PL151540B1 - Dodatek do cieczy smarowych i technologicznych w postaci koncentratu - Google Patents

Description

RZECZPOSPOLITA POLSKA	OPIS PATENTOWY	151 540
W	Patent dodatkowy do patentu nr- Zgłoszono: 86 06 27 /P. 260326/ Pierwszeństwo: 85 09 16 Wielka Brytania	CZmilU 0 G Ó LHA Int. a.® C10M 141/06
URZĄD PATENTOWY RP	Zgłoszenie ogłoszono: 87 05 04 Opis patentowy opublikowano: 1991 02 28

Twórca wynalazku Uprawniony z patentu: Εχχοη Chemical Patents Inc., Plorham Park /Stany Zjednoczone Ameryki/

DODATEK DO CIECZY SMAROWYCH I TECHNOLOGICZNYCH W POSTACI KONCENTRATU

Przedmiotem wynalazku jest dodatek do cieczy smarowych i technologicznych w postaci koncentratu, który wprowadza się do wody lub oleju.

Oleje dające się emulgować są obecnie szeroko stosowane w licznych pracach obróbkowych, a to z uwagi na dążenie do zwiększenia wydajności pracy i obniżenia kosztów produkcji oraz poprawę warunków pracy i ochronę środowiska. W przypadkach, gdy chłodzenie jest czynnikiem ważniejszym niż smarowanie, na ogół stosuje się emulsje. W operacjach takich jak rozszerzanie otworów i głębokie wiercenie, albo gdy wykończenie powierzchni jest szczególnie ważne, nadal można jeszcze stosować oleje jako takie, ale rozwój dodatków do emulsji nadających się do prac pod bardzo wysokimi ciśnieniami spowodował zwiększenie ich przydatności i wykorzystywania.

Emulsje zwykle wytwarza się z olejów dających się emulgować, dostarczonych do użytkownika, u którego miesza się je z wodą. Emulgowane oleje często zawierają dodatki, które mogą być dostarczane w opakowaniach jako preparaty lub koncentraty do wytwórcy olejów obróbkowych dających się emulgować. Przedmiotem wynalazku są koncentraty dające się emulgować, czyli płyny wodno-olejowe, zawierające stosowne dodatki.

Wyraźne jest dążenie do stosowania takich płynów obróbkowych, które mają równocześnie najlepsze połączenie zdolności smarowania i chłodzenia oraz są trwałe. Płyny takie wytwarza się przez mikro-emulgowanie podstawowego oleju ze środkami przeciwkorozji i substancjami biostabilizującymi. Płyny obróbkowe typu mikroemulsji są trwałe dzięki bardzo małej wielkości węglowodorowych kropli, które nie mają tendencji do koalescencji podczas magazynowania. Ta cecha stanowi ich główną zaletę w porównaniu ze zwykłymi płynami, stanowiącymi zwykłą emulsję, której krople węglowodorowe są znacznie większe, na skutek czego utrudnione jest wytwarzanie preparatów z rozpuszczalnymi w wodzie substancjami stabilizującymi.

151 540

151 540

Wodne płyny stosowane przy obróbce metali są znane od wielu lat i proponowano już różne dodatki dla uzyskiwania olejów przydatnych do różnyoh rodzajów obróbki metali i nadających się do różnych gatunków wody. Na przykład wiadomo, że długołańcuchowe kwasy alkilosulfonamidokarboksylowe działają emulgująco i hamują korozję przy obróbce metali. Związki tego typu, omówione w opisie patentowym RFN nr 900 041, występują przeważnie w postaoi mieszanin z wyjściowym węglowodorem, co jest związane z procesem ich wytwarzania i przeważnie stosuje się je w postaci olejów. Ze względu na wrażliwość takich emulsji na obce sole, podwyższoną temperaturę i zakażenia bakteriami, opracowano środki do obróbki metali nie zawierające oleju, np. środki omówione w opisie patentowym W. Brytanii nr 1 298 672 i w wyłożonym zgłoszeniu wynalazku RFN nr 1 771 548. Jednakże, te rozpuszczalne w wodzie środki do obróbki metali, aczkolwiek nie mają wspomnianych wyżej wad emulsji, to jednak są niedostatecznie aktywne, zwłaszcza w twardej wodzie. Wytrącanie się soli wapnia powoduje powstawanie lepkich osadów na maszynach i zmniejsza zawartość substancji czynnych w roztworze·

W celu zwiększenia działania antykorozyjnego, często do płynów dodawano azotyn sodowy. Jednakże, ze względu na problemy toksyczności i niebezpieczeństwo powstawania z azotynu rakotwórczych nitrozoamin i amin zawartych w wielu inhibitorach korozji, dodatki takie nie są szeroko stosowane.

