PL175758B1

PL175758B1 - Wielofunkcyjny dodatek do benzyn silnikowych

Info

Publication number: PL175758B1
Application number: PL95307484A
Authority: PL
Inventors: Leszek Ziemiański; Winicjusz Stanik; Ludwik Kossowicz; Krystyna Ambasz; Wiesława Urzędowska; Henryk Śniegoń; Eugeniusz Woźnikowski; Jan Beberok; Jerzy Łukaszek; Jan Malicki; Jan Przondo; Kazimierz Chłobowski
Original assignee: Inst Technologii Nafty
Priority date: 1995-02-27
Filing date: 1995-02-27
Publication date: 1999-02-26
Also published as: PL307484A1

Abstract

1. Wielofunkcyjny dodatek do benzyn silnikowych, znamienny tym, że zawiera zmieszaną w temperaturze od 20°C do 120°C, korzystnie od 20°C do 50°C: substancję aktywną o własnościach detergentowych w ilości od 1 do 50% m/m, korzystnie od 1,5 do 30% m/m, rozpuszczalnik organiczny w ilości od 5 do 75% m/m i/lub substancję przeciw działającą wybijaniu gniazd zaworów, w ilości od 1 do 80% m/m, korzystnie od 5 do 50% m/m i/lub deemulgator w ilości od 0,01 do 2% m/m.

Description

Przedmiotem wynalazku jest wielofunkcyjny dodatek do benzyn silnikowych. W wyniku stosowania różnych składników do komponowania benzyn, w silniku z zapłonem iskrowym występuje zjawisko tworzenia się osadów i nagarów na różnych jego elementach takich jak, gaźnik, przepustnica, końcówki wtryskiwaczy, przewody doprowadzające mieszankę paliwowo - powietrzną, zawory dolotowe, komora spalania. W przypadku obecności w składzie benzyny organicznych związków tlenowych, szczególnie alkoholi ulegają one znacznemu nasileniu. Gromadzące się w komorze spalania nagary wywołują tendencję do samozapłonu paliwa i powodują zwiększone zapotrzebowanie oktanowe silnika, natomiast nagary na grzybkach zaworów dolotowych zakłócają przepływ strumienia mieszanki paliwowo-powietrznej, przez co obniżeniu może ulec dynamika silnika, może zwiększyć się zużycie paliwa i emisja toksycznych składników spalin, a nawet zawory dolotowe mogą ulec zatarciu lub zawieszeniu. Nagary i osady w gaźniku, przepustnicy lub na końcówkach wtryskiwaczy prowadzą do pogorszenia jakości mieszanki paliwowo-powietrznej, zwiększenia zużycia paliwa i emisji toksycznych składników spalin. Ponadto gromadzące się osady i nagary absorbują pary paliwa i przyśpieszają dalszy proces ich tworzenia. Niekorzystne zjawiska tworzenia się i gromadzenia osadów i nagarów występują intensywniej w przypadku benzyn, w skład których wchodzą komponenty tlenowe, niż w przypadku benzyn czysto węglowodorowych. Aby zapobiec tym niekorzystnym zjawiskom a równocześnie utrzymywać w czystości elementy układu zasilania silnika z zapłonem iskrowym, co zapewnia ich optymalne działanie, wprowadza się substancje chemiczne o działaniu detergencyjnym, zwane dodatkami detergentowymi do benzyn, usuwające zanieczyszczenia i utrzymujące w czystości układ zasilania silnika z zapłonem iskrowym. Dobór dodatków detergentowych do benzyn, zawierających organiczne związki tlenowe lub które ich nie zawierają, jest istotnym zagadnieniem, ponieważ dodatek skutecznie działający w benzynach węglowodorowych może być mało efektywny w benzynach, zawierających organiczne związki tlenowe. Bardzo ważny jest też dobór odpowiedniego stężenia dodatku detergentowego w benzynach, ponieważ zbyt małe lub zbyt duże stężenie dodatku detergentowego w benzynie silnikowej prowadzić może do zwiększenia ilości nagarów i osadów na elementach układu zasilania silnika z zapłonem iskrowym, zamiast do poprawy jego stanu. Z opisów patentowych RP 151 613, RP 152 501, RP 153 996 znane są sposoby wytwarzania dodatków detergentowych do benzyn węglowodorowych, nie zawierających organicznych związków tlenu.

