PL222877B1 - Pasza dla drobiu - Google Patents

Description

Opis wynalazku

Przedmiotem wynalazku jest pasza dla drobiu, stosowana w technologii żywności drobiu, zwłaszcza dla kur niosek.

Powstanie oraz rozwój nauki o składnikach i właściwościach funkcjonalnych (prozdrowotnych) produktów spożywczych (Roberfroid, 2000), jest aktualnym wyzwaniem dla producentów żywności zarówno pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego. Żywność przestaje być bowiem postrzegana tradycyjnie jako źródło energii i składników odżywczych niezbędnych w prawidłowym rozwoju i funkcjonowaniu organizmu. Przedmiotem zainteresowania wspomnianej nauki jest natomiast zdolność produktów spożywczych do pozytywnego oddziaływania na stan jego zdrowia. W tym kontekście warto zwrócić uwagę na współczesne metody modyfikowania składu surowców i produktów spożywczych pochodzenia zwierzęcego na drodze żywieniowej zgodnie ze współczesnymi zaleceniami żywieniowymi (Pisulewski, 2001; Franczyk-Żarów i in., 2008). Metody te są wyrazem nowego interdyscyplinarnego podejścia badawczego, łączącego w sobie zarówno wiedzę żywieniową, jak i technologiczną, szczególnie w odniesieniu do łańcucha podaży (ang. food supply chain) produktów pochodzenia zwierzęcego. Przedmiotowe metody pozwalają na uzyskanie produktów o pożądanej jakości, m.in. korzystnym składzie kwasów tłuszczowych, tj. obniżonym udziale kwasów tłuszczowych nasyconych i zwiększonym udziale kwasów jedno- i wielonienasyconych w tłuszczu mleka, mięsa i żółtku jaja kurzego. Metody te, pozwalają również na zwiększenie stabilności oksydacyjnej produktów zwierzęcych, m.in. tłuszczu mięsa wołowego i żółtka jaja kurzego, poprzez podawanie zwierzętom witaminy E. Omawiane metody pozwalają też na pożądane modyfikowanie składu mineralnego produktów zwierzęcych, m.in. zawartości jodu i selenu w mleku oraz jodu w jaju kurzym. Nie ulega zatem wątpliwości, że tak uzyskane produkty, zmodyfikowane na drodze żywieniowej, spełniają wszelkie kryteria żywności funkcjonalnej. Warto wreszcie wspomnieć, że prozdrowotne oddziaływanie zmodyfikowanych produktów zwierzęcych na organizm człowieka obserwowano w kilku współczesnych doświadczeniach podsumowanych przez wielu autorów m.in. Pisulewski 2001.

Najczęściej modyfikowanymi produktami są jaja, które należą do surowców powszechnie stosowanych w technologii kulinarnej. Sporządza się z nich wiele samodzielnych potraw o charakterze śniadaniowo-kolacyjnym i obiadowym. Jaja kurze charakteryzują się znaczną zawartością, pożądanymi proporcjami oraz wysoką strawnością i przyswajaInością składników odżywczych. Ponadto, nie należą one do produktów wysokoenergetycznych (wartość energetyczna jaja kurzego wynosi 139 kcal/100g części jadalnych, 100g białka to 49 kcal, a 100g żółtka 314 kcal). Na szczególną uwagę zasługuje wysoka wartość biologiczna białka, zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych (zwłaszcza 08:1 n-9 i 08:2 n-6). Jaja są również cennym źródłem witamin rozpuszczalnych w wodzie (np. witamin z grupy B) i tłuszczach (np. A i D) oraz składników mineralnych (m.in. żelaza i fosforu). Jaja stanowią składnik przeważającej ilości spożywanych potraw (zup, sosów, deserów, napojów, w tym alkoholowych). Mogą być łączone ze wszystkimi grupami surowców: mięsnymi, mlecznymi, warzywnymi, owocowymi i mącznymi. Tak powszechne zastosowanie jaj wynika z wysokiej wartości odżywczej (białko, składniki mineralne, witaminy) oraz wszechstronnych ich właściwości tj. walory dekoracyjne i smakowe oraz właściwości strukturotwórcze. Rola strukturotwórcza polega na spulchnianiu potraw (omlety, biszkopty itp.), zestalaniu (mięsne i warzywne masy mielone), zagęszczaniu (sosy) i emulgowaniu (majonezy i inne sosy zimne) (Campbell i in., 2005; Guilmineau i Kulozik, 2007; Kassis i in., 2010; Mleko i in. 2009; Rocculi i in., 2009). Wiele badan epidemiologicznych wskazuje, że spożywanie jednego jaja dziennie nie jest związana ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia chorób układu krążenia (Katz i in., 2005). Obecnie Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) nie wskazuje na potrzebę ograniczenia spożycia jaj przez osoby zdrowe.

