Przedmiotem wynalazku jest uklad zaworowy do cisnie¬ niowych pojemników dozujacych, znanych ogólnie jako pojemniki aerozolowe.W zaworach uzywanych do tych celów, stosowane sa Itrazkowopodobne uszczelki, wykonane z elastycznego, 5 sprezystego materialu, takiego jak kauczuk lub kauczuk syntetyczny.Uszczelka umieszczana jest od spodu poziomej górnej sciany wystajacego srodkowo do góry wystepu kielicha, wykonanego z metalowej blachy, w którym montowany 10 jest zawór. Na dolna powierzchnie uszczelki wywiera nacisk czlon zaworowy majacy powierzchnie pierscieniowa, popychany przez sprezyne i cisnienie panujace wewnatrz ^pojemnika. Przez otwór znajdujacy sie w srodku uszczelki wystaje do góry wydrazony trzonek. Ruch w dól lub od- 15 ¦ chylajacy ruch trzonka powoduje, ze pierscieniowa po¬ wierzchnia czlonu zaworowego przesuwa sie czesciowo lub calkowicie od uszczelki, tworzac kanal wylotowy dla sub¬ stancji wyplywajacej przez trzonek.Czlon zaworowy umieszczony -jest w obudowie, która 20 zamocowana jest w srodku wystepu kielicha mocujacego i jest zabezpieczona w tym polozeniu przez sfaldowania cylindrycznej sciany wystepu skierowane do wewnatrz..; Sfaldowania te nie tylko zaciskaja obudowe w jej polozeniu^ ale takze utrzymuja obrzeze uszczelki miedzy wiencem 25 obudowy i spodem górnej sciany wystepu.Napelnianie pojemnika gazem uruchamiajacym mozliwe x jest teoretycznie przez doprowadzanie gazu przez trzonek zaworu gdy jest on otwarty, ale napelnianie takie odbywalo¬ by sie za wolno by moglo byc do przyjecia, z uwagi na 30 otwory ograniczajace, które zwykle znajduja sie w trzonku.Dlatego to zwykle gaz przeplywa wokól zewnetrznej strony trzonka, powodujac odginanie w dól w kierunku od trzonka wewnetrznej krawedzi uszczelki i zapewniajac w ten sposób bezposredni kanal znajdujacy sie w obudowie zaworu wokól czlonu zaworowego stad przez zwykla zanurzona rurke do substancji znajdujacej sie juz w pojemniku.Jednakze niezaleznie od ograniczenia natezenia prze¬ plywu spowodowanego dlugoscia i mala srednica rurki zakonczeniowej i lub czopa obudowy zaworowej, na który rurka ta jest nakladana, niedogodnosc gazowania przez zanurzona rurke poteguje sie gdy gazem roboczym jest dwutlenek wegla, obecnie stosowany dla zwiekszenia dzia¬ lania, poniewaz rozpuszczanie sie jego w substancji, w przy¬ padku gdy ponizej powierzchni znajduja sie male babelki, zajmuje zbyt duzo czasu. Problem polega wiec na zapew¬ nieniu kanalu dla przeplywu gazu z pominieciem obudowy zaworu.W patencie naszym nr 1 165 081 przedstawiony jest uklad, w którym gaz przeplywa ponad wiencem obudowy i pod uszczelka. Z praktyki wiadome jest, ze w znanych sposobach napelniania pewne ilosci gazu przechodza nad uszczelka, np. miedzy uszczelka i górna- sciana wystepu i nastepnie w dól ponad obrzezem uszczelki i obudowy.W patencie Wielkiej Brytanii nr 960 354 Scovill'a i w jego dodatkowym patencie nr 1 022 576 przedstawione sa uklady, w których napelnianie odbywa sie calkowicie przez takie kanaly. W ukladach tych wewnetrzna krawedz uszczelki jest utrzymana szczelnie w stosunku do trzonka, a górny koniec obudowy zaworu jest specjalnie zaprojektowany, 116 218116 218 3 dla ulatwienia takiego stanu rzeczy, przez zapewnienie katowo rozmieszczonych wyciec wjego górnej i zewnetrznej powierzchni.Inne propozycje dotycza zapewnienia pierscieniowo rozmieszczonych otworów