Według opisu patentowego RP 151 613 dodatek detergentowy wytwarza się przez zmieszanie dikarbaminianu, mineralnego oleju podstawowego, inhibitora korozji i rozpuszczalnika organicznego. Według opisu patentowego RP 152 501 dodatek detergentowy do benzyn silnikowych jest mieszaniną dikarbaminianu i monoalkenylobursztynoimidu i/lub bisalkenylobursztynoimidu, mineralnego oleju podstawowego, deemulgatorów rozpuszczalnych w fazie węglowodorowej i rozpuszczalnika organicznego. Natomiast w opisie patentowym RP 153 996 przedstawiono sposób wytwarzania dikarbaminianowych dodatków detergencyjnych do benzyn

175 758 silnikowych, taki aby otrzymane dikarbaminiany uzyskiwały własności myjące, zapobiegające gromadzeniu się osadów i nagarów, szczególnie na grzybkach zaworów dolotowych mieszanki paliwowo-powietrznej. Dodatek detergentowy winien wykazywać dobre własności myjące, nie powinien tworzyć trwałych emulsji z wodą ani powodować korozji elementów metalowych. Ponadto składniki dodatku detergentowego winny wykazywać określoną stabilność termiczną. Dodatki detergentowe otrzymywane według opisów patentowych RP 151 613 iRP 153 996 wykazują odpowiednią odporność termiczną z tym, że dodatek detergentowy otrzymywany według Pat 152 501 wykazuje lepsze własności myjące, jakkolwiek stabilność termiczna zastosowanych do jego otrzymania monoalkenylo-bursztynoimidów i/lub bisalkenylobursztynoimidów jest zdecydowanie niewystarczająca. Co więcej skuteczność wymienionych dodatków w benzynach zawierających organiczne związki tlenu, szczególnie alkohole, jest niewielka w porównaniu ze skutecznością działania w benzynach węglowodorowych.

Głównym celem wynalazku jest wyeliminowanie powyższych niedogodności przez zastosowanie dodatku detergentowego, zapobiegającego gromadzeniu się i tworzeniu osadów, żywic i laków na elementach układu zasilania silnika z zapłonem iskrowym, o wysokiej odporności termicznej jego składników oraz o wysokiej skuteczności działania detergentowego w przypadku benzyn silnikowych zawierających organiczne związki tlenu, szczególnie alkohole.

Wielofunkcyjny dodatek do benzyn silnikowych według wynalazku zawiera, zmieszane w temperaturze od 20°C do 120°C, korzystnie od 20°C do 50°C: substancję aktywną o własnościach detergentowych, w ilości od 1 do 50% m/m korzystnie od 1,5 do 30% m/m, rozpuszczalnik organiczny w ilości od 5 do 75% m/m i/lub substancję przeciwdziałającą wybijaniu gniazd zaworów w ilości od 1 do 80% m/m, korzystnie od 5 do 50% m/m i/lub deemulgator w ilości od 0,01 do 2% m/m. W skład substancji aktywnej wchodzą alkenyloaminy i/lub polieteroaminy w ilości od 1 do 40% m/m, korzystnie od 1,5 do 30% m/m i/lub oksyalkilowane alkilofenole i/lub polialkilo-etero-glikole w ilości od 5 do 80% m/m, korzystnie od 10 do 50% m/m i/lub monoalkenylobursztynoimidy i/lub polialkenylobursztynoimidy i/lub modyfikowane monoalkenylobursztynoimidy i/lub modyfikowane polialkenylobursztynoimidy w ilości od 1 do 40% m/m, korzystnie od 1,5 do 20% m/m, lub ich mieszaniny, olej mineralny podstawowy w ilości od 2 do 70% m/m.

Stosowane alkenyloaminy są produktami:

-poliaminowania aminami i/lub poliaminami o ilości atomów azotu w cząsteczce od 1 do 5, atomów węgla w cząsteczce od 1 do 24, korzystnie od 2 do 8 i/lub hydroksyaminami i/lub hydroksypoliaminami o ilości atomów azotu w cząsteczce od 1do 5, atomów węgla w cząsteczce od 1 do 24, korzystnie od 2 do 8, ilości grup hydroksylowych od 1 do 5, korzystnie od 1 do 2, polialkenów o średniej masie cząsteczkowej od 200 do 2500, korzystnie od 500 do 1500, będących oligomerami alkenów o ilości atomów węgla w cząsteczce od 1 do 8, korzystnie od 2 do 4, zawierających co najmniej jedno wiązanie podwójne i/lub chlorowcopochodnych polialkenów o średniej masie cząsteczkowej od 200 do 2500, korzystnie od 500 do 1500, zawierających nie więcej niż 2 atomy chlorowca, korzystnie chloru, w cząsteczce,

