PL151633B1

PL151633B1 - Weedicidal specific containing derivatives of nitrile as an antidote

Info

Publication number: PL151633B1
Application number: PL26648087A
Authority: PL
Priority date: 1986-06-26
Filing date: 1987-06-26
Publication date: 1990-09-28
Also published as: DK324187D0; PL266480A1; ES2005252A6; GR870988B; DK324187A

Description

RZECZPOSPOLITA OPIS PATENTOWY 151 633 POLSKA

Patent dodatkowy do patentu nr--Zgłoszono: 87 06 26 (P. 266480)

Pierwszeństwo: 86 06 26 87 04 09

Int. Cl ⁵ A01N 47/30 A01N 25/32

dla zastrz. 2, 3 Węgry dla zastrz. 1 Węgry

URZĄD

PATENTOWY

RP

Zgłoszenie ogłoszono: 88 08 18

Opis patentowy opublikowano: 1991 05 31

Twórcy wynalazku:--Uprawniony z patentu: Eszakmagyarorszagi Vegyimuvek, Sajobabony (Węgry)

Środek chwastobójczy zawierający jako odtrutkę pochodne nitrylowe

Przedmiotem wynalazku jest środek chwastobójczy zawierający jako odtrutkę pochodne nitrylowe.

Środek według wynalazku zawiera jako chwastobójczą substancję czynną pochodne mocznika o wzorze ogólnym 2, w którym R4 i Rs są jednakowe albo różne i oznaczają grupę metylową lub metoksylową, a R6 i R7 niezależnie od siebie oznaczają atom wodoru lub chlorowca, grupę alkilową o 1 - 3 atomach węgla albo grupę metoksylową, a jako odtrutkę zmniejszającą fitotoksyczność substancji czynnych środek zawiera pochodne nitrylowe o wzorze ogólnym 1 i/albo pochodne pirydynokarbonitrylu, i/albo podstawione pojedyńczo lub kilkakrotnie atomami chlorowca lub grupą alkoksylową o 1 - 3 atomach węgla pochodne benzonitrylu, przy czym we wzorze 1 R1 i R2 są jednakowe albo różne i oznaczają atom wodoru lub chlorowca, grupę metylową, etylową, allilową, fenylową albo grupę benzylową, albo R1 i R2 razem z centralnym atomem węgla tworzą grupę benzylidenową, zaś R3 oznacza atom chloru, grupę metylową, fenylową, chlorofenylową, alkoksyfenylową, chlorofenyloaminową, anilinową, anilinometylenową, N-alkiloanilinometylenową, Ν,Ν-dialkiloanilinometylenową, alkoksyanilinometylenową, benzyloaminometylenową, cykloheksyloaminometylenową, N-alkilocykloheksyloaminometylenową, heksametylenoiminometylenową, ftalimidometylenową, nitroftalimidometylenową, morfolinometylenową, piperydynometylenową albo zawierającą w każdej grupie alkilowej 1—3 atomów węgla grupę alkiloaminometylenową lub dialkiloaminometylenową, przy czym stosunek wagowy chwastobójczej substancji czynnej do pochodnej nitrylowej wynosi 40:1 - 1:1.

Pochodne mocznika o wzorze ogólnym 2, znane są już od dawna jako chwastobójcze substancje czynne i stosuje się je szeroko w ochronie roślin.

Jednakże wiadomo, że te substancje czynne stosowane w dawkach skutecznie skutecznie zwalczających chwasty uszkadzają także bardziej albo mniej silnie rośliny uprawne. Hoffman stwierdził w latach pięćdziesiątych, że istnieją związki, a mianowicie np. kwas 1,8-naftalenodwukarboksylowy i jego sole, które odpowiednie są do zmniejszania fitotoksyczności wymienionych substancji chwastobójczych, opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3 131 509 i opis

151 633 patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3702759. Od tego czasu w dziedzinie badań związków tego rodzaju działaniu odtruwającym poczyniono duże postępy. W wyniku badań prowadzonych przez Stauffer Chemical Company poznano nowy typ odtrutek, a mianowicie Ν,Ν-dipodstawionę dichloroacetamidy, (opisy patentowe RFN nr 2218097 i nr 2350800). Od tego czasu opracowano różne grupy tego rodzaju związków, które, chociaż w różnym stopniu, odpowiednie są do zmniejszania fitotoksyczności. Działanie odtruwające dalszej grupy związków, pochodnych kwasów dikarboksylowych (estry, amidy) jest opisane w węgierskim opisie patentowym nr 176669.

Ze względu na to, że mechanizmy działania fitotoksyczności już wymienionych chwastobój’ czych substancji czynnych są różne i sporne, i również działanie dotychczas opracowanych odtrut tek jest zmienne, w dziedzinie tej prowadzone są dalej intensywne badania. Wśród pochodnych kwasów dikarboksylowych o działaniu odtruwającym wymienia się w węgierskim opisie patentowym nr 176 669 także pochodne dinitrylowe, na przykład dinitryl kwasu ftalowego, dinitryl kwasu tereftalowego. Także opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4260555 oraz opis patentowy ZSRR nr 880 242 dotyczą działania odtruwającego pochodnych dinitrylowych. Budowa tych związków jest jednak rzeczywiście skomplikowana, przez co wytwarzanie ich jest drogie i trudne.

W doświadczeniach stwierdziliśmy, że związki o wzorze ogólnym 1, to znaczy odpowiadające wzorowi ogólnemu 1 pochodne nitrylowe, pochodne pirydynokarbonitrylu i podstawione pojedyńczo lub kilkakrotnie atomami chlorowca lub grupą alkoksylową pochodne benzonitrylu, obniżają skutecznie fitotoksyczność pochodnych mocznika o wzorze ogólnym 2, nie zmniejszając przy tym jego działania niszczącego chwasty. We wzorze ogólnym 1 Ri, R2 i R3 mają wyżej podane znaczenie.

Najważniejsze ze związków o wzorze ogólnym 1 przedstawione sją w tabeli I, przy czym podane są też podstawniki R1, R2 i R3 oraz odpowiednie do identyfikacji związków stałe fizyczne, a mianowicie temperatura topnienia i współczynnik załamania.

Tabela I

Nr	Nazwa związku	Podstawniki	Stałe fizyczne
R1	r₂	Ra	Temperatura topnienia °C	Współczynnik załamania
1	2	3	4	5	6	7
1	Piwolonitryl	Metyl-	Metyl-	Metyl	15	—
2	T richloroacetonitryl	Chlor	Chlor	Chlor	—	1,440
3	(4'-Etoksyfenylo/-acetonitryl	Wodór	Wodór	4'-Etoksyfenyl	39—43	—
4	2-/4'-Etoksyfenylo/-butylonitryl	Wodór	Etyl	4'-Etoksyfenyl	—	1,5117
5	2-Fenylo-2-metylo-propionitryl	Metyl-	Metyl-	Fenyl-	—	1,5041
6	2-Fenylo-butylonitryl	Wodór	Etyl-	Fenyl-	—	1,5065
7	2-Benzylo-2-fenylo-butylonitryl	Etyl-	Benzyl-	Fenyl-	—	1,5607
8	2-/4'-Etoksyfenylo/-2-metylo-propio- nitryl	Metyl-	Metyl-	4'-Etoksyfenyl	56-58	-
9	2,3-Difenylo-akrylonitryl	Benzyliden	Fenyl	86-88	—
10	2-Pirydyno-karbonitryl	—	—	—	212-215	—
11	3-Pirydyno-karbonitryl	—	—	—	50-52	—
12	4-Pirydyno-karbonitryl	—	—	—	78-80	—
13	2-Etylo-2-fenylo-butyronitryl	Etyl-	Etyl-	Fenyl-	—	1,5039
14	2-Etylo-2-/4'-chlorofenylo/-butyro- nitryl	Etyl-	Etyl-	4'-Chlorofenyl	53-57	—
15	2-/4'-chlorofenylo/-2-metylo-propio-	Metyl-	Metyl-	4'-Chlorofenyl	—	1,5204

