Przedmiotem wynalazku jest inhibitor korozji metali na bazie innej niz ropa naftowa i dotyczy kompozycji hamujacych korozje lub utlenianie powierzchni metali.Przemysly metalowe, a w szczególnosci przemysl stalowy, sa dreczone problemem korozji, np. rdzewienia produktów - metalicznych, w szczególnosci produktów takich jak blachy. Wraz z uszlachetnieniem metod pro¬ dukcji blach stalowych wyzszej jakosci, stosowanych w samochodach, przyrzadach i przemyslach z nimi zwia¬ zanymi, problem rdzewienia w czasie procesu wytwarzania, magazynowania i transportu stal sie powazny.W celu zwalczenia tego problemu stosowalo sie i stosuje rózne srodki. Oleje hamujace, oparte o rope, sa szeroko stosowane jako pokrycia dla zahamowania korozji róznych rodzajów stali. Jednak ten sposób zapo¬ biegania staje sie coraz bardziej niepraktyczny ze wzgledu na koszty, niebezpieczne warunki towarzyszace stoso¬ waniu pokryc opartych o rope, trudnosci z usuwaniem pokryc oraz trudnosci z zagospodarowaniem oleju po jego usunieciu ze stali. Dodatkowo dochodza czasem tzw. zabrudzenia spowodowane polimeryzaga i utlenieniem kompozycji inhibitora opartego o rope. Poniewaz powierzchnia stali jest mikroskopijnie porowata, absorbuje na powierzchni wystarczajaca ilosc oleju, by powodowac takie zabrudzenia, nawet po usunieciu iniiibitora opartego o rope. Mimo tych problemów tego rodzaju pokrycia olejowe stosuje sie ciagle, poniewaz daja one pozadana ochrone przeciw korozji i sluza takze smarowaniu.Jako substancje inhibitujace korozje metali stosuje sie równiez szeroko produkty kondensacji kwasów organicznych i amin, takie jak na przyklad dwuamina o wzorze ogólnym RNH(CH2)^NH2, w którym R oznacza reszte kwasu zywicznego lub tluszczowego zawierajacego 8-22 atomów wegla w czasteczce, opisana w publikacji Z. Szklarskiej-Smialowskiej „Inhibitory korozji metali", WNT Warszawa, 1971 r., str. 399, oleinian propyleno- dwuaminy, podany w tej publikacji na str.400, sole aromatycznych kwasów alkilopoliamin o wzorze RNH[(CH2)2NH]nCH2 CH2NH2, w którym n = 1-5, R oznacza reszte kwasu talowego, rycynowego, sojowego lub innego zawierajacego 8-22 atomy wegla, a aromatycznym kwasem moze byc kwas benzoesowy, salicylowy, O- lub p-toluilowy, 3,5-dwumetylobenzoesowy, p-oktadecylobenzoesowy, opisane w powyzszej publikacji na str. 400 lub kompozycja zlozona ze zwiazku zawierajacego pierscien imidazolinowy z przylaczona reszta kwasowa2 131859 cs_d 9 ze zwiazkiem lub kilku zwiazkami typu amin i zawierajaca jako rozpuszczalnik benzyne, cykloheksanol lub inny rozpuszczalnik organiczny opisana w polskim opisie patentowym nr 72 636.W polskim opisie patentowym nr 80 436 opisano skuteczny inhibitor korozji, otrzymany w wyniku kon¬ densacji kwasów tluszczowych C10—C20 z amina w obecnosci szesciometylenoczteroaminy. Jako amine stosuje sie zwiazek o wzorze ogólnym NH2/CH2CH2 NH/n CH2CH2NH2, w którym n oznacza liczbe calkowita rózna od zera, najkorzystniej 7-15, ewentualnie lacznie z dwumetyloamina. Inhibitor ten stosuje sie w postaci roztworu w ksylenie lub w cykloheksanonie, z tym, ze do otrzymania roztworu w cykloheksanonie konieczny jest dodatek emulgatora.Znane inhibitory korozji metali otrzymane w oparciu o produkty kondensacji kwasów organicznych i amin wymagaja stosowania rozpuszczalników organicznych, ewentualnie wraz z czynnikami emulgujacymi lub dysper¬ gujacymi dla otrzymania kompozycji nadajacej sie do stosowania. Koniecznosc uzywania rozpuszczalników organicznych nie jest korzystna zarówno ze wzgledu na ich szkodliwosc, co jest istotne przy nanoszeniu kom¬ pozycji, jak i ze wzgledu na trudnosci z ich ewentualnymusuwaniem. s Celem niniejszego wynalazku bylo opracowanie inhibitora korozji metali nie opartego o rope, zapewnia¬ jacego ochrone przeciw utlenieniu oraz smarowanie, równe lub lepsze, jak inhibitory oparte o rope przy zasto¬ sowaniach na powierzchniach metali, a jednoczesnie nie wykazujacego niepozadanych cech charakterysjycznych dla inhibitorów opartych o rope.Nieoczekiwanie okazalo sie, ze scisle okreslona kombinacja znanych wczesniej skladników pozwolila na otrzymanie inhibitora korozji o doskonalej smarownosci w postaci roztworu wodnego, nie zawierajacego bazy olejowej i nie