- poliaminowama anunanu i/lub polubnioami, o ilości atomówimotu w ctusteczce odldo5, atomów węgla w cząsteczce od 1 do 24, korzystnie od 2 do 8 i/lub hydroksyaminami i/lub hydrokeypollamioami o ilości atomów azotu w cząsteczce od 1do 5, atomów węgla w cząsteczce od 1 do 24, korzystnie od 2 do 8, ilości grup hydroksylowych od 1 do 5, korzystnie od 1 do 2, pohalkoksytouanych związków zawierających grupy hydroksylowe, korzystnie alkoholi, i/lub glikoli i/lub alkilafenoli o masie cząsteczkowej od 32 do 300, korzystnie od 60 do 250, o ilości grup alkokeylowych, korzystnie etokeylouych i/lub propoksylouydh, od 1 do 30, korzystnie od 5 do 20, i/lub pnliamioowaoia eteroamioami o zawartości atomów azotu w cząsteczce od 1 do 5, o zawartości atomów tlenu w cząsteczce od 1 do 4, o masie cząsteczkowej od 90 do 400, pohatkeoóu o średniej masie cząsteczkowej od 200 do 2500, korzystnie od 500 do 1500, będących oligomerami alkenów o ilości atomów węgla w cząsteczce od 1 do 8, korzystnie od 2 do 4, zawierających co najmniej jedno wiązanie podwójne i/lub chlorowcopochodnych polialkeoOu o średniej masie cząsteczkowej od 200 do 2500, korzystnie od 500 do 1500, zawierających nie więcej niż dwa atomy chlorowca, korzystnie chloru, w cząsteczce.

175 758

Oksyalkilowane alkilofenole zawierające w cząsteczce alkilu do 24 atomów węgla, korzystnie od 7 do 12 atomów węgla o masie cząsteczkowej od 100 do 5000, korzystnie od 200 do 2000, otrzymywane są w procesie oksyalkilacji alkilofenoli tlenkiem etylenu i/lub tlenkiem propylenu, natomiast stosowane polialkilo-etero-glikole posiadają masę cząsteczkową od 100 do 2500, korzystnie od 500 do 1500 i są produktem oksyalkilacji glikoli i/lub alkiloglikoli.

Liczba hydroksylowa stosowanych oksyalkilowanych alkilofenoli i polialkilo-etero-glikoli winna wynosić od 20 do 250 mg KOH/g, korzystnie od 40 do 150 mg KOH/g.

Według wynalazku stosuje się takie imidy jak monoalkenylobursztynoimid i/lub polialkenobursztynoimid o masie cząsteczkowej od 500 do 10000, o wzorze I, gdzie: (n) wynosi od 2 do 10, korzystnie od 2 do 4, (a) wynosi od 1 do 10, korzystnie od 2 do 5, (R) jest grupą (-CH2-) lub /-(CH2 - CH2)2 NH-/ a (R') podstawnikiem alkenowym lub alkilowym o średniej masie cząsteczkowej od 100 do 2000 i/lub bisalkenobursztynoimid o średniej masie cząsteczkowej od 350 do 4000, korzystnie monoalkenobursztynoimid o średniej masie cząsteczkowej od 350 do 2200 i/lub polialkenobursztynoimid o wzorze I i masie cząsteczkowej od 500 do 4000, otrzymany przez acylowanie poliamin o ilości atomów węgla w cząsteczce od 2 do 10, korzystnie od 6 do 8 i ilości atomów azotu od 2 do 7, korzystnie od 2 do 3 i/lub od 3 do 4, bezwodnikami alkenobursztynowymi o średniej masie cząsteczkowej od 200 do 1800, korzystnie od 250 do 1400, oraz imidy modyfikowane takie jak: monoalkenobursztynoimid i/lub polialkenobursztynoimid, modyfikowane w reakcji kondensacji z organicznym kwasem hydroksykarboksylowym o ilości grup - OH od 1 do 5, korzystnie od 1 do 2, ilości grup karboksylowych od 1 do 4, korzystnie od 1 do 2, ciężarze cząsteczkowym od 66 do 1000, korzystnie od 80 do 250, uzyskując związek o wzorze II.

Korzystne rezultaty uzyskuje się jeśli w miejsce monoalkeno-bursztynoimidów i/lub polialkenobursztynoimidów i/lub modyfikowanych monoalkenobursztynoimidów i/lub modyfikowanych polialkenobursztynoimidów wprowadza się N-dwualkilokarbamo-arylo-N-CO- alkilo-polialkeno-bursztyno-amido-poliamino-mocznik i/lub N-dwualkilo-karbamo-arylo-Npolialkeno-bursztyno-imid.

