W celu wyzyskania przestrzeni we¬ wnatrz plaszcza olowianego w kablach wie¬ lozylowych, pojedyncze zyly otrzymuja w przekroju poprzecznym ksztalt zblizony do wycinka kola. W tym celu wokolo osno¬ wy, wykonanej z równolegle ulozonych drutów miedzianych lub takich/ze linek, na¬ wija sie jedna lub kilka warstw drutów miedzianych. Zyly tego rodzaju uwidocz¬ nione sa na fig. 1, 2, 3a i 3b, na których druty wewnetrzne tworza osnowe, a druty zewnetrzne — nawinieta warstwe. Zyle, wykonana tym sposobem, izoluje sie albo przy skrecaniu, lub tez znanym sposobem przy umieszczaniu jej w kabju. Ten sposób fabrykacji umozliwia jednak stosowanie tylko takich ulozonych wzdluz drutów lub linek do utworzenia osnowy, które znajdu¬ ja sie mozliwie na srodkowej linji przekro¬ ju zyly A—B (ifig. 1). W obrebie dolnej czesci wycinka (ponizej linji A—B) nie mozna umiescic dlrutów lub linek w kierun¬ ku podluznym przewodnika, poniewaz sa one dluzsze lub krótsze od dlugosci ideal¬ nej osi zyly. Róznica dlugosci zalezy od oddalenia równoleglych drutów i linek osnowy od osi srodkowej wytwarzanej zy¬ ly. Druty, znajdujace sie przy skrecaniu blizej bebna maszyny, niz srodkowa os zy¬ ly sa o 2 Tcx krótsze niz idealna os wytwa¬ rzanej zyly, a druty oddalone bardziej od bebna niz srodkowa os zyly — o 2 %x dluz¬ sze (fig. 5), przyczem x oznacza oddalenie drutu od osi srodkowej.Ta róznica dlugosci wzgledem osi srod¬ kowej moze stac sie stosunkowo duza przywielkich przekrojach. Jezeli X1 = 3 mm, x2 = 3 mm, oddalenie osj srodkowej od ob¬ wodub$xn& jc^J- 9 m? a srednica bebna jc4 = 1.500 mm, róznica dlugosci drutów zewnetrznych wzglednie wewnetrznych ze wzgledu na ois srodkowa A—B wynosi przy najkorzystniejszym ksztalcie zyly (lig. 2) + 18.8 mm, wzglednie — 18.8 mm na dlugosci w przyblizeniu = 4766 mm.Póki zyla znajduje sie na belbnie, ten spo¬ sób fabrykacji jej nie szkodzi. Skoro jed¬ nak tylko zyla po zdjeciu z bebna zostaje wyprostowana, druty 1 (fig. 2 i 5) zostaja wydluzone o powyzszy wymiar tak, ze prze¬ krój ich zmienia sie. Druty 2 (fig. 2 i 5) przeciskaja sie bardzo czesto przez ze¬ wnetrzna warstwe zyly i zyla zostaje zni¬ szczona.Z powyzszego wynika, ze dotychczaso¬ wym sposobem nie mozna wogóle otrzymac przekroju, uwidocznionego na fig. 3b, przy którym osnowa wykonana jest z wielkiej liczby drutów podluznych* Przy dalszem skrecaniu takich zyl, ce¬ lem otrzymania kabla, przekrój nieokra- gly nie zezwala na stosowanie obrotu wstecznego maszyny. Zyla zostaje przy kazdym obrocie maszyny skrecona w sobie o 360°, co wytwarza naprezenie w materja- le, zmniejszajace, szczególnie przy duzych przekrojach, gietkosc zyly, wytworzony wiec kabel jest sztywny. Przy skrecaniu bez obracania wstecznego trudno jest, szczególnie przy duzych przekrojach, u- trzymac teoretycznie obliczona srednice kabla, poniewaz zyly staly sie z powódki skrecenia o 360° tak sztywne, ze wlo¬ zenie ich w kaliber napotyka na wiel¬ kie trudinosci, a bardzo czesto trze¬ ba stosowac wieksze kalibry w celu zapo¬ biezenia uszkodzeniu izolacji. Starano sie ominac te trudnosc w ten sposób, ze kabel otrzymywal przy skrecaniu skrety o wiek¬ szej dlugosci niz pozadana, dzialalo