Wiadomo również, np. z opisów patentowych St. Zj. Am. nr nr 2 999 564, 3 764 593»

769 214 i 4 400 284, że mieszaniny kwasu borowego z alkanoloaminami, ewentualnie z dodatkiem kwasów tłuszczowych o 18-22 atomach węgla, dają rozpuszczalne w wodzie płyny obróbkowe, w których kwas borowy działa hamująco na rozwój bakterii. Jednakże, pomijając nawet niedostateczne działanie antykorozyjne, płyny te mają tę wadę, że pienią się w czasie ich stosowania. W opisie patentowym St. Zj. Am. nr 3 371 047 proponowano ewentualne stosowanie w be zolejowych preparatach do powlekania metali soli alkanoloamin z kwasami hydroksykarboksylowymi, takimi jak kwas cytrynowy lub winowy, razem ze związkami zawierającymi bor. Takie bezolejowe preparaty, zawierające nadmiar kwasu w stosunku do alkanoloaminy, są znane z opisu patentowego W. Brytanii nr 1 345 593.

W opisie patentowym St. Zj. Am. nr 4 129 509 proponuje się stosowanie winianów i cytrynianów metali jako dogodnego środka do wprowadzania jonów metali do oleju obróbkowego. Według tej publikacji ilość dodawanego kwasu jest bardzo niewielka.

Proponowano również, aby jako inhibitor korozji i środek chłodzący i smarujący stosować pochodne piperazyny, wytworzone w reakcji kondensacji w podwyższonej temperaturze z aminoalkoholi, kwasu borowego i kwasów karboksylowych /opis patentowy RFN nr 1 620 447/. Antykorozyjne działanie tych środków nie jest jednak lepsze od działania innych, znanych produktów.

Do wytwarzania emulsji wody w oleju i oleju w wodzie proponowano stosowanie różnyoh emulgatorów. Typowymi emulgatorami są sulfoniany, takie jak naturalne i syntetyczne sulfoniany naftowe i syntetyczne sulfoniany alkiloarylowe, np. /C^-C^/alkilobenzeno- i toluenosulfoniany oraz ich mieszaniny, podane w opisie patentowym W. Brytanii nr 1 476 891·

Aczkolwiek liczne oleje obróbkowe zawierające opisane wyżej dodatki oraz płyny z nich wytwarzane były zadowalające i przyjęły się w technice, to jednak nadal jest zapotrzebowanie na dodatki, które mogą być stosowane w twardej lub w miękkiej wodzie i powodują, że olej może się mieszać jednorodnie z twardą wodą, nie ma tendencji do wytwarzania piany przy mieszaniu go z miękką wodą, ma dobrą biostabilność i dostatecznie niską wartość pH. Poza tym, ze względu na ochronę środowiska, istnieje potrzeba ograniczenia zawartości lub nawet wyeliminowania boru z wodnych płynów obróbkowych.

Ciecze hydrauliczne są stosowane w licznych urządzeniach mechanicznych i na ogół stanowią emulsje oleju w wodzie. Wprawdzie powstawanie piany ma tu mniejsze znaczenie niż w przypadku płynów stosowanych przy obróbce metali, ale w wielu zastosowaniach jest rzeczą ważną, aby płyny te miały dobrą biostabilność, a zwłaszcza,, gdy stosuje się je w hydraulicznych podporach podkładek w kopalniach, powinny one dawać trwałą emulsję z wodą, która naturalnie występuje w miejscu stosowania i może być bardzo twarda z powodu dużej zawartości wapnia.