Wchodzący w skład uniwersalnego dodatku detergentowego N-dwualkilo-karbamoaryloN-CO-alkilo-polialkeno-bursztyno-amido-poliamino-mocznik jest produktem całkowitej lub częściowej estryfikacji bezwodnika kwasu alkenylobursztynowego, o masie cząsteczkowej od 800 do 2000, monoalkoholami takimi jak alkohole I-rzędowe, zawierające w cząsteczce od 6 do 18 atomów węgla, alkohole II-rzędowe, zawierające w cząsteczce od 3 do 12 atomów węgla, alkohole z węglem IV-rzędowym takie jak pentaeryt, alkohole cykliczne, alkohole nienasycone, zawierające w cząsteczce co najmniej 18 atomów węgla, oraz etoksylowane i/lub propoksylowane alkohole I- i II-rzędowe, alkohole cykliczne, alkohole nienasycone, alkilofenole o ilości grup alkoksylowych od 1 do 60, zawierające w cząsteczce do 30 atomów węgla i ich mieszaniny, w środowisku rozpuszczalnika organicznego takiego jak toluen, ksylen, benzyna lakowa, a produkt estryfikacji poddaje się zobojętnieniu związkiem zasadowym, korzystnie aminami, poliaminami, polieteroaminami, hydroksyaminami, o ilości atomów azotu w cząsteczce od 1 do 6, korzystnie od 2 do 4 masie cząsteczkowej od 50 do 2000, korzystnie od 100 do 400, otrzymując estero-amid, który poddaje się reakcji addycji z izocyjaniano-arylo-karbaminanami, otrzymywanymi przez poddanie częściowej alkoholizie diizycjanianów korzystnie takich jak: 2,4- i 2,6-toluenodiizocyjanian; 1,(^^l^i2l^.s;^^m^^;ylienodiizocyjanian; 2,2,4-trimetyloheksametylodiizocyjanian, ksylilenodiizocyjanian alkoholami takimi jak alkohole I-rzędowe, zawierające w cząsteczce od 6 do 18 atomów węgla, alkohole II-rzędowe, zawierające w cząsteczce od 3 do 12 atomów węgla, alkohole z węglem IV-rzędowym takie jak pentaerytryt, alkohole cykliczne, alkohole nienasycone, zawierające w cząsteczce co najmniej 18 atomów węgla oraz etoksylowane i/lub propoksylowane alkohole I- i II-rzędowe, alkohole cykliczne, alkohole nienasycone i alkilofenole o ilości grup alkoksylowych od 1 do 60, zawierające w cząsteczce do 30 atomów węgla i ich mieszaniny, korzystnie 2-etylo-heksanol, przy stosunkach molowych od 1,5 : 1 do 0,7 : 1.

Natomiast N-dwualkilo-karbamo-arylo- N-polialkenylo-bursztyno-imid jest produktem acylowania bezwodnika kwasu alkenobursztynowego, związkiem zasadowym aminami, poliaminami, polieteroaminami, hydroksyaminami o ilości atomów azotu w cząsteczce od 1 do 6, korzystnie od 2 do 4 i masie cząsteczkowej od 50 do 2000, korzystnie od 100 do 400, który to

175 758 produkt poddaje się reakcji addycji z izocyjaniano-arylo-karbaminianami takimi samymi jak w wypadku otrzymywania N-dwualkilo-karbamoarylo-N-CO-alkilo-polialkeno-bursztyno-amidopoliamino-mocznika.

Substancja przeciwdziałająca wybijaniu gniazd zaworów, wchodząca w skład wielofunkcyjnego dodatku do benzyn silnikowych, według wynalazku zawiera pochodne organiczne metali I grupy układu okresowego pierwiastków, korzystnie potasu, rozpuszczalne w benzynie silnikowej, korzystnie sole kwasów organicznych, i/lub fenolany i/lub alkoholany. Olej mineralny podstawowy według wynalazku posiada lepkość kinematyczną od 5 do 50 mm²/s w 100°C, rozpuszczalnik organiczny, według wynalazku jest toluenem i/lub ksylenem i/lub frakcją naftową o temperaturze zapłonu nie niższej niż 40°C, temperaturze płynięcia nie wyższej niż -15°C. Deemulgator, według wynalazku jest rozpuszczalny w fazie węglowodorowej a nierozpuszczalny w fazie wodnej. Wynalazek jest bliżej wyjaśniony w poniższych przykładach wykonania, ilustrujących zarówno sposób według wynalazku jak i ocenę jakości benzyn uszlachetnionych uniwersalnymi dodatkami detergentowymi, nie można ich zatem uważać za ograniczenie zakresu wynalazku, ponieważ mają one wyłącznie charakter ilustracyjny.