nitryl

151 633

1	2	3	4	5	6	7
16	2'-Chlorofenylo-acetonitryl	Wodór	Wodór	2'-Chlorofenyl	—	1,5440
17	3-Chlorofenylo-acetonitryl	Wodór	Wodór	3-Chlorofenyl	—	1,5437
18	4'-Chlorofenylo-acetonitryl	Wodór	Wodór	4'-Chlorofenyl	265-267	—
19	Difenylo-acetonitryl	Wodór	Fenyl-	Fenyl-	71-73	— .
20	Ftalimidopropionitryl	Wodór	Wodór	Ftalimido- metylen	153-154
21	3-/3^#-Nitroftalimido/-propionitryl	Wodór	Wodór	3*-Nitroftali- midometylen	132-134	**
22	3-/4'-Nitroftalimido/propionitryl	Wodór	Wodór	4'-Nitroftali- midometylen	136-138	—
23	2-Allilo-2-fenylo-pent-4-en-nitryl	Allil-	Allil-	Fenyl-	—	1,5243
.24	3-Anilinopropionitryl	Wodór	Wodór	Anilino- metylen	48-49	—
25	3-Cykloheksylaminopropionitryl	Wodór	Wodór	Cykloheksylo- aminometylen	—	1,4737
26	3-Benzyloaminopropionitryl	Wodór	Wodór	Benzylamino metylen	—	1,5272
27	3-N-Etylocykloheksylaminopropionitryl	Wodór	Wodór	N-Etylocyklo- heksylamino- metylen-	—	1,4709
28	3-N-Metyloanilinopropionitryl	Wodór	Wodór	N-Metylo- anilino- metylen	—	1,5591
29	3-N-EtyloaniIinonitryl	Wodór	Wodór	N-Etylo- anilino- metylen	—	1,5528
30	3-N-Izopropyloanilino-propionitryl	Wodór	Wodór	N-Izopropylo- anilino- metylen	—	1,5418
31	3-Heksametylenoiminopropionitryl	Wodór	Wodór	Heksametyle- noiminomety- len	—	1,4727
32	3-Morfolinopropionitryl	Wodór	Wodór	Morfolino- metylen	—	1,4698
33	3-Piperydynopropionitryl	Wodór	Wodór	Piperydyrto- metylen	—	1,4690
34	3-/4'-Metoksyanilino/-propionitryl	wodór	wodór	4'-Metoksy- anilino- metylen	62-64	—
35	3-/2',6'-Dietyloanilino/propionitryl	wodór	wodór	2',6'-Dietylo- anililino- metylen	—	1,5431
36	2-Anilino-aceto nitryl	wodór	wodór	Anilino-	45-47	—
37	2-/-4'-Chlorofenylo/-amino-acetonitryl	wodór	wodór	4'-Chlorofeny- loamino	92-95	—
38	Fenyloacetonitryl	wodór	wodór	Fenyl-	—	1,5236
39	2-Anilino-propionitryl	wodór	Metyl-	Anilino-	86-88	—
40	/4'-Metoksyfenylo/-acctomtryl	wodór	wodór	4'-Metoksy- fenyl-	—	1,5318
41	3-/Metyloamino/-propionitryl	wodór	wodór	Metyloamino- metylen	_	1,4348
42	3-/Dietyloamino/-propionitryl	wodór	wodór	Dietyloamino-	—	1,4358

metylen

151 633

1	2	3	4	5	6	7
43	3-Ftalimido-2-metylo-propionitryl	wodór	wodór	Ftalimido- metylen	94-96	—
44	3-Anilino-2-metylopropionitryl	wodór	Metyl-	Anilino- metylen	—	1,4714
45	3-Benzyk>amino-2-metylo-propiomtryl	wodór	Metyl-	Benzyloamioo- metylen	—	1,5312
46	3’*N-MetyIoanilino-2-Rietylopropioni- trył	wodór	Metyl-	N-metyloanili- noetylen	—	1,5510
47	3-Cykloheksylamino-2-metylo-propioni- tryl	wodór	Metyl-	Cykloheksylo- aminometylen	—	1,4797
48	5-N-Etyloanilino-2-metylopropioni- tryl	wodór	Metyl-	N-Etyloanili- oometylen	—	1,5484
49	3-N-Izopropyloanilino-2-metylopropio- nitryl	wodór	Metyl-	N-Izopropylo- anilinometylen	—	1,5392
50	2-Chloro-benzonitryl	—	—	—	44-45	—
51	2,4,6-Trimetoksybenzonitryl	—	—	—	92-94	—
52	3-Chlorobcnzonitryl	—	—	—	38-40	—
53	4-Chlorobenzonitryl	—	—	. —	91-93	—
54	3-/2',6'-Dimetyloanilino/-propionitryl	wodór	wodór	2',6'-Dimetylo- anilinometylen	—	1,4832
55	3-/2'-Metylo-6'-etyloanilino/-propionitryl	wodór	wodór	2'-Metylo-6'- etylo- anilinometylen		1,4916
56	3-/n-Propyloamino/-propionitryl	wodór	wodór	Propyloamino- metylen	—	1,4354
57	3-/Allilamino/-propionitryl \·	wodór	wodór	Alliloamino metylen	—	1,4547

Z literatury fachowej znane są różne sposoby wytwarzania pochodnych nitrylowych o wzorze ogólnym 1. Tak przykładowo określoną w tablicy I numerem 1 najprostszą pochodną, piwalonitryl, wytwarza się przez reakcję kwasu piwalinowego i amoniaku przy odciąganiu wody, opis patentowy RFN nr DE-PS 3216382. Piwalonitryl (trimetyloacetonitryl) można wytwarzać także przez reakcję izobutylenu i cyjanowodoru w wysokiej temperaturze, opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr US-PS 2455995. Według Rokriga i współpracowników (Org. Synth. Coli. Vol. IV, strona 576) 4-etoksyfenyloacetonitryl otrzymuje się przez reakcję chlorku 4etoksybenzylu z cyjankiem sodu. Lora i współpracownicy (Anales real. soc. espan. 488, strony 415 420) poddają kwas piwalinowy w pierwszym etapie reakcji z chlorkiem tionylu do chlorku kwasowego, który następnie poddają reakcji z amoniakiem i otrzymują piwaloiloamid. Ten w środowisku rozpuszczalnika poddają reakcji z pentatlenkiem fosforu otrzymując piwalonitryl.

Z pochodnych mocznika o wzorze ogólnym 2, których fitotoksyczność zmniejszają pochodne nitrylowe o wzorze ogólnym 1, dobrze znane są następujące: 3-(4'-chlorofenylo)-l,l-dimetylomocznik (Monuron), 3-(3',4'-dichlorofenylo)-l,l-dimetylomocznik (Diuron), 3-(3'-chloro-4'-metoksyfenylo)-1,1-dimetylomocznik (Methoxuron), 3-(3'-chloro-4'-metylofenylo)-1, l-dimetylomocznik (Chlortoluron), 3-(4'-chlorofenylo)-l-metoksy-l-metylomocznik (Monoliruron), 3-(3',4'-dichlorofenylo)-1 -metoksy-1 -metylomocznik (Linuron), 3-(4'-bromofenylo)-1 -metoksy-1 -metylomocznik (Metobromuron), 3-(3'-chloro-4'-bromofęnylo)-l-metoksy-l-metylomocznik (Chlorbromuron), 3-[3'-(trifluorometylo)-fenylo]-l, 1-dimetylomocznik (Fluometuron), 3-fenylo-l, 1-dimetylomocznik (Fenuron) i 3-(4'-izopropylofenylo)-l, 1-dimetylomocznik (Isoproturon).

Pochodne nitrylowe o wzorze ogólnym 1 występują, jak pokazuje tablica I, częściowo w stałej postaci krystalicznej, a częściowo jako ciecze. Stałe związki można przerabiać ze stosownymi w ochronie roślin dodatkami, jak nośnikami i substancjami powierzchniowo-czynnymi, na przykład

151 633 na proszki zawiesinowe (WP). Proszek zawiesinowy można potem nanosić razem z podobnie spreparowanymi środkami chwastobójczymi w postaci mieszanek sporządzonych w zbiorniku.

Z ciekłych, ale także ze stałych pochodnych nitrylowych, przy zastosowaniu odpowiedniego rozpuszczalnika i emulgatora można wytwarzać na przykład stały koncentrat emulsyjny. Koncentrat emulsyjny można mieszać z koncentratami zawierającymi chwastobójcze substancje czynne i stosować w postaci mieszanki zbiornikowej.

Pochodne nitrylowe o wzorze ogólnym 1 można jednak także razem preparować z chwastobójczymi substancjami czynnymi, mianowicie pochodnymi mocznika. Skład i wytwarzanie preparatów zawierających tylko pochodne nitrylowe względnie preparatów zawierających chwastobójczą substancję czynną i nitrylową odtrutkę objaśniają bliżej poniższe przykłady, które jednak nie ograniczają przedmiotu wynalazku stosowane substancje pomocnicze objaśniono w dalszej części opisu.

Przykład I. Koncentrat emulsyjny zawierający związek nr 9 jako odtrutkę. 2,3-difenyloakrylonitryl 10% wagowych emulgator Atlox 4857B 10% wagowych ksylen 80% wagowych

Przykład II. Koncentrat emulsyjny zawierający związek nr 2 jako odtrutkę, trichloroacetonitryl 20% wagowych emulgator Emulsogen IP 400 10% wagowych ksylen 70% wagowych

Przykład III. Koncentrat emulsyjny zawierający związek nr 7 jako odtrutkę.

2-benzylo-2-fenylobutyronitryl 30% wagowych emulgator Atlox 4857B 10% wagowych ksylen 60% wagowych

Koncentraty emulsyjne o podobnym składzie można wytwarzać także ze związkami takimi jak 4'-chlorofenyloacetonitryl (związek nr 18), 2-(4'-chlorofenylo)-2-metylopropionitryl (związek nr 15) i 2-(4'-etoksyfenylo)-butyronitryl (związek nr 4).

Przykład IV. Koncentrat emulsyjny zawierający związek nr 1 jako odtrutkę, piwalonitryl 50% wagowych emulgator Emulsogen IP 400 10% wagowych ksylen 40% wagowych

Przykład V. Koncentrat emulsyjny zawierający jako odtrutkę związek nr 10.

2-pirydynokarbonitryl 50% wagowych emulgator Emulsogen IP 400 10% wagowych ksylen 40% wagowych

Przykład VI. Proszek zawiesinowy zawierający jako odtrutkę związek nr 5.

2-fenylo-2-metylopropionitryl Arkopon T środek dyspergujący SI zeolit 424 jako nośnik

20% wagowych

5% wagowych 5% wagowych 70% wagowych

Przykład VII. Proszek zawiesinowy zawierający jako odtrutkę związek nr 3.