151 540

Zgodnie z wynalazkiem, płyny olej/woda, mające dobrą kombinację właściwości przeciwbaktaryjnych i zdolności mieszania się oleju z twardą wodą i nie wykazujące tendencji do tworzenia piany przy ich stosowaniu w miękkiej wodzie, a niekiedy zawierające zmniejszoną ilość boru, można wytwarzać stosując jako dodatek rozpuszczalny w wodzie hydrokaykwas dwu- lub trójkarboksylowy, zwłaszcza w kombinacji z alkanoloaminą, korzystnie znajdującą się w nadmiarze·

Dodatek do cieczy smarowych i technologicznych przeznaczony do wprowadzania do olejów dających się emulgować zawiera według wynalazku: 3,0-50% wagowych rozpuszczalnego w wodzie hydroksykwasu dwu- lub trójkarboksylowego, 0-30# wagowych kwasu borowego, co najwyżej 35# wagowych alkanoloaminy, lecz nie mniej alkanoloaminy niż w ilości wystarczającej do zapewnienia stechiometrycznego nadmiaru, alkanoloaminy względem całej zawartości kwasów oraz 3,0-50# wagowych emulgatora, a resztę stanowi woda i ewentualnie olej, a ponadto sól wapnia lub magnezu i/albo środek zwilżający.

Dodatek korzystnie zawiera alkanoloaminę w ilości stanowiącej 10-20# nadmiar stechiometryczny względem całkowitej zawartości kwasów.

Dodatek według wynalazku po rozcieńczeniu jest wodnym płynem do obróbki metali, będącym emulsją wody w oleju lub oleju w wodzie, zależnie w dużym stopniu od tego, czy ważniejsze jest smarowanie czy chłodzenie.

Koncentrat do płynów może byó dostarczany do wytwórcy olejów dających się emulgować lub do wytwórcy płynów wodnych. W obu tych przypadkach może on byó dostarczany w postaci roztworów lub emulsji wymienionych wyżej dodatków przeznaczonych do wprowadzania ich do oleju lub do głównej masy wody. Może to byó roztwór w oleju lub w wodzie, przy czym w pierwszym z tych przypadków zawiera poza olejem również nieco wody.

Koncentrat dający się emulgować, dostarczany do ostatecznego użytkownika, zawiera emulgator umożliwiający wytwarzanie emulsji oleju w wodzie lub wody w oleju. Można w tym celu stosować dowolne, odpowiednie emulgatory, zależnie od rodzaju oleju i typu emulsji, jaka ma byó otrzymana. Ostateczny użytkownik może jednak także wprowadzać do oleju emulgator dostarczany oddzielnie. Zgodnie z wynalazkiem korzystnie stosuje się sole syntetycznych kwasów alkilobenzenosulfonowych, zwłaszcza mieszaniny będące przedmiotem patentu W. Brytanii nr 1 476 891, albo inne emulgatory, takie jak omówione w opisie patentowym Francji nr 2 403 396 sulfamidokarboksylany lub sulfoniany opisane w zgłoszeniu do patentu europejskiego nr 0 015 491.

Korzystnymi emulgatorami są sole kwasów alkiloarylosulfonowych i organicznych lub mineralnych zasad. Ciężary cząsteczkowe kwasów tworzących te sole są ułożone zgodnie z krzywą C = f /M/, przy czym w równaniu tym C oznacza stężenie, a M oznacza ciężar cząsteczkowy poszczególnych kwasów. Funkcja ta ma dwa różne maksima ciężaru cząsteczkowego M₁ i M^, przy czym M^ > M^.

Jak wspomniano wyżej, te sole kwasów sulfonowych mogą być solami nieorganicznymi lub organicznymi. Korzystnymi solami nieorganicznymi są sole sodowe, ale mogą to byó również sole amonowe lub sole z innymi metalami alkalicznymi lub z metalami ziem alkalicznych.

Jako zasady organiczne można stosować zasady azotowe, np. pierwszorzędowe, drugorzędowe lub trzeciorzędowe aminy, poliaminy i alkanoloaminy. Korzystnie, jako organiczną zasadę stosuje się monoetanoloaminę, dwuetanoloaminę i trójetanoloaminę.

Wartość M^ powinna wynosić co najmniej 270, może wynosić 270-360, ale korzystnie 270-400, zaś najkorzystniej 360-400. Wartość M^ powinna wynosić 350-600, a korzystnie 450-550 Korzystnie jest również, aby różnica M₂~M₁ wynosiła co najmniej 40, zwłaszcza 40-350, a najkorzystniejsze zestawy emulgatora uzyskuje się, gdy różnica M₂-M^ wynosi 80 do 350, zwłaszcza 80 do 220.