w górnej scianie wystepu.W patentach Wielkiej Brytanii nr 1 045 254 i 1 360 588 Precision Valve Corporation przedstawione sa uklady, w których obrzeza uszczelek same sa nacinane lub nacinane w inny sposób do postaci niekolowego ksztaltu.Glównym celem wynalazku jest dalsze ulepszenie, umo¬ zliwiajace przeprowadzanie gazowania przez kanaly znaj¬ dujace sie nad i wokól uszczelki.Celem wynalazku jest szczególnie zapewnienie kon¬ strukcji, która umozliwia latwy montaz takich .zaworów w urzadzeniu automatycznym.Problem w znanych konstrukcjach polega na tym, ze uszczelka musi byc odpowiednio umieszczona w otworze obudowy, co nie jest latwe, szczególnie gdy zawór jest typu wewnetrznego, tj. z niewystajacym trzonkiem, lub nawet w przypadku zewnetrznego zaworu, gdy wokól trzonka znajduje sie luz.Uklad zaworowy do cisnieniowych pojemników dozuja¬ cych wedlug wynalazku charakteryzuje sie tym, ze obejmuje kielich mocujacy z wystepem majacym górna scianke, i ob¬ wodowa boczna scianke, obudowe umieszczona co naj¬ mniej czesciowo w wystepie, w której ulokowany jest czlon zawoiowy, bedacy pod wplywem dzialania sprezyny zwo¬ jowej i uszczelke wykonana z elastycznego, sprezystego materialu, umieszczona miedzy wiencem obudowy a górna scianka i tworzaca miedzy nimi uszczelnianie, przy czym obudowa posiada wieniec docisniety do wygiecia miedzy górna scianka a sfaldowaniem bocznej scianki wystepu wyznaczajac odstep od górnej scianki, a tym samym ograni¬ czajac nacisk uszczelniajacy wywierany na .uszczelke.Wygiecie posiada co najmniej jedna przerwe, tworzac kanaly gazowania, a korzystnie ma cztery przerwy, równo rozmieszczone wokól wystepu.Wieniec zawiera pierscieniowe zeberko, skierowane do uszczelki i pozostajace z nia w styku uszczelniajacym.Pierscieniowe zeberko ma ksztalt klina i pozostaje w liniowym styku uszczelniajacym z uszczelka.Odmiana ukladu zaworowego do cisnieniowych pojemni¬ ków dozujacych, wedlug wynalazku charakteryzuje sie tym, ze obejmuje kielich mocujacy z wystepem majacym górna scianke i obwodowa boczna scianke, obudowe umieszczona co najmniej czesciowo w wystepie, w której ulokowany jest czlon zaworowy, bedacy pod wplywem dzialania sprezyny zwojowej, i uszczelke wykonana z elastycznego, sprezystego materialu, umieszczona miedzy wiencem obudowy a górna scianka i tworzaca miedzy nimi uszczelnienie, przy czym wystep posiada pierscieniowe wygiecie usytuowane z dala od górnej sciany, a obudowa posiada kolnierz, umieszczony w wygieciu i okreslajacy odleglosc miedzy wiencem a górna sciana, ograniczajac nacisk uszczelniajacy wywierany na uszczelke. Kolnierz stanowi calosc z wiencem obudowy, znajdujacym sie w sasiedztwie uszczelki.Na obrzezu wienca znajduja sie wyciecia, zas kolnierz posiada otwory, tworzace lacznie kanaly gazowania.Przedmiot wynalazku przedstawiony jest w przykladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1. przedstawia prze¬ krój ukladu zaworowego wzdluz linii A-A z fig. 2, fig. 2 — uklad zaworowy w widoku z gióry, fig. 3 — oklad za¬ worowy objety przez gjowice napelniajaca, w widoku podobnym do widoku z fig. 1, fig. 4 — inna wersje ukladu zaworowego w przekroju wzdluz osi, fig. 5 i 6 — odpowied- 4 nie przekroje wzdluz linii B-B i C-C z fig. 4, fig. 1 — uklad zaworowy objety przez glowice napelniajaca, w widoku? podobnym do widoku z fig. 4.Na rysunku przedstawiony jest uklad