(4'-etoksyfenylo)-acetonitryl Arkopon T środek dyspergujący SI zeolit 424 jako nośnik

40% wagowych ¹ 5% wagowych 5% wagowych

50% wagowych

Przykład VIII. Proszek zawiesinowy zawierający jako odtrutkę związek nr 11.

3-pirydynokarbonitryl 70% wagowych

Arkopon T 5% wagowych środek dyspergujący SI 5% wagowych

Zeolex 424 jako nośnik 20% wagowych

Przykład IX. Preparat WSC zawierający związek nr 1 jako odtrutkę, piwalonitryl 90% wagowych emulgator Emulsogen IP 400 10% wagowych

151 633

Przykład X. Koncentrat emulsyjny zawierając jako odtrutkę związek nr 12.

4-pirydynokarbonitryl 10% wagowych emulgator Atlox 4857B 10% wagowych chlorobenzen 80% wagowych

Przykład XI. Koncentrat emulsyjny zawierający jako odtrutkę związek nr 8. 2-(4'-etoksyfenylo)-2-metylopropionitryl 40% wagowych emulgator Atlox 4857 B 15% wagowych ksylen 45% wagowych

Pochodne nitrylowe o wzorze ogólnym 1 można dobrze preparować także razem z pochodnymi mocznika o wzorze ogólnym 2.

Poniższe przykłady dotyczą tego rodzaju preparatów.

Przykład XII. Proszek zawiesinowy zawierający pochodną mocznika jako chwastobójczą substancję czynną i odtrutkę.

N-(3,4-dichlorofenylo)-N'-metoksy-N'metylomocznik trichloroacetonitryl (związek nr 2) bezpostaciowy kwas krzemowy jako nośnik sulfonian alkoholu tłuszczowego ligninosulfonian sodu

50% wagowych 25% wagowych 20% wagowych 2,5% wagowych 2,5% wagowych

Wymienione substancje czynne homogenizuje się w mieszarce do proszków i potem miele subtelnie w młynie laboratoryjnym (typ Alpine 100 LU). Zdolność zawieszania preparatu wynosi 88%.

Przykład XIII. Proszek zawiesinowy zawierający pochodną mocznika jako chwastobójczą substancję czynną i związek nr 11 jako odtrutkę.

3-fenylo-1,1 -dimetylomocznik 3-pirydynokarbonitryl (związek nr 11) zeolit 424 jako nośnik krzemionka jako nośnik środek zwilżający IS środek dyspergujący sproszkowany ług siarczynowy

50% wagowych 10% wagowych 15% wagowych 15% wagowych 2% wagowych 3% wagowych 5% wagowych

Wymienione substancje homogenizuje się w mieszarce do proszków i miele subtelnie w młynie laboratoryjnym (typ Alpine 100 LU). Zdolność zawieszania proszku zawiesinowego wynosi 88%.

Przykład XIV. Proszek zawiesinowy zawierający pochodną mocznika jako chwastobójczą substancję czynną i związek nr 9 jako odtrutkę.

3-(3',4'-dichlorofenylo)-1,1 -dimetylomocznik 2,3-difenyloakrylonitryl (związek nr 9) zeolit 424 jako nośnik środek zwilżający IS środek dyspergujący sproszkowany ług siarczynowy

40% wagowych 40% wagowych 12% wagowych

1,5% wagowych 2,5% wagowych 4,0% wagowych

Podane substancje preparuje się w sposób opisany w przykładzie XV. Proszek zawiesinowy posiada zdolność zawieszania wynoszącą 82,5%.

Przykład XV. Proszek zawiesinowy zawierający pochodną mocznika jako chwastobójczą substancję czynną i związek nr 12 jako odtrutkę.

3- [3'-(trifluorometylo)-fenylo] 1,1 -dimetylomocznik 50% wagowych

4- pirydynokarbonitryl (związek nr 12) 25% wagowych zeolit 424 jako nośnik 15% wagowych środek zwilżający IS 2% wagowych środek dyspergujący 3% wagowych sproszkowany ług siarczynowy 5% wagowych

151 633 7

Składniki preparuje się w sposób opisany w przykładzie XV. Zdolność zawieszania proszku zawiesinowego wynosi 86,4%.

Przykład XVI. Proszek zawiesinowy zawierający pochodną mocznika jako chwastobójczą substancję czynną i związek nr 1 jako odtrutkę.

3-(3',4'-dichlorofenylo)-l-metoksy-l-metylomocznik 48% wagowyeh przedmieszka zawierający piwalonitryl (związek nr 1) 20% wagowyeh ziemia okrzemkowa jako nośnik 22% wagowyeh środek zwilżający IS 2% wagowyeh środek dyspergujący 3% wagowyeh sproszkowany ług siarczynowy 5% wagowyeh

Składniki preparuje się w sposób opisany w przykładzie XV. Proszek zawiesinowy posiada zdolność zawieszania 76%. Przedmieszkę wytwarza się w następujący sposób: 2 części wagowe piwalonitrylu (związek nr 1) rozuszcza się w 5 częściach wagowyeh dichlorometanu i roztwór natryskuje się przy mieszaniu na 18 części wagowyeh syntetycznego nośnika krzemianowego Sipernat 50. Potem odparowuje się rozpuszczalnik w temperaturze 50°C.

Przykład XVII. Proszek zawiesinowy zawierający pochodną mocznika jako chwastobójczą substancję czynną i związek nr 7 jako odtrutkę.

3-(3'-chloro-4'-bromofenylo)-1 -metoksy- 1-metylomocznik 50% wagowyeh przedmieszka zawierająca 2-benzylo-2-fenylobutyronitryl (związek nr 7) 25% wagowyeh ziemia okrzemkowa jako nośnik 15% wagowyeh środek zwilżający IS 2% wagowyeh środek dyspergujący 3% wagowyeh sproszkowany ług siarczynowy 5% wagowyeh

Składniki preparuje się w sposób opisany w przykładzie XV. Proszek zawiesinowy posiada zdolność zawieszania 78,4%. Przedmieszkę wytwarza się w następujący sposób: 5 części wagowyeh

2- benzylo-2-fenylobutyronitrylu (związek nr 7) rozpuszcza się w 5 częściach wagowyeh dichlorometanu i roztwór natryskuje na 20 części wagowyeh syntetycznego nośnika krzemianowego Sipernat 50. Następnie odparowuje się rozuszczalnik w temperaturze 50°C.

Przykład XVIII. Koncentrat emulsyjny zawierający pochodną mocznika jako chwastobójczą substancję czynną i związek nr 1 jako odtrutkę.

3- fenylo-l,l-dimetylomocznik 18% wagowyeh piwalonitryl (związek nr 1) 2% wagowyeh emulgator Emulsogen IP 400 6,4% wagowyeh emulgator Emulsogen EL 400 1,6% wagowyeh mieszanina rozpuszczalników składająca się z ksylenu i dichlorometanu w stosunku 1:1 72% wagowyeh

Przykład XIX. Koncentrat emulsyjny zawierający pochodną mocznika jako chwastobójczą substancję czynną i związek nr 3 jako odtrutkę.

3-(3'-chloro-4'-bromofenylo)- 1-metoksy- 1-metylomocznik 35% wagowyeh (4'-etoksyfenylo)-acetonitryl (związek nr 3) 5% wagowyeh emulgator Emulsogen IP 400 7,2% wagowyeh emulgator Emulsogen EL 400 0,8% wagowyeh mieszanina rozpuszczalników złożona z ksylenu, dichlorometanu i dimetyloformamidu w stosunku 2:2:1 52,2% wagowyeh

Przykład XX. Koncentrat emulsyjny zawierający pochodną mocznika jako chwastobójczą substancję czynną i związek nr 14 jako odtrutkę.

3-(4'-bromofenylo)-1-metoksy-1-metylomocznik 24% wagowyeh

2-etylo-2-(4'-chlorofenylo)-butyronitryl (związek nr 14) 3% wagowyeh emulgator Emulsogen IP 400 6,4% wagowyeh emulgator Emulsogen EL 40 1,6% wagowyeh mieszanina rozpuszczalników, jak w przykładzie XXI 62% wagowyeh

151 633

Przykład XXI. Koncentrat emulsyjny zawierający pochodną mocznika ja^o chwastobójczą substancję czynną i związek nr 11 jako odtrutkę. ,

3-(3'-trifluorometylofenylo)-1,1 -dimetylomocznik 23% wagow ych

3-pirydynokarbonitryl (związek nr 11) 2% wagowjch emulgator Emulsogen IP 400 6,4% wagoJ/ych

Emulgator Emulsogen EL 400 1,6% wagowych mieszanina rozpuszczalników złożona z ksylenu i dimetyloformamidu w stosunku 1:1 67% wagowych

Przykład XXII. Proszek zawiesinowy zawierający pochodną mocznika jako chwastobójczą substancję czynną i związek nr 18 jako odtrutkę.

3-(3',4'-dichlorofenylo)-l,l-dimetylomocznik 80% wagowych

4'-chlorofenyloacetonitryl (związek nr 18) 2% wagowych

Netzer IS jako środek zwilżający 2% wagowych środek dyspergujący 1494 4% wagowych

Wessalon S jako nośnik 12% wagowych

Składniki preparuje się w sposób opisany w przykładzie XV. Proszek zawiesinowy posiada zdolność zawieszania 86,4%.

Przykład XXIII. Wodny koncentrat zawiesinowy zawierający pochodną mocznika jako chwastobójczą substancję czynną i związek nr 52 jako odtrutkę.

