Przedmiotem wynalazku jest wylacznik wysoko¬ napieciowy. Tego rodzaju wylacznik znany jest na przyklad z europejskiego zgloszenia patentowe¬ go nr 0 004 213. W fazie wylaczania przy wylacz¬ niku takim, cisnienie gazu znajdujacego sie w ko¬ morze sprezania jest zwiekszane przez nagrzanie za pomoca wirujacego luku elektrycznego rozcia¬ gajacego sie pomiedzy stykami i bedacego pod dzialaniem promieniowego pola magnetycznego i luk elektryczny jest przedmuchiwany przez na¬ grzany sprezony gaz. Aby przy tego rodzaju wy¬ laczniku osiagnac wysoka moc wylaczalna, potrze¬ ba jednak, aby uzwojenie polaczone z wydrazo¬ nym stykiem opalnym moglo przejmowac pelen praid gaszenia. Odpowiednio zwymiarowane uzwo¬ jenie zwieksza jednak znacznie koszty wylacznika.Ponadto przy stosowaniu duzych uzwojen mozli¬ wosci gaszenia "wylacznika nie sa optymalne, po¬ niewaz cieplo wytworzone przez luk elektryczny nie jest wystarczajaco szybko usuwane z wne¬ trza luku.Celem wynalazku jest opracowanie wylacznika wysokonapieciowego, w którym moc wylaczalna jest zwiekszona przez polepszona wymiane gazu pomiedzy lukiem elektrycznym wylaczania a ota¬ czajacym go sprezonym gazem i przy którym po¬ nadto uzwojenie polaczone z wydrazonym stykiem opalnym ma male wymiary. Wylacznik wysokona¬ pieciowy dla pradów przemiennych z jednym nie¬ ruchomym stykiem opalnym i jednym przesuw- 2 nym osiowo stykiem opalnym, z dysza, w której pali sie luk elektryczny wylaczania i poprzez któ¬ ra sprezony gaz przeplywa z komory sprezania do komory rozprezania oraz z cylindycznym uzwoje- 5 niem, które jednym swym koncem jest polaczone z pierwsza czescia wydrazonego styku opalnego, ograniczajaca uzwojenie przynajmniej czesciowo od strony czolowej, a drugim swym koncem jest polaczone z druga czescia tego styku opalnego 10 przynajmniej czesciowo ograniczajaca uzwojenie przy jego wewnetrznej powierzchni plaszczowej wedlug wynalazku charakteryzuje sie tym, ze pierwsza czesc styku opalnego polaczonego z u- zwojeniem ijest wykonana jako dysza, a ponadto 15 zawiera urzadzenie sprezajace uruchamiane przez styki opalne, które to urzadzenie wytwarza tak dobrany przeplyw sprezonego gazu, ze elektryczny luk wylaczania w czasie niewielkim w porówna¬ niu z polowa okresu pradu gaszenia, przed przej- 20 sciem przez wartosc zerowa pradu, przelacza sie z pierwszej czesci na druga czesc wydrazonego styku opalnego.Przez uzwojenie polaczone z wydrazonym sty¬ kiem opalnym przeplywa prad gaszenia dopiero na 25 krótko przed przejsciem przez wartosc zerowa pradu, a wiec jest to prad niewielki. Uzwojenie ma dzieki temu stosunkowo niewielkie wymiary.Ponadto styk opalny jest teraz tak skonstruowa¬ ny, ze na duza czesc elektrycznego luku wylacza- 30 nia dziala pole magnetyczne przebiegajace w kie- 135 0423 135 042 4 runku osiowym. Sily wywolywane przez osiowe pole magnetyczne pompuja energie w nieuporzad¬ kowany, burzliwy ruch gazu i powoduja szczegól¬ nie silne rozerwanie luku elektrycznego w komo¬ rze rozprezania, a dzieki temu wysoka zdolnosc gaszenia wylacznika.Korzystnym jest jesli dysza wykonana jest jako pierscien zwarciowy. W takim rozwiazaniu pole magnetyczne wytwarzane przez uzwojenie jest o- graniczone przez dysze wykonana jako pierscien zwarciowy.W korzystnym rozwiazaniu wylacznika druga czesc wydrazonego styku opainego ma rozciaga¬ jace sie w kierunku osi wybrania materialu. Urza¬ dzenie sjprezajace wylacznika wysokonapieciowego ma korzystnie tlok ruchomy wzgledem wydrazo¬ nego styku opainego i komore pierscieniowa, przy czym ta komora pierscieniowa jest ograniczona przez wydrazony styk opalny i dysze z izolujace¬ go materialu, której przewezenie jest przesuniete w kierunku osi