zaworowy obej- 5 mujacy zawór 1 osadzony w srodkowo do góry wygietym wystepie 2 kielicha mocujacego 3 wykonanego z metalowej blachy, który wkladany jest z pasowaniem na pojemnik dozujacy, nie pokazany na rysunku, w^ znany sposób.Zawór 1 zawiera czlon zaworowy 4, wykonany w formie^ odwróconego kielicha, od którego odchodzi pionowo do góry wydrazony trzon 5 stanowiacy z czlonem zaworowym 4 jedna calosc. Trzon 5 wystaje przez otwór srodkowy, znajdujacy sie w górnej scianie 6 wystepu 2 i przez plaska pierscieniowa uszczelke 7 Wykonana z kauczuku syntetycz¬ nego, umieszczona pod górna scianka 6. Srednica otworu srodkowego górnej scianki 6 jest troche wieksza od srednicy trzonka 5, nie mniej jednak uszczelka 7 dobrze uszczelnia^ trzon 5.Zgrubienie pierscieniowe 8, uformowane na zewnetrznej krawedzi górnej plaszczyzny czlonu zaworowego 4 wspól¬ dziala z uszczelka 7 tworzac uszczelnienie. Otwór promie¬ niowy 9 znajdujacy sie w scianie wydrazonego trzonu 5, rozciaga sie na zewnatrz tej scianki, tuz nad dolna plasz¬ czyzna uszczelki 7, gdy pierscieniowe zgrubienie 8 jest uszczelniajaco docisniete do uszczelki 7. Zawór pokazany jest w jego zamknietym polozeniu. Kiedy trzonek 5 prze¬ suniety zostanie w dól, wtedy uszczelnienie uformowane przez zgrubienie pierscieniowe 8 zostaje przerwane, a otwór promieniowy 9 przesuwany jest w dól, w stosunku do uszczelki 7, powodujac polaczenie z przestrzenia znajdujaca sie ponizej uszczelki 7 i w ten sposób otwierajac zawór i powodujac, ze wydrazony trzon 5 posiada polaczenie- # z wewnetrzna przestrzenia zaworu.Czlon zaworowy 4 umieszczony jest w obudowie cy¬ lindrycznej 10. Wewnetrzna srednica obudowy 10 jest troche wieksza od zewnetrznej srednicy czlonu zaworo¬ wego 4 tak, ze miedzy czlonem zaworowym i obudowa mozliwy jest przeplyw gazu, rfie mniej jednak przeplyw ten jest nieco ograniczony. Wydrazony czop 11 majacy polaczenie z wewnetrzna ¦ przestrzenia obudowy 10, od¬ chodzi w dól od dolnego konca obudowy 10 i jest wpaso¬ wany w zwykla zanurzona rurke, nie pokazana na rysunku.Górny koniec Obudowy 10 jest otwarty i uszczelniony spodnia powierzchnia uszczelki 7. Obudowa 10 utrzymy¬ wana jest w wystepie 2 przez sfaldowanie 12 wystepu 2 wokól obudowy 10. W obudowie 10 umieszczona jest sprezyna zwojowa 13 popychajaca czlon zaworowy 4 do góry, powodujac szczelne przyleganie zgrubienia pierscie¬ niowego 8 do uszczelki 7- Uklad zaworowy jest ogólnie znanej konstrukcji i dziala w znany sposób.Nie mniej w zaworze wedlug wynalazku, górny koniec obudowy 10 posiada wieniec 14 majacy postac kolnierza odchodzacego na zewnatrz, którego srednica jest wieksza od srednicy pozostalej czesci obudowy 10 i który jest mocno docisniety do* wygiecia 15, uformowanego miedzy górna sciana 6 a boczna sciana 16 wystepu 2.Wieniec 14 utrzymywany jest w wystepie 2 w styku z wy¬ gieciem 15, w wyniku sfaldowania 12 bocznej scianki 16, tuz ponizej wienca 14 tak, ze jest on uwieziony miedzy wygieciem 15 i sfaldowaniem 12.Wieniec 14 posiada tez zeberko 17, wystajace do góry od jego wewnetrznej krawedzi. Górna krawedz zeberka 17 ma ksztalt klina zwezajacego sie w linie, tworzac kolowe„ stykowoliniowe uszczelnienie z dolna powierzchnia usz¬ czelki % umieszczonej w czesci wystepu 2 o zmniejszonej 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60116 218 5 srednicy wynikajacej z obecnosci wygiecia 