wymagajacego stosowania emulgatorów ani srodków dyspergujacych a wykazujacego przy tym bardzo dobre dzialanie antykorozyjne.Inhibitor kprozji metali, stanowiacy zasadniczo roztwór jednej czesci wagowej wodnego koncentratu i do pieciu czesci wagowych wody, wedlug wynalazku wodny koncentrat na 100 czesci wagowych zawiera 5-20 czesci wagowych monozasadowego kwasu alifatycznego o 8-20 atomów wegla, 0,5-4 czesci wagowych smaru, 0,5-4 czesci wagowych aminoalkiloalkanoloaminy o wzorze H2NR1-N-/R3/-R2-OH, w którym R1 iR2 kazdy niezaleznie oznacza grupe alkilidenowa o 1—4 atomach wegla, a R3 oznacza atom wodoru lub grupe alkilowa o 1-4 atomach wegla, 10-35 czesci wagowych aromatycznego kwasu mono- lub polikarboksylowego oraz 5—25 czesci wagowych aminy, która tworzy z kwasem aromatycznym rozpuszczalna w wodzie sól, przy czym zawiera alkanoloamine i amine w lacznej ilosci stanowiacej niewielki nadmiar w stosunku do ilosci potrzebnych do neutralizacji kwasów alifatycznych i kwasu benzoesowego.W korzystnym przykladzie realizacji wynalazku inhibitor korozji metali stanowi wodny roztwór alifa¬ tycznego kwasu mono-zasadowego, kwasu aromatycznego i amin.* Przy przygotowaniu kompozycji wedlug wynalazku stosuje sie wzglednie wielkoczasteczkowe, mono- : zasadowe kwasy alifatyczne. Stwierdzono ,ze przy jej przygotowywaniu uzyteczne sa kwasy alifatyczne o 8-20 , atomach wegla. Do kwasów tych naleza kwasy tluszczowe, tak nasycone jak i nienasycone, takie jak kwas kaprylowy, palmitynowy, stearynowy, oleinowy, linolowy i kwasy zywicze, takie jak abietynowy oraz kwasy stanowiace ich izomery. Kwasy te mozna uzywac osobno lub w kombinacji.W korzystnym przykladzie realizacji wynalazku jako skladnik kompozycji - wieloczasteczkowy kwas alifatyczny stosuje sie mieszanine kwasów tluszczowych z oleju talowego i kalafonie, ze wzgledu na ich dos¬ tepnosc i koszty oraz wlasciwosci otrzymanej kompozycji inhibitora korozji. Takie mieszaniny otrzymuje sie jako prodiikt uboczny przemyslu papierniczego z oleju talowego, odzyskiwanego zwykle z „czarnego lugu" z drzewa sosnowego. Kwasy oleinowy i linolowy sa glównymi skladnikami kwasów tluszczowych oleju talowego, a kwasy takie jak palmitynowy, izostearynowy i stearynowy sa obecne w ilosciach wzglednie malych. W typowej mieszaninie kwasów tluszczowych oleju talowego i kalafonii, uzywanej w niniejszym wynalazku, kwas oleinowy i linolowy stanowia odpowiednio okolo 45% i 35% wagowych kwasów tluszczowych. Kalafonia zawiera glównie izomeryczne formy kwasu abietynowego. Kalafonia moze byc obecna w ilosci od okolo 5 do 40% wagowych; korzystnie 10 do 40% wagowych mieszaniny kwasów tluszczowych oleju talowego i kalafonii. Mieszaniny zawie¬ rajace mniej anizeli 5% wagowych kalafonii nie moga byc stosowane ze wzgledu na problemy zwiazane z lepko¬ scia. Zwiekszone ilosci kalafonii zapobiegaja zmniejszaniu lepkosci kompozycji inhibitujacej korozje. Mieszaniny zawierajace wiecej niz okolo 40% kalafonii sa nieekonomiczne.Inne mieszaniny kwasów alifatycznych, takie jak lój, którego glównymi skladnikami sa kwasy oleinowy, stearynowy, palmitynowy, mirystynowy i linolowy, mozna takze stosowac do przygotowania kompozycji wedlug wynalazku hamujacych korozje, a nie opartych o rope. Wielkoczasteczkowy monozasadowy kwas alifa¬ tyczny, jako skladnik kompozycji inhibitujacej korozje, stosuje sie w ilosci 5-20 czesci wagowych w odniesieniu do okolo 100 czesci wagowych stezonego roztworu.131859 3 Inhibitor wedlug niniejszego wynalazku zawiera zwykle mala ilosc smaru, który moze byc albo produktem naftowym lub tez nie-naftowym. Wydaje sie, ze kazdy z olejów naftowych stosowanych obecnie w kompo¬ zycjach hamowania korozji stali opartych na ropie moze byc uzyteczny w niniejszej kompozycji. Dobre rezultaty otrzymuje sie, stosujac olej naftowy o lepkosci 100 SSU (sekund uniwersalnych Seybolda). Zamiast oleju nafto¬ wego mozna stosowac jako smar estry, takie jak stearynian butylowy, benzoesan butylowy lub jakikolwiek z nizszych estrów alkilowych z zakresem wrzenia ponad 177°C. W szczególnie preferowanej realizacji stosuje sie jako smar olej naftowy. Otrzymanie stalego roztworu wodnego kompozycji limituje ilosc smaru w zaleznosci od ilosci