Przedmiotem wynalazku jest przetwornik analo¬ gowo-cyfrowy przeznaczony do zimiainy kata obrotu walka wejsciowego ma sygnaly elektryczne w for¬ mie impulsów, których ilosc jest proporcjonalna do obroltu walka' wejsciowego.Znany jest przetwornik posiadajacy tarcze obro¬ towa z otworami umiejszczona ma walku wejscio¬ wym. Z jednej fetrony tarczy znajduje sie zarów¬ ka, a z drugiej — czujnik fotoelekifcryczniy. 'Na- tar¬ czy obrotowej otwory rozmieszczone sa tak, aby w czasie obrotu -tarczy z czujnika fotoeiektryczne- go otrzymywac dwa sygnaly elektryczne, okrescwo zmienne, przesuniejte w fazie o kat op = 00°.Dwa sygnaly zmienne otrzymane na wyjsciach umozliwiaja wykrywanie; kierunku obrotu walka wejsciowego przez uklad zewnetrzny. Do naj¬ wazniejszych (parametrów przetworników determi¬ nujacych ich zastosowanie nalezy maksymalna do¬ puszczalna predkosc obrotowa walka wejsciowego oraz zdoLkiosc rozdzielcza. Zmiana tych parame¬ trów, przykladowo: zwiekszenie maksymalnej czes¬ totliwosci pracy oraz zwiekszenie ilosci impulsów na obrót walka znacznie rozszerza zakres stosowa¬ nia przetwornika. Powiekszenie zdolnosci rozdziel¬ czej przetwornika uzyskuje sie poprzez zwiejksze- nie gestosci naciec na tarczy obrotowej. Jesit to bardzo klopotliwe i znacznie zwieksza koszty pro¬ dukcji przetworników.Inne rozwiazanie przetwornika o zwiekszonej ilosci impulsów na obrót polega na wzmocnieniu. 10 15 20 30 dwu z otrzymanych z czuijndka fotoelekrtnrycznego sygnalów i formowaniu z ruiego kilku przebiegów prostokatnych przez ustawienie progu zadzialania praerzuitniików na rózne poziomy napiec. Otrzymu¬ je sie zatem wiecej przebiegów prostokatnych niz przy normalnym formowaniu przebieglu sinusoidal¬ nego na projstokat. Stosowanie tego rozwiazania nastrecza znaczne klopoty przy regulacji przerzut- ników i w rezultacie przetwornik nie posiada rów¬ nomiernego rozkladu impulsów w funkcji kata obrotu walka wejsciowego. iPOnadto, przy niezbyt stabilnej amplitudzie sygnalu sinusoidalnego otrzy¬ mywanego z czujnika fotoelefetrycznegiO' przetwor¬ nik nie dziala abyit pewnie.Znane jest równiez* powielarnie ilosci impulsów poprzez kilkakrotne rózniczkowanie sygnalu pros¬ tokatnego uformowanego z sygmalu otrzymanego z czujnika fOtoelekitrycznego. Tiak zbudowany prze¬ twornik nie zapewnia równomiernego rozkladu im- pul£Ów„ ze wzgledu na to, ze rózniczkowanie odby¬ wa sie w funkcji czasu, a nie w funkcji kata obro ¦ tu walka wejsciowego. Przetwornik ten moze pra¬ cowac tylko przy jednej predkosci obrcticwej.; Przeitwornik analogowo-cyfrowy wedlug wyna¬ lazku sklada sie z czujnika fotoelektrycznego, któ¬ rego dwa wyjscia polaczone sa za pomoca oporni¬ ków z wejsciami nieodwracajacymi dwóch wstep-- nyoh wzmacniaczy^ a wyjscia tych wzmacniaczy sa juz dwoma wyjsciami podisttewowytmd przetwor¬ nika. Dodatkowo jeszcze, wyjscia tych dwu wzma- J17 643117 643 3 cniaczy, pierwszego i drugiego Ba polaczone po¬ przez oporniki z wejsciem dodatniim oraz ujem¬ nymi trzeciego wzmacniacza, 'którego wyjscie sta¬ nowi trzecie dodatkowe wyjscie przetwornika. Po¬ za tym, wyjscie drugiego wzmacniacza wstepnego wprowadzenie jest poprzez opornik na wejscie ujemne czwartego wzmacniacza,, natomiast wyjscie jego polaczone jest poprzez opornik z wejsciem odwiraicajacym piatego wzmacniacza), natomiast wejscie nieodwracajace tego wzmacniacza polaczo¬ ne jest za pomoca opornika z 'wyjsciem pierwsze- go wzmacniacza wstepnego, wyjscie tego ostatnie¬ go wzmacniacza stanowi czwarte dodatkowe wyjscie przetwornika.