15. Wygiecie 15 jest przerwane w czterech miejscach 18, równo rozmiesz¬ czonych wokól wystepu 2.Podczas gazowania pojemnika dozujacego, do którego „ wpasowany jest uklad zaworowy, przerwy 18 zapewniaja 5 kanaly swobodnego przeplywu dla gazu przeplywajacego miedzy górna scianka 6 i uszczelka 7 do przestrzeni miedzy scianka 16 i obudowa 10 i skutkiem tego do przestrzeni wewnatrz pojemnika dozujacego. Kanaly dla doplywu gazu do pojemnika dozujacego oznaczone sa strzalkami na 10 fig. 3.Na fig. 3 uklad zaworowy polaczony jest z wysokocisnie¬ niowa glowica gazujaca 20 i z przyciskiem uruchamiajacym 19, umieszczonym na trzonku 5. Glowica gazujaca 20 posiada gniazdo 21 wylozone uszczelka kauczukowa 22, 15 obejmujace przycisk 19 i wystep 2 i dociskajace przycisk 19 dla otwarcia zaworu i uszczelniania kielicha mocuja¬ cego3. i Podczas napelniania pojemnika, niewielka ilosc gazu bedzie przeplywala do wydrazonego trzonka 5 i przez 20 otwarty zawór do pojemnika. Równiez niewielka ilosc gazu bedzie przeplywala w dól, na zewnatrz trzonka 5 ponizej uszczelki 7 i do wewnetrznej przestrzeni obudowy zaworu 10. Jednakze calkowita ilosc gazu doplywajaca do pojemnika dozujacego, poprzez wewnetrzna przestrzen zaworu jest 25 mala, w porównaniu z iloscia doplywajaca wzdluz kanalów oznaczonych strzalkami, co glównie spowodowane jest obecnoscia przerw 18 w wygieciu 15 i regulowaniem na¬ cisku uszczelniajacego, wywieranego na uszczelke 7. Re¬ gulacja naciskiem uszczelniajacym uzyskiwana jest przez 30 wlasciwe umieszczenie wienca 14 obudowy 10 i jest wy¬ starczajaca dla zapewnienia, ze pod wplywem cisnienia gazowania wtryskowego uszczelka 7 jest sciskana, co po¬ woduje pozostawienie kanalów miedzy uszczelka 7 i górna scianka 6, które sa mniej ograniczone od innych mozliwych 35 kanalów przeplywu gazu.Latwo .tez zauwazyc, ze w wyniku skutecznego nacisku uszczelniajacego, skoncentrowanego wzdluz pojedynczej, linii kolowej, wywieranego przez zeberko 17, zapewnione jest nie tylko dobre uszczelnienie przy normalnym roboczym 40 cisnieniu pojemnika, ale takze podczas gazowania pojem¬ nika, wewnetrzne i zewnetrzne obrzeza uszczelki 7 sa maksymalnie zaginane, zmniejszajac opór przeplywu gazu.Przeplyw gazu w dól, miedzy boczna scianka 16 wyste¬ pu 2 i obudowa 10 jest swobodny, poniewaz zewnetrzna 45 srednica wienca 14 jest troche mniejsza od wewnetrznej srednicy wystepu 2 i sfaldowan 12, rozmieszczonych w pew¬ nej ilosci' punktów wokól wystepu 2. Przykladowo, osiem punktów zapewnia kanaly swobodnego przeplywu miedzy sasiednimi sfaldowaniami. Po zakonczeniu procesu gazo- 50 wania pojemnika, uszczelka 7, która na fig. 3 pokazana jest w scisnietym staflie, rozprezy sie i ponownie uszczelnia obudowe 10 w stosunku do wystepu 2, jak pokazuje fig. 1.Cisnienie wewnatrz napelnionego pojemnika dozujacego y jest znacznie mniejsze od cisnienia wtryskowego glowicy 55 gazujacej 20.W dotychczas znanych zaworach sfaldowania sa roz¬ mieszczone na uszczelce i na wiencu i w zaleznosci od zmian w faldowaniach zmieniaja sie naciski uszczelniajace.W zaworze wedlug wynalazku naciski uszczelniajace sa 60 wystarczajaco regulowane, aby zapewnic szybkie napelnia¬ nie pojemnika i ponowne uszczelnianie po jego napelnieniu. 