Przykładl .Do mieszalnika wyposażonego w mieszadło oraz ogrzewanie wprowadzono kolejno 200 kg oksyalkilowanego dodecylofenolu o masie cząsteczkowej 760, 70 kg monoalkenylobursztynoimidu, otrzymanego w procesie kondensacji bezwodnika alkenylobursztynowego z trój-etylo-cztero-aminą (TETA), 5 kg deemulgatora handlowego, 725 kg benzyny do lakierów. Kompozycję mieszano przez 2 godziny w temperaturze od 50 do 70°C.

Przykład II. Do mieszalnika wyposażonego jak w przykładzie I wprowadzono kolejno 200 kg oksyalkilowanego dodecylofenolu o masie cząsteczkowej 890, 120 kg N-dwualkilokarbamo-arylo-N-CO-alkilo-polialkeno-bursztyno-amido-poliamino-mocznika, 5 kg deemulgatora handlowego, 675 kg benzyny do lakierów. Kompozycję mieszano przez 2 godziny w temperaturze od 50 do 70°C.

Przykład III. Do mieszalnika wyposażonego jak w przykładzie I wprowadzono kolejno 200 kg oksypropylowanego dodecylofenolu o masie cząsteczkowej wynoszącej 890, 170 kg polibutenohydroksyaminy o masie cząsteczkowej 400, 5 kg deemulgatora handlowego, 625 kg benzyny do lakierów. Kompozycję mieszano przez 2 godziny w temperaturze od 50 do 70°C.

Przykład IV. Do mieszalnika wyposażonego jak w przykładzie I wprowadzono kolejno 200 kg oksypropylowanego dodecylofenolu o masie cząsteczkowej 890, 120 kg polibutenohydroksyaminy o masie cząsteczkowej 400, 200 kg naftenianu potasu, 5 kg deemulgatora handlowego, 475 kg benzyny do lakierów. Kompozycję mieszano przez 2 godziny w temperaturze od 50 do 70°C.

P r z y k ł ad V. Do benzyny silnikowej A, o własnościach podanych w tabeli 1 dodano 500 mg/kg dodatku otrzymanego według przykładu I.

Przykład VI. Do benzyny silnikowej A, o własnościach podanych w tabeli 1, dodano 500 mg/kg dodatku otrzymanego według przykładu II.

Przykład VII. Do benzyny silnikowej A, o własnościach podanych w tabeli 1, dodano 500 mg/kg dodatku otrzymanego według przykładu III.

Przykład VIII. Do benzyny silnikowej A, o własnościach podanych w tabeli 1, dodano 500 mg/kg dodatku otrzymanego według przykładu IV.

Przykład IX. Do benzyny silnikowej B, o własnościach podanych w tabeli 1, dodano 500 mg/kg dodatku otrzymanego według przykładu I.

Przykład X. Do benzyny silnikowej B, o własnościach podanych w tabeli 1, dodano 500 mg/kg dodatku otrzymanego według przykładu II.

Przykład XI. Do benzyny silnikowej B, o własnościach podanych w tabeli 1, dodano 500 mg/kg dodatku otrzymanego według przykładu III.

Przykład XII. Do benzyny silnikowej B, o własnościach podanych w tabeli 1, dodano 500 mg/kg dodatku otrzymanego według przykładu IV.

175 758

Tabela 1

Własności	Benzyna silnikowa
A	B
Liczba oktanowa badawcza, LOB	94,4	94,1
Liczba oktanowa motorowa, LOM	83,2	83,0
Skład frakcyjny:
początek destylacji, °C	31	33
10% (v/v) destyluje do temp. °C	51	49
50% (v/v) destyluje do temp. °C	104	93
90% (v/v) destyluje do temp. °C	181	177
koniec destylacji, °C	209	208
Zawartość ołowiu, g/l	0,27	0,14
Zawartość siarki, % (m/m)	0,13	0,11
Zawartość tlenu, % (m/m)	-	2,4
Okres indukcyjny, min.	400	300

Przykład Xin. Benzyny silnikowe A, B, oraz mieszanki benzynowe z przykładów od V do XII poddano badaniom silnikowym według europejskiej normy CEC - F -04-A-87, umożliwiających ocenę czystości układu dolotowego silnika Z.I. Wyniki badań przedstawiono w tabeli 2.