wielkoczasteczkowego kwasu alifatycznego. W szczególnosci, smar stosuje sie w ilosci 10-20% kwasu alifa¬ tycznego, np. 0,5—4 czesci wagowych na 100 czesci wagowych stezonego roztworu. Ilosci wieksze niz 20% nie rozpuszczaja sie calkowicie w kompozycji.W zastosowaniach, gdzie wymagania smarowania nie sa ostre, kompozycje irihibitujace korozje metali moga nie zawierac smaru. Takie kompozycje daja pokrycia o dobrej ochronie przed korozja, a maja smarowalnosc podobna, na przyklad do wody z mydlem. Wydaje sie, ze taka smarowalnosc pochodzi z mydel lub soli amino¬ wych kwasów alifatycznych i aromatycznych stosowanych w kompozycjach.Aminoalkiloalkanoloaminy kompozycji inhibitujacych korozje metali wedlug wynalazku posiadaja naste¬ pujacy ogólny wzór: H2N-R! -N-/-R3/-R*-OH, w którym R1 i R2 kazdy niezaleznie oznacza grupe alkilidenowa o 1—4 atomach wegla, a R3 oznacza atom wodoru lub grupe alkilowa o 1-4 atomach wegla. W kompozycjach wedlug wynalazku stosuje sie jedna lub wiecej tych aminoalkiloalkanoloamin. Preferuje sie obecnie aminoetyloetanoloamine ze wzgledu na koszty i dobre wyniki jakie daje. Okreslone zastosowanie aminoalkiloalkanoloaminy wydaje sie byc wazne ze wzgledu na otrzymanie stabilnej kompozycji zawierajacej smar, a która jest calkowicie przezroczysta, nie rozwarstwia sie i nie rozdziela i która moze byc rozcienczana woda do okolo 5-krotnie w stosunku do jej wagi. Zwykle stoso¬ wana ilosc aminoalkiloalkanoloaminy wynosi 0,5-4 czesci wagowych na 100 czesci wagowych stezonego roz¬ tworu. Wieksze ilosci nie sa potrzebne i sa nieuzasadnione z punktu widzenia kosztów.Gdy w kompozycji inhibitujacej korozje metali pomija sie smar, specjalne uzycie aminoalkiloalka¬ noloaminy nie wydaje sie byc niezbedne dla otrzymania klarownych, stabilnych roztworów, dajacych dobre pokrycia chroniace przed korozja.Kompozycja inhibitujaca korozje metali wedlug niniejszego wynalazku zawiera jako inhibitor korozji roz¬ puszczalna w wodzie sól aminy z kwasem aromatycznym. Jako kwas aromatyczny mozna stosowac aromatyczny kwas monokarboksylowy, taki jak kwas benzoesowy lub tez aromatyczny kwas polikarboksylowy, taki jak kwas ftalowy, izoftalowy, tereftalowy lub trójmelitowy. Mozna stosowac takze mieszaniny kwasów aromatycznych.Chociaz nie zostalo to potwierdzone, wydaje sie, ze kwasy aromatyczne moga zawierac takze inne grupy funkcyjne, takie jak grupy hydroksylowe lub nizsze alkilowe, które nie hamuja tworzenia sie soli rozpuszczalnych w wodzie. Dobre wyniki hamowania korozji otrzymano stosujac 10—35 czesci, w szczególnosci 24-35 czesci kwasu aromatycznego na 100 czesci wagowych stezonego roztworu.Zasadniczo dla zapewnienia wlasciwosci inhibitowania korozji moze byc stosowana w kompozycji inhibi¬ tora wedlug niniejszego wynalazku kazda pierwszo-, drugo-, trzeciorzedowa lub cykliczna amina, która tworzy rozpuszczalne w wodzie sole z kwasem aromatycznym. Szczególnie dobre wyniki osiagnieto, stosujac (nizsze C2—C4) alkanoloaminy, a w szczególnosci monoetanoloamine i dwuetanoloamine. Innymi odpowiednimi amina¬ mi sa trietanoloamina, diizopropyloaminy, cykloheksyloamina i morfolina. Aminy moga byc stosowane osobno lub w kombinacji. Aminy stosowane w kompozycji inhibitora korozji metali wedlug niniejszego wynalazku sluza takze neutralizacji kwasu alifatycznego i wydaja sie wspomagac rozpuszczanie skladnika smarnego. Zwykle cal¬ kowita ilosc amin uzywanych w kompozycji, wlacznie z iloscia aminoalkiloalkanoloaminy, jest dlatego stoso¬ wana w pewnym nadmiarze w stosunku do ilosci potrzebnej do neutralizacji, tzn. wytworzenia soli z kwasami alifatycznymi i aromatycznymi. Zaleznie od uzytej ilosci kwasów alifatycznych i aromatycznych, ilosc skladnika aminowego wynosi zwykle 5—25 czesci wagowych na 100 czesci wagowych stezonego roztworu. W preferowa¬ nych realizacjach ilosc ta miesci sie w zakresie 15-20 czesci wagowych na 100 czesci wagowych koncentratu.Chociaz.ogólna ilosc wielkoczasteczkowego alifatycznego monozasadowego kwasu, smaru, kwasu aromaty¬ cznego i amin, tworzacych sole, moze byc zmienna w podanym powyzej zakresie, dla praktycznego uzycia jako koncentratu niewodne skladniki kompozycji stosuje sie w ilosci 25—65 czesci na 100 czesci wagowych