3-(3'-chloro-4'-metylofenylo)-1,1-dimetylomocznik 46% wagowych

2- chlorobenzonitryl (związek nr 52) 4% wagowych emulgator Atlox 4853 B 5% wagowych emulgator Atlox 4896 B 3% wagowych woda 35% wagowych

2% wagowo wodny roztwór polisacharydy jako środek zagęszczający 7% wagowych

Emulgatory rozpuszcza się w wodzie i w roztworze rozprasza substancję czynną i odtrutkę. Zawiesinę o dużych cząstkach fazy rozproszonej miele się subtelnie w młynie perełkowym i potem homogenizuje ze środkiem zagęszczającym. Otrzymany wodny koncentrat zawiesinowy wykazuje zdolność zawieszenia 91,4%, 93,6% jego cząstek jest mniejsza niż 10 mikronów.

Przykład XXIV. Proszek zawiesinowy zawierający pochodną mocznika jako chwastobójczą substancję czynną i związek nr 53 jako odtrutkę.

3- (4'-izopropylofenylo)-1,1 -dimetylomocznik ' 72% wagowych

2,4,6-trimetoksybenzonitryl (związek nr 53) 8% wagowych

Netzer IS jako środek zwilżający 2,5% wagowych środek dyspergujący 1494 3,5% wagowych

Ultrasil VN 3 jako nośnik 14% wagowych

Składniki preparuje się w sposób opisany w przykładzie XIII. Proszek zawiesinowy posiada zdolność zawieszania 87,2%.

Przykład XXV. Proszek zawiesinowy zawierający pochodną mocznika jako chwastobójczą substancję czynną i związek nr 37 jako odtrutkę.

3-(4'-chlorofenylo)-1,1-dimetylomocznik 76% wagowych

2-(4'-chlorofenylo)-aminoacetonitryl (związek nr 37) 4% wagowych

Ultrasil VN 3 jako nośnik 14% wagowych

Proszek zawiesinowy wytwarza się w sposób opisany w przykładzie XIII. Jego zdolność zawieszania wynosi 85,9%.

Wyszczególnienie substancji pomocniczych stosowanych w przykładach preparatów:

Emulsogen

Netzer - środek zwilżający Arkopon T mieszanina złożona z soli wapniowej kwasu dodecylobenzenosulfonowego i estru kwasu tłuszczowego z poliglikolem (Hoechst AG) sól sodowa kwasu alkanostrifonowego (Hoechst AG) sól sodowa oleilometylotauryny

151 633

Środek dyspergujący Atlox

Tensiofix

Zeolex Wessalon S Ultrasil VN 3 Aromatol prekondensat krezol-formaldehyd (Hoechst AG) mieszanina złożona z soli wapniowej kwasu dodecylobenzenosulfonowego i poli-(oksyetyleno)-alkilofenoli (Atlas Chemie) eter oktylofenolu i poliglikolu względnie eter nonylofenolu i poliglikolu (Tensia) syntetyczny krzemian (Zeofina Org. Hamine) syntetyczny krzemian (Degussa) syntetyczny krzemian (Degussa) zawierająca 98% związków aromatycznych mieszanina rozpuszczalników o zakresie wrzenia 145-190°C (Dunai keolajipari Yallalat, Ungarn).

Działanie związków nitrylowych o wzorze ogólnym 1 zmniejszające fitotoksyczność badano w doświadczeniach w cieplarni i w doświadczeniach polowych. Oceniano zdolność kiełkowania roślin uprawnych w procentach, widoczne działanie uszkadzające rośliny uprawne oraz działanie niszczące chwasty. Do oceny stosowano uznane międzynarodowo wartości EWRC (Tabela II).

Tabela II

Wartość EWRC	Działanie na rośliny uprawne	Działanie niszczące chwasty %
Objawy fitotoksyczne	Ogólne wrażenia
1	żadne	doskonałe	100
2	bardzo słabe	bardzo dobre	98
3	słabe objawy	dobre	95
4	silne, jednak przemijające; zmniejszenie plonu	zadowalające	90
5	objawy o nieznanym skutku	problematyczne	82
6	widoczne szkody	niezadowalające	70
7	silne szkody	złe	55
8	bardzo silne szkody	bardzo złe	30
9	całkowite zniszczenie	nieprzydatne	0

Przykład XXVI. Badanie skuteczności odtruwania pochodnych mocznika w cieplarni. Doświadczenia przeprowadzono przy czterokrotnym powtórzeniu. Doniczki o średnicy 14 cm napełniono ziemią, w każdej doniczce zasiano 10 ziaren kukurydzy i przykryto je warstwą ziemi o'· grubości 4 cm. Następnie prowadzono traktowanie środkiem niszczącym chwasty typu mocznika i odpowiednią ilością spreparowanego związku odtruwającego. Rośliny trzymano w cieplarni i polewano je według potrzeby. Oceny dokonywano 4 tygodnie po wysiewie. Oznaczono procentowe kiełkowanie i wartość EWRC roślin kukurydzy.

Uzyskane wyniki przedstawione są w tabeli III.

151 633 ¹ Tabela III

Ilość stosowania kg/ha

Nr związku odtruwającego	Środek chwastobójczy -	Odtrutka	Środek chwastobójczy	Kiełkowanie %	Wartość EWRC
1	2	3	4	5	6
1	Fenuron	2,5	2,0	93,3	1
1	Fenuron	24	1.0	93J	2
1	Fenuron	0,5	2,0	96,6	1
1	Fenuron	0,5	1,0	93,3	1
2	Fenuron	0,5	2,0	95,0	2
11	Fenuron	04	2,0	93,0	2
1	Linuron	2,5	24	96,6	3
	Linuron	24	1,25	95,3	3
1	Linuron	04	2,5	94,0	1
1	Linuron	0,5	1,25	93,5	1
2	Linuron	04	1,25	96,6	1
2	Linuron	0,5	2,50	95,0	2
2	Linuron	2,5	1,25	96,6	1
2	Linuron	2,5	2,50	92,5	2
3	Linuron	04	1,25	97,5	2
3	Linuron	0,5	2,50	96,6	3
3	Linuron	2,5	1,25	94,3	2
3	Linuron	2,5	2,50	93,5	2
4	Linuron	04	1,25	97,5	1
4	Linuron	0,5	2,50	95,0	2
4	Linuron	2,5	1,25	96,6	1
4	Linuron	2,5	2,50	94,0	2
6	Linuron	0,5	1,25	97,5	1
6	Linuron	0,5	2,50	96,6	2
6	Linuron	2,5	1,25	96,6	2
6	Linuron	2,5	2,50	92,0	3
8	Linuron	0,5	1,25	95,0	2 ·
8	Linuron	0,5	2,50	93,5	2
8	Linuron	2,5	1,25	94,0	2
8	Linuron	2,5	2,50	92,0	2
9	Linuron	0,5	1,25	96,6	1
9	Linuron	0,5	2,50	92,5	2
9	Linuron	2,5	1,25	96,6	2
9	Linuron	2,5	2,50	92,5	2
11	Linuron	0,5	1,25	100,0	1
11	Linuron	0,5	2,50	96,6	1
11	Linuron	24	1,25	96,6	1
11	Linuron	2,5	2,50	96,6	1
12	Linuron	0,5	1,25	97,5	1
12	Linuron	04	2,50	95,0	2
12	Linuron	2,5	1,25	96,6	2
12	Linuron	24	2,50	92,5	3
13	Linuron	0,5	1,25	97,5	1
13	Linuron	0,5	2,50	97,5	1
13	Linuron	2,5	1,25	97,5	1
13	Linuron	2,5	2,50	97,5	1
14	Linuron	0,5	1,25	96,6	1
14	Linuron	0,5	2,50	95,0	2
14	Linuron	2,5	1,25	95,0	2
14	Linuron	2,5	2,50	92,5	2
15	Linuron	0,5	1,25	97,5	1
15	Linuron	0,5	2,50	95,0	2
15	Linuron	2,5	1,25	95,0	1
15	Linuron	2,5	2,50	92,5	2
16	Linuron	04	U5	95,0	2
16	Linuron	0,5	2,50	95,0	2
16	Linuron	2,5	1,25	95,0	2
16	Linuron	2,5	2,50	95,0	2
17	Linuron	0,5	145	97,5	1
17	Linuron	04	2,50	95,0	2

151 633

1	2	3	4	5	6
17	Linuron	2,5	1,25	95,0	2
17	Linuron	2,5	2,50	92,5	3
18	Linuron	0,5	1,25	97,5	1
18	Linuron	0,5	2,50	97,5	1
18	Linuron	2,5	1,25	95,0	2
18	Linuron	2,5	2,50	95,0	2
19	Linuron	0,5	1,25	95,0	2
19	Linuron	0.5	2,50	95,0	2
19	Linuron	2,5	1,25	92,5	3
19	Linuron	2,5	2,50	92,5	3
23	Linuron	0,5	1,25	97,5	1
23	Linuron	0,5	2,50	97,5	1
23	Linuron	2,5	1,25	97,5	1
23	Linuron	2,5	2,50	97,5	1
52	Linuron	0,5	1,25	97,5	1
52	Linuron	0,5	2,50	95,0	2
52	Linuron	2,5	1,25	96,5	1
52	Linuron	2,5	2,50	95,0	2
CGA 43.089	Linuron	0,5	1,25	92,5	3
CGA 43.089	Linuron	0,5	2,50	90,0	3
CGA 43.089	Linuron	2,5	1,25	89,0	3
CGA 43.089	Linuron	2,5	2,50	89,0	3
—	Linuron	—	2,0	88,0	7
—	Fenuron	—	1,0	90,0	5
—	Linuron	—	2,5	86,0	7
—	Linuron	—	1,25	89,0	5
—	nie traktowane kontrola	—	—	96,6	1

Służącą jako substancja porównawcza odtrutką oznaczoną kodem CGA 43.089 jest cyjanometoksyiminofenyloacetonitryl. Jak wykazują dane tabeli III, toksyczność środków chwastobójczych Fenuronu i Linuronu zostaje zmniejszona przez zastosowanie pochodnych nitrylowych jako odtrutki według wynalazku oraz zostaje poprawione procentowe kiełkowanie.