1 Wyzej opisana konstrukcja zaworowa z zaworem odwróco- ~ nym ma takze te korzysc, ze mozliwy jest montaz automa¬ tyczny, a mianowicie uszczelka 7 kladziona jest w wystepie'2 65 6 i jest w nim srodkowo umieszczana, poniewaz jest do niego dopasowana. Obudowa 10, po wlozeniu do niej czlonu zaworowego 4, jest odpowiednio równo lokowana przez glówna czesc cylindryczna bocznej sciany 16 wystepu 2.Na fig. 4 do 7 pokazana jest inna wersja wynalazku.Uklad zaworowy obejmuje zawór 23 majacy obudowe 24, w której znajduje sie czlon zaworowy 25 obciazony sprezyna popychajaca go do styku uszczemiajacego z uszczelka 26.Uszczelka 26 takze stanowi uszczelnienie miedzy górna sciana 27 wystepu 28 i wiencem 29, znajdujacym sie w gór¬ nym koncu obudowy 24. W ten sposób zawór 23 jest po¬ dobny do zaworu 1 z fig. 1, niemniej jednak rózni sie tym, ze w górnym koncu czlonu zaworowego 25 znajduje sie wglebienie, w które wchodzi osobny trzon stanowiacy nie- rozdzielna calosc z przyciskiem roboczym, nie pokazanym na rysunku.Wieniec 29 zaworu 23 wykonany jest w postaci, zgrubie¬ nia, znajdujacego sie na zewnetrznej stronie górnego konca obudowy 24.Na zewnetrznej krawedzi wienca 29 znajduja sie. wyciecia 31. Jak pokazuje fig. 6, wyciec 31 jest szesc i sa one równo rozmieszczone, niemniej jednak na wiencu 29 moze byc mniej lub wiecej wyciec 31.Górna krawedz wienca 29 jest stozkowo zwezona, two¬ rzac liniowy styk uszczelniajacy z uszczelka 26. Ponize) wienca 29 znajduje sie kolnierz 32, rozciagajacy sie na zewnatrz w stsounku do wienca 29. Zewnetrzna srednica kolnierza 32 jest wieksza od zewnetrznej srednicy wienca 29." W kolnierzu 32 znajduja sie otwory 33 usytuowane pier¬ scieniowo w sasiedztwie scianki obudowy 24.Kolnierz 32 znajduje sie w kontakcie stykowym z wy¬ gieciem 34, uformowanym w bocznej scianie 35 wystepu 28, nieco blizej dolnej niz górnej czesci wystepu 28.Kontakt stykowy kolnierza 32 z wygieciem 34 utrzymuje mocno obudowe 24 zaworu w wystepie 28 i w ten sposób kontrolowany jest nacisk uszczelniajacy wywierany przez wieniec 29 na uszczelke 26. Obudowa 24 moze byc utrzy¬ mywana y wystepie 28 przez pewna ilosc miejscowych sfaldowan, wykonanych w bocznej scianie 35, rozmiesz¬ czonych obwodowo miedzy wiencem 29 i kolnierzem 32.Dwa takie sfaldowania 36 pokazane sa na fig. 4. Sfaldo¬ wania moga byc tez uformowane ponizej kolnierza 32, utrzymujac kolnierz miedzy wygieciem 34 i sfaldowanien^ w podobny sposób do utrzymywania wienca 14 z fig. 2# Fig. 7 pokazuje zawór objety przez glowice napelniajaca 37 posiadajaca trzonek 38, przechodzacy przez uszczelke 26 do wglebienia 30, znajdujacego sie w szczycie czlonu zaworowego 25, obnizajac ^ten czlon zaworowy. Trzonek 38 posiada dwa radialne otwory 39, umieszczone nad wgle¬ bieniem 30, ale ponizej uszczelki 26, tak, ze gaz moze byc wprowadzony do obudowy 24 zaworu pod wysokim cisnie¬ niem. Cisnienie to jest wystarczajace dla scisniecia usz¬ czelki 26, w stopniu umozliwiajacym przeplyw gazu miedzy wiencem 29 i uszczelka 26.Wyciecie 31 w wiencu 29 rozmieszczone miedzy sfaldo¬ waniami 36 i otwory 33 zapewniaja kanaly clla swobodnego przeplywu gazu w dól, na zewnatrz obudowy 24. Po na¬ pelnieniu gazem pojemnika, w którym zainstalowany jest uklad zaworowy, cisnienie w tym pojemniku nie jest wy¬ starczajaco wysokie by moglo sprezyc uszczelke 26 i spowo¬ dowac ucieczke gazu.116 218 Zastrzezenia patentowe 1. Uklad zaworowy do cisnieniowych pojemników dozu¬ jacych, znamienny tym, ze obejmuje kielich mocujacy (3) z wystepem (2