wzgledem ipierwszej czesci wydra¬ zonego styku opainego. Przelaczenie luku elek¬ trycznego wylaczania z pierwszej na druga czesc styku opainego mozna osiagnac przy stosowaniu prostych srodków zawsze niezawodnie, nawet przy bardzo malych pradach wylaczania.Rozwiazanie wedlug wynalazku jest blizej obja¬ snione w przykladzie wykonania na rysunku, na którym przedstawiono przekrój poprzez uklad sty¬ ków wylacznika wysokonapieciowego. Na rysunku styk ruchomy 1 i styk nieruchomy 2 sa przedsta¬ wione podczas rozwierania wylacznika wysokona¬ pieciowego. Styk ruchomy 1 ma styk 11 na prad ciagly i styk opalny 12, a styk nieruchomy 2 ma styk 21 na prad ciagly i styk opalny 22. Nieru¬ chomy styk opalny 22 zlozony jest z dwóch cze¬ sci 221 i 222. Pierwsza wykonana pierscieniowo czesc 221 wyposazona jest w wyprowadzenie pra¬ dowe 223 i ma ksztalt dyszy. Druga czesc 222 ma ksztalt wydrazonego kolka i ewentualnie moze posiadac wybranie rozciagajace sie w kierunku osiowym. Druga czesc 222 nieruchomego styku o- palnego 22 przy swym koncu zwróconym do styku ruchomego 1 otoczona jest przez uzwojenie 3. U- zwojenie 3 jest przy jednym swym koncu pola¬ czone z druga czescia 222, a przy swym drugim koncu jest polaczone z pierwsza czescia 221 sty¬ ku opainego 22. Pierwsza czesc 221 tworzy zwe¬ zenie dyszy styku opainego 22 i przykrywa po¬ wierzchnie czolowe uzwojenia 3 i drugiej czesci 222 styku opainego zwrócone do styku ruchome¬ go 1. Dysza 4 z materialu izolujacego jest przesu¬ nieta w kierunku osi wzgledem nieruchomego sty¬ ku opainego 22 i ogiranicza wspólnie ze stykiem opalnynr 22 kanail wydmuchowy 6, poprzez któ¬ ry — jak zaznaczono strzalka — z urzadzenia sprezajacego 7, które ma tlok 71 sprzezony silowo ze stykiem ruchomym 1, sprezony gaz jest wdmu¬ chiwany w obszar wysokocisnieniowy przerwy miedzystykowej i jest odprowadzany do przestrze¬ ni rozprezania wylacznika poprzez zwejzenie dyszy 4 z izolujacego materialu oraz nieruchomego sty¬ ku opainego 22.Dzialanie wylacznika wysokonapieciowego wedlug wynalazku jest nastepujace: w polozeniu wlacze^ nia wylacznika ruchomy styk opalny 12 przecho¬ dzi przez dysze 4 z izolujacego materialu i tworzy z wydrazonym, wykonanym jako dysza stykiem opalnym 22 styku nieruchomego 2 nakladke na 5 kolek wylacznika, a równoczesnie obydwa styki 11 i 12 dla pradu ciaglego stykaja sie ze soba zapewniajac przewodzenie pradu elektrycznego.Przy wylaczaniu najjpierw oba styki 11 i 21 dla pradu ciaglego zostaja oddzielone od siebie, a prad I zostaje przelaczony z drogi dla pradu cia¬ glego na droge poprzez styki opalne. Prad I ply¬ nie teraz od wyprowadzenia pradowego 223 po¬ przez pierwsza czesc 221 nieruchomego styku o- palnego 222 do ruchomego styku opainego 12. Kie¬ dy zostaje zlikwidowane sprzezenie pomiedzy sty¬ kami opalnymi 12 i 22, wówczas pomiedzy oporna tymi stykami rozciaga sie luk elektryczny 5. Luk ten jest slabo przedmuchiwany przez przeplyw gazu gaszacego doprowadzanego z kanalu wydmu¬ chowego 6.Przeplyw gazu gaszacego jest dobrany tak, ze luk wylaczania 5 w czasie niewielkim w porów¬ naniu z polowa okresu gaszacego pradu, przykla¬ dowo w czasie kilku milisekund, zostaje przela¬ czony przed przejsciem przez wartosc zerowa pradu z pierwszej czesci 221 na druga czesc 222 styku opainego 22. Prad gaszenia I plynie teraz od wyprowadzenia 223 poprzez uzwojenie 3, dru¬ ga czesc 222 styku opainego 22 i luk elektryczny 5 do ruchomego styku opainego 12. Oprócz dziala¬ nia wydmuchowego doprowadzanego gazu gasza¬ cego na luk elektryczny 5 dziala teraz równiez si¬ la pola magnetycznego uzwojenia 3. Linie pola magnetycznego uzwojenia 3 przebiegaja w pierw¬ szej czesci 221 styku opainego 22, wykonanej