PL178625B1

PL178625B1 - Pochodne rapamycyny stabilizowane w pozycji C-22 pierścienia

Info

Publication number: PL178625B1
Application number: PL94312991A
Authority: PL
Inventors: Frances Ch. Nelson
Original assignee: American Home Prod
Priority date: 1993-08-10
Filing date: 1994-08-10
Publication date: 2000-05-31
Also published as: EP0713490A1; CN1132512A; HU9600298D0; ATE163420T1; ES2115255T3; DE69408678T2; NZ271822A; WO1995004738A1; CZ291205B6; DK0713490T3; EP0713490B1; HUT74675A; PL312991A1; KR100330799B1; GR3026586T3; DE69408678D1; BR9407236A; JPH09501436A; SG47977A1; US5387680A

Abstract

1 . Pochodne rapamycyny stabilizowane w pozycji C-22 pierscienia o wzorach w którym: R1 oznacza grupe alkilowa, R2 oznacza atom wodoru, grupe SiEt3 lub grupe CO(CH2)2N(CH3 )2 , R3 oznacza atom wodoru lub grupe SiEt3, a R4 oznacza atom wodoru lub jest nieobecny, albo jego farmaceutycznie dozwolona sól. PL PL PL PL PL PL PL

Description

Wynalazek niniejszy dotyczy pochodnych rapamycyny stabilizowanych w pozycji C-22 pierścienia, lub ich farmaceutycznie dozwolonych soli, użytecznych pod względem wywoływania immunosupresji i leczenia stanów związanych z odrzuceniem przeszczepu, reakcji gospodarza przeciw przeszczepowi, chorób autoimmunizacyjnych, chorób połączonych ze stanem zapalnym, guzów litych, zakażeń grzybiczych, białaczki z dojrzałymi komórkami T/chłoniaków i zaburzeń naczyniowych na tle hiperproliferacji.

Rapamycyna jest to makrocykliczny antybiotyk trienowy, wytwarzany przez Streptomyces hygroscopicus, o stwierdzonej aktywności przeciwgrzybiczej, zwłaszcza wobec Candida albicans, zarówno in vitro jak i in vivo [C. Vezina i in., J. Antibiot., 28. 721 (1975); S.N. Sehgal i in., J. Antibiot., 28. 727 (1975); H.A. Baker i in., J. Antibiot., 31, 539 (1978); patent Stanów Zjednoczonych Ameryki 3929992; patent Stanów Zjednoczonych Ameryki 3993749].

Wykazano, że rapamycyna, sama (patent Stanów Zjednoczonych Ameryki 4885171) lub w połączeniu z picybanilem (patent Stanów Zjednoczonych Ameryki 4401653) przejawia

178 625 aktywność przeciwnowotworową. R. Martel i in., [Can. J. Physiol. Pharmacol., 55, 48 (1977)] ujawnili, że rapamycyna jest skuteczna w warunkach eksperymentalnego modelu alergicznego zapalenia mózgu i rdzenia, modelu stwardnienia rozsianego, w modelu poadiuwantowego zapalenia stawów, modelu zapalenia stawów reumatoidalnego oraz pod względem hamowania tworzenia się przeciwciał IgE-podobnych.

Immunosupresyjne skutki działania rapamycyny ujawniono w FASEB, 3, 3411 (1989). Wykazano również, że cyklosporyna A i FK-506, będące innymi cząsteczkami makrocyklicznymi, są skuteczne jako środki o działaniu immunosupresyjnym, dzięki czemu są przydatne jeśli chodzi o zapobieganie odrzuceniu przeszczepu [fAsEB, 3, 3411 (1989); FASeB, 3, 5256 (1989); R.Y. Calne i in., Lancet, 1183 (1978); patent Stanów Zjednoczonych Ameryki 5100899],

Wykazano także, że rapamycyna jest użyteczna w zapobieganiu lub leczeniu liszaju rumieniowatego układowego (patent Stanów Zjednoczonych Ameryki 5078999), zapalenia płuc (patent Stanów Zjednoczonych Ameryki 5080899), cukrzycy insulinozależnej [Fifth Int. Conf. Inflamm. Res. Assoc., 121 (Abstract) (1990)] oraz proliferacji komórek mięśni gładkich i zgrubienia błony wewnętrznej w następstwie uszkodzenia naczyń [Morris, R.J. Heart Lung Transplant 11 (pkt. 2); 197 (1992)].

Wykazano, że mono- i diacylowane pochodne rapamycyny (zestryfikowane w pozycjach 28 i 43) są użyteczne jako środki przeciwgrzybicze (patent Stanów Zjednoczonych Ameryki 4316885) i że są stosowane do sporządzania rozpuszczalnych w wodzie proleków rapamycyny (patent Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4650803). Ostatnio dokonano zmiany sposobu numerowania pozycji w cząsteczce rapamycyny. Zgodnie z nomenklaturą przyjętą w Chemical Abstracts, opisane powyżej estry będą się znajdować w pozycjach 31 i 42. W patencie Stanów Zjednoczonych Ameryki 5118678 ujawniono karbaminiany rapamycyny, użyteczne jako środki immunosupresyjne, przeciwzapalne, przeciwgrzybicze i przeciwnowotworowe. W patencie Stanów Zjednoczonych Ameryki 5100883 ujawniono fluorowane estry rapamycyny.

W patencie Stanów Zjednoczonych Ameryki 5118677 ujawniono amidoestry rapamycyny. W patencie Stanów Zjednoczonych Ameryki 5130307 ujawniono aminoestry rapamycyny. W patencie Stanów Zjednoczonych Ameryki 5117203 ujawniono sulfoniany i amidosulfoniany rapamycyny. W patencie Stanów Zjednoczonych Ameryki 5194447 ujawniono sulfonylokarbaminiany rapamycyny.

Wynalazek niniejszy dotyczy pochodnych rapamycyny podstawionych w pozycji C-22, wykazujących aktywność immunosupresyjną i/lub przeciwgrzybiczną i/lub przeciwzapalną in vivo i/lub hamujących proliferacje tymocytów in vitro. Związki te są, zatem, użyteczne w leczeniu zakażeń Candida albicans, chorób połączonych ze stanem zapalnym i chorób autoimmunizacyjnych związanych z odrzuceniem przeszczepu, włącznie z liszajem, zapaleniem stawów reumatoidalnym, cukrzycą, stwardnieniem rozsianym itd.

Bardziej szczegółowo, wynalazek niniejszy dotyczy pochodnych rapamycyny stabilizowanych za pomocą podstawienia w pozycji C-22 oraz wszelkich ich farmaceutycznie dozwolonych soli. Pochodne te mają budowę przedstawioną wzorem Ia lub Ib:

178 625 w którym:

R¹ oznacza grupę alkilową,

R² oznacza atom wodoru, grupę SiEt3 lub grupę CO(CH₂)₂N(CH3)₂,

R³ oznacza atom wodoru lub grupę SiEt^ a

R⁴ oznacza atom wodoru lub jest nieobecny, albo jego farmaceutycznie dozwoloną sól, przy .czym korzystne są związki:

C-22-metylo-42-dimetyloglicynorapamycyna,

C-22-metylorapamycyna lub jej farmaceutycznie dozwolona sól,

C-22-etylorapamycyna lub jej framaceutycznie dozwolona sól, oraz C-22-metylo-C-27-hydroksyrapamycyna lub jej farmaceutycznie dozwolona sól.

Należy także rozumieć, że zakresem niniejszego wynalazku objęte są wszelkie farmaceutycznie dozwolone sole, związki analogiczne, racematy i poszczególne enancjomery omawianych związków według wynalazku.