Interesujące wydają się więc możliwości wzbogacania jaj w izomery sprzężonego kwasu linolowego (CLA), będące naturalnymi składnikami tłuszczu mleka i mięsa przeżuwaczy (Pisulewski, 2001; Patent CN1751601 (A)-2006-03-29, W09952382 (A1)-1999-10-21). Związki te wykazują bowiem udokumentowane oddziaływanie prozdrowotne, obserwowane przede wszystkim w badaniach na zwierzętach doświadczalnych; w mniejszym zakresie na ludziach. Podawanie CLA przeciwdziała m.in. rozwojowi otyłości, chorobom układu krążenia (miażdżycy naczyń), chronicznym stanom zapalnym i zmianom nowotworowym (Cook i Pariza, 1998; O'Shea i in., 1998; Kritchevsky, 2000; Roche i in., 2001). W dostępnej literaturze potwierdzono korzystne oddziaływanie jaj wzbogaconych w CLA. W badaniach własnych wykazano, że jaja wzbogacone na drodze żywieniowej w CLA stabilizują blaszkę miażdżycową u myszy modyfikowanych genetycznie ApoE/LDLr^-/- (Franczyk-Żarów i in.,

PL 222 877 B1

2008). Jednakże, w związku z tym, że wzbogacanie w CLA niekorzystnie wpływa na zmiany cech sensorycznych jaj, nie mogą one być rozpatrywane w kontekście żywności funkcjonalnej.

W ostatnich latach zwrócono uwagę na sprzężone trieny kwasu linolenowego (CLnA), związki, które są metabolizowane do CLA i tym samym oddziaływują prozdrowotnie na organizm żywy. W większości doświadczeń izomery CLnA podawano w formie olejów. W porównaniu z zakresem wiedzy nt. CLA, doniesienia wskazujące na aktywność biologiczną sprzężonych trienów kwasu linolenowego (CLnA) są nieliczne. W badaniach przeprowadzonych przez Lee i in., (2002) sprawdzano wpływ kwasu α-eleosterynowego (α-ESA; cis-9,trans-ll,trans-13, 18:3) na wzrost kur niosek rasy White Leghorn, produkcję jaj oraz profil kwasów tłuszczowych w tkankach i żółtkach jaj. Nioski żywiono dietami wzbogaconymi w olej tungowy w ilości 0,5 i 1,0% przez okres 6 tygodni. U kur niosek żywionych olejem tungowym masa ciała, spożycie paszy, produkcja jaj, masa jaj oraz żółtek pozostały bez zmian. Natomiast masa tkanki tłuszczowej uległa znacznemu obniżeniu, podczas gdy zawartość tłuszczu w żółtku nie uległa zmianie. Poziom trójglicerydów uległ obniżeniu w sercu i tkance tłuszczowej, również poziom kwasu linolenowego (08:3) obniżył się we wszystkich tkankach. Wykazano, że α-ESA nie został prawie wcale odłożony w tkankach i żółtkach jaj, natomiast sprzężone dieny kwasu linolowego (CLA) zostały wykryte we wszystkich tkankach oraz żółtkach jaj. Poziom CLA w tkankach istotnie wrastał wraz z ilością oleju tungowego w diecie. Wyniki przeprowadzonych doświadczeń sugerują, iż żywienie dietą z olejem tungowym wpływa na metabolizm lipidów u kur niosek poprzez modyfikację kompozycji kwasów tłuszczowych w tkankach i jajach (Lee i in., 2002).

Na tle przedstawionego stanu wiedzy, zasadniczym celem doświadczeń składających się na niniejszy wynalazek jest uzyskanie jaj wzbogaconych w CLnA oraz ich ocena pod kątem przydatności technologicznej (kulinarnej) (Biesiada-Drzazga i in 2009,, Kokoszyński D. i in 2007, Parpinello G.P. i in. 2006, Pikuła J. red. 1994, Szablewski T, i in 2009, Zin M., 2009).

Istotą rozwiązania według wynalazku jest pasza dla drobiu charakteryzująca się tym, że 1 kg paszy zawiera 0,01%-2,5% oleju z nasion granatu.