Tabela 2

Ocena własności detergentowych
		Ocena czystości układu
		Gaźnik	Przepustnica	Masa osadów
Benzyna silnikowa				na zaworach dolotowych
		(pkt)	(pkt)	(mg)
Benzyna silnikowa A		5,1	7,0	375
z przykładu	V	5,3	8,9	58
tt u ii u	VI	9,4	9,7	42
II II II II	VII	9,5	9,6	43
II II II fl	VIII	9,5	9,6	42
Benzyna silnikowa B		7,2	8,4	179
z przykładu	IX	9,1	9,0	65
II II II Π	X	9,5	9,6	12
II II II π	XI	9,7	9,5	15
II II II fl	XII	9,4	9,2	17

Przykład XIV. Benzyny silnikowe z przykładów XI i XII oraz benzynę B badano w teście silnikowym z silnikiem 115 C 076, z nieutwardzonymi fabrycznie gniazdami zaworów. Warunki testu: 50 h, 4000 obr/min. Dla benzyny B i benzyny z przykładu XI uzyskano wybicie zaworów średnio 0,45 mm. Dla benzyny z przykładu XII uzyskano wybicie zaworów max. 0,15 mm.

175 758

R^l o- c o=c l

NH (*k

0=c o-c, N («h ł

y

N ck.