Podstawione w pozycji C-22 związki według niniejszego wynalazku można wytworzyć sposobem, obejmującym wpierw zabezpieczenie grup hydroksylowych w pozycjach 31 i 42, a następnie przeprowadzenie reakcji podstawienia w pozycji C-22. Przykład tego rodzaju podstawienia przedstawiono na poniższym schemacie 1 jako reakcję metylowania w pozycji C-22.

OMe

Schemat 1

OMe

LDA. MeOTf. -78

Rapamycyna

OMp

OMe

L-selektryd

30%

OMe .OTES .OTES

O

OMe

178 625

Zgodnie ze schematem 1, który objaśnia syntezę pochodnych a - metylowych, wpierw dokonuje się zabezpieczenia grup hydroksylowych w pozycjach 31 i 42 odpowiednimi grupami zabezpieczającymi, takimi jak trietylosililowa (TES) grupa zabezpieczająca. Następnie bis-TES-rapamycynę poddaje się reakcji z diizopropyloamidkiem litowym (LDA), po czym następuje alkilowanie z udziałem trifluorometanosulfonianu metylu (MeOTf). Tak, jak to pokazano na schemacie, alkilowanie zachodzi wyłącznie w pozycji C-22. Następnie grupy zabezpieczające TES można usunąć za pomocą obróbki z użyciem kompleksu HF. Pyr, po czym dokonać podstawienia grup hydroksylowych w pozycjach 31 i 42, jak to powyżej opisano. Alternatywnie, związek podstawiony w pozycji C-22 i zabezpieczony grupą TES można poddać redukcji przy użyciu L-selektrydu, w wyniku czego otrzymuje się zabezpieczoną pochodną C-27-hydroksy-C-22- metylową.

Następnie można przeprowadzić funkcjonalizację pozycji 31 i 42 sposobem opisanym wcześniej.

W analogiczny sposób można przeprowadzić inne reakcje alkilowania. Na zamieszczonym poniżej schemacie 2 objaśniono reakcję etylowania rapamycyny w pozycji C-22.

Schemat 2

Rapamycyna

c-22-etylo-bis-TES- c-22- etylorapamycyna rapamycyn a

Dla fachowca w tej dziedzinie techniki będzie rzeczą zrozumiałą, że pochodne omawianych związków wytworzyć można w łatwy sposób. I tak, na przykład, fachowiec w tej dziedzinie techniki może wytworzyć pochodne acylowane w pozycji C-42, takie jak C-42-glicyno-C-22-metylorapamycynę. Podobnie sfunkcjonalizować można pozycje C-27 i C-31. Oprócz tego, ponieważ prolinowy analog rapamycyny jest znany, jest możliwe dokonanie syntezy odpowiedniego alkilowanego analogu prolinowego, jak to objaśniono na poniższym schemacie 3.

Schemat 3

o

OMe

I |„ £ T |) LDA. MeOTf.-78° C I-1 « °Af^oTEs — o$i^o

178 625

Schemat 3 ciąg dalszy

Na schemacie tym podstawiona grupa metylowa przedstawia pożądaną grupę alkilową.

Można także wytworzyć pochodne analogu prolinowego zalkilowanego w pozycji C-22, z grupami funkcyjnymi w pozycjach C-42 i C-31. Podobnie, tak jak w przypadku procesu przedstawionego na schemacie 1, można wytworzyć analog prolinowy zredukowany w pozycji 27.1 tę pozycję można także sfunkcjonalizować opisanym sposobem.

Dla fachowca w tej dziedzinie techniki będzie rzeczą w sposób oczywisty zrozumiałą, że reakcje alkilowania w pozycji C-22 przeprowadzić można metodami dobrze udokumentowanymi w piśmiennictwie. Tego rodzaju reakcje alkilowania będą, obejmować postępowanie z użyciem aldehydów typu:

lub chlorków kwasowych typu:

lub halogenków alkilu typu:

H

w których to wzorach X oznacza chlor, brom lub jod. W każdym z podanych wzorów aldehydu, chlorku kwasowego i halogenku alkilu, symbol R ma wskazywać część podstawionego w pozycji C-22 podstawnika o symbolu R¹, uwidocznionego powyżej.

Należy także rozumieć, że reakcje alkilowania w pozycji C-22 można również przeprowadzić przy użyciu sulfochlorku, RSCl, gdy R oznacza niższą grupę alkilową lub grupę fenylową, albo cyjanku tosylu (TsCN). W dalszym ciągu, rozumie się, że brane tu pod uwagę reakcje tioalkilowania można przeprowadzić z wykorzystaniem podobnych metod.

Przykładowo można podać sposób obejmujący zabezpieczenie grup hydroksylowych grupami TES, następnie reakcję z udziałem LDA, a potem tioalkilowanie przy użyciu disulfidu dimetylowego lub z udziałem bromku benzenosulfenylu.

Oceny aktywności immunosupresyjnej reprezentatywnych związków według niniejszego wynalazku dokonano z wykorzystaniem typowego in vitro testu farmakologicznego, przeznaczonego do przeprowadzania pomiaru proliferacji limfocytów (LAF), oraz typowego in vivo testu farmakologicznego, przeznaczonego do oceny czasu przeżycia przeszczepów małych

178 625 skrawków skóry. Pomiary skutków immunosupresyjnego działania reprezentatywnych związków dokonane z wykorzystaniem sposobu postępowania odnoszącego się do in vitro proliferacji tymocytów indukowanej komitogenem (LAF). Mówiąc krótko, komórki pobrane ' z grasicy normalnych myszy BALB/c hoduje się w ciągu 72 godzin z PHA i I1-1 i znakuje impulsowo trytowaną tymidyną w ciągu ostatnich 6 godzin. Komórki hoduje się w obecności i nieobecności, użytych w różnych stężeniach, rapamycyny, cyklosporyny A lub związku testowanego. Komórki zbiera się i oznacza włączoną radioaktywność. Zahamowanie proliferacji limfocytów ocenia się jako procentową zmianę zliczeń/minutę w porównaniu z kontrolą nie poddaną działaniu leku. Wyniki wyraża się jako IC,^. Dokonano także oceny reprezentatywnych związków według niniejszego wynalazku w teście in vivo, przeznaczonym do określania czasu przeżycia przeszczepów małych skrawków skóry pobranych od męskich dawców DBA/2, transplantowanych męskim biorcom BALB/c. Sposób ten stanowi adaptację metody zaproponowanej przez R.E. Billinghama i P. B. Medawara [J. Exp. Biol., 28, 385 - 402 (1951)]. Mówiąc krótko, małe skrawki skóry pobrane od dawcy przeszczepia się na grzbiet biorcy jako przeszczep homologiczny, przy czym jako kontroli w tym samym regionie używa się przeszczepu autogenicznego. Biorcom podaje się dootrzewnowo albo cyklosporynę A (jako kontrolę), albo związki testowane, w rozmaitych stężeniach. Biorcy nie poddani tego rodzaju traktowaniu służą jako kontrola odrzucenia przeszczepu. Przeszczepy śledzi się i kontroluje każdego dnia i wyniki obserwacji rejestruje tak długo, aż przeszczep zaschnie i utworzy sczerniały strup. Dzień, w którym to się stanie, przyjmuje się za dzień odrzucenia przeszczepu. Średni czas przeżycia przeszczepu (liczba dni ± 0. S.) w grupie zwierząt poddanych działaniu leku porównuje się z odpowiednimi wynikami otrzymanymi dla grupy kontrolnej.

Poza tym, zbadano stabilność reprezentatywnych związków, z zastosowaniem metody HPLC, przy użyciu 0,1 M buforu fosforanowego (pH 7,4, temperatura 37°C).

W następującej tabeli zamieszczono wyniki omawianych testów: LAF, przeszczepów skóry i stabilności.