to jednak szkodliwie na jakosc kabla.Wynalazek ponizszy omija te wady.Pojedyncze zyly otrzymuja mianowicie juz przy ich skrecaniu nietylko w przekro¬ ju poprzecznym ksztalt wycinka, lecz za- pomoca równoczesnego drugiego skrecania taki ksztalt isrulbowy, jaki maja otrzymac w gotowym kablu wielozylowym. Fig. 3a i 3b przedstawiaja przyklady wykonania okre¬ conych zyl.Wysokosc kroku srubowego D (fig. 4) odpowiada dlugosci skretu z jaka zyly zostaja skrecone w kabel.Przy wytwarzaniu takiej zyly skreca sie nietylko zewnetrzna warstwe, lecz tak¬ ze zapomoca równoczesnego drugiego skre¬ cania, drutom lub linkom tworzacym osno¬ we nadaje sie skrecenie srubowe i odpo¬ wiedni ksztalt. iMozliwem jest równiez wytwarzanie zyl z drutów lub linek odpowiednio do skretu gotowego kabla i tworzacych osno¬ we (fig. 1 — 3fo), a nie posiadajacych warstw pokrywajacych, poniewaz dzieki skrecaniu srubowemu, druty te, wzglednie linki sa dostatecznie silnie ze soba pola¬ czone.Poniewaz osnowa, a wiec i gotowy prze¬ wodnik, posiadaja nieokragly przekrój poprzeczny, kalibry, w których odbywa sie skrecanie osnowy i zewnetrznej warstwy, sa obracane przymusowo. Przy obrocie kosza linowego wraz z drutami osnowy, jak tez przy obrocie kalibrów, których ksztalt od¬ powiada nieokraglemu przekrojowi po¬ przecznemu, zyly otrzymuja ksztalt srubo¬ wy, przyczem w materjale nie powstaja zadne naprezenia, co jest bardzo wazne, gdyz gotowe kable sa bardziej gietkie.Liczba obrotów kalibra, w którym od¬ bywa sie skrecanie osnowy i zewnetrznej warstwy, równa sie liczbie obrotów kosza, na którym umieszczone sa druty, tworza¬ ce osnowe. Wielkosc kroku srubowego zy¬ ly zalezy od liczby obrotów kosza i kali¬ bru, jak tez od szybkosci, z jaka na beben odbiorczy nawija sie zyla. W ten sposób mozna wytwarzac kable, posiadajace zyly — 2 —wycinkowe i przekroje poprzeczne o wiel¬ kosciach, stosowanych dotychczas wylacz¬ nie przy kablach z zylami okraglemi.Zyly gotowe, posiadajace ksztalt 'srubo¬ wy, zostaja izolowane przy skrecaniu lub oddzielnie, a nastepnie skrecane ze soba w maszynie znanej budowy i pracujacej z obrotem wstecznym. Male róznice miedzy dlugoscia skrecania w ksztalt srubowy przewodnika, a dlugoscia, na jaka zezwa¬ la maszyna, moga byc regulowane w kie¬ runku dodatnim lub ujemnym zapomoca obrotu wstecznego maszyny. W tym celu obrót wlsteczny belhna zwijajacego moze byc samoczynnie regulowany w kierunku dodatnim lufo ujemnym ,zapomoca kól zmia¬ nowych, umieszczanych w przekladni pia¬ ne tarnej.Sposób opisany omija wiec wszelkie trudnosci, powstajace przy wytwarzaniu kabli, których zyly posiadaja nieokragly przekrój poprzeczny.Poniewaz w materjale zyl nie powsta¬ ja naprezenia ani przy wytwarzaniu ich, ani przy skrecaniu, a otrzymuja one juz przy wytwarzaniu ksztalt srubowy, jaki maja otrzymac w gotowym kablu, sa one tak gietkie, ze zostaja latwo skrecane w ka¬ librze na kaibel, przy okrecaniu którego stosuje sie dotychczas obrót wsteczny. Dlu¬ gosc skrecania, nawet przy najwiekszych grubosciach, moze byc mala.Gietkosc zyl umozliwia równiez utrzy¬ mywanie teoretycznie obliczonej srednicy nawet przy wytwarzaniu najgrubszych ka¬ bli. PL