Ogólny, średni ciężar cząsteczkowy kwasów alkiloarylosulfonianowych dobiera się w zależ ności od rodzaju zasady, z którą są one łączone oraz od celu, do jakiego ma służyć emulgator. Najkorzystniejszy ogólny, średni ciężar cząsteczkowy zależy zwłaszcza od większej lub mniejszej polarności fazy organicznej, która ma byó dyspergowana w wodzie. W większości przypadków średni ciężar cząsteczkowy wynosi 300-550, korzystnie 300-500, a zwłaszcza 375-500.

151 540

Rodniki alkilowe w alkiloarylosulfoniamach aą korzystnie rodnikami rozgałęzionymi, gdyż często zwiększa to trwałość emulsji. Wskazane jeat przeto, aby co najmniej częściowo emulgator był sporządzony ze związków zawierających rozgałęzione rodniki alkilowe. Korzystniej główna część, a najkorzystniej cały emulgator jest przygotowany z takich związków. Bardzo odpowiednie są alkiloarylosulfoniany pochodzące od benzenu lub o-ksylenu, zwłaszcza gdy zawierają rozgałęzione rodniki, np. gdy do alkilowania użyto oligomerów propylenu, butenu lub izobutylenu. Zgodnie z wynalazkiem dodatek zawiera w stosunku wagowym 3-35%, zwłaszcza 3-25%, a najkorzystniej 7-20% emulgatora.

Dodatki według wynalazku przeznaczone do obróbki metali zawierają bor, jako składnik przeciwbakteryjny w postaci kwasu borowego lub innych związków boru, które po rozpuszczeniu w wodzie dają kwas borowy, np. kwasu metaborowego lub tlenku boru. Przypuszczalnie, kwas borowy tworzy produkt addycji lub sól z aminą, przy czym produkty takie stanowią syropowate ciecze i nie wytrącają się w płynie obróbkowym. Koncentrat może zawierać do 30% wagowych kwasu borowego, ale korzystnie jest, gdy zawiera tylko 2-6% wagowych kwasu borowego i wówczas zawartość boru w gotowym, wodnym płynie do obróbki metali wynosi najwyżej 1,0%, a korzystnie najwyżej 0,4% w stosunku wagowym.

Przykładami hydroksykwasów dwu- lub trójkarboksylowych, które mogą byó stosowane, są kwasy takie jak winowy i cytrynowy. Jest rzeczą ważną, aby stosować kwasy rozpuszczalne w wodzie. Zgodnie z wynalazkiem, dodatek zawiera 3,0-50,0% wagowych kwasu.

Zgodnie z wynalazkiem stosuje się alkanoloaminy zawierające 1-3 rodników alifatycznych, mających po 1-4 atomów węgla i co najmniej jedną grupę hydroksylową, związaną z atomem węgla. Są to pierwszo-, drugo- i trzeciorzędowe alkanoloaminy, takie jak mono-, dwu- lub trójetanoloamina. Aminy te są na ogół rozpuszczalne w wodzie i nie mają przykrego zapachu. Do wytwarzania dodatku według wynalazku korzystnie stosuje się dwuetanoloaminę, która zwykle zawiera małe ilości mono- lub trójetanoloaminy i nie ma zapachu. Dodatek zawiera nadmiar alkanoloaminy w stosunku do całkowitej zawartości kwasu, to jest hydroksykwasu dwu- lub trójkarboksylowego oraz kwasu borowego. Nadmiar alkanoloaminy wynosi 10_20% wagowych lub nawet 10-35% wagowych.