Wśród zalet zgłaszanego wynalazku należy wymienić fakt, iż uzyskane dzięki zgłaszanej paszy jaja posiadają istotnie statystycznie wyższy poziom sprzężonych trienów kwasu linolenowego (ClnA) i sprzężonych dienów kwasu linolowego (CLA). Twardość żółtek po ugotowaniu tych jaj nie zmienia się. Barwa żółtek jest ciemniejsza ze względu na większy udział barwy żółtej i czerwonej. Cechy sensoryczne jaj surowych i gotowanych nie ulegają zmianie.

Wynalazek ilustruje następujący przykład wykonania.

Doświadczenie żywieniowe przeprowadzone w Instytucie Zootechniki Państwowego Instytutu Badawczego w Krakowie - Stacja Doświadczalna w Aleksandrowiczach miało na celu uzyskanie jaj spożywczych o zwiększonej zawartości trienów kwasu linolenowego (CLnA). Źródłem CLnA (tj. kwasu punicynowego - cis-9, trans-11, cis-13-CLnA) był olej z nasion granatu.

Kury nioski zostały podzielone na grupy doświadczalne liczące po 12 kur, utrzymywanych po 2 szt. w klatce. Każda klatka traktowana była jako jedno powtórzenie. Kury, utrzymywane były w warunkach kontrolowanego mikroklimatu. Zastosowano żywienie w systemie ad libitum, przy kontrolowanym spożyciu paszy. Mieszanka bazowa była jednakowa we wszystkich grupach, różnice dotyczyły poziomu dodawanych olejów roślinnych. W skład mieszanki paszowej wchodziły śruta pszenna, śruta kukurydziana, śruta poekstrakcyjna sojowa, susz z traw, olej rzepakowy, olej z nasion granatu, olej słonecznikowy, kreda paszowa, fosforan dwuwapniowy, NaCI, premiks witaminowo-mineralny, DLmetionina, L-Lizyna, HCI. Olej z nasion granatu stanowił źródło sprzężonych trienów kwasu linolenowego (tj. kwasu punicynowego w ilości ok. 60%). Dodatek oleju z nasion granatu wynosił od 0 (w grupie kontrolnej - jaja standardowe) do 2,5% (jaja wzbogacone w CLnA). Taki poziom dodatku pozwolił na wzbogacenie paszy kur w sprzężone trieny kwasu linolenowego do 1,5%.

Korzystnym skutkiem wynalazku w odniesieniu do dotychczasowego stanu techniki jest wzbogacenie rynku jaj spożywczych w produkty funkcjonalne, tu: jaja wzbogacone w CLnA. Jaja te wykazują zwiększoną zawartość składników bioaktywnych (sprzężonych trienów kwasu linolenowego i sprzężonych dienów kwasu linolowego) o udowodnionym pozytywnym działaniu na organizm człowieka. Jednocześnie produkt ten, w przeciwieństwie do jaj wzbogaconych tylko w izomery CLA, charakteryzuje się niezmienionymi cechami sensorycznymi oraz przydatnością technologiczną (kulinarną).

Uzyskane w doświadczeniu żywieniowym jaja poddano ocenie właściwości fizykochemicznych (indeksu kształtu jaja; wyznaczenie jednostki Haugha; oznaczenie pH białka i żółtka jaja; wyznaczenie indeksu żółtka i białka; określenie procentowego udziału białka jaja, żółtka i skorupy; oznaczenie barwy żółtka z wykorzystaniem 15-stopniowej skali La Rocha, profil kwasów tłuszczowych żółtka) oraz ich

PL 222 877 B1 przydatności technologicznej (gotowanie jaj na twardo oraz ich ocena sensoryczna; wykonanie i ocena jakościowa pian; oznaczanie pojemności emulgującej treści jaj).

W opisie uzyskanych wyników przedstawiono wartości oznaczone w grupie kontrolnej (jaja) oraz otrzymującej najwyższy udział oleju z nasion granatu w paszy (jaja CLnA).

W wyniku przeprowadzonego doświadczenia wykazano, że dodatek oleju z nasion granatu jako źródła CLnA istotnie wpłynął na zwiększenie nieśności kur (tab. 1). Wraz ze wzrostem udziału oleju z nasion granatu w paszy istotnie zwiększała się średnia masa jaj oraz spożycie paszy przez nioski. Analizując wielkość spożycia paszy na 1 jajo stwierdzono, że 1,5% udział CLnA w diecie nie wpłynął istotnie na badany parametr w odniesieniu do grupy kontrolnej. Natomiast, zużycie paszy na 1 kg jaj było istotnie niższe w grupie żywionej mieszankę paszową z 1,5% udziałem trienów kwasu linolenowego.