Przykład XXVII. Badanie skuteczności odtruwania środków chwastobójczych typu mocznika na różnych roślinach uprawnych.

Do badań zastosowano naczynia uprawne z tworzywa sztucznego, które były wyłożone folią z tworzywa sztucznego i każdorazowo mogły zmieścić 800 g gleby. W naczyniach tych umieszczono po 400g powietrznie suchej ziemi (pH 4,67; wiązanie według Arany; 46; zawartość związków organicznych: 1,97%). W naczyniach zasiano 10 ziaren kukurydzy odmiany Pi-3707 względnie 5 ziaren soi względnie 20 nasion pszenicy. Zasiewy przykryto stosując po 100 g ziemi i potem traktowano w czterech powtórzeniach. Rośliny naświetlano dziennie po 16 godzin, temperatura wynosiła 28±4°C. Podlewano codziennie aż do pełnej pojemności wody. Oceny dokonano 12 dni po wysiewie, to znaczy 8 dni po wschodach. Mierzono u kukurydzy długość pędów, u soi i pszenicy ciężar zielonej masy.

Uzyskane wyniki przedstawione są w tabelach IV, V i VI.

Tabela IV

Nr związku odtruwającego	chwastobójczy .	Ilość stosowana kg/ha	Długość pędu _ rośliny kukurydzy, cm
Odtrutka	Środek chwastobójczy
1	2	3	4	5
1	Isoproturon	0,25	4,0	36,0
1	Isoproturon	1,0	4,0	31,5
5	Isoproturon	0,25	4,0	34,8
5	Isoproturon	1,0	4,0	36,7
7	Isoproturon	0,25	2,0	40,1
7	Isoproturon	1,0	2,0	39,3
10	Isoproturon	0,25	4,0	34,4
10	Isoproturon	1,0	4,0	36,1

151 633

1	2	3	4	5
11	Isoproturon	0,25	4,0	36,8
11	Isoproturon	1,0	4,0	36,2
13	Isoproturon	0,25	4,0	37,1
13	Isoproturon	1,0	4,0	36,0
25	Isoproturon	0,25	2,0	40,4
25	Isoproturon	1,0	2,0	37,1
26	Isoproturon	0,25	2,0	39,4
26	Isoproturon	1,0	2,0	40,3
27	Isoproturon	0,25	2,0	40,5
27	Isoproturon	1,0	2,0	36,9
27	Isoproturon	0,25	4,0	37,3
27	Isoproturon	1,0	4,0	32,7
28	Isoproturon	0,25	2,0	42,2
28	Isoproturon	1,0	2,0	39,3
28	Isoproturon	0,25	4,0	32,2
28	Isoproturon	1,0	4,0	36,4
29	Isoproturon	0,25	2,0	39,6
29	Isoproturon	1,0	2,0	35,7
29	Isoproturon	0,25	4,0	37,1
29	Isoproturon	1,0	4,0	37,4
31	Isoproturon	0,25	2,0	37,2
31	Isoproturon	1,0	2,0	41,8
35	Isoproturon	0,25	2,0	41,0
35	Isoproturon	1,0	2,0	38,4
38	Isoproturon	0,25	4.0	35,6
38	Isoproturon	1,0	4,0	32,4
53	Isoproturon	0,25	2,0	41,5
53	Isoproturon	1,0	2,0	38,0
56	Isoproturon	0,25	2,0	36,9
56	Isoproturon	1,0	2,0	40,9
57	Isoproturon	0,25	2,0	39,9
57	Isoproturon	1,0	2,0	35,6
58	Isoproturon	0,25	2,0	39,5
58	Isoproturon	1,0	2,0	40,9
—	—	—	—	36,9
—	Isoproturon	—	2,0	34,7
—	Isoproturon	—	4,0	29,6
5	Diuron	0,25	4,0	34,8
5	Diuron	1,0	4,0	30,3
7	Diuron	0,25	4,0	34,8
7	Diuron	1,0	4,0	33,5
10	Diuron	0,25	4,0	34,8
10	Diuron	1,0	4,0	31,0
28	Diuron	0,25	4,0	35,6
28	Diuron	1,0	4,0	31,1
31	Diuron	0,25	4,0	30,1
31	Diuron	1,0	4,0	34,7
53	Diuron	0,25	4,0	36,4
53	Diuron	1,0	4,0	33,9
—	Diuron	—	4,0	29,4
28	Chlorbromuron	0,25	2,0	37,4
28	Chlorbromuron	1,0	2,0	41,2
28	Chlorbromuron	0,25	4,0	43,4
28	Chlorbromuron	1,0	4,0	39,8
35	Chlorbromuron	0,25	2,0	42,3
35	Chlorbromuron	1,0	2,0	44,7
53	Chlorbromuron	0,25	2,0	39,6
53	Chlorbromuron	1,0	2.0	41,6
53	Chlorbromuron	0,25	4,0	44,4
53	Chlorbromuron	1,0	4,0	42,1
56	Chlorbromuron	0,25	2,0	43,1
56	Chlorbromuron	1,0	2,0	44,5
56	Chlorbromuron	0,25	4,0	40,8
56	Chlorbromuron	1,0	4,0	39,6
58	Chlorbromuron	0,25	2,0	43,8
58	Chlorbromuron	1,0	2,0	41,8
58	Chlorbromuron	0,25	4,0	40,0
58	Chlorbromuron	1,0	4,0	38,9
—	Chlorbromuron	—	2,0	36,9
—	Chlorbromuron	—	4,0	34,8

151 633

Tabela V

Nr związku odtruwającego	Środek chwastobójczy	Ilość stosowana kg/ha	Ciężar masy zielonej przenicy w % nie traktowanej kontroli
odtrutka	środek chwastobójczy
1	2	3	4	5
1	Isoproturon	0,25	4,0	82
1	Isoproturon	1,0	4.0	124
5	Isoproturon	0,25	4.0	116
5	Isoproturon	1,0	4.0	152
7	Isoproturon	0,25	4.0	124
7	Isoproturon	1,0	4.0	127
11	Isoproturon	0,25	4.0	86
11	Isoproturon	1,0	4.0	103
13	Isoproturon	0,25	4.0	100
13	Isoproturon	1,0	4,0	136
26	Isoproturon	0,25	4.0	97
26	Isoproturon	1,0	4,0	109
27	Isoproturon	0,25	4.0	123
27	Isoproturon	1,0	4.0	137
28	Isoproturon	0,25	4,0	83
28	Isoproturon	1,0	4,0	113
29	Isoproturon	0,25	4,0	101
29	Isoproturon	1,0	4,0	144
31	Isoproturon	0,25	4,0	123
31	Isoproturon	1,0	4.0	130
32	Isoproturon	0,25	4,0	193
32	Isoproturon	1,0	4,0	288
35	Isoproturon	0,25	4,0	136
35	Isoproturon	1,0	4,0	153
53	Isoproturon	1,0	4.0	153
53	Isoproturon	1,0	4,0	75
57	Isoproturon	0,25	4,0	147
57	Isoproturon	1,0	4,0	141
58	Isoproturon	0,25	.4,0	136
58	Isoproturon	1,0	4,0	141
—	Isoproturon	—	4,0	78
6	Diuron	0,25	2,0	106
6	Diuron	1,0	2,0	111
25	Diuron	0,25	2,0	82
25	Diuron	1,0	2,0	107
26	Diuron	0,25	2,0	86
26	Diuron	1,0	2,0	103
28	Diuron	0,25	2,0	110
28	Diuron	1,0	2,0	65
31	Diuron	0,25	2,0	113
31	Diuron	1,0	2,0	102
32	Diuron	0,25	2,0	85
32	Diuron	1,0	2,0	100
38	Diuron	0,25	2,0	99
38	Diuron	1,0	2,0	106
53	Diuron	0,25	2,0	92
53	Diuron	1,0	2,0	107
56	Diuron	0,25	2,0	95
56	Diuron	1,0	2,0	116
57	Diuron	0,25	2,0	91
57	Diuron	1,0	2,0	146
—	Diuron	—	2,0	64
1	Chlorbromuron	0,25	2,0	91
1	Chlorbromuron	1,0	2,0	121
1	Chlorbromuron	0,25	4,0	107
1	Chlorbromuron	1,0	4,0	105
5	Chlorbromuron	0,25	2,0	89
5	Chlorbromuron	1,0	2,0	62
5	Chlorbromuron	0,25	4,0	104
5	Chlorbromuron	1,0	4,0	88