Stwierdzono, że hydroksykwasy dwu- lub trójkarbokgylowe wchodzące w skład środka według wynalazku razem z alkanoloaminami, powodują na ogół lepsze mieszanie z twardą wodą, zmniejszają skłonność do powstawania piany w płynach opartych na miękkiej wodzie i nadają płynom dobrą biostabilnośó. Jednakże, aby ograniczyć jeszcze bardziej ewentualne powstawanie piany przy stosowaniu miękkiej wody, dodatek według wynalazku może zawierać również dodatek soli wapnia i/albo magnezu. Sole te można wprowadzać w postaci halogenków, siarczanów, sulfonianów lub karboksylanów. Przy stosowaniu koncentratu według wynalazku do wody o twardości 20° według skali francuskiej /odpowiada to zawartości węglanu wapnia 200 ppm/, korzystnie dodatek powinien zawierać po rozcieńczeniu 0,01-0,5% wagowych wapnia lub magnezu. Zwiększona zdolność mieszania się jest szczególnie wskazana w przypadku cieczy hydraulicznych, takich jak stosowane w operacjach górniczych, np. do podpierania podkładek, gdzie miejscowa woda jest wyjątkowo twarda, np. zawiera więcej niż 500 ppm węglanu wapnia.

Dodatek według wynalazku korzystnie zawiera tylko minimalną ilość wody, niezbędną do wytworzenia trwałej cieczy. Na ogół ilość ta wynosi 1-10% w stosunku wagowym. Dodatek o podanym wyżej składzie wprowadza się następnie do oleju, wytwarzając olej dający się emulgować, albo wprowadza się go do wody, wytwarzając gotowy płyn obróbkowy. Płyny obróbkowe przeważnie zawierają 1-10%, a korzystnie 1-5% wagowych takiego koncentratu.

Przykład I. W tabeli 1 podano cztery oleje dające się emulgować, wytworzone ze składników wymienionych w tejże tabeli. Oleje te wprowadzono do wody w ilości 3% w stosunku wagowym wytwarzając płyny obróbkowe, których właściwości podano również w tabeli 1. Stosowany w tabeli skrót CNOMO jest skrótem nazwy Commitee De Normalisation De La Machinę Outiels, uznawanego przez francuski przemysł samochodowy.

151 540

Tabela 1

Olej dający się emulgować	0	1	Ί 2	3
Mieszanina sulfonianów sodowych, produkowana przez Εχχοη Chemical Company jako SYNA CTO 2000	12,6	12,2	13,8	13,9
Stanco 90 /lub olej mineralny/	9,0	7,4	6,3	5,5
Butylcarbitol	3,2	4,4	5,2	4,9
Etoksylowany tolilotriazol	0,2	0,2	0,2	0,2
Dwuetanoloamina	30,0	34,5	28,0	35,8
Monoetanoloamina	- ·	-	2,8	-
Woda	35,0	33,7	34,1	28,8
Kwas borowy	3,8	-	-	5,1
Kwas winowy	6,2	7,6	6,9	-
Kwas cytrynowy	-	-	-	5,8
Triazynowy środek bakteriobójczy	-	-	2,7	-
Właściwości po dodaniu 3% wagowych do wody Antykorozyjnośó /CNOMO D 635200/	0-0	0/1-1	0/1-1	0-0
Pienienie /CNOMO D 655212/ w wodzie miękkiej /100 ppm węglanu wapnia/	zanika	za nika	za nika	brak piany
w wodzie twardej /400 ppm węglanu wapnia/	za nika	zanika	za nika	za nika
Zdolność mieszania się z twardą wodą 1	brak	brak	brak	brak
/wzrokowa ocena osadzania się mętów/J	mętów	mętów	mętów	mętów
Wartość pH emulsji	9,1	9,3	9,5	9,3
Biostabilność /tygodnie/	7	6	18	13
				I

Próbę biostabilności prowadzono z próbkami po 4 litry emulsji, na przemian przedmuchując przez nie powietrze w ciągu 8 godzin i następnie pozostawiając w spokoju na okres 16 godzin· Równocześnie prowadzono próby porównawcze z płynami obróbkowymi zarażonymi bakteo riami /10 bakterii na 1 ml/ i zanieczyszczonymi moczem, chlebem, piwem, a także z płynami zawierającymi dodatek nieorganicznych soli, olejów mineralnych zawierających siarkowane dodatki do pracy przy bardzo dużych ciśnieniach, jak również wiórki żeliwa i stali. Próby przerywano, gdy zawartość bakterii w próbce osiągała 10 /ml i wówczas właściwości takiej emulsji porównywano z właściwościami emulsji świeżej.

Przykład II· W celach porównawczyoh wytworzono podobne oleje obróbkowe dające się emulgować, zawierające inne kwasy karboksylowe· Skład tych olejów oraz właściwości płynów, otrzymanych przez wprowadzenie 3% wagowych olejów do wody, podano w tabeli 2.