Związek	LAF(nM) IC₅o	Przeszczep skóry (dni) (4 mg/kg)	Stabilność (godziny) bufor pH 7,4
1	2	3	4
Rapamycyna	0,4 - 9,4	12,01+/-0,26	12-13
22-Metylorapamycyna	23,5	9,33+/-0,52 9,00+/-0,63 10,17+/-0,55’	38
22-Metylo-27-hydroksyrapamycyna	9,9	nt	21,8
22-Etylorapamycyna	140,0	nt	nt
C-22-metylo-42-dimetyloglicynorapamycyna	10,95	nt	13,5

* badano przy dawce 16 mg/kg nt = nie badano.

Wyniki tych typów testów farmakologicznych pokazują zarówno in vivo jak i in vitro aktywność immunosupresyjną związków według niniejszego wynalazku. Wyniki testu LAF wskazują na to, że stabilizowane pochodne rapamycyny wywołują supresję proliferacji komórek T. W porównaniu z typowym odrzucaniem transplantowanych przeszczepów małych skrawków skóry w ciągu 6-7 dni, gdy nie użyto środka immunosupresyjnego, przedłużony czas przeżycia przeszczepu, wykazany w przypadku zastosowania 22-metylorapamycyny, także demonstruje użyteczność immunosupresji uzyskanej dzięki zastosowaniu niniejszego wynalazku.

178 625

Ponieważ związki według niniejszego wynalazku są pod względem swej budowy podobne do rapamycyny i posiadają profil aktywności podobny do profilu rapamycyny, uważa się również, że posiadają one aktywność przeciwnowotworową, przeciwgrzybiczą i antyproliferacyjną. Jako takie, związki według niniejszego wynalazku są użyteczne w leczeniu stanów związanych z odrzuceniem przeszczepu, a mianowicie takich transplantów jako serce, nerka, wątroba, szpik kostny i skóra; chorób autoimmunizacyjnych, takich jak liszaj, zapalenie stawów reumatoidalne, cukrzyca, miastenia i stwardnienie rozsiane; chorób połączonych ze stanem zapalnym, takich jak łuszczyca, zapalenie skóry, wyprysk, łojotok, zapalenie jelita i zapalenie błony naczyniowej oka; guzów litych; zakażeń grzybiczych; oraz chorób naczyń na tle hiperproliferacji, takich jak nawrót zwężenia. Toteż, wynalazek niniejszy zapewnia także sposób wywoływania immunosupresji u ssaka potrzebującego tego, polegający na podawaniu wspomnianemu ssakowi jednego, lub większej ilości tu omawianych związków, w ilości immunosupresyjnej.

Wyniki testu stabilności z użyciem 0,1 M buforu fosforanowego wskazują na to, że związki według niniejszego wynalazku odznaczają się, w porównaniu z rapamycyną, większą stabilnością. Jak to przedstawiono w powyższej części niniejszego opisu, stwierdzono, że okres półtrwania 22-metylorapamycyny i 22-metylo-27-hydroksyrapamycyny wynosił, odpowiednio, 38 i 21,8 godziny. Można to porównać z 12 - 13-godzinnym okresem półtrwania rapamycyny, stwierdzonym dla tych samych warunków doświadczenia.

Związki według niniejszego wynalazku można formułować i dostarczać bez żadnych dodatków, albo łącznie z farmaceutycznym nośnikiem, ssakowi potrzebującemu tego rodzaju leczenia. Nośnikiem farmaceutycznym może być ciało stałe lub ciecz.

Nośnikiem stałym może być jedna, lub większa ilość substancji, które mogą funkcjonować także jako środki aromatyzujące, środki smarujące, środki solubilizujące, środki zawieszające, wypełniacze, środki poślizgowe, środki pomocnicze przy komprymowaniu, spoiwa lub środki rozsadzające tabletkę. Może to być także substancja otoczkująca. W przypadku proszków, nośnikiem jest subtelnie rozdrobnione ciało stałe, zmieszane z subtelnie rozdrobnionym składnikiem aktywnym. W przypadku tabletek, składnik aktywny jest zmieszany, we właściwym stosunku ilościowym, z nośnikiem odznaczającym się niezbędnymi właściwościami jeśli chodzi o ściśliwość, i sprasowany w tabletki o odpowiednim kształcie i wielkości. Korzystnie, zawartość składnika aktywnego w proszkach i tabletkach sięga 99%. Do odpowiednich nośników stałych należy, na przykład, fosforan wapniowy, stearynian magnezowy, talk, cukry, laktoza, dekstryna, skrobia, żelatyna, celuloza, metyloceluloza, sól sodowa karboksymetylocelulozy, poliwinylopirolidon, woski łatwotopliwe i żywice jonowymienne.

Nośniki ciekłe stosowane są do sporządzania roztworów, zawiesin, emulsji, syropów, eliksirów i kompozycji aerozolowych. Składnik aktywny może być rozpuszczony lub zawieszony w farmaceutycznie dozwolonym nośniku ciekłym, takim jak woda, rozpuszczalnik organiczny, ich mieszanina lub farmaceutycznie dozwolone oleje i tłuszcze. Nośnik ciekły może zawierać poza tym inne stosowane dodatki farmaceutyczne, takie jak środki solubilizujące, środki emulgujące, bufory, środki konserwujące, środki słodzące, środki aromatyzujące, środki zawieszające, środki zagęszczające, barwniki, regulatory lepkości, stabilizatory lub środki regulujące ciśnienie osmotyczne. Przykładami odpowiednich nośników ciekłych w przypadku podawania doustnego lub pozajelitowego są: woda (w tym zawierająca wspomniane powyżej dodatki, takie jak, na przykład, pochodne celulozy, korzystnie roztwór soli sodowej karboksymetylocelulozy), alkohole (włączając w to alkohole monohydroksylowe i alkohole polihydroksylowe, takie jak, na przykład, glikole) i ich pochodne, oraz oleje (na przykład frakcjonowany olej kokosowy i olej arachidowy). W przypadku stosowania pozajelitowego, nośnikiem może być także ester olejowy, taki jak oleinian etylu i mirystynian izopropylu. Jałowe nośniki ciekłe przydatne są w przypadku sporządzania jałowych płynnych postaci leków, przeznaczonych do podawania pozajelitowego. Ciekłym nośnikiem stosowanym w.· preparatach aerozolowych może być chlorowcowany węglowodór lub inny farmaceutycznie dozwolony propelent.

178 625

Płynne kompozycje farmaceutyczne, będące jałowymi roztworami lub zawiesinami, można stosować, na przykład, w postaci wstrzyknięć domięśniowych, dootrzewnowych lub podskórnych. Jałowe roztwory można również podawać drogą dożylną. Związki według niniejszego wynalazku można także podawać doustnie, albo w postaci kompozycji płynnej, albo stałej.

Związki według niniejszego wynalazku można podawać doodbytniczo, na przykład jako preparaty w postaci typowych czopków lub maści. W przeznaczeniu do przyjmowania przez donosowe lub dooskrzelowe wziewanie lub wdmuchiwanie, związki według niniejszego wynalazku można formułować jako wodne, lub częściowo wodne roztwory, które następnie stosuje się w postaci aerozolu.