koncen¬ tratu. Z tego wzgledu kompozycje wedlug niniejszego wynalazku przygotowuje sie zwykle jako stezony wodny roztwór, zawierajacy od 25 do 65% wagowych skladników niewodnych. W szczególnie korzystnych kompo-4 131 859 zycjach skladniki niewodne stosuje sie w ilosci 55—65 czesci na 100 czesci wagowych koncentratu, a pozostala czesc koncentratu stanowi woda. Do stosowania na powierzchnie metali ten koncentrat zwykle rozciencza sie do okolo 5-krotnie woda, np. 5 czesciami wody na 1 czesc koncentratu. Kompozycja zapewnia ochrone przeciw utlenianiu dla aluminium, stali ocynkowanej ogniowo lub galwanicznie, stali pokrytej aluminium, stali ocyno¬ wanej, stali nierdzewnej, wysoko weglowej stali elektrotechnicznej, stali weglowej walcowanej na zimno i im podobnych.Kompozycja wedlug niniejszego wynalazku hamujaca korozje, a nie oparta o rope, wlacznie z preferowana kompozycja, zawierajaca male ilosci oleju naftowego, wydaje sie byc wodnym roztworem mieszaniny reakcyjnej róznych skladników. Jednak dokladny mechanizm tworzenia sie roztworu nie jest znany.Kolejnosc dodawania róznych skladników wydaje sie byc wazna, aby otrzymac koncowy produkt, który jest klarowny, stabilny i który moze byc rozcienczany w celu otrzymania stabilnego produktu do bezposredniego uzycia.Zwykle mieszanine wyzej opisanego skladnika, alifatycznego monozasadowego kwasu i smaru, dodaje sie do wody, przy mieszaniu w odpowiednim urzadzeniu do mieszania. Potem dodaje sie aminoalkiloalkanoloamine, która powoduje wytworzenie metnej emulsji. Nastepnie dodaje sie taka ilosc aminy (która tworzy z kwasem aromatycznym rozpuszczalna w wodzie sól) w nadmiarze w stosunku do potrzebnej, aby wytworzyc z metnej emulsji klarowny roztwór, po czym dodaje sie kwas aromatyczny i reszte aminy tworzacej sól. W innym warian¬ cie, roztwór kwasu aromatycznego i aminy tworzacej sól dodaje sie do roztworu kwasu alifatycznego - smaru - aminoalkiloalkanoloaminy. Unikalna cecha niniejszego wynalazku jest to, ze postepujac wedlug tych przepisów, smar, tak naturalny jak syntetyczny, moze byc calkowicie rozpuszczony w wodzie, o ile ilosci skladników stezenia inhibitora sa utrzymywane w zakresach okreslonych powyzej.Przygotowanie typowej szarzy okolo 210 litrów stezonego roztworu inhibitora korozji nie opartego o rope przedstawiono ponizej (przyblizone ciezary podane w nawiasach): (1) 113,5 1 wody (114 kg) w temperaturze 49°C wprowadzic do zbiornika i mieszac. Dodac 37,85 1 mieszaniny kwasów tluszczowych oleju talowego/kalafonii (36,24 kg), sprzedawanej pod nazwa handlowa Unitol-DT-40 przez Union Camp i 3,785 lub 7,57 1 oleju naftowego o lepkosci 100 SSU (uniwersalnych sekund Seybolda) (3,171 -6,342 kg) Olej rozpusci sie w mieszaninie olej talowy/kalafonia, lecz ani olej naftowy, ani mieszanina kwas tluszczowy oleju talowego/kalafonia nie rozpuszcza sie w wodzie. Mieszajac, dodac 3,7851 aminoetyloetanoloaminy (3,624 kg). Wytworzy sie emulsja oleju w wodzie. Emulsja jest mleczna i calkowicie nieprzezroczysta. Dodac 30,281 monoetanoloaminy (28,992 kg), a mieszanina stanie sie klarowna i stabilna. Dodac 45,3 kg kwasu benzo¬ esowego, a mieszanina zmetnieje z powodu czesci kwasu benzoesowego, która nie zostala zneutralizowana na rozpuszczalna sól. W celu dokonczenia neutralizacji kwasu benzoesowego dodac wiecej monoetanoloaminy (lub morfoliny, cykloheksyloaminy etc), az roztwór stanie sie klarowny calkowicie i bedzie mial pH od 8,0 do 9,5.Kontynuowac mieszanie przez 30 minut i sprawdzic ponownie pH. Jesli pH spada ponizej 8,0, dodac wiecej monoetanoloaminy, aby podniesc pH do 9,0. (2) 113,5 1 wody (114 kg) w 43—49°C wprowadzic do zbiornika, dodac 37,85 1 kwasów tluszczowych oleju talowego, zawierajacych 8-12% kwasów kalafoniowych. Mieszajac, dodac 0,9463 1 aminoetyloetanoloaminy.Mieszanina olej talowy/kalafonia wytworzy emulsje (roztwór stanie sie mleczny). Nastepnie dodac 9,461 dwuetanoloaminy, a roztwór stanie sie klarowny i zgestnieje. Mieszajac powoli dodac 20,385 kg kwasu terefta- lowego. Roztwór pozostanie klarowny, a lepkosc spadnie. Rozcienczyc woda do 208-220 litrów i kontynuowac mieszanie, az do rozpuszczenia calego kwasu tereftalowego. Lepkosc koncowego roztworu w 37,8°C bedzie mniej