1	2	3	4	5
7	Chlorbromuron	0,25	2,0	181
7	Chlorbromuron	1,0	2,0	121
7	Chlorbromuron	0,25	4.0	59
7	Chlorbromuron	1,0	4,0	96
13	Chlorbromuron	0,25	2,0	67
13	Chlorbromuron	1,0	2,0	52
13	Chlorbromuron	0,25	4,0	108
13	Chlorbromuron	1,0	4,0	106
26	Chlorbromuron	0,25	2,0	112
26	Chlorbromuron	1,0	2.0	107
26	Chlorbromuron	0,25	4,0	108
26	Chlorbromuron	1,0	4,0	108
27	Chlorbromuron	0,25	2,0	113
27	Chlorbromuron	1,0	2,0	77
27	Chlorbromuron	0,25	4,0	99
27	Chlorbromuron	1,0	4,0	105
58	Chlorbromuron	0,25	2,0	100
58	Chlorbromuron	1,0	2,0	106
58	Chlorbromuron	0,25	4,0	134
58	Chlorbromuron	1,0	4,0	128
59	Chlorbromuron	0,25	2,0	106
59	Chlorbromuron	1,0	2,0	75
59	Chlorbromuron	0,25	4,0	141
59	Chlorbromuron	1,0	4,0	112
—	Chlorbromuron	—	2,0	60
—	Chlorbromuron	. — ·	4,0	44

Tabela VI

Nr związku odtruwającego	Środek . chwastobójczy	Ilość stosowana kg/ha	Ciężar zielonej masy w % kontroli
Odtrutka	Środek chwastobójczy
1	2	3	4	5
1	Isoproturon	0,25	2,0	104
1	Isoproturon	1,0	2,0	103
25	Isoproturon	0,25	2,0	89
25	Isoproturon	1,0	2.0	111
32	Isoproturon	0,25	2,0	104
32	Isoproturon	1,0	2.0	92
56	Isoproturon	0,25	2.0	88
56	Isoproturon	1,0	2,0	111
57	Isoproturon	0,25	2,0	126
57	Isoproturon	1,0	2,0	119
—	Isoproturon	—	2,0	85
1	Diuron	0,25	2,0	86
1	Diuron	1,0	2,0	145
1	Diuron	0,25	4,0	106
1	Diuron	1,0	4,0	104
7	Diuron	0,25	2,0	99
7	Diuron	1,0	2,0	119
7	Diuron	0,25	4,0	91
7	Diuron	1,0	4,0	112
10	Diuron	0,25	2,0	116
10	Diuron	1,0	2,0	105
10	Diuron	0,25	4,0	98
10	Diuron	1,0	4,0	103
11	Diuron	0,25	2.0	106
11	Diuron	1,0	2,0	84
11	Diuron	0,25	4,0	106
11	Diuron	1,0	4,0	94
13	Diuron	0,25	2,0	118
13	Diuron	1,0	2,0	106

151 633

1	2	3	4	5
13	Diuron	0,25	4,0	97
13	Diuron	1,0	4,0	141
25	Diuron	0,25	2,0	100
25	Diuron	1,0	2,0	118
25	Diuron	0,25	4,0	92
25	Diuron	1,0	4,0	104
27	Diuron -	0,25	2,0	123
27	Diuron	1,0	2,0	123
27	Diuron	0,25	4,0	92
27	Diuron	1,0	4,0	103
32	Diuron	0,25	2,0	119
32	Diuron	1,0	2,0	133
32	Diuron	0,25	4,0	134
32	Diuron	1,0	4,0	98
56	Diuron	0,25	2,0	124
56	Diuron	1,0	2,0	94
56	Diuron	0,25	4,0	89
56	Diuron	1,0	4,0	112
57	Diuron	0,25	2,0	169
57	Diuron	1,0	2,0	108
57	Diuron	0,25	4,0	88
57	Diuron	1,0	4,0	102
. —	Diuron	—	2,0	82
—	Diuron	—	4,0	88
1	Chlorbromuron	0,25	2,0	88
1	Chlorbromuron	1,0	2,0	110
5	Chlorbromuron	0,25	2,0	108
5	Chlorbromuron	1,0	2,0	82
10	Chlorbromuron	0,25	2,0	110
10	Chlorbromuron	1,0	2,0	101
11	Chlorbromuron	0,25	2,0	102
11	Chlorbromuron	1,0	2,0	137
13	Chlorbromuron	0,25	2,0	112
13	Chlorbromuron	1,0	2,0	111
27	Chlorbromuron	0,25	2,0	131
27	Chlorbromuron	1,0	2,0	97
28	Chlorbromuron	0,25	2,0	85
28	Chlorbromuron	1,0	2,0	111
31	Chlorbromuron	0,25	2,0	122
31	Chlorbromuron	1,0	2,0	126
32	Chlorbromuron	0,25	2,0	122
32	Chlorbromuron	1,0	2,0	118
38	Chlorbromuron	0,25	2,0	111
38	Chlorbromuron	1,0	2,0	92
53	Chlorbromuron	0,25	2,0	126
53	Chlorbromuron	1,0	2,0	123
56	Chlorbromuron	0,25	2,0	135
56	Chlorbromuron	1,0	2,0	102
57	Chlorbromuron	0,25	2,0	137
57	Chlorbromuron	1,0	2,0	116
—	Chlorbromuron	—	2,0	80

Jak wykazują dane tabeli IV, odtrutki według wynalazku chronią kukurydzę przed szkodliwym działaniem różnych środków chwastobójczych typu mocznika.

Tabela V wskazuje, że odtrutki według wynalazku chronią skutecznie pszenicę przed szkodliwym działaniem różnych pochodnych mocznika, na przykład takich jak Isoproturon, Diuron i Chlorbromuron.

Tabela VI wskazuje, że odtrutki według wynalazku chronią bardzo skutecznie rośliny soi przed szkodliwym działaniem różnych środków chwastobójczych typu mocznika, na przykład takich jak Isoproturon, Diuron i Chlorbromuron.

Przykład XXVIII. Działanie odtruwające mocznikowe środki chwastobójcze, badane na odmianach kukurydzy o różnej wrażliwości. .

151 633

Dla doświadczejń przeprowadzonych w pięciu powtórzeniach zastosowano doniczki o średnicy 14 cm. Doniczki napełniono do 2/3 piaszczystą glebą gliniastą, w każdej doniczce zasiano 10 ziaren kukurydzy (odmiany: ETA-TC, Pi-3901, Pi-3965 i Pi-3839) i przykryto warstwą o grubości 5 cm traktowanej względnie nietraktowanej gleby. Jako środek chwastobójczy znalazł zastosowanie Linuron w dawce 6 kg/ha; odtrutki były różne i stosowano je w różnych dawkach. Dla oceny mierzono długości pędów roślin kukurydzy.

W tabeli VII podane są zmierzone wartości w stosunku do nietraktowanej kontroli.

Tabela VII

Związek odtruwający

Nr	Ilość stosowana kg/ha	uumiana nunuryuiy	nie traktowanej kontroli
1	2	3	4
1	0,1	Pi-3901	84,0
1	0,5	PI-3901	89,9
1	1,0	Pi-3901	99,3
1	1,5	Pi-3901	89,2
7	0,1	Pi-3901	85,7
7	0,5	Pi-3901	94,4
7	1,0	Pi-3901	101,7
7	1,5	Pi-3901	97,2
10	0,1	Pi-3901	90,2
10	0,5	Pi-3901	86,8
10	1,0	Pi-3901	91,8
10	1,5	Pi-3901	91,6
13	0,1	Pi-3901	96,1
13	0,5	Pi-3901	106,3
13	1,0	Pi-3901	94,4
13	1,5	Pi-3901	84,7
18	0,1	Pi-3901	85,4
18	0,5	Pi-3901	104,2
18	1,0	Pi-3901	114,3
18	1,5	Pi-3901	99,3
—	—	Pi-3901	81,5
6	0,1	ETA-TC	98,8
6	0,5	ETA-TC	100,8
6	1,0	ETA-TC	89,2
6	1,5	ETA-TC	93,0
7	0,1	ETA-TC	101,4
7	0,5	ETA-TC	89,6
7	1,0	ETA-TC	94,8
7	1,5	ETA-TC	94,7
13	0,1	ETA-TC	98,0
13	0,5	ETA-TC	101,4
13	1,0	ETA-TC	97,3
13	1,5	ETA-TC	91,4
—	—	ETA-TC	89,1
1	0,1	Pi-3965	106,8
1	0,5	Pi-3965	98,9
1	1,0	Pi-3965	112,9
1	1,5	Pi-3965	109,0
6	0,1	Pi-3965	111,5
6	0,5	Pi-3965	97,5
6	1,0	Pi-3965	96,1
6	1,5	Pi-3965	109,3
7	0,1	Pi-3965	100,5
7	0,5	Pi-3965	119,7
7	1,0	Pi-3965	97,5
7	1,5	Pi-3965	117,2
10	0,1	Pi-3965	111,1
10	0,5	Pi-3965	118,3
10	1,0	Pi-3965	121,5
10	1,5	Pi-3965	101,4

151 633

1	2	3	4
13	0,1	Pi-3965	107,9
13	0,5	Pi-3965	112,2
13	1,0	Pi-3965	121,9
13	1,5	Pi-3965	109,0
18	0,1	Pi-3965	120,4
18	0,5	Pi-3965	101,1
18	1.0	Pi-3965	96,4
18	14	Pi-3965	97,8
—	—	Pi-3965	96,1
1	0,1	Pi-3839	79,5
1	0,5	Pi-3839	86,8
1	1,0	Pi-3839	96,0
1	1.5	Pi-3839	86,2
3	0,1	Pi-3839	111,6
3	0,5	Pi-3839	104,2
3	1,0	Pi-3839	106,8
3	1,5	Pi-3839	104,8
7	0,1	Pi-3839	94,2
7	0,5	Pi-3839	87,8
7	1,0	Pi-3839	84,9
7	1,5	Pi-3839	92,6
10	0,1	Pi-3839	92,4
10	0,5	Pi-3839	96,8
10	1,0	Pi-3839	92,3
10	1,5	Pi-3839	97,1
13	0,1	Pi-3839	100,3
13	0,5	Pi-3839	90,0
13	1,0	Pi-3839	97,4
13	1,5	Pi-3839	89,1
18	0,1	Pi-3839	96,1
18	0,5	Pi-3839	105,6
18	1,0	Pi-3839	105,1
18	1,5	Pi-3839	103,9
—	— '	Pi-3839	78,5

Z danych tabeli VII widać, że działanie ochronne związków rozciąga się na odmiany kukurydzy o różnej wrażliwości.