T a b e l a 1. Wyniki produkcyjne kur nieśnych (27-39 tydzień życia)

Badany parametr	Grupa doświadczalna
Jaja standardowe	Jaja wzbogacone w CLnA
Nieśność (%)	86,5a	92,5b
Średnia masa jaja (g)	58,4a	62,3b
Spożycie paszy/szt./dzień (g)	107,4a	112,8b
Zużycie paszy na 1 jajo (g)	119,5	121,9
Zużycie paszy na 1 kg jaj (g)	2046a	1957b

Niezależnie od dodatku w mieszance paszowej oleju z nasion granatu otrzymane jaja charakteryzowały się zbliżonymi wartościami jednostek Haugha, pH białka oraz żółtka, a także procentowym udziałem skorupy i białka. Im wyższy był dodatek do paszy CLnA tym mniejszy był procentowy udział żółtka w jajach oraz ciemniejsze było jego zabarwienie.

Na podstawie wyników dotyczących profilu kwasów tłuszczowych w żółtku jaj z poszczególnych grup doświadczalnych wykazano, że dodatek do paszy dla kur niosek oleju z nasion granatu miał istotny wpływ na zwiększenie w żółtku nie tylko sprzężonych trienów kwasu linolenowego (CLnA), ale także sprzężonych dienów kwasu linolowego (CLA) (Tab. 2).

T a b e l a 2. Profil kwasów tłuszczowych żółtka jaj surowych

Kwasy tłuszczowe	jaja	jaja CLnA
1	2	3
10:0	0,00	0,01
12:0	0,01	0,01
14:0	0,34	0,39
14:1	0,04	0,05
15:0	0,05	0,06
16:0	21,70	24,77
16:1n-9	1,26	1,00
16:1n-7	1,92	2,23
17:0	0,20	0,19
17:1	0,11	0,11
18:0	6,27	7,12
18:1n-9	44,54	41,40
18:1n-7	2,31	2,34
18:2n-6	18,64	12,99

PL 222 877 B1

Ciąg dalszy tabeli 2

1	2	3
18:3n-6	0,12	0,09
18:3n-3	0,84	0,96
CLA*	0,06	3,61
20:0	0,02	0,03
20:1	0,20	0,31
20:2	0,11	0,07
20:3n-6	0,11	0,10
20:4n-6	0,70	0,55
CLnA*	0,01	1,06
20:5n-3	0,01	0,01
22:4n-6	0,07	0,06
22:5n-3	0,08	0,09
22:6n-3	0,25	0,36
ESFA	28,59	32,58
EMUFA	50,38	47,43
EPUFA	21,00	19,96

różnice istotne statystycznie

Analizując przydatność technologiczną jaj oceniono cechy fizyczne oraz sensoryczne (masa jaja, masa białka, masa żółtka, masa skorupy, pH białka, pH żółtka, barwa żółtka) jaj surowych oraz jaj gotowanych na twardo (tekstura żółtka), a także właściwości spulchniające (zdolności białka jaj do tworzenia piany i ocena jej jakości) oraz emulgujące (zdolność emulgująca) surowca. W wyniku przeprowadzonych analiz stwierdzono, że udział w paszy trienów kwasu linolenowego nie wpłynął istotnie na cechy sensoryczne jaj poddanych obróbce termicznej - gotowaniu. Także stabilność piany, procent gazu w pianie oraz jej gęstość nie różniły się istotnie statystycznie w zależności od sposobu żywienia kur. Pojemność emulgująca żółtek jaj pozyskanych od kur z grupy kontrolnej oraz grup żywionych paszą z 1,5% udziałem CLnA także nie różniła się istotnie.

Opisana metoda żywienia kur niosek może zostać wykorzystana do produkcji jaj o zwiększonym udziale trienów kwasu linolenowego (CLnA) oraz dienów kwasu linolowego (CLA) na skalę przemysłową, co pozwoli wzbogacić asortyment żywności funkcjonalnej o niezwykle cenny z żywieniowego punktu widzenia produkt.

Claims (1)

1. Zastrzeżenie patentowe

   Pasza dla drobiu składająca się ze śruty pszennej, śruty kukurydzianej, śruty poekstrakcyjnej sojowej, suszu z traw, olejów roślinnych, kredy paszowej, fosforanu dwu wapniowego, chlorku sodu, premiksu witaminowo-mineralnego, DL-metioniny, L- Lizyny, kwasu solnego, znamienna tym, że 1 kg paszy zawiera 0,01%-2,5% oleju z nasion granatu.