Tabela 2

Olej dający się emulgować	4	5	6	p-	Γ - 8
Mieszanina sulfonianów sodowych SYNACTO 2000	18,3	18,3	18,3	| 18,3	18,3
Stanco 90	14,3	14,3	14,3	14,3	14,3
Butylocarbitol	5,3	5,2	5,0	4,8	4,8
Etoksylowany tolilotriazol	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2
Dwuetanoloamina	13,0	13,0	13,0	] 13,0	13,0
Monoetanoloamina	4,1	4,6	4,4	3,9	4,6

151 540

d.c. tabeli 2

—	,--		i—
Woda	38,0	38,0	38,0	38,0	38,0
Kwas borowy	4,6	4,9	4,8	4,5 i	5,1
Kwas mrówkowy	1,5	-	-	-	-
Kwas octowy _	-	1,5	-	-
Kwas szczawiowy	. -	-	2,0	- -	’ -
Kwas bursztynowy	-	-	-	3,0	• -
Kwas atylanodwuaminoczteroootowy	-	-	-	- '	2,5
Właściwości po dodaniu 3% wagowych do wody
Antykorozyjność /CNOMO D 635200/	2-2	2-2	1-2	1-2	2-3
Pienienie /CNOMO D 655212/ w wodzie	brak	brak			brak
miękkiej /100 ppm węglanu wapnia/	piany	piany	na	na	piany
w wodzie twardej /400 ppm węglanu					brak
wapnia/	zanika	zanika	na	na	piany
Zdolność mieszania się z twardą wodą					brak
/wzrokowa ocena osadzania się mętów/	- nie do przyjęcie		mętów
Wartość pH emulsji	9.3 | I	I 9.3 I I	9,4 1	9,4	9

Przykł ad III. Przygotowano dające się emulgować oleje, o składzie podanym w tabeli 3» zawierające różne ilości preparatu A, stanowiącego dodatek przeznaczony do dodawania do olejów i mający następujący skład w % wagowych: kwas ortoborowy 8,51%, dwuetanoloamina 67,16%, etoksylowany tolilotriazol 0,45%, kwas winowy 13,88%, woda 10,00%.

Z olejów tych wytwarzano 3% emulsje w wodzie i badano właściwości tych emulsji. Wyniki podano w tabeli 3, przy czym wykazują one, że emulsje te mają w odniesieniu do powstawania piany właściwości gorsze od tych, które wykazują emulsje sporządzone z emulgatorami podanymi w przykładzie I.

Emulgatory o nazwach handlowych Emulsogen H, Emulsogen BgM i Bornmittel, stosowane do wytwarzania olejów dających się emulgować, są produktami firmy Parbwerke Hoechst i są to pochodne kwasów sulfamidokarboksylowych.

Tabela 3

Olej dający się emulgować	9	r ! 10	i— - 11	i 12	I-------1 ! 13 i
Preparat A	38,5	37,6	41	28	28,6 j
Emulsogen H	14,4	18,8	13,6	-
Emulsogen BgM	-	-	-	18,7
Bornmittel	-	-	-	-	19,0 I
Etoksylowany alkohol	3,8	3,7	4,5	4,7	4,8 I
Kwasy tłuszczowe z oleju talowego	4,8	2,3	4,5	4,7	4,8
Olej	9,5	9,4	9,0	14,0	14,3
Woda	29,0	28,2	27,4	29,9	28,5
Emulsja 3% w wodzie zawierającej 350 ppm	klaro-	klaro-	klaro-	klaro-	klaro-
węglanu wapnia	wna	wna	wna	wna	wna
Wartość pH 10% w destylowanej wodzie	9,15	9,2	9,25	9,05	9,2
Badanie korozji według DIN 51360-2	2,5	2,5	2,5	-	2,5
wartość 0 przy objętości w %
Badanie korozji według DIN 51360-1-	3	3	2	-	2,5
wartość 0 przy objętości w %
Wytwarzania piany /IP 312/: w wodzie zawie-
rającej 500 ppm węglanu wapnia	50	60	70	-	80
w wodzie zawierająoaj 200 ppm węglanu wapnia	90	110	100	-	100

151 540

P r z y k ł a d IV· Przygotowano preparat B, przeznaczony do dodawania do olejów, ^mający następujący skład w % wagowyeh: kwas cytrynowy 8,53, dwuetanoloamina 74,84, kwas wielokarboksyIowy 2,37, etoksylowany tolilotriazol 0,47, kwas winowy 3*78, woda 10,01.