wiecej taka sama jak handlowego oleju smarnego 30 wt.Dla stosowania w walcowniach lub urzadzeniach produkcyjnych jedna czesc kompozycji wytworzonej jak opisano powyzej rozciencza sie do 5 czesciami wody i stosuje jako srodek zapobiegajacy rdzewieniu i/lub jako smar. Rekomendowany stosunek rozcienczenia wynosi 1 czesc koncentratu na okolo 4 czesci wody.Preferowanymi kompozycjami wedlug wynalazku sa formowane za pomoca kolejnego dodawania naste¬ pujacych zwiazków do 113 kg (okolo 1131) wody przy mieszaniu (ciezary sa przyblizone): — kwasy tluszczowe oleju talowego/kalafonia 36,24 kg — olej naftowy (lepkosc 100SSU) 3,171 -6,342 kg — aminoetyloetanoloamina 3,624 kg — monoetanoloamina 7,248 kg — kwasbenzoesowy 67,95-90,6 kg — monoetanoloamina 33,98—45,3 kg131859 5 oraz - kwasy tluszczowe oleju talowego/kalafonia 18,12 kg - olej naftowy 1,59-3,171 kg - aminoetyloetanoloamina 18,573 kg - monoetanoloamina 3,624 kg - kwas benzoesowy 67,95-90,6 kg - monoetanoloamina 22,65-33,98 kg - dwuetanoloamina 19,48 kg Do powyzszych skladów stosuje sie tylko 3,785-7,57 litrów oleju naftowego na 210-litrowa szarze koncentratu. Gdy stezony roztwór rozciencza sie woda cztery do jednego, dziala jako bezposredni srodek zastepczy oleju. Aktualne testy wykazaly, ze gdy stosuje sie go jako srodek zastepczy oleju, 0,9463 litra roztworu zastepuje 7,57 1 oleju, tak ze ogólne uzycie oleju w walcowniach znacznie zmniejsza sie.Kompozycja wedlug niniejszego wynalazku nie musi byc usuwana z powierzchni metali przed ich malo¬ waniem w wiekszosci wypadków. Jednak gdy musi byc usuwana, usuwa sie ja z powierzchni woda. Woda ta moze byc spuszczana do scieków, poniewaz roztwór podlega degradacji biologicznej.Zastosowanie kompozycji inhibitora opartego o rope w stalowniach stwarza dalsze niebezpieczenstwa, poniewaz na kazdy litr oleju, który sie stosuje, czesc wykapuje stwarzajac niebezpieczne warunki pracy. Gdy olej stosuje sie do arkuszy, które sa zwijane, olej jest rozpryskiwany po calej okolicy ze wzgledu na ruch wirowy przy operacji zwijania. Rozpuszczalniki stosuje sie do oczyszczania miejsca pracy, a to moze powodowac dalsze zagrozenia. Te operacje eliminuje sie wraz z uzyciem kompozycji inhibitujacych korozje wedlug wynalazku nie opartych o rope.W operacjach wytwarzania stali, kompozycja inhibitora powinna byc stosowana po trawieniu metalu i operacjach redukcji walcowania na goraco, a przed redukcja na zimno, poniewaz do czysta wytrawiona blacha jest bardzo podatna na rdzewienie. Ponowne zastosowanie kompozycji po koncowej redukcji ochrania zwoje w czasie przechowywania przed wygrzewaniem. Kompozycje mozna stosowac ponownie w operacji walcowania odpuszczajacego, tak po stronie wejsciowej, jak i wyjsciowej walcarki odpuszczajacej. Jesli kompozycje stosuje sie od strony wejsciowej, pozadane jest zastosowanie bardzo drobnej mgly, tak aby nie powodowac problemów na walcach walcarki odpuszczajacej. Kompozycje stosuje sie po stronie wyjsciowej walcarki odpuszczajacej jako lekki lub ciezki plyn rozpylony. Dotyczy to równiez przypadku, gdy roztwór stosuje sie na linii rozciagania lub scinania.Testy w komorze wilgotnosciowej lub na zwojach przechowywanych przez dwa miesiace wykazuja, ze ochrona osiagnieta za pomoca kompozycji inhibitora korozji, wedlug niniejszego wynalazku, jest dobra lub lepsza anizeli za pomoca konwencjonalnych olejów inhibitujacych.Przyklady: W celu zilustrowania wlasnosci inhibitowania korozji przez kompozycje inhibitora korozji wedlug niniej¬ szego wynalazku przy zastosowaniu do stali zostaly przygotowane nastepujace kompozycje, zgodnie z ogólnymi przepisami, opisanymi wyzej. W tych kompozycjach, procenty sa wagowe, a mieszaniny kwasy tluszczowe oleju talowego/kalafonia, stosowane w nich sa kompozycjami bedacymi do dyspozycji handlu, w których kwasy tluszczowe skladaja sie w pierwszym rzedzie z mieszaniny kwasów olejowego i linolowego: (1) - Kwas tluszczowy oleju talowego (KTOT) 60%; (2) kalafonia 40% - Olej naftowy o lepkosci 100 SSU — Mieszanina amin: 40% aminoetyloetanoloaminy (AEEA) 60% monoetanoloaminy (MEA) - Kwas benzoesowy -Woda - KTOT 60%; kalafonia 40% — Olej naftowy 100 SSU Sec - Mieszanina amin: 40% AEEA; 50% MEA 10%morfoliny — Kwas benzoesowy -Woda 12-18% 2- 4% 5-10% 10-20% 71-48% 12-18% 2- 4% 5-10% 10-20% 71-48%6 131859 (3) - KTOT 70%; kalafonia30% 12-18% - Olej naftowy lOOSSUSec 2- 4% - Mieszanina amin: 30% AEEA; 70%MEA 5-10% - Kwasbenzoesowy 10-20% -Woda 71-48% (4) - KTOT 80%; kalafonia20% 12-18% - Olej naftowy o lepkosci 100 SSUSec 2- 4% - Mieszanina amin: 3 0% AEEA, 70%MEA 5-10% - Kwasbenzoesowy 10-20% -Woda 71-48% (5) - Kwas oleinowy 80%; kalafonia - kwas abietynowy20% 12-18% - Olej naftowy o lepkosci 100SSU 2- 4% - Mieszanina amin: 30% EEA, cykloheksyloamina70% 5-10% - Kwasbenzoesowy 10-20% -Woda 71-48% (6) - Kwas kaprylowy 70%; kwas abietynowy 30% 12-18% - Olej naftowy o lepkosci 100 SSUSec 2- 4% - 30% AEEA; 70%MEA 5-10% - Kwasbenzoesowy 10-20% -Woda 71-48% (7) - KTOT 80%; kalafonia20% 12-18% - Stearynianbutylu 2- 4% - 30% AEEA; 70%MEA 5-10% - Kwasbenzoesowy 10-20% -Woda 71-48% (8) - Kwas tluszczowyloju 12-18% - Olej naftowy o lepkosci 100 SSUSec 2- 4% - 30% AEEA; 70%MEA 5-10% - Kwasbenzoesowy 10-20% -Woda 71-48% (9) - Kwas tluszczowy loju 80%; kalafonia 20% 12-18% - Olej naftowy o lepkosci 100 SSUSec 2- 4% - 30% AEEA; 70%MEA 5-10% - Kwasbenzoesowy 10-20% -Woda 71-48% (10) - KTOT 70%; kalafonia30% 12-18% - Olej naftowy o lepkosci 100 SSUSec 2- 4% - 20% AEEA; 80% dwuetanoloaminy 5-10% - Kwasbenzoesowy 10-20% -Woda 71-48%. (11) - KTOT 70%; kalafonia30% 12-18% - Olej naftowy o lepkosci 100 SSUSec 2- 4% - 10% AEEA, 90%dwuetanoloaminy 5-10% - Kwasbenzoesowy 10-20% - Woda 71-48% (12) -KTOT70%;kalafonia30% 12-18% - Olej naftowy o lepkosci 100 SSUSec 2- 4% - Dwuetanoloamina 5-10% - Kwasbenzoesowy 10-20% -Woda 71- fo131 859 (13) (14) (15) (16) (17) (18) (19) (20) (21) - KTOT90%; kalafonia 10% — Mieszanina amin: 10% AEEA; 90% dwuetanoloamina (DEA) - Kwas tereftalowy (KTF) - Woda - KTOT90%; kalafonia 10% -DEA -KTF -Woda - KTOT90%; kalafonia 10% -Mieszanina amin: 10%AEEA;90%MEA - Kwas ftalowy (KF) -Woda - KTOT 90%; kalafonia 19% -MEA — Kwas izoftalowy (KIF) -Woda - Kwas oleinowy — Trójetanoloamina(TEA) ^KIF - Woda — Kwas neodekanowy — Mieszanina amin: 10% AEEA; 90% DEA -KTF -Woda - Kwas tluszczowy z loju - Olej naftowy o lepkosci 100 SSU Sec — Mieszanina amin: 30% AEEA; 70% MEA -KIF -Woda - KTOT 80%; kalafonia 20% - Mieszanina amin: 30% morfoliny; 70% DEA -KTF -Woda - KTOT 95%; kalafonia 5% - Kwas neodekanowy — Mieszanina amin: 30% morfoliny; 70% DEA -KTF - Woda 12-18% 5-10% 10-20% 73-52% 12-18% 5-10% 10-20% 73-52% 12-18% 5-10% 10-20% 73-52% 12-18% 5-10% 10-20% 73-52% 12-18% 5-10% 10-20% 73-52% 12-18% 5-10% 10-20% 73-52% 12-18% 2- 4% 5-10% 10-20% 71^18% 12-18% 5-10% 10-20% 73-52% 5-10% 9-12% 5-10% 10-20% 71-48% Te kompozycje byly oceniane odnosnie wlasnosci inhibitowania korozji zgodnie z metodami testowania opisanymi ponizej. Dane innych kompozycji inhibitujacych korozje podano w celach porównawczych.Metody testowania. Jako próbki testowe stosowano zimno walcowane suche tasmy (szerokosci 3,18 cm, dlugosci 10,16 cm, suche, czyste i wolne od rdzy) W odleglosci 0,32 cm od góry i od dolu oraz 1,6 cm od boku wybito dziure o srednicy 0,16 cm. Do zawieszania tasm w komorze wilgotnosciowej uzyto haczyków, wykona¬ nych z ocynkowanego drutu. Kazda tasme oznakowano dla identyfikacji, wytlaczajac za pomoca metalowego stempla numer okolo 0,6 cm ponizej wybitej dziury. W celu standaryzacji testu tasma opisana powyzej byla zanurzana w badanym roztworze na glebokosc 5 cm i zawieszana za pomoca haczyka metalowego zanurzana lub pokrywana czescia do dolu. Tasmie pozwolono schnac lub obsiakac przez jedna godzine, nastepnie haczyk przenoszono na drugi koniec tasmy i zawieszano ja na stojaku w komorze wilgotnosciowej. Pokryty lub zanu¬ rzony koniec byl teraz na górze, a nizszy, niepokryty koniec tasmy na dole. W komorze wilgotnosciowej utrzy-8 131 859 mywano nastepujace warunki: 37,8°C i 100% wilgotnosci. Obserwacji tasmy dokonywano po kazdych 24 godzinach. Nizsze lub suche czesci wszystkich tasm byly calkowicie pokryte rdza po 24 godzinach. Wszystkie testy prowadzono przez 120 godzin.Stan czesci pokrytych oceniano nastepujaco: A. Calkowicie wolna od rdzy B. Lekkie rdzewienie na powierzchni, lecz mniej niz srednio 2% C. Rdza na 5-10% powierzchni- srednio D. Calkowite