanie tkaniny we¬ wnetrznej czesci kolnierzyka lub oszewki koszuli, t. j. tam, gdzie ma sie znajdowac wystep, mozna przetkac pewna liczbe ni¬ tek gumowych, przez co w zadanem miej¬ scu tworzy sie zgrubienie, które moze na¬ stepnie sluzyc za wystep, tak ze zamiast przymocowywaniaJ wystepów oddzielnie do kolnierzyka lub oszewki, mozna wykonac je jako czesc tkaniny, z której wykonany jest kolnierzyk lub oszewka.Wystep moze jednak nie byc przymo¬ cowany na stale do kolnierzyka lub oszew¬ ki i moze byc przymocowany odlaczalnie.W tym celu moze on byc przymocowywa¬ ny do kolnierzyka lub oszewki np. tasiem¬ kami lub petelkami.Na zadanie wystep moze byc umie¬ szczony miedzy warstwami tkaniny, z któ¬ rej utworzony jest kolnierzyk lub o- szewka, Dzieki urzadzeniu wedlug wynalazku kolnierzyk moze byc elastycznie podtrzy¬ mywany dokola oszewki i tworzy jakgdy- by gietka elastyczna rame, trzymajaca o- szewke i kolnierzyk zdaleka od szyi i nie uciskajaca gardla. Nadto, poniewaz do przymocowywania kolnierzyka nie potrze¬ ba uzywac spinki ztylu, nietylko zapewnia sie noszacemu kolnierzyk wieksza swobo- — 4 —de ruchów szyi, lecz równiez osiaga sie wy¬ gode w zakladaniu kolnierzyka. PL