Stosując ten preparat Bi emulgatory podane w przykładzie III wytworzono olej dający się emulgować, mający następujący skład w % wagowyeh. preparat B 38,1*, emulsogen H 14,3*9 etoksylowany alkohol 4,8*, kwasy tłuszczowa z oleju talowego 4,8*, olej /Stanco 90/ 9,6«* woda 28,4*. '

Emulsja zawierająca 3* tego oleju w wodzie zawierającej 350.ppm węglanu wapnia, była klarowna. Badania korozji według DIN 51360 - wartość 0 przy 2,5* objętościowo. Badanie korozji według DIN 51360 - wartość 0 przy 2,0* objętościowo. Wytwarzanie piany przy 5* w wodzie zawierającej 200 ppm węglanu wapnia 150.

Przykład V. Przygotowano dający aię emulgować olej, przeznaczony do wytwarzania cieczy hydraulicznych zawierających bardzo twardą wodę /750 ppm węglanu wapnia/ i mający następujący skład: olej 100 N 9,10, kwas cytrynowy 6,29, dwue tanoloamina 30,41, Synaoto 2000 14*65, Butylocarbitol 3,99, woda 35,56. Gdy 5* tego oleju wprowadzono do podanej wyżej wody, próba według NCB 19 wykazała wartość pH 9,3· Próba według NCB 463/1981, załącznik A, wykazała zdolność jednorodnego mieszania się z wodą, a próba korozji według NCB 463/1981, załącznik B, prowadzona z cieczą hydrauliczną o stężeniu oleju wynoszącym 2* wagowe, w wodzie zawierającej 2,9 mg NaCl lit, nie wykazała rdzewienia· Wspomniane wyżej normy 463/1981 są typowymi normami, stosowanymi przez United Kingdom National Coal Board·

Olej o podanym wyżej składzie badano również jako emulsję zawierającą 5* objętościowych tego oleju w miękkiej wodzie, zawierającej roztwór CaSO^ /równoważnik 50 ppm CaCO^/, w celu oznaczenia skłonności do wytwarzania piany. Próby wykazały, że po upływie 15 minut objętość piany była 4 ml·

Przykład VI. Wytworzono dający się emulgować olej o następującym składzie w * wagowyeh: Synacto 416 /Esso Chemical/ 19,0*, dwue tanoloamina 38,3** olej /Shell MVIN 40/ 8,3*, woda 24,4*, kwas cytrynowy 10,0*. Z oleju tego wytworzono emulsja o stężeniu 2* i 5* wagowyeh w wodzie Minteck A, zawierającej 2000 ppm CaCO^ + 2000 ppm NaCl i poddano je następującym próbom:

temperatura 70°C temperatura 45°C oddzielanie się wody wytwarzanie aię kłaozków wytrącanie się stałych substancji oddzielanie się oleju, ścinanie się lub odstawanie

Olej ten wykazuje również następujące cechy: wartość pH emulsji 5* wagowyeh w zdejonizowanej papierowa próba korozji /DIN 513600-2/ przy 3* w wodzie Minteck A w wodzie Minteck B przy 5* w wodzie Minteck A w wodzie Minteck B Trwałość emulsji olejowej 10 dni w temperaturze 40°C 10 dni w temperaturze 70°C 10 dni w temperaturze

brak	brak
brak	brak
brak	brak
brak	brak
wodzie	9,3

brak rozdzielania się tendencja do rozdzielania się brak rozdzielania się

-20°C

Przykład VII. Przygotowano przeznaczony do dodawania preparat C, nie zawierający boru i mający następujący skład w * wagowyoh: etoksylowany tolilotriazol 0,2*, kwas wielokarboksylowy 1,0*, bezwodnik kwasu dodecylobursztynowego 1,2*, kwas cytrynowy 3,6*, θ