pokrycie rdza I ROZTWORY BADANE Olej smarnoochronny MIL-L-2160A-Gr2 Olej smarno-ochronny MILL3150-Gr2 Pogon rozpuszczalnikowy MIL-0-16173-Gr2 Bez ochrony - 10 wagowo Olej smarny 10% roztwór - azotyn sodu 90% woda destylowana 10% roztwór- benzoesan sodu 90% woda destylowana 10% benzoesan amonu 90% woda destylowana 10% mohbdenian sodu 90% woda destylowana 10% benzoesan dicykloheksyloamin 90% alkohol izopropylowy 10% benzoesan monoetanoloaminy 90% woda destylowana 1 10% benzoesan dietanoloaminy 90% woda destylowana Kompozycja nr 1 100% Kompozycja nr 1 25% Woda dejonizowana 75% Kompozycja nr 2 25% Woda dejonizowana 75% Kompozycja nr 3 25% Woda dejonizowana 75% Kompozycja nr 4 25% Woda dejonizowana 75% Kompozycja nr 5 25% Woda dejonizowana 75% Kompozycja nr 6 25% Woda dejonizowana 75% J Kompozycja nr 7 25% 1 Woda dejonizowana 75% Ilosc godzin w komorze wilgotnosciowej 24 A A A A A A A A A A A A A A A A A A A 1 48 A A A A B B B B A A A A A A ' A A A A A 1 72 A A A A B C C c B A B A A A A A A A A 96 A A A B C C D C B B B A A A A A A A A 120 A A A C D D D D C B B A A A A A A A A 1131859 9 ROZTWORY BADANE Kompozycja nr 8 25% Woda dejonizowana 75% Kompozycja nr 9 25% Woda dejonizowana 75% Kompozycja nr 10 25% Woda dejonizowana 75% Kompozycja nr 11 25% Woda dejonizowana 75% Kompozycja nr 12 25% Woda dejonizowana 75% Kompozycja nr 13 100% Kompozycja nr 14 100% Kompozycja nr 15 100% Kompozycja nr 16 60% Woda dejonizowana 40% Kompozycja nr 17 80% Woda 20% Kompozycja nr 18 100% Kompozycja nr 19 60% Woda 40% Kompozycja nr 20 100% Kompozycja nr 21 100% 24 A A A A A A A A A A A A A A Ilosc godzin w komorze wilgotnosciowej 48 A A A A A A A A A A A A A A 1 72 A A A A A A A A A A A A A ' A 1 96 A A A A A A B B A A A A A A 120 1 A A A A A B B B B A A B B A | Chociaz niniejszy wynalazek opisano w powiazaniu z powyzszymi korzystnymi postaciami, nie jest on ograniczony do nich, lecz obejmuje on wszystkie postaci w duchu i zakresie zalaczonych zastrzezen paten¬ towych.Zastrzezenia patentowe 1. Inhibitor korozji metali, stanowiacy zasadniczo roztwór jednej czesci wagowej wodnego koncentratu i do pieciu czesci wagowych wody, znamienny tym, ze wodny koncentrat na 100 czesci wagowych zawiera 5-20 czesci wagowych mono-zasadowego kwasu alifatycznego o 8-20 atomach wegla, 0,5-4 czesci wagowych smaru, 0,5-4 czesci wagowych alkiloaminoalkanoloaminy o wzorze^ H2NR1-N-/-R3/-R2-OH, w którym R1 i R2 kazdy niezaleznie oznacza grupe alkilidenowa o 1—4 atomach wegla, aR3 oznacza atom wodoru lub grupe alkilowa o 1-4 atomach wegla, 10-35 czesci wagowych kwasu benzoesowego oraz 5-25 czesci wagowych aminy, która tworzy z kwasem benzoesowym rozpuszczalna w wodzie sól, przy czym zawiera alkanoloamine i amine w lacznej ilosci stanowiacej niewielki nadmiar w stosunku do ilosci potrzebnych do neutralizacji kwasów alifatycznych i kwasu benzoesowego. 2. Inhibitor wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako mono-zasadowy kwas alifatyczny zawiera kwas oleinowy, linolowy, kaprylowy, palmitynowy, stearynowy, mirystynowy, abietynowy oraz ich mieszaniny. 3. Inhibitor wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako mono-zasadowy kwas alifatyczny zawiera mieszanine kwasów tluszczowych oleju talowego i kalafonii lub lój. 4. Inhibitor wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako smar zawiera olej naftowy lub ester. 5. Inhibitor wedlug zastrz. 4, znamienny tym, ze jako smar zawiera olej naftowy o lepkosci 100 SSU. 6. Inhibitor wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako alkiloaminoalkanoloamine zawiera aminoetyloetanoloamine.10 131859 7. Inhibitor wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako amine zawiera alkanoloaminy o 2-4 atomach wegla w grupie alkilowej, cykloheksyloamine, dwuizopropyloamine i morfoline. 