Związki według niniejszego wynalazku można także stosować przezskórnie, a to dzięki użyciu transdermalnego systemu terapeutycznego w postaci przylepca, zawierającego związek aktywny i nośnik, który jest obojętny w stosunku do związku aktywnego, nietoksyczny dla skóry i który umożliwia uwalnianie substancji czynnej i jej układową absorpcję poprzez skórę do krwiobiegu. Nośnik może występować w rozmaitych postaciach, takich jak kremy i maści, pasty, żele i przybory okluzyjne. Kremy i maści mogą stanowić lepkie, ciekłe lub półstałe emulsje albo typu olej w wodzie, albo typu woda w oleju. Również stosowane w tym przeznaczeniu mogą być pasty złożone z wchłaniających proszków rozproszonych w wazelinie lub w wazelinie higroskopijnej z zawartością składnika aktywnego. Do uwalniania składnika aktywnego do krwiobiegu użyć można różnych przyborów okluzyjnych, takich jak system terapeutyczny wyposażony w zbiornik zawierający składnik czynny, ewentualnie wraz z nośnikiem, otoczony półprzepuszczalną błoną, albo system zawierający podłoże, w którym znajduje się składnik aktywny. Inne przybory okluzyjne znane są z piśmienictwa.

Oprócz tego, związków według niniejszego wynalazku można używać w postaci roztworu, kremu lub płynu kosmetycznego, po sformułowaniu ich z zastosowaniem farmaceutycznie dozwolonych zaróbek, z zawartością od 0,1 do 5%, korzystnie 2%, związku aktywnego. Tego rodzaju preparaty można nanosić na powierzchnie dotknięte zakażeniem grzybiczym.

Wymagania odnoszące się do dawkowania są zmienne i zależą od takich czynników, jak rodzaj konkretnie stosowanej kompozycji, droga podawania, ciężkość okazywanych objawów i stan danego pacjenta poddawanego leczeniu. W oparciu o wyniki typowych testów farmakologicznych przeprowadzonych na innych związkach typu rapamycyny, projektowana dzienna dawka dożylna związków według niniejszego wynalazku wynosić będzie od 0,001 do 25 mg/kg, korzystnie od 0,005 do 5 mg/kg, a korzystniej od 0,01 do 0,5 mg/kg. Projektowane dawki dzienne przy podawaniu doustnym związków według niniejszego wynalazku mieścić się będą w zakresie od 0,005 do 75 mg/kg, korzystnie od 0,01 do 50 mg/kg, a korzystniej od 0,05 do 10 mg/kg. Leczenie, na ogół, rozpoczyna się od podawania małych dawek omawianego związku, mniejszych od dawek optymalnych tego związku. Następnie, dawki zwiększa się, aż do osiągnięcia optymalnego skutku w danych warunkach. Dokładna wielkość dawek przy podawaniu doustnym, pozajelitowym, donosowym, dooskrzelowym, przezskórnym lub doodbytniczym, ustali lekarz prowadzący kurację w oparciu o doświadczenie wyniesione z obserwacji skutków leczenia danego chorego. Ogólnie, najbardziej pożądane jest stosowanie związków według niniejszego wynalazku z uzyskaniem takiego ich stężenia, które zapewni ogólnie skuteczne działanie leku, ale bez powodowania jakichkolwiek szkodliwych, czy zgubnych, działań ubocznych.

Ponieważ związki według niniejszego wynalazku stosuje się jako środki immunosupresyjne lub przeciwzapalne, przewiduje się stosowanie ich łącznie z jednym, lub więcej niż jednym środkiem działającym immunoregulacyjnie. Do tego rodzaju innych chemoterapeutycznych środków przeciwdziałających odrzuceniu przeszczepu należą (ale bez ograniczania się tylko do nich): azatiopryna, kortykosteroidy, takie jak prednizon i metyloprednizolon, cyklofosfamid, rapamycyna, cyklosporyna A, FK-506, OKT-3 i ATG. Dzięki łącznemu stosowaniu jednego, lub większej ilości leków według niniejszego wynalazku z takimi innymi lekami lub środkami do wywoływania immunosupresji lub leczenia stanów zapalnych, mniejsze ilości

178 625 każdego 'z tych środków są potrzebne do uzyskania pożądanego skutku. Zasady tego rodzaju leczenia skojarzonego ustalił Stepkowski i wyniki jego prac wykazały, że użycie kombinacji rapamycyny i cyklosporyny A w dawkach subterapeutycznych w znaczący sposób przedłużało czas przeżycia aloprzeszczepu serca [Transplantation Proc., 23, 507 (1991)].

Związki według wynalazku można wytworzyć sposobem omówionym poniżej. Polega on na tym, że:

(i) alkiluje się lub acyluje w pc^zz^c^jj C-22 zwisąek o wzorze:

lub jego analog prolinowy, w którym to wzorze R2' i R3' każdy oznacza grupę trietylosililową, przy' użyciu środka acylującego o wzorze RCCHO lub R^bCOhal lub Rc-hal lub R^dS-hal lub TsCN lub R^eS-SR^e, w których to wzorach Ra oznacza grupę alkilową zawierającą od 1 do 5 atomów węgla, grupę arylową lub grupę fluoroarylową zawierającą od 1 do 5 atomów węgla, Rb oznacza grupę alkilową zawierającą od 1 do 6 atomów węgla, Rc oznacza grupę alkilową zawierającą od 1 do 6 atomów węgla, grupę aryloalkilową zawierającą od 7 do 16 atomów węgla lub grupę fluoroalkilową zawierającą od 1 do 6 atomów węgla, Rd oznacza grupę alkilową zawierającą od 1 do 6 atomów węgla, grupę aryloalkilową lub grupę akrylową, R^e oznacza grupę alkilową zawierajacą od 1 do 6 atomów węgla, grupę arylową lub grupę cryloalkilową, a hal oznacza chlor lub brom, w wyniku czego otrzymuje się związek o powyższym wzorze, w którym R² ' 3 oznaczają grupy trietylosililowe, oraz, jeżeli jest to pożądane, usuwa się jedną, lub więcej niż jedną grupę zabezpieczającą:

(ii) redukuje się związek o wzorze:

lub jego analog prolinowy, w którym to wzorze R²’ i R3' mają wyżej podane znaczenie, w wyniku czego otrzymuje się związek o wzorze Ia, w którym R2 i R3 oznaczają grupę trietylosililrwą, a R4 oznacza wodór, oraz, jeżeli jest to pożądane, usuwa się jedną, lub więcej niż jedną grupę zabezpieczającą; albo (iii) acyhyc s^ię związek o ροο^^τ^οη wzorze,wktórym R² *³ ma- ą wyżew podaprznaczenie, z tym, że co najmniej jeden z symboli R2 ' ³ oznacza wodór, przy użyciu związku o wzorze HOA, albo jego aktywnej pochodnej, w którym to wzorze A ma jedno ze znaczeń podanych w pkt. c), e), f) lub j) odnośnie do definicji symboli R2 4 powyżej, w wyniku czego otrzymuje się odpowiedni związek o wzorze Ic lub Ib, w których to wzorach jeden, lub więcej

178 625 niż jeden z symboli R² ⁴ma znaczenie podane w pkt. od c) do j) powyżej, oraz, jeżeli jest to pożądane, usuwa się wszystkie obecne trietylosililowe grupy zabezpieczające; albo (iv) karbamoiluje się związek o powyższym wzorze, w którym R2 - 4 mają wyżej podane znaczenie, z tym, że co najmniej jeden z symboli R2'4 oznacza wodór, przy użyciu związku o wzorze OCN-SO2AJ lub OCN-(CR^HR¹²)_nX, w wyniku czego otrzymuje się odpowiedni związek o wzorze Ia lub Ib, oraz, jeżeli jest to pożądane, usuwa się wszystkie obecne grupy trietylosililowe; albo (v) sulfonuje się związek o powyższym wzorze, w którym R2 - 4 mają wyżej podane znaczenie, z tym, że co najmniej jeden z symboli R2 * ⁴oznacaa wodór, pzzyużyciuwviązku o wzorze R¹⁹SO2hal lub (R¹⁹SO2)₂O lub R2^θOCONSO2N⁺(alZil)3, w których to wzorach hal oznacza chlorowiec, taki jak chlor lub brom, alkil oznacza grupę alkilową, takąjak, na przykład, grupa alkilowa zawierająca od 1 do 6 atomów węgla, a R¹⁹ i R2^q mają wyżej podane znaczenie, oraz, jeżeli jest to pożądane, usuwa się wszystkie obecne grupy trietylosililowe; albo (vi) przekształca się związek o powyższym wzorze w jego farmaceutycznie dozwoloną sól, lub na odwrót.