151 540 kwas winowy 1,6#, dwuetanoloamina 31,9#* woda 21*6#, Synaoto 2000 24*0#, Stanco 90 14*9#· Preparat ten wprowadzano w różnym stosunku objętościowym do wody DIN, zawierającej 360 ppm węglanu wapnia i próbki te wykazały następujące cechy:

wartość pH przy stężeniu 2# objętościowo 9,3 wartość pH przy stężeniu 2*5# objętościowo 9*4 wartość pH przy stężeniu 3,0# objętościowo 9,4

Próba papierowa według DIN 51·36θ-2 “ przy stężeniu 2# objętościowo 1 przy stężeniu 2*5# objętościowo 0 przy stężeniu 3*0# objętościowo 0

Podany wyżej preparat dodawano również w różnych stosunkach do wody o różnej twardości i oznaczano pienienie się według normy CNOMO D 655212, uzyskując następujące wyniki: przy 2*5# objętościowo w wodzie o 200 ppm węglanu wapnia - 300 - 200-10-0-250 przy 3*0# objętościowo w wodzie o 200 ppm węglanu wapnia - 300-300 -20-0-250 przy 3*0# objętościowo w wodzie o 100 ppm węglanu wapnia - 5-1000-T00-0-250, wartość pH po próbie pienienia wynosiła 9*2.

W próbie powstawania żywloy* prowadzonej według normy CNOMO D 65-1663* procedura B* przy stężeniu 3# objętościowo w wodzie uzyskano wynik 35 mN/metr.

W próbie powstawania żywicy, prowadzonej według normy VK IS /Yerbraucherkreis Instrieschmierstoffe/* przy stężeniu 3# objętościowo w wodzie* żywiczny produkt rozpuszczał się ponownie całkowicie·

Próby korozji według CNMO D63-52OO w wodzie zawierającej 400 ppm węglanu wapnia dały następujące wyniki:

przy stężeniu 2,0# objętościowo 1/2 przy stężeniu 2,5# objętościowo 1/0 przy stężeniu 3*0# objętościowo 0/0

Próby korozji według DIN 51360-2 w wodzie zawierającej 360 ppm węglanu wapnia dały następujące wyniki:

przy stężeniu 1# objętościowo 0/4,2 przy stężeniu 2# objętościowo 0/2,2 przy stężeniu 2,5# objętościowo 0/1*2 przy stężeniu 3*0# objętościowo 0/1,1

Badano również biostabilność emulsji wytworzonych przez zmieszanie oleju według wynalazku z wodą w stosunku wynoszącym 3# wagowe· V próbach stosowano preparat C o składzie podanym w przykładzie VII i ewentualnie z dodatkiem podanym w tabeli 4 znanych środków bakteriobójczych. Zawartość tych środków w # wagowych w poszczególnych próbach, oznaczonych numerami 17-23, jak również wyniki prób, podano w tabeli 4·

T a b e 1 a 4

1 Ze mu Igo weny olej	17	18	19	20	21	22	23
Preparat C	100	99,5	99	98,5	99,5	99,75	99
dwu/metyloketopirylo/metan	-	0,5	1,0	1,5	-	-	0,5
trój/atylo/-1,3,5-heksahydrotriazyna	-	-	-	-	0,5	0,25	0,5
——— □ Za nie czyszczę nie przy 10 bakterii/mililitr Po upływie tygodni	8	9	13	13	9	9	13
Początkowa wartość pH	9,5	9,5	9,5	9,5	9,5	9,5	9,5
Końcowa wartość pH	8,3	8,4	8,2	8,2	8,4	8,3	0,4

151 540

Claims (2)

1. Zastrzeżenia patentowe

   1. Dodatek w postaci koncentratu do cieczy smarowych i technologicznych stosowanych jako ciecze smarowe i chłodzące przy obróbce metali lub jako ciecze hydrauliczne, znamienny tym, że zawiera 3,0-50$ wagowych rozpuszczalnego w wodzie hydroksykwasu dwu- lub trójkarboksylowego, 0-30$ wagowych kwasu borowego, co najwyżej 35% wagowych alkanoloaminy, lecz nie mniej alkanoloaminy niż w ilości wystarczającej do zapewnienia stechiometrycznego nadmiaru alkanoloaminy względem całej zawartości kwasów oraz 3,0-50$ wagowych emulgatora, a resztę stanowi woda i ewentualnie olej.
2. 2. Dodatek według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera również sól wapnia lub magnezu i/albo środek zwilżający.