8. Inhibitor wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze na 100 czesci wagowych wodnego koncen¬ tratu zawiera 5-20 czesci wagowych mono-zasadowego kwasu alifatycznego o 8—20 atomach wegla, 0,5-4 czesci wagowych smaru, 0,5 do 4 czesci wagowych alkiloaminoalkanoloaminy o wzorze H2NR1-N-/-R3/-R2-OH5 24 do 35 czesci wagowych kwasu benzoesowego i 15 do 20 czesci wagowych aminy tworzacej z kwasem aroma¬ tycznym rozpuszczalna w wodzie sól. 9. Inhibitor wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze zawiera wodny koncentrat, w którym laczna ilosc skladników wynosi 25-65 czesci na 100 czesci wagowych koncentratu, a reszte stanowi woda. 10. Inhibitor wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze zawiera wodny koncentrat, w którym laczna ilosc skladników wynosi 55-65 czesci na 100 czesci wagowych koncentratu, a reszte stanowi woda. 11. Inhibitor korozji metali, skladajacy sie zasadniczo z roztworu jednej czesci wagowej wodnego kon¬ centratu ido pieciu czesci wagowych wody, znamienny tym, ze wodny koncentrat na 100 czesci wagowych zawiera 5-20 czesci wagowych mono-zasadowego kwasu alifatycznego o 8-20 atomach wegla, 0-4 czesci wagowych smaru, 10-35 czesci wagowych kwasu benzoesowego, 5—25 czesci wagowych aminy, która z kwasami alifatycznymi i kwasem benzoesowym tworzy sól rozpuszczalna w wodzie. 12. Inhibitor korozji metali, skladajacy sie zasadniczo z roztworu jednej czesci wagowej wodnego kon¬ centratu ido pieciu czesci wagowych wody, znamienny tym, ze wodny koncentrat na 100 czesci wagowych zawiera 5-20 czesci wagowych mono-zasadowego kwasu alifatycznego o 8-20 atomach wegla, 0,5—4 czesci wagowych smaru, 0,5—4 czesci wagowych alkiloaminoalkanoloaminy o wzorze H3NR1-N-/R3/-R2-OH, w którym R1 i R2 kazdy niezaleznie oznacza grupe alkilidenowa o 1-4 atomach wegla, a R3 oznacza atom wodoru lub grupe alkilowa o 1-4 atomach wegla, 10-35 czesci wagowych aromatycznego kwasu mono- lub poli-karboksylowego oraz 5-25 czesci wagowych aminy, która tworzy z kwasem aromatycznym rozpuszczalna w wodzie sól, przy czym zawiera alkanoloamine i amine w lacznej ilosci stanowiacej niewielki nadmiar w stosun¬ ku do ilosci potrzebnych do neutralizacji kwasów alifatycznych i aromatycznych. 13. Inhibitor wedlug zastrz. 12, znamienny tym, ze jako mono-zasadowy kwas alifatyczny zawiera kwas oleinowy, linolowy, kaprylowy, palmitynowy, stearynowy, mirystynowy, abietynowy oraz ich mieszaniny. 14. Inhibitor wedlug zastrz. 12, znamienny tym, ze jako mono-zasadowy kwas alifatyczny zawiera mieszanine kwasów tluszczowych oleju talowego i kalafonii lub lój. 15. Inhibitor wedlug zastrz. 12, znamienny tym, ze jako kwas aromatyczny zawiera kwas fta¬ lowy, tereftalowy, izoftalowy i trójmelitowy. ? 16. Inhibitor wedlug zastrz. 12, znamienny tym, ze jako smar zawiera olej naftowy lub ester. 17. Inhibitor wedlug zastrz. 12, znamienny tym, ze jako smar zawiera olej o lepkosci 100 SSU. 18. Inhibitor wedlug zastrz. 12, znamienny tym, ze jako amine zawiera alkanoloaminy o 2-4 atomach wegla w grupie alkilowej, cykloheksyloamine, dwuizopropyloamine i morfoline. 19. Inhibitor wedlug zastrz. 12, znamienny tym, ze na 100 czesci wagowych wodnego koncen¬ tratu zawiera 5-20 czesci wagowych mono-zasadowego kwasu alifatycznego o 8-20 atomach wegla, 0,5-4 czesci wagowych smaru, 0,5-4 czesci wagowych alkiloaminoalkanoloaminy o wzorze H2NR1-N-/R3/-R2-OH, 24-35 czesci wagowych aromatycznego kwasu mono- lub poli-karboksylowego i 15-20 czesci wagowych aminy tworzacej z kwasem aromatycznym rozpuszczalna w wodzie sól. 20. Inhibitor wedlug zastrz. 12, znamienny tym, ze jako alkiloaminoalkanoloamine zawiera ami- noetyloetanoloamine. 21. Inhibitor wedlug zastrz. 12, znamienny tym, ze zawiera wodny koncentrat, w którym laczna ilosc skladników wynosi 25-65 czesci na 100 czesci wagowych koncentratu, a reszte stanowi woda. 22. Inhibitor wedlug zastrz. 12, znamienny tym, ze zawiera wodny koncentrat, w którym laczna ilosc skladników wynosi 55-65 czesci na 100 czesci wagowych koncentratu, a reszte stanowi woda. 23. Inhibitor korozji metali, skladajacy sie zasadniczo z roztworu jednej czesci wagowej wodnego kon¬ centratu i do pieciu czesci wagowych wody, znamienny tym, ze wodny koncentrat na 100 czesci wagowych zawiera 5-20 czesci wagowych mono-zasadowego kwasu alifatycznego o 8-20 atomach wegla, 0-4 czesci wagowych smaru, 10-35 czesci wagowych aromatycznego kwasu mono- lub póli-karboksylowego, 5-25 czesci wagowych aminy, która z kwasami alifatycznymi i aromatycznymi tworzy sól rozpuszczalna w wodzie.Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad' 100 egz.Cena 100 zl PL