W związku z doświadczeniami w cieplarni badano zmniejszające fitotoksyczność działanie pochodnych nitrylowych o wzorze ogólnym 1 również w doświadczeniach polowych. W doświadczeniach na małych działkach stosowano środki chwastobójcze i odtrutki po części w postaci mieszanek zbiornikowych, po części w postaci wspólnego preparatu.

Oceny dokonywano w ciągu całego okresu wegetacji. Najpierw oznaczano procent kiełkowania, powodowane przez środki chwastobójcze szkody oceniano bieżąco, oznaczano ilość zbioru i określano także działanie niszczące chwasty. Z ekonomicznego punktu widzenia bardzo ważna jest zawartość wody w zebranym produkcie; dane literaturowe i nasze doświadczenia wskazują na to, że zawartość wody wzrasta przy stosowaniu środków chwastobójczych. A zatem przy ocenianiu doświadczeń polowych zmniejszenie zawartości wody traktowano jako właściwe działanie odtrutki.

Przykład XXIX. Badanie skuteczności odtruwania środków chwastobójczych typu mocznika w doświadczeniach na małych działkach.

W doświadczeniach polowych badano działanie związku nr 1 (piwalonitrylu) obniżające fitotoksyczność na mocznikowych środkach chwastobójczych. Linuron i odtruktę preparowano razem w czterech stosunkach i w postaci proszku zawiesinowego, wytworzonego podobnie jak opisano w przykładzie XIII, rozcieńczono wodą i nanoszono jako ciecz do opryskiwania.

Doświadczenia prowadzono na działkach o wielkości 20 m² w czterech powtórzeniach. Rośliną doświadczalną była kukurydza odmiany Pionier-3950, gliniasta gleba zawierała 1,46% organicznych składników. W tabeli VIII przedstawione są uzyskane wyniki, a mianowicie liczba roślin na działkę, wysokość roślin, długość części kolby kukurydzianej pokrytej ziarnami, ilość ziaren zebrana na działkę oraz zawartość wody w zebranej masie.

151 633

Na działkach występowało jednocześnie siedem odmian chwastów. Stopień niszczenia chwastów wyrażony jest w wartościach EWRC i podany jest w tabeli IX. Badano następujące chwasty: 1. Echinochloa grus gaili, 2. Amaranthus chlorostachis, 3. Chenopodium album, 4. Polygonum lopathiofolium, 5. Eąuisetum arvense, 6. Chenopodium hybridum. 7. Setaria glauca.

Tabela VIII

Związek odtruwający

Nr	Dawka kg/ha	Dawka kg/ha	Liczba roślin sztuk	Wysokość roślin cm	Długość kolby pokrytej ziarnami cm	Kukurydza na działkę k8	Zawartość wody %
l	0,5	4	150	186,7	17,3	6,95	29,4
1	0,5	2	148	194,5	16,3	6,66	30,2
1	0,25	4	147	178,2	16,4	6,37	30,4
1	0,25	2	147	186,2	15,0	5,49	28,2
—	—	4	140	172,5	15,1	4,45	31,7
—	—	2	142	178,4	15,6	4,80	31,0
—	nie trak-		151	196,1	15,8	5,98	28,3

towana kontrola

Tabela IX

Związek odtruwający Wartość EWRC działania niszczącego chwasty

Nr	Dawka kg/ha	kg/ha	dzień, miesiąc	1	2	3	4	5	6	7
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11
1	0,5	4	01.06	1	1	1	1	1	1	1
			04.07	1	1	1	3	3	1	1
			06.08	2	1	1	6	7	1	1
1	0,5	2	01.06	1	1	1	1	1	1	1
			04.07	1	1	1	4	3	1	1
			06.08	2	1	1	6	7	1	1
1	0,25	4	01.06	1	1	1	1	1	1	1
			04.07	1	1	1	3	4	1	1
			06.08	2	1	1	6	7	1	1
1	0,25	2	01.06	1	1	1	1	1	1	1
			04.07	1	1	1	3	3	1	1
			06.08	2	1	1	6	7	1	1
—	—	4	01.06	1	1	1	1	1	1	1
			04.07	1	1	1	2	3	1	1
			08.06	1	1	1	5	5	1	1
—	—	2	01.06	1	1	1	1	1	1	1
			04.07	1	1	1	3	3	1	1
			06.08	2	1	1	6	7	1	1
nie traktowana kontrola		01.06	9	8	7	8	8	7	8
			04.07	9	9	8	9	9	8	9
			08.06	9	9	9	9	9	8	9

Z tabeli widać, że odtrutka nie zmniejsza działania niszczącego chwasty przez Linuron, jednak usuwa jego działanie fitotoksyczne na kukurydzę.

Przykład XXX. Działanie odtruwające środek chwastobójczy Chlortoluron, badane na małych działkach.

Działanie odtruwające środek chwastobójczy Chlortoluron badano na działkach o wielkości 20 m² w czterech powtórzeniach na pszenicy odmiany Rana 2. Gleba była luźna i piaszczysta. Traktowanie prowdzono w połowie marca w ten sposób, że rozpryskiwano odtrutkę i środek chwastobójczy w postaci mieszanki zbiornikowej. Oceny dokonywano za pomocą skali EWRC

151 633 19 dwukrotnie w okresie wegetacji. Wartości znalezione dla szkód spowodowanych przez środek chwastobójczy oraz dla działania niszczącego chwasty podane są w tabeli X.

Z danych tabeli widać, że odtrutki według wynalazku osłabiają albo usuwają działania szkodliwe środka chwastobójczego Chlortoluronu lepiej niż znana odtrutka cyjanometoksyiminofenyloacetonitryl (CGA 43.089).

Tabela X

Związek odtruwający	Chlortoluron 80 WP kg/ha	Wartość EWRC
Nr	Dawka kg/ha	Pszenica	Apera spica
1	2	1	2
1	2	3	4	5	5	7
—	—	2,0	1	1	1	1
—	—	4,0	4	3	1	1
—	—	6,0	6	5	1	1
1	0,2	2,0	1	1	1	1
1	0,4	3,0	1	1	1	1
1	0,4	4,0	1	1	1	1
1	0,8	4,0	1	1	1	1
1	0,6	6,0	2	1	1	1
1	1,2	6,0	1	1	1	1
11	0,2	2,0	1	1	1	1
11	0,4	2,0	1	1	1	1
11	0,4	4,0	1	1	1	1
11	0,8	4,0	1	1	1	1
11	0,6	6,0	2	1	1	1
11	1,2	6,0	2	1	1	1
23	0,2	2,0	1	1	1	1
23	0,4	2,0	1	1	1	1
23	0,4	4,0	1	1	1	1
23	0,8	4,0	1	1	2	2
23	0,6	6,0	1	1	1	1
23	1,2	6,0	1	1	2	3
25	0,2	2,0	1	1	1	1
25	0,4	2,0	1	1	1	1
25	0,4	4,0	2	2	1	1
25	0,8	4,0	2	1	1	1
25	0,6	6,0	3	2	1	1
25	1,2	6,0	3	1	1	1
30	0,2	2,0	1	1	1	1
30	0,4	2,0	1	1	1	1
30	0,4	4,0	2	1	1	1
30	0,8	4,0	2	2	1	1
30	0,6	6,0	3	2	1	1
30	1,2	6,0	3	2	1	1
41	0,2	2,0	1	1	1	1
41	0,4	2,0	1	1	1	1
41	0,4	4,0	3	2 ,	1	1
41	0,8	4,0	2	1	1	1
41	0,6	6,0	3	2	1	1
41	1,2	6,0	2	1	1	1
CGA 43 089	0,2	2,0	1	1	1	1
CGA 43 089	0,4	2,0	1	1	1	1
CGA 43 089	0,4	4,0	3	2	1	1
CGA 43 089	0,8	4,0	3	2	1	1
CGA 43 089	0,6	6,0	5	4	1	1
CGA 43 089	1,2	6,0	4	3	1	1

Przykład XXXI. Działanie odtruwające środek chwastobójczy Metobromuron, badane na małych działkach.

Działanie odtrutki badano na działkach o wielkości 20 m², na luźnej glebie piszczystej, w czterech powtórzeniach na ziemniakach odmiany Desiree. Traktowanie prowadzono powscho20

151 633 dowo po okopaniu roślin ziemią. Oceny dokonywano na podstawie skali EWRC dwa razy w okresie wegetacji. Oceniano szkody wywołane przez środek chwastobójczy oraz działanie niszczące chwasty. Uzyskane wyniki przedstawione są w tabeli XI.