ΝΗχ fi c~o

I

MH (*k l

nh₂ fc‘

O-C C-0 \^z(Rk l

c=o (<M

I

OH

WZÓR II

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz. Cena 2,00 zł

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Wielofunkcyjny dodatek do benzyn silnikowych, znamienny tym, że zawiera zmieszaną w temperaturze od 20°C do 120°C, korzystnie od 20°C do 50°C: substancję aktywną o własnościach detergentowych w ilości od 1 do 50% m/m, korzystnie od 1,5 do 30% m/m, rozpuszczalnik organiczny w ilości od 5 do 75% m/m i/lub substancję przeciwdziałającą wybijaniu gniazd zaworów, w ilości od 1 do 80% m/m, korzystnie od 5 do 50% m/m i/lub deemulgator w ilości od 0,01 do 2% m/m.
2. Wielofunkcyjny dodatek według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera substancję aktywną o własnościach detergentowych, w skład której wchodzą alkenyloaminy i/lub polieteroaminy w ilości od 1 do 40% m/m, korzystnie od 1,5 do 30% m/m i/lub oksyalkilowane alkilofenole i/lub polialkiloetero-glikole w ilości od 5 do 80% m/m, korzystnie od 10 do 50% m/m i/lub monoalkenylobursztynoimidy i/lub polialkenylobursztynoimidy i/lub modyfikowane monoalkenylobursztynoimidy i/lub modyfikowane polialkenylobursztynoimidy i/lub pochodne mocznika w ilości od 1 do 40% m/m, korzystnie od 1,5 do 20% m/m lub ich mieszaniny, olej mineralny podstawowy w ilości od 2 do 70% m/m.
3. Wielofunkcyjny dodatek według zastrz. 2, znamienny tym, że zawiera alkenyloaminy będące produktami poliaminowania aminami i/lub poliaminami o ilości atomów azotu w cząsteczce od 1 do 5, atomów węgla w cząsteczce od 1 do 24, korzystnie od 2 do 8 i/lub hydroksyaminami i/lub hydroksypoliaminami o ilości atomów azotu w cząsteczce od 1 do 5, atomów węgla w cząsteczce od 1 do 24, korzystnie od 2 do 8, ilości grup hydroksylowych od 1 do 5, korzystnie od 1 do 2, polialkenów o średniej masie cząsteczkowej od 200 do 2500, korzystnie od 500 do 1500, będących oligomerami alkenów o ilości atomów węgla w cząsteczce od 1 do 8, korzystnie od 2 do 4, zawierających co najmniej jedno wiązanie podwójne i/lub chlorowcopochodnych polialkenów o średniej masie cząsteczkowej od 200 do 2500, korzystnie od 500 do 1500, zawierających nie więcej niż 2 atomy chlorowca, korzystnie chloru, w cząsteczce.
4. Wielofunkcyjny dodatek według zastrz. 2, znamienny tym, że wchodzące w skład polieteroaminy są produktami poliaminowania aminami i/lub poliaminami, o ilości atomów azotu w cząsteczce od 1 do 5, atomów węgla w cząsteczce od 1 do 24, korzystnie od 2 do 8 i/lub hydroksyaminami i/lub hydroksypoliaminami o ilości atomów azotu w cząsteczce od 1 do 5, atomów węgla w cząsteczce od 1 do 24, korzystnie od 2 do 8, ilości grup hydroksylowych od 1 do 5, korzystnie od 1 do 2, polialkoksylowanych związków zawierających grupy hydroksylowe, korzystnie alkoholi, i/lub glikoli i/lub alkilofenoli o masie cząsteczkowej od 32 do 300, korzystnie od 60 do 250, o ilości grup alkoksylowych, korzystnie etoksylowych i/lub propoksylowych, od 1 do 30, korzystnie od 5 do 20, i/lub poliaminowania eteroaminami o zawartości atomów azotu w cząsteczce od 1do 5, o zawartości atomów tlenu w cząsteczce od 1 do 4, ciężarze cząsteczkowym od 90 do 400, polialkenów o średniej masie cząsteczkowej od 200 do 2500, korzystnie od 500 do 1500, będących oligomerami alkenów o ilości atomów węgla w cząsteczce od 1 do 8, korzystnie od 2 do 4, zawierających co najmniej jedno wiązanie podwójne i/lub chlorowcopochodnych polialkenów o średniej masie cząsteczkowej od 200 do 2500, korzystnie od 500 do 1500, zawierających nie więcej niż dwa atomy chlorowca, korzystnie chloru, w cząsteczce.
5. Wielofunkcyjny dodatek według zastrz. 2, znamienny tym, że zawiera oksyalkilowane alkilofenole posiadające w cząsteczce alkilu do 24 atomów węgla, korzystnie od 7 do 12 atomów węgla o masie cząsteczkowej od 100 do 5000, korzystnie od 200 do 2000, które otrzymywane są w procesie oksyalkilacji alkilofenoli tlenkiem etylenu i/lub tlenkiem propylenu, natomiast stosowane polialkiloetero-glikole posiadają ciężar cząsteczkowy od 100 do 2500, korzystnie od 500 do 1500 i są produktem oksyalkilacji glikoli i/lub alkiloglikoli, przy czym liczba hydroksy175 758 lowa stosowanych oksyalkilowanych alkilofenoli i polialkilo-etero-glikoli winna wynosić od 20 do 250 mg KOH/g korzystnie od 40 do 150 mg KOH/g.
6. Wielofunkcyjny dodatek według zastrz. 2, znamienny tym, że zawiera monoalkenylobursztynoimid i/lub polialkenylobursztynoimid o masie cząsteczkowej od 500 do 10000, o wzorze I, gdzie: (n) wynosi od 2 do 10, korzystnie od 2 do 4, (a) wynosi od 1 do 10, korzystnie od 2 do 5, (R) jest grupą (-CH2-) lub/ - (CH2 - CH2)2 NH - / a (R') podstawnikiem alkenowym lub alkilowym o średniej masie cząsteczkowej od 100 do 2000 i/lub bisalkenobursztynoimid o średniej masie cząsteczkowej od 350 do 4000, korzystnie monoalkenobursztynoimid o średniej masie cząsteczkowej od 350 do 2200 i/lub polialkenobursztynoimid o wzorze I i masie cząsteczkowej od 500 do 4000, otrzymany przez acylowanie poliamin o ilości atomów węgla w cząsteczce od 2 do 10, korzystnie od 6 do 8 i ilości atomów azotu od 2 do 7, korzystnie od 2 do 3 i/lub od 3 do 4, bezwodnikami alkenobursztynowymi o średniej masie ’ cząsteczkowej od 200 do 1800, korzystnie od 250 do 1400, oraz imidy modyfikowane takie jak: monoalkenobursztynoimid i/lub polialkenobursztynoimid, modyfikowane w reakcji kondensacji z organicznym kwasem hydroksykarboksylowym o ilości grup - OH od 1 do 5, korzystnie od 1 do 2, ilości grup karboksylowych od 1 do 4, korzystnie od 1 do 2, ciężarze cząsteczkowym od 66 do 1000, korzystnie od 80 do 250, uzyskując związek o wzorze II.
7. Wielofunkcyjny dodatek według zastrz. 2, znamienny tym, że zawiera N-dwualkilokarbamoarylo-N-polialkenylo-bursztyno-imid, który jest produktem acylowania bezwodnika kwasu alkenobursztynowego, związkiem zasadowym, aminami, poliaminami, polieteroaminami, hydroksyaminami o ilości atomów azotu w cząsteczce od 1 do 6, korzystnie od 2 do 4 i masie cząsteczkowej od 50 do 2000, korzystnie od 100 do 400, który to produkt poddaje się reakcji addycji z izocyjaniano-arylo-karbaminianami otrzymywanymi przez poddanie częściowej alkoholizie diizocyjanianów, korzystnie takich jak: 2,4- i 2,6-toluenodiizocyjanian; 1,6heksametylenodiizocyjanian; 2,2,4-trimetyloheksametylodiizocyjanian, ksylilenodiizocyjanian alkoholami takimi jak alkohole I-rzędowe, zawierające w cząsteczce od 6 do 8 atomów węgla, alkohole II-rzędowe, zawierające w cząsteczce od 3 do 12 atomów węgla, alkohole z węglem IV-rzędowym takie jak pentaerytryt i/lub alkohole cykliczne, alkohole nienasycone, zawierające w cząsteczce co najmniej 18 atomów węgla oraz etoksylowane i/lub propoksylowane alkohole

1- i II-rzędowe, alkohole cykliczne, alkohole nienasycone i alkilofenole o ilości grup alkoksylowych od 1 do 60, zawierające w cząsteczce do 30 atomów węgla i/lub ich mieszaniny, korzystnie

2- etylo-heksanol, przy stosunkach molowych od 1,5 : 1 do 0,7 : 1.
8. Wielofunkcyjny dodatek według zastrz. 2, znamienny tym, że zawiera N-dwualkilokarbamo-arylo-N-CO-alkilo-polialkeno-bursztyno-amido-poliamino-mocznik, który jest produktem całkowitej lub częściowej estryfikacji bezwodnika kwasu alkenylobursztynowego, o masie cząsteczkowej od 800 do 2000, monoalkoholami takimi jak alkohole I-rzędowe, zawierające w cząsteczce od 6 do 18 atomów węgla, alkohole II-rzędowe, zawierające w cząsteczce od 3 do 12 atomów węgla, alkohole z węglem IV-rzędowym takie jak pentaerytryt, alkohole cykliczne, alkohole nienasycone, zawierające w cząsteczce co najmniej 18 atomów węgla, oraz etoksylowane i/lub propoksylowane alkohole I- i II-rzędowe, alkohole cykliczne, alkohole nienasycone, alkilofenole o ilości grup alkoksylowych od 1 do 60, zawierające w cząsteczce do 30 atomów węgla i ich mieszaniny, w środowisku rozpuszczalnika organicznego takiego jak toluen, ksylen, benzyna lakowa, a produkt estryfikacji poddaje się zobojętnieniu związkiem zasadowym, korzystnie aminami, poliaminami, polieteroaminami, hydroksyaminami, o ilości atomów azotu w cząsteczce od 1 do 6, korzystnie od 2 do 4 i masie cząsteczkowej od 50 do 2000, korzystnie od 100 do 400, otrzymując estero-amid, który poddaje się reakcji addycji z izocyjanianoarylo-karbaminaniami, otrzymywanymi przez poddanie częściowej alkoholizie diizocyjanianów korzystnie takich jak: 2,4- i 2,6-toluenodiizocyjanian; 1,6-heksametylenodiizocyjanian; 2,2,4trimetyloheksametylodiizocyjanian, ksylilenodiizocyjanian alkoholami takimi jak alkohole I-rzędowe, zawierające w cząsteczce od 6 do 18 atomów węgla, alkohole II-rzędowe, zawierające w cząsteczce od 3 do 12 atomów węgla, alkohole z węglem IV-rzędowym takie jak pentaerytryt, alkohole cykliczne, alkohole nienasycone, zawierające w cząsteczce co najmniej 18 atomów węgla oraz etoksylowane i/lub propoksylowane alkohole I- i II-rzędowe, alkohole cykliczne, alkohole nienasycone i alkilofenole o ilości grup alkoksylowych od 1 do 60, zawierające w

175 758 cząsteczce do 30 atomów węgla i ich mieszaniny, korzystnie 2-etylo-heksanol, przy stosunkach molowych od 1,5 : 1 do 0,7 : 1.
9. Wielofunkcyjny dodatek według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera rozpuszczalnik organiczny taki jak toluen, ksylen lub frakcja naftowa o temperaturze zapłonu nie niższej niż 40°C, początkowej temperaturze wrzenia nie niżej niż 150°C, końcowej temperaturze wrzenia nie wyższej niż 250°C.
10. Wielofunkcyjny dodatek według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera olej mineralny podstawowy o lepkości kinematycznej w temperaturze 100°C od 5 do 50 mm²/s.
11. Wielofunkcyjny dodatek według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera pochodne organiczne metali I grupy układu okresowego, korzystnie potasu, rozpuszczalne w benzynie silnikowej, korzystnie sole kwasów organicznych lub fenolany lub alkoholany.
12. Wielofunkcyjny dodatek według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera deemulgator rozpuszczalny w fazie węglowodorowej a nierozpuszczalny w fazie wodnej.