Odnośnie do procesu opisanego w pkt. i), alkilowanie (włączając w to tioalkilowanie) lub acylowanie dogodnie przeprowadzić można w obecności mocnej zasady, takiej jak, na przykład, diizopropyloamidek litowy (LDA). W przypadku użycia środka o wzorze R^aCHO, otrzymuje się związek o wzorze Ic, w którym R1 oznacza grupę alkilową lub grupę fluoroalkilową zawierającą od 1 do 6 atomów węgla, podstawioną w pozycji 1 grupą hydroksylową.

Odnośnie do procesu opisanego w pkt. ii), wytworzony związek ma podstawnik alkilowy, zawierający od 1 do 6 atomów węgla, podstawiony grupą okso w pozycji 1;

Związek wytworzony sposobem opisanym w pkt. iii) jest podobnie podstawiony grupą alkilową zawierającą od 1 do 6 atomów węgla, grupą aryloalkilo^ą lub grupą fluoroalkilową zawierającą od 1 do 6 atomów węgla.

Związki wytworzone sposobami opisanymi w pkt. iv) i v) posiadają podstawniki alkilowe zawierające od 1 do 6 atomów węgla, aryloalkilowe lub arylowe, przy czym pozycję 1 stanowi „S”.

Następujące metody syntezy podano w celu zademonstrowania sposobów wytwarzania użytecznych z punktu widzenia otrzymywania związków według niniejszego wynalazku. Przykłady te podane są jedynie dla objaśnienia wynalazku i nie ograniczają zakresu niniejszego wynalazku w jakikolwiek sposób.

Przykład 1. C-22-Metylo-bis-TES-rapamycyna.

W 4,4 ml 0,1 M THF rozpuszczono 0,50 g (0,483 mmola) bis-TES-papamzaznz i otrzymany roztwór oziębiono do temperatury -78°C. Następnie roztwór ten mieszano w ciągu 10 minut, po czym wkroplono do niego 0,73 ml 1,5 M roztworu kompleksu LDA.THF (1,1 mmola) w cykloheksanie, po czym całość mieszano w ciągu 45 minut. Do mieszaniny reakcyjnej dodano 0,18 g (1,1 mmola) trifluorometanosulfonianu metylu i całość mieszano w temperaturze -78°C w ciągu 1,5 godziny. Mieszaninę reakcyjną, w temperaturze -78°C,

178 625 szybko zadano 5 ml NaHCO₃, po czym pozostawiono w celu ogrzania się do temperatury pokojowej. Następnie mieszaninę poddano ekstrakcji octanem etylu, przemyto wodnym roztworem chlorku sodowego, osuszono Na₂SO₄ i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem, w wyniku czego otrzymano produkt w postaci piany o barwie żółtej. Pozostałość tę poddano chromatografii przy użyciu do elucji układu heksan-octan etylu (wpierw 9 : 1, a następnie 4 : 1), w wyniku czego otrzymano 0,138 g (wydajność 27%) 22-metylo-bis-TES-rapamycyny w postaci piany o barwie białej.

*H NMR (400 MHz, CDCi₃): δ 0,50 (złożony m, 9H), 0,71 (m, 1H), 0,82 - 1,59 (złożony m, 38 H), 1,65 (s, 3H), 1,69 (s, 3H), 1,78 (m, 2H), 1,81 (s, 3H), 1,85 - 1,95 (złożony m, 4H), 2,05 (m, 2H), 2,32 (m, 3H), 2,36 (s, 1H), 2,39 (s, 1H), 2,61 (m, 2H), 2,89 (m, 1H), 3,14 (s, nakładający się na m, 1H), 3,14 (m, 1h), 3,28 (s, 3H), 3,38 (m, 1h), 3,40 (s, nakładający się na m, 3H), 3,51 (m, 1H), 3,53 (m, 1H), 3,67 (dd, J = 5,71, 9,47 Hz, 1H), 3,79 (d, J = 5,57 Hz, 1H), 3,82 (m, 1H), 4,17 (d, J = 5,35 Hz, 1H), 4,84 (m, 1H), 5,15 (d, J = 10,2 Hz, 1H), 5,42 (dd, J = 9,01, 14,2 Hz, 1H), 6,08 (d, J = 10,9 Hz, 1H), 6,20 (m, 1H), 6,23 (m, 1H), 6,42 (dd,J = 1101,14,01 Hz, 1H).

Wysokorozdzielcze widmo masowe (FAB jony ujemne) m/z 1155,7 [ (M-H); obliczono dl_a C₆₄H₁₀₈NO₁₃Si_2: 1155,7].

P r z y k 1 ad 2. C-22-Metylorapamycyna.

W 4 ml THF rozpuszczono 0,489 g (0,42 mmola) C-22-metylo-bis-TES-rapamycyny i otrzymany roztwór przeniesiono do nalgenowej probówki zawierającej niewielką ilość sita molekularnego 4 A. W osobnej probówce nalgenowej, do 1 ml osuszonej pirydyny dodano w temperaturze 0°C 1 ml kompleksu HF/pirydyna. Następnie, do substratu reakcji dodano, w temperaturze 0°C, 1,8 ml wyżej wspomnianego roztworu. Mieszaninę reakcyjną utrzymywano w temperaturze 0°C w ciągu 15 minut, po czym pozostawiono do ogrzania się do temperatury pokojowej, a następnie mieszano w ciągu 2 godzin. Mieszaninę reakcyjną oziębiono następnie do temperatury 0°C i powoli zadano NaHCOy Otrzymaną mieszaninę poddano ekstrakcji octanem etylu, po czym dokonano przemycia przy użyciu 0,1N HCl, NaHCO3 i wodnego roztworu chlorku sodowego. Fazę organiczną osuszono Na₂SO₄ i odparowano pod zmniejszonym ciśnieniem. Otrzymaną mieszaninę poddano chromatografii przy użyciu do elucji wpierw układu 2,5% MeOH/ CH₂Cl2, a następnie układu 5% MeOH/C^C^, w wyniku czego otrzymano 0,36 g (wydajność 93%) C-22-metylorapamycyny.

IR (KBr): 3440 (s), 2940 (s), 1725 (s), 1650 (m), 1455 (w), 1380 (w), 1240 (w), 1195 (w), 1090 (s), 995 (m), 915 (w), 735 (w).

*H NMR (400 MHz, CDCy : δ 0,67 (m, 1H), 0,90 (d, J = 6,38 Hz, 3H), 0,92 (d, J = 6,32 Hz, 3H), 1,01 (d, J = 6,56 Hz, 3H), 1,05 (d, J = 7,24 Hz, 3H), 1,07 (d, J = 6,95 Hz, 3H), 1,11 - 1,48 (złożony m, 15 H), 1,63 (s, 3H), 1,65 (s, 3H), 1,75 (s, 3h), 1,58 - 2,06 (złożony m, 10 H), 2,63 (s, 1H), 2,65 (m, 3H), 3,00 (m, 2H), 3,14 (s, 3H), 3,34 (m, 1H), 3,36 (s, 3H), 3,38 (s, 2H), 3,50 (m, 2H), 3,63 (m, 1H), 3,76 (m, 3H), 4,21 (d, J = 4,47 Hz, 1H), 4,52 (s, 1H), 5,04 (m, 1H), 5,43 (m, 2H), 6,05 (d, J = 10,1 Hz, 1H), 6,13 (m, 1H), 6,25 (m, 1H), 6,41 (m, 1H).