Z danych tabeli widać, że w zmniejszeniu szkodliwego działania środka chwastobójczego Metobromuron zastosowane nitryle jako odtrutka według wynalazku wykazują lepsze działanie niż znana odtrutka cyjanometoksyiminofenyloacetonitryl (CGA 43.089)

Tabela XI

Związek odtruwający	Ziemniak	Wartość E WRC Echinochloa	Setaria
Nr	Dawka	Metobromuron 50 WP . kg/ha
1	2	1	2	1	2
_	_	3,0	1	1	2	3	2	2
—	—	6,0	4	2	1	1	1	1
—	—	9,0	6	2	1	1	1	1
5	0,15	3,0	1	1	2	3	2	2
5	0,30	3,0	1	1	2	3	2	2
5	0,30	6,0	2	2	1	1	1	1
5	0,60	6,0	1	1	1	1	1	1
5	0,45	9,0	2	2	1	1	1	1
5	0,90	9,0	1	1	1	1	1	1
20	0,15	3,0	1	1	2	3	2	2
20	0,30	3,0	1	1	2	3	2	3
20	0,30	6,0	3	2	1	1	1	1
20	0,60	6,0	2	1	1	1	1	1
20	0,45	9,0	3	2	1	1	1	1
20	0,90	9,0	2	1	1	1	1	1
28	0,15	3,0	1	1	2	3	2	2
28	0,30	3,0	1	1	2	3	2	3
28	0,30	6,0	2	2	1	1	1	1
28	0,60	6,0	2	1	1	1	1	1
28	0,45	9,0	3	2	1	1	1	1
28	0,90	9,0	2	1	1	1	1	1
CGA 43 089	0,15	3,0	1	1	2	3	2	2
CGA 43 089	0,30	3,0	1	1	2	3	2	2
CGA 43 089	0,30	6,0	3	2	1	1	1	1
CGA 43 089	0,60	6,0	3	2	1	1	1	1
CGA 43 089	0,45	9,0	5	2	1	1	1	1
CGA 43 089	0,90	9,0	4	2	1	1	1	1

Przykład XXXII. Działanie odtruwające środek chwastobójczy Chlorbromuron, badane na małych działkach.

Badania prowadzono na glebie piaszczystej zawierającej małą ilość substancji humusowych, na działkach o wielkości 20 m² przy czterech powtórzeniach, na słonecznikach odmiany NSA-26. Traktowanie wykonywano przedwschodowo, przy czym odtrutkę i środek chwastobójczy stosowano jako mieszankę zbiornikową. Na działkach doświadczalnych nie było żadnych chwastów tak, że ocena badania ograniczała się do badania szkód fitotoksycznych. Uzyskane wyniki badania przedstawione są w tabeli XII.

Tabela XII

Związek odtruwający	Chlorbromuron 50 WP kg/ha -,	Wartości EWRC
Nr	Dawka kg/ha	1	2
1	2	3	4	5
		2,5	2	1
		7,5	6	5
33	0,1	2,5	2	1
33	0,3	' 2,5	1	1
33	0,3	7,5	4	2
33	0,9	7,5	3	2

151 633

1	2	3	4	5
35	0,1	2,5	2	1
35	0,3	2,5	1	1
35	0,3	7,5	3	3
35	0,9	7,5	3	2
40	0,1	2,5	2	1
40	0,3	2,5	1	1
40	0,3	7,5	3	3
40	0,9	7,5	3	3
42	0,1	2,5	1	1
42	0,3	2,5	1	1
42	0,3	7,5	2	1
42	0,9	7,5	1	1
44	0,1	2,5	2	1
44	0,3	2,5	1	1
44	0,3	7,5	3	1
44	0,9	7,5	2	1
48	0,1	2,5	1	1
48	0,3	2,5	1	1
48	0,3	7,5	3	1
48	0,9	7,5	2	1
49	0,1	2,5	1	1
49	0,3	2,5	1	1
49	0,3	7,5	2	1
49	0,9	7,5	1	1
51	0,1	2,5	2	1
51	0,3	2,5	1	1
51	0,3	7,5	2	2
51	0,9	7,5	2	2
CGA 43.089	0,1	2,5	2	1
CGA 43.089	0,3	2,5	2	1
CGA 43.089	0,3	7,5	4	3
CGA 43.089	0,9	7,5	4	3

Dane tabeli wykazują, że odtrutki według wynalazku wykazują lepsze działanie ochronne niż znana odtrutka cyjanometoksyiminofenyloacetonitryl (CGA 43.089).

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Środek chwastobójczy zawierający pochodne nitrylowe jako odtrutkę, znamienny tym, że jako chwastobójczą substancję czynną zawiera pochodne mocznika o wzorze ogólnym 2, w którym R4 i Rs są jednakowe albo różne i oznaczają grupę metylową albo metoksylową, a IU i R7 niezależnie od siebie oznaczają atom wodoru lub chlorowca, grupę alkilową o 1-3 atomach węgla albo grupę metoksylową, a jako odtrutkę zawiera pochodne nitrylowe o wzorze ogólnym 1 i/albo pochodne pirydynokarbonitrylu i/albo podstawione pojedyńczo lub kilkakrotnie atomami chlorowca lub grupą alkoksylową o 1-3 atomach węgla pochodne benzonitrylu, w którym R1 i R2 są jednakowe albo różne i oznaczają atom wodoru lub chlorowca, grupę metylową, etylową, allilową, fenylową albo benzylową, albo R1 i R2 razem z centralnym atomem węgla tworzą grupę benzylidenową, zaś R3 oznacza atom chloru, grupę metylową, fenylową, chlorofenylową, alkoksyfenylową, chlorofenyloaminową, anilinową, anilinometylenową, N-alkiloanilinometylenową, N,N-dialkiloanilinometylenową, alkoksyanilinometylenową, benzyloaminometylenową, cykloheksyloaminometylenową, N-alkilocykloheksyloaminometylenową, heksametylenoiminometylenową, ftalimidometylenową, heksametylenoiminometylenową, ftalimidometylenową, nitroftalimidometylenową, morfolinometylenową, piperydynometylenową, alliloaminometylenową albo zawierającą w każdej grupie alkilowej 1-3 atomów węgla grupę alkiloaminometylenową lub grupę dialkiloaminometylenową, przy czym stosunek wagowy chwastobójczej substancji czynnej do pochodnej

151 633 nitrylowej wynosi 40:1-1:1, z wyjątkiem przypadku gdy Ri i R2 są jednakowe albo różne i oznaczają atom wodoru lub chlorowca, grupę metylową, etylową, allilową, fenylową albo benzylową, albo R1 i R2 razem z centralnym atomem węgla tworzą grupę benzylidenową,zaś R3 oznacza atom chloru, grupę metylową, fenylową, chlorofenylową, chlorofenyloaminową, anilinową, anilinometylenową, N-alkiloanilinometylenową, Ν,Ν-dialkiloanilinometylenową, alkoksyanilinometylenową, benzyloaminometylenową, cykloheksyloaminometylenową, N-alkilocykloheksyloaminometylenową, heksametylenoiminometylenową, ftalimidometylenową, nitroftalimidometylenową, morfolinometylenową, piperydynometylenową, metyloaminometylenową albo grupę dietyloaminometylenową, przy czym stosunek wagowy chwastobójczej substancji czynnej do pochodnej nitrylowej wynosi 10:1-1:1.
2. Środek według zastrz, 1, znamienny tym, że jako chwastobójczą substancję czynną zawiera pochodną mocznika o wzorze ogólnym 2, w którym R6 i R7 niezależnie od siebie oznaczają grupę metylową, a pozostałe podstawniki mają znaczenie podane w zastrz. 1.
3. Środek chwastobójczy zawierający pochodne nitrylowe jako odtrutkę, znamienny tym, że jako chwastobójczą substancję czynną zawiera pochodne mocznika o wzorze ogólnym 2, w którym R4 i Rs są jednakowe albo różne i oznaczają grupę metylową albo metoksylową, a R6 i R7 niezależnie od siebie oznaczają atom wodoru lub chlorowca, grupę alkilową o 1-3 atomach węgla albo grupę metoksylową, a jako odtrutkę zawiera pochodne nitrylowe o wzorze ogólnym 1, w którym R1 i R2 są jednakowe albo różne i oznaczają atom wodoru lub chlorowca, grupę metylową, etylową, allilową, fenylową albo benzylową, albo R1 i R2 razem z centralnym atomem węgla tworzą grupę benzylidenową, zaś R3 oznacza atom chloru, grupę metylową, fenylową, chlorofenylową, alkoksyfenylową, chlorofenyloaminową, anilinową, anilinometylenową, N-alkiloanilinometylenową, Ν,Ν-dialkiloanilinometylenową, alkoksyanilinometylenową, benzyloaminometylenową, cykloheksyloaminometylenową, N-alkilocykloheksyloaminometylenową, heksametylenoiminometylenową, ftalimidometylenową, nitroftalimidometylenową, morfolinometylenową, piperydynometylenową, metyloaminometylenową albo grupę dietyloaminometylenową, przy czym stosunek wagowy chwastobójczej substancji czynnej do pochodnej nitrylowej wynosi 10:1-1:1.

R₃-C-CN

WZÓR 1 ^r6 ^r7

NH — C —N

II

WZÓR 2

Zakład Wydawnictw UP RP. Nakład 100 egz.

Cena 3000 zł