po¬ nizej zwezenia dyszy w ksztalcie pierscienia, rów¬ nolegle do osi luku i do kierunku gazu pod cis¬ nieniem. Luk elektryczny 5 jest w tym obszarze równoleglego przedmuchiwania magnetycznego wprawiany tylko nieznacznie w ruch obrotowy.Natomiast energia z pola magnetycznego jest pom¬ powana w nieuporzadkowany, burzliwy ruch gazu slupa luku elektrycznego 5. W odróznieniu od znanych luków elektrycznych przedmuchiwanych magnetycznie poprzecznie, które obracaly sie jako calosc w polu poprzecznym, prowadzi to do po¬ szarpania luku elektrycznego w tym obszarze i do szczególnie skutecznego przemieszczania luku elek¬ trycznego 5 z otaczajacym go zimnym gazem.Wylacznik wedlug wynalazku charakteryzuje sie przede wszystkim tym, ze zarówno uzwojenie 3 jak i urzadzenie sprezajace 7 moga byc bardzo male. Uzwojenie 3 nie musi byc zwymiarowane na pelny prad wylaczania, a urzadzenie sprezaja¬ ce 7 powinno wytwarzac tylko tak silny przeplyw sprezonego gazu, aby luk elektryczny 5 byl prze¬ laczany z pierwszej czesci 221 styku opainego 22 na jego druga czesc 222. * Szczególnie duza zdolnosc gaszenia wylacznika wedlug wynalazku powoduje ograniczenie osiowe¬ go pola magnetycznego we wnetrzu wydrazanego styku opainego 22. Mozna to uzyskac dzieki temu, ze pierwsza czesc 221 styku opainego 22 wykona¬ na jest jako pierscien zwarciowy. Ze wzgledu na ograniczone, osiowe poel magnetyczne jest korzyst- 15 20 25 30 35 40 45 50 55 605 135 042 6 ne zastosowanie na powierzchni czolowej uzwoje¬ nia 3 oddalonej od styku ruchomego 1 dalszego pierscienia zwarciowego 1. Oba pierscienie zwar¬ ciowe maja te dodatkowa zalete, ze przynajmniej czesciowo podtrzymuja osiowe pole magnetyczne do chwili przejscia pradu gaszenia przez wartosc zerowa.Zastrzezenia patentowe 1. Wylacznik wysokonapieciowy, dla pradów przemiennych z jednym nieruchomym stykiem o- palnym i jednym przesuwnym osiowo stykiem o- palnym, z dysza, w której pali sie luk elektrycz¬ ny wylaczania i poprzez która sprezony gaz prze¬ plywa z komory sprezania do komory rozprezania oraz z cylindrycznym uzwojeniem, które jednym swym koncem jest polaczone z pierwsza czescia wydrazanego styku opalnego, ograniczajaca uzwo¬ jenie przynajmniej czesciowo od strony czolowej, a drugim swym koncem jest polaczone z druga czescia tego styku opalnego przynajmniej czescio¬ wo ograniczajaca uzwojenie przy jego wewnetrz¬ nej powierzchni plaszczowej, znamienny tym, ze pierwsza czesc (221) styku opalnego (22) polaczo- 10 13 nego z uzwojeniem (3) jest wykonana jako dysza, a ponadto wylacznik zawiera urzadzenie spreza¬ jace (7) uruchamiane przez styki opalne (12, 22), które to urzadzenie wytwarza tak dobrany prze¬ plyw sprezonego gazu, ze elektryczny luk wyla¬ czania (5) w czasie niewielkim w porównaniu z polowa okresu pradu gaszenia, przed przejsciem przez wartosc zerowa pradu, przelacza sie z pier¬ wszej czesci (221) na druga czesc (222) wydrazo¬ nego styku opalnego (22). 2. Wylacznik wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze dysza (221) jest wykonana jako pierscien zwar¬ ciowy. 3. Wylacznik wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze druga czesc (222) wydrazonego styku opalnego (22), ma rozciagajace sie w kierunku osiowym wy¬ brania materialu. 4. Wylacznik wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze urzadzenie sprezajace (7) ma tlok (71) rucho¬ my wzgledem wydrazonego styku opalnego (22) i komore pierscieniowa, przy czym ta komora pierscieniowa jest ograniczona przez wydrazony styk opalny (22) i dysze (4) z izolujacego materia¬ lu, której przewezenie jest przesuniete w kierun¬ ku osi wzgledem pierwszej czesci (221) wydrazo¬ nego styku opalnego (22). 22 PL PL