|Pizel|worinik bedacy przedmiotem wynalazku mo¬ ze znalezc szerokie zastosowanie w szczególnosci w nowoczesnych sterowanych numerycznie obra- toiai^ac^Tautoimatycznych urzadzeniach technolo¬ gicznych, geodezji i nawigacji. Charakteryzuje sie duza zdolnoscia rozdzielcza, równomiernym roz¬ mieszczeniem dmpuilsów w funkcji kata obrotu i duzej maksymalnej czestctdiiwosci pracy. Jedno¬ czesnie przetwornik tein jest odporny na wszelkie¬ go rodzaju zaklócenia elektryczne i mechaniczne.Zastosow.anie elektronicznego powielania impul¬ sów, umoziliwilo zmniejszenie gestosci naciec na tarczy obrotowej,, co w rezultacie znacznie ulat¬ wilo technologie wykonania przetwornika i obni¬ zylo koszt wykonania.'. Dzieki wejsciu z czujnika fotoelefctrycznego na dodatni wejscia -wzmacnia¬ czy wstepnych otrzymuje sie bardzo szerokie moz¬ liwosci zmiany punktu pracy czujnika poprzez zmiane oporników laczacych czujnik z masa ukla¬ du, co przy znanych charakterystykach tempera¬ turowych czujników umozliwia 'prosta kompensa¬ cje temperaturowa czujnika.Wynalazek zostanie dokladniej objasniony w przykladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia schemat ideowo-iblokowy prze¬ twornika analogowo-cyfrowego oraz fig. 2 — wy¬ kresy przebiegów elektrycznych w charakterystycz¬ nych punktach przetwornika analogowo-cyfro- wego. ( Przetwornik analogowo-cyfrowy sklada sie z czujnika fotoeiektrycznego 1, który stanowia dwie fotodiody 2i | Wyjscia czujnika fotoeiek¬ trycznego 1 sa polaczone za pomoca oporników 4 i 5 z wejsciami nieodwTacajacymi wzmacniaczy wstepnych pierwszego 6 i drugiego 7, których wyjscia 8 i 9 sa dwoma wyjsciami podstawowymi przetwornika. IBodaikcwoi, wyjscia 8 i 9 poprzez oporniki 10 i 11 sa polaczone z wejsciami dodat¬ nim i ujemniym trzeciego wzmacniacza 12, które¬ go wyjscie 13 jest dodatkowym trzecim wyjsciem przetwornika. Poza tym, wyjscie 9 drugiego wzma¬ cniacza wstepnego 7 polaczone jest poprzez opor¬ nik 14 z wejsciem odwracajacym czwartego 5 wzmacniacza 15, a wyjscie jego poprzez opornik 16 polaczone jest z wejsciem ujemnym piatego wzmacniacza 17. Natomiast wejscie nieodwracaja¬ ce piatego wzmacniacza 17 polaczone jest przez opornik 18 z wyjsciem 8 pierwszego wzmacniacza i° wstepnego 6. Wyjscie piatego' wzmacniacza 17 sta¬ nowi czwarte dodatkowe wyjscie 19 przetwornika.Dwa sygnaly wejsciowe 20 i 21 otrzymane w punktach 22 i 23 czujnika foitoelektrycznego 1 a przesiunjiejte w fazie o kat '90° sa wzmocnione we 15 wzmacniaczach 6 i 7. !Na wyjsciach 8 i 9 otrzyma¬ my wiec przebiegi 24 i 25 bedace w fazie z sygna¬ lami wejsciowymi 20 i 21 lecz o wiekszej amplitu¬ dzie. Sygnaly 20 i 21 z wzmacniaczy 6 i 7 zostaja wzmocnione róznicowo na wzmacniaczu 12. Na 20 wyjsciu 13 otrzymamy wiec sygnal 23 o wartosci k. sin (qp+45°). Jest to wiec sygnal 26 przesunie¬ ty w fazie o 4i5° wzgledem sygnalów podstawowych (24 i 25 bedacy trzecim wyjsciem 13 przetwornika.Wzmacniacz 15 dziala jako inwerter odwracajac 25 faze sygnalu 25 wzmacniacza 7. Z kolei wzmac¬ niacz 17 wzmacnia róznicowo sygnaly otrzymane ze wzmacniacza 15 oraz sygnal 24 otrzymany z wyjscia 8 wzmacniacza 6. Wyjscie 19 wzmacnia¬ cza 17 jest czwartym wyjsciem przetwornika daja- 30 cym sygnal 27.Zastrzezen.ie patentowe Przetwornik analogowo-cyfrowy . znamienny tym, 25 ze wyjscia czujnika (1) sa polaczone za pomoca oporników (4 i 5) z wejsciami inieodwracajacymi wzmacniaczy wstepnych pierwszego (6) i drugiego (7), których wyjscia stanowia dwa wyjscia (8 i 9) przetwornika, dodatkowo wyjscia tych wzmacnia- 40 czy (6 i 7) poprzez cpomiki (10 i 11) sa polaczone z wejsciami dodatnim i ujemnym trzeciego wzmac¬ niacza (12), któregio wyjscie (13) stanowi trzecie dodatkowe wyjscie przetwornika, poza tym wyjs¬ cie drugiego wzmacniacza wstepnego (7) jest pola- 45 czone za pomoca opornika (14) z wejsciem od/Wra- cajacym czwartego wzmacniacza (15), a jego wyjs¬ cie poprzez opornik (16) jest polaczone z wejsciem odwracajacym piatego wzmacniacza (17V natomiast wejscie imeodwracajace tego wzmacniacza je?t 50 polaczone przez opornik (18) z wyjsciem pierwsze¬ go wzmacniacza wstepnego (6), wyjscie piatego wzmacniacza (17) jest czwartym dodatkowym wyjs¬ ciem (19) przetwornika.117 643 fc/W Rq2 PL PL