178 625

Wysokorozdzielcze widmo masowe (FAB jony ujemne) m/z 927 [(M-H); obliczono dla C₅₂H₈₀NO₁₃: 927].

W 1,5 ml THF rozpuszczono 0,27 g (0,23 mmola) C-22-metylo-bis-TES-rapamycyny i otrzymany roztwór oziębiono do temperatury -78°C. Następnie szybko dodano 0,17 ml 1,0 M roztworu L-selektrydu w THF. Mieszaninę reakcyjną mieszano w ciągu 30 minut, po czym dodano jeszcze 0,5 równoważnika (0,05 ml) L-selektrydu. Mieszaninę reakcyjną ogrzano powoli, w ciągu 2 godzin, do temperatury pokojowej. Mieszaninę zadano H₂O i poddano ekstrakcji octanem etylu, po czym dokonano przemycia wodnym roztworem chlorku sodowego, osuszenia Na2SO4 i odparowania pod zmniejszonym ciśnieniem. Otrzymaną mieszaninę poddano chromatografii przy użyciu do elucji wpierw układu 20% octan etylu/heksan, a potem układu 40% octan etylu/heksan. Następnie otrzymany produkt poddano dalszemu oczyszczaniu metodą HPLC (20% octan etylu/heksan, 21 mm kolumna krzemionki) w wyniku czego otrzymano 0,08 g (wydajność 30%) C-22-metylo-C-27-hydroksy-bis-TES-rapamycyny.

‘H NMR (400 MHz, CDCl₃): δ 0,0 - 0,3 (złożony m, 18 H), 0,40 (m, 1H), 0,89 - 0,94 (złożony m, 36 H), 1,55 (s, 3H), 1,62 (s, 3H), 1,10 - 2,10 (złożony m, 13H), 1,93 - 2,02 (złożony m, 6H), 2,65 (m, 3H), 2,88 (m, 1H), 3,12 (s, 3H), 3,24 (m, 1H), 3,26 (s, nakładający się na m, 3H), 3,26 (m, 1H), 3,40 (s, nakładający się na m, 3h), 3,40 (m, 1H), 3,51 (m, 1H), 3,53 (m, 2H), 3,63 (widoczny t, J = 7,16 Hz, 1H), 3,77 (d, J = 5,19 Hz, 1H), 4,17 (d, J = 0,62 Hz, 1H), 4,82 (m, 2H), 5,37 (m, 1H), 5,48 (m, 1H), 5,98 (widoczny t, J = 0,62 Hz, 1H), 6,15 (m, 2H), 6,38 (m, 1H);

Wysokorozdzielcze widmo masowe (FAB jony ujemne) m/z 1157 [(M-H; obliczono dla C₆₄H10NO₁₃Si2: 1157].

Przykład4. C-22-metylo-C-27-hydroksyrapamycyna.

W 0,5 ml THF rozpuszczono 0,055 g (0,047 mmola) zredukowanej metylo-bis-TES-rapamycyny i otrzymany roztwór przeniesiono do nalgenowej probówki zawierającej niewielką ilość sita molekularnego 4 A. W osobnej probówce nalgenowej, do 1 ml osuszonej pirydyny dodano w temperaturze 0°C 1 ml kompleksu HF/pirydyna. Następnie, do substratu

178 625 reakcji dodano, w temperaturze 0°C, 1,0 ml wyżej wspomnianego roztworu. Mieszaninę reakcyjną mieszano w ciągu 15 minut w temperaturze 0°C, po czym w temperaturze pokojowej w ciągu 2 godzin. Następnie mieszaninę reakcyjną oziębiono do temperatury 0°C i powoli zadano NaHCO₃. Otrzymaną mieszaninę poddano ekstrakcji octanem etylu, po czym dodano przemycia 0,1 N HCl, NaHCO₃ i wodnym roztworem chlorku sodowego. Fazę organiczną osuszono Na₂SO₄ i odparowano pod zmniejszonym ciśnieniem. Otrzymaną mieszaninę poddano chromatografii szybkiej na żelu krzemionkowym, przy użyciu do elucji wpierw układu 2,5% MeOH/CH₂Cl₂, a następnie układu 5% MeOH/CH₂Cl₂, w wyniku czego otrzymano 0,016 g (wydajność 36%) C-22-metylo-C-27-hydroksyrapamycyny.

IR (KBr): 3440 (s), 2920 (s), 1720 (s), 1645 (m), 1455 (m), 1375 (w), 1235 (w), 1190 (w), 1085 (s), 995 (m), 915 (w), 735 (w).

*H NMR (400 MHz, CDCl₃): δ 0,77 (m, 1H), 0,87 (d, J = 6,64 Hz, 3H), 0,90 (d, J - 6,85 Hz, 3H), 0,93 (d, J = 6,64 Hz, 3H), 0,97 (d, J = 6,64 Hz, 3H), 1,02 (d, J = 6,423 Hz, 3H), 1,04 (m, 1H), 1,18 - 1,42 (złożony m, 15 H), 1,61 (s, 3H), 1,63 (s, 3H), 1,65 (s, 3H), 1,53 - 2,06 (złożony m, 10 H), 2,28 (m, 2H), 2,65 (m, 2H), 2,92 (m, 2H), 3,10 (m, 1H), 3,13 (s, 3H), 3,32 (s, 3H), 3,36 (m, 2H), 3,38 (s, 3H), 3,51 (m, 2H), 3,61 (widoczny t, J = 7,37 Hz, 1H), 3,78 (d, J = 5,19 Hz, 1H), 3,87 (m, 1H), 4,29 (m, 1H), 4,30 (s, 1H), 4,81 (m, 1H), 5,40 (m, 2H), 6,00 (d, J = 10,2, 1H), 6,09 (m, 1H), 6,22 (dd, J = 10,4, 14,7 Hz, 1H), 6,37 (dd, J = 11,0, 14,73 Hz, 1H).

Wysokorozdzielcze widmo masowe (FAB jony ujemne) m/z 929 [(M-H); obliczono dla C₅₂H₈₂NO,3: 929].

Przykład 5. C-22-etylo-bis-TES-rapamycyna.

W 17,6 ml THF rozpuszczono 2,0 g (1,75 mmola) bis-TES-rapamycyny i otrzymany roztwór oziębiono do temperatury -78°C. Następnie, do roztworu tego wkroplono 2,9 ml 1,5 M roztworu kompleksu LDA. THF w cykloheksanie (4,38 mmola) i całość mieszano w ciągu 45 minut. Do mieszaniny reakcyjnej wprowadzono 0,78 g (4,38 mmola) trifluorometanosulfonianu etylu i całość mieszano w temperaturze -78°C w ciągu 2 godzin. Następnie mieszaninę reakcyjną zadano, w temperaturze -78°C, 5 ml nasyconego roztworu NaHCO3 i pozwolono ogrzać się jej do temperatury pokojowej. Następnie mieszaninę poddano ekstrakcji octanem etylu i dokonano przemycia wodnym roztworem chlorku sodowego, osuszenia Na2SO₄ i odparowania pod zmniejszonym ciśnieniem, w wyniku czego otrzymano produkt o konsystencji piany o barwie żółtej. Otrzymaną tak mieszaninę poddano chromatografii przy użyciu do elucji wpierw układu 10% octan etylu/heksan, a następnie układu 20% octan etylu/heksan. Otrzymany produkt poddano dalszemu oczyszczaniu metodą HPLC, przy użyciu układu 20% octan etylu/heksan, na 41 mm kolumnie krzemionki, w wyniku czego otrzymano 0,25 g (wydajność 13%) C-22-etylo-bis-TES-rapamycyny.

Ή NMR (400 MHz, CDCłj): δ 0,0 - 0,64 (złożony m, 18 H), 0,73 (m, 1H), 0,85 - 1,50 (złożony m, 46 H), 1,54 - 1,78 (złożony m, 3H), 1,67 (s, 3H), 1,80 (s, 3H), 1,85 - 2,05 (złożony m, 4H), 2,32 (m, 3H), 2,37 (s, 1H), 2,41 (s, 1H), 2,56 (m, 2H), 2,89 (m, 1H), 3,14 (m, 1H),

178 625

3,15 (s, 3H), 3,26 (s, 3H), 3,40 (s, 3H), 3,42 (m, 1H), 3,48 (s, 1H), 3,50 (s, 1H), 3,74 (m, 1H), 3,89 (m, 1H), 4,14 (m, 1H), 4,88 (m, 2H), 5,16 (d, J = 10,3 Hz, 1H), 5,40 (dd, J = 9,28, 14,21 Hz, 1H), 6,05 (d, J = 11,1 Hz, 1H), 6,16 (m, 1H), 6,25 (m, 1H), 6,43 (dd, J = 11,1, 13,9 Hz, 1H).

¹³C NMR (100 MHz, CDCR): δ 3,74, 4,37, 4,50, 4,76, 6,31, 6,42, 6,50, 8,33, 9,98, 12,79, 13,18, 13,3^, 14480, 15,25, 15,49, 16,39, 20,71, 21,81 , 26,26, 26,71 , 2^,^^, 30,61,

31,31, 31,37, 33,30, 33,94, 34,64, 33,99, 39,23, 39,47, 39J5, 41,34, 41/75, 42,52, 46,06,

48,37, 94,22, 55,56, 5^^^41 57,78, 60,40, 64,02, 73,62, 75553, 75,56, 7^,^^, 83,37,

03,94, 84,16, δ,,ό,, 09,70, 126,54, 226,44, 228,09, 330,87, ^32^,11 , 33,,50, 33,,14, 139,55

167,70, r31,56, 172,01,207,99, 211,00.

Wysokorozdzielcze widmo masowe (FAB jony ujemne) m/z 5164,7 [(M-H); obliczono dla C^Hn^O^: 1139,7].

Przykład 6. C-22-etylorapamycyna.

OMe

W 2 ml THF rozpuszczono 0,25 g (0,21 mmola) C-22-etylo-bis-TES-rapamycyny, po czym otrzymany roztwór przeniesiono do nalgenowej probówki zawierającej niewielką ilość sita molekularnego 4 A. W osobnej nalgenowej probówce, do 1 ml osuszonej pirydyny dodano, w temperaturze 0°C, 1 ml kompleksu HF/pirydyna. Następnie, do substratu reakcji dodano, w temperaturze 0°C, 1,8 ml wyżej wspomnianego roztworu. Mieszaninę reakcyjną mieszano w ciągu 15 minut w temperaturze 0°C, po czym w temperaturze pokojowej w ciągu 2 godzin. Następnie, mieszaninę reakcyjną oziębiono do temperatury 0°C i powoli zadano NaHCO3. Otrzymaną mieszaninę poddano ekstrakcji octanem etylu, po czym dokonano przemycia 0,1 N HCl, NaHCO3 i wodnym roztworem chlorku sodowego. Fazę organiczną osuszono Na₂SO4 i odparowano pod zmniejszonym ciśnieniem. Otrzymaną mieszaninę poddano chromatografii przy użyciu do elucji wpierw układu 2,5% MeOH/C^CR, a następnie układu 5% MeOH/CH2Cl2, w wyniku czego otrzymano 0,13 g (wydajność 64%) C-22-etylorapamycyny.

IR (KBr): 3440 (s), 2940 (s), 1725 (s), 1653 (m), 1460 (w), 1383 (w), 1235(w), H90 (w), 1040 (s), 995 (m), 915 (w), 735 (w).

Ή NMR (930 MHz, CDCłj): δ (m, 1H), 0,87 - 5,06 (złożony m, 15 H), W - 1,45 (złożony m, 15 H), 1,57 (m, 3H), 1,66 (s, 3H), 1,75 (s, 3H), 1,90 - 2,08 (złożony m, 10 H), 2,31 (m, 3H), 2,64 (m, 3H), 2,89 (s, 1H), 2,90 (m, 2H), 3,13 (s, 3H), 3,33 (m, 1H), 3,38 (s, 3H), 3,97 (m, 2H), 3,66 (widoczny t, J = 7,24 Hz, 1H), 0,02 (d, J = 5,47 Hz, 1H), 3,95 (m, 1H), 4,21 (d, J = 5,54 Hz, 1H), 4,43 (s, 1H), (m, 1H), 5,37 (d, J = 9,32 Hz, 1H), 5,42 (d, J = 9,44 Hz, 1H), (d, J = 10,93 Hz, 1H), 6,13 (dd, J - 10,5, U,, Hz, 1H), 6,24 (m, 1H),

6,34 (m, 1H).

¹³C NMR (100 MHz, CDCR): δ ,^, 10,19, 13,44, 13,98, B^, B^, 15,96, 16,53,

21,83, 21,97, 23,47, 23,93, 29,74, 30,34, 31,23, 31,44, 32,79, 33,27, 34,13, 34,54, 35,97,

39,12, 04,84, 40,04, 40,36, 41,36, 42,33, 46,23, 55,85, 56,58, 50,94, 69,17, 67,41, 33,47,

74,47, 39,96, 73,81, 83,33, 84,42, 85,13, 40,82, 126,84, 127,03, 520,66, Βν,, B2,82,

135,61, BW, 139,66, 137,90, m^, 203,88, 213,49.

178 625

Wysokorozdzielcze widmo masowe (FAB jony ujemne) m/z 941 (M-H); obliczono dla ^C53^H82^NO13^{: 941}.

Przykład 7. C-22-metylo-42-dimetyloglicynorapamycyny.

W roztworze złożonym z HOAc, THF i H2O (3 : 1:1) rozpuszczono 0,42 g (0,36 mmola) metylo-bis-TES-rapamycyny. Badanie metodą TLC wykazało, że reakcja zaszła do końca w ciągu 10 minut. Do mieszaniny reakcyjnej dodano NaHCO3 i całość mieszano w ciągu 10 minut. Następnie mieszaninę poddano ekstrakcji octanem etylu. Dokonano osuszenia Na2SO₄, sączenia i odparowania pod zmniejszonym ciśnieniem. Otrzymaną pozostałość poddano chromatografii na żelu krzemionkowym przy użyciu do elucji układu 2,5% MeOH/CH₂Cl2, w wyniku czego otrzymano 0,37 g (wydajność 99%) metylo-mono-TES-rapamycyny.

‘H NMR (300 MHz, CDC^ ): δ 0,47 (m, 6H), 0,68 (m, 1H), 0,79 - 1,0 (złożony m,

30H), 1,01 - 1,83 (złożony m, 13H), 1,60 (s, 3H), 1,63 (s, 3H), 1,75 (s, 3H), 1,92 (m, 2H),

2,10 (m, 3H), 2,31 (m, 2H), 2,65 (m, 2H), 2,91 (m, 1H), 3,16 (s, 3H), 3,21 (m, 2H), 3,29 (s,

3H), 3,36 (s, 3H), 3,53 (m, 2H), 3,64 (m, 1H), 3,78 (m, 1H), 3,81 (m, 1H), 4,14 (d, 1H), 4,75 (s, 1H), 4,85 (m, 1H), 5,13 (m, 1H), 5,4 (m, 1H), 6,07 (m, 1H), 6,2 (m, 2H), 6,4 (m, 1H).

178 625

b) Acylowanie 22-metylo-mono-TES-racamycyny.

W 8 ml chlorku metylenu rozpuszczono 0,36 g (0,35 mmola) metylo-mono-TES-rapamycyny. Następnie do otrzymanego roztworu dodano kolejno 0,11 g (3 równoważniki) dimetyloglicyny, 0,27 g (4 równoważniki) chlorowodorku (ą-dimetylocminopropylo)-ą-etylokcrbodiimidu oraz, na końcu łopatki, DMAP. Otrzymaią mieszaninę reakcyjną mieszano przez noc. Następnie mieszaninę reakcyjną rozcieńczono chlorkiem metylenu i przemyto wodą. Fazę wodną poddano ekstrakcji chlorkiem metylenu. Połączone fazy organiczne przemyto jeszcze raz wodą, po czym osuszono Nc2SO4, przesączono i odparowano pod zmniejszonym ciśnieniem Otrzymaną mieszaninę poddano chromatografii na żelu krzemionkowym przy użyciu do elucji wpierw układu 1% MeOH7CH₂Cl₂, c następnie układu 2,5% MeOH/CHjh, w wyniku czego otrzymano 0,12 g (wydajność 30%) 42-glicynianu mono-TES-rapamycyny.

*H NMR (400 MHz, CDCI3): δ 0,73 - 1,06 (złożony m, 30 H), 1,18 - 1,81 (złożony m, 23 H), 1,62 (s, 3H), 1,67 (s, 3H), 1,82 (s, 3H), 1,87 - 2,1 (złożony m, 4H), 2,41 (s, 6H), 2,63 (m, 2H), 3,16 (m, 2H), 3,29 (s, 3H), 3,35 (s, 3H), 3,36 (s, 2H), 3,21 - 3,37 (złożony m, 2H), 3,53 (m, 2H), 3,68 (widoczny t, J = 7,41 Hz, 1H), 3,89 (m, 2H), 4,18 (d, J = 4,1 Hz, 1H), 4,74 (m, 1H), 4,80 (s, 1H), 4,92 (m, 1H), 5,20 (d, J = 10,4 Hz, 1H), 5,40 (dd, J = 7,0, 7,1 Hz, 1H), 6,09 (d, J = 10,7 Hz, 1H), 6,22 (m, 2H), 6,42 (dd, J = 7,1, 7,2 Hz, 1H).

Wysokorozdzielcze widmo masowe (FAB jony ujemne) m/z 1126,5 [(M-°); obliczono C₆₂H₁₍₎₂NO₁₄Si: 1126,5],

c) Odblokowanie 42-glicynianu mono-TES-rcpamycyny

W 2 ml THF rozpuszczono 0,11 g (0,1 mmola) 422glicynianu mono-TES-rcccmycyny. Otrzymany roztwór przeniesiono do nclgenokej probówki zawierającej niewielką ilość sita molekularnego 4 A. W osobnej probówce nalgenowej, do 1 ml osuszonej pirydyny dodano, w temperaturze 0°C, 1 ml kompleksu HF/pirydyna. Do probówki zawierającej substrat reakcji dodano, w temperaturze 0°C, 1 ml wspomnianego wyżej roztworu. Otrzymaną mieszaninę reakcyjną mieszano w ciągu 15 minut, po czym usunięto łaźnię z lodem i mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej w ciągu 2 godzin. Następnie mieszaninę reakcyjną oziębiono do temperatury 0°C i powoli zadano NcHCO3. Następnie miesecninę

178 625 poddano ekstrakcji octanem etylu i dokonano przemycia, kolejno, 0,1 N HCl NaHCO₃ i wodnym roztworem chlorku sodowego. Fazę organiczną osuszono Na2SO4 i odparowano pod zmniejszonym ciśnieniem. Otrzymaną mieszaninę poddano chromatografii na żelu krzemionkowym, przy użyciu do elucji wpierw układu 2,5% MeOH/ CH₂Cl₂, a następnie układu 5% MeOH/CH₂Cl₂, w wyniku czego otrzymano 0,043 g (wydajność 44%) C-22-metylo-42-gliaznorapamyczny.

IR (KBr): 3440 (s), 2940 (s), 1730 (s), 1650 (m), 1460 (m), 1375 (w), 1290 (w), 1240 (w), 1190 (w), 1135 (w), 1100 (m), 990 (w), 730 (w).

1H NMR (400 MHz, CDCl·,): δ 0,84 (dd, J = 12,1, 12,2 Hz, 1H), 0,89 (d, J = 5,26 Hz, 3H), 0,91 (d, J = 5,32 Hz, 3H), 1,00 (d, J = 6,56 Hz, 3H), 1,05 (d, J = 1,7 Hz, 3H), 1,07 (d, J = 1,73 Hz, 3H), 0,87 - 1,45 (złożony m, 15 H), 1,46 - 2,08 (złożony m, 10H), 1,61 (s, 3H), 1,65 (s, 3H), 1,75 (s, 3H), 2,35 (s, 6H), 2,65 (m, 2H), 2,95 (s, 1H), 3,14 (s, 3H), 3,15 (m, 1H), 3,17 (s, 2H), 3,32 (m, 1H), 3,34 (s, 3H), 3,36 (s, 3H), 3,37 (m, 1H), 3,50 (m, 2H), 3,64 (widoczny t, J = 7,4 Hz, 1H), 3,79 (m, 2H), 4,22 (d, J = 5,7 Hz, 1H), 4,46 (s, 1H), 4,59 (m, 1H), 5,04 (m, 1H), 5,41 (d, J = 9,92 Hz, 1H), 5,44 (dd, J = 4,2, 7,1 Hz, 1H), 6,05 (d, J = 10,4 Hz, 1H), 6,13 (dd, J - 10,4 Hz, 12,6 Hz, 1H), 6,26 (dd, J = 12,6, 12,7 Hz, 1H), 6,38 (dd, J = 7,2,7,3 Hz, 1H).

¹³C NMR (100 MHz, CDC^): δ 10,15, 13,31, 14,02, 15,72, 16,01, 16,08, 17,17, 19,67,

21,81, 22,50, 26,96, 29,77, 30,91, 31,10, 32,88, 32,96, 33,71, 33,77, 35,80, 36,28, 38,84, 39,66, 39,98, 40,64, 41,32, 42,44, 45,21, 46,25, 55,93, 57,21, 59,09, 60,85, 67,32, 75,14, 76,33, 76,69, 77,00, 77,21, 77,32, 80,79, 83,68, 85,43, 98,66, 126,85, 128,93, 130,59, 133,03, 135,75, 136,49, 139,94, 167,86, 170,19, 172,36, 194,84, 207,97,214,39.

Wysokorozdzielcze widmo masowe (FAB jony ujemne) m/z 1012,6 [(M-- ); obliczono dla C₆₂H₁₀2NO₁₄Si: 1012,6].

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Pochodne rapamycyny sSabiiizowanew pozycji C-22 p^t^^r^c^it^i^iii o wzorach w którym:

R¹ oznacza grupę alkilową,

R² oznacza atom wodoru, grupę SiEtj lub grupę CO(CH₂)₂N(CH₃)₂,

R³ oznacza atom wodoru lub grupę SiEt₃, a

R⁴ oznacza atom wodoru lub jest nieobecny, albo jego farmaceutycznie dozwoloną sól.
2. Związek według zastrz. 1, stanowiący C-22-metyio-42-dimetyiogiicynorapamycynę.
3. Związek według zastrz. 1, stanowiący C-22-metylorapamycynę lub jej farmaceutycznie dozwoloną sól.
4. Związek według zastrz. 1, stanowiący C-22-etylorapamycynę lub jej farmaceutycznie dozwoloną sól.
5. Związek według zastrz. 1, stanowiący C-22-metylo-C-27-hydroksyrapamycynę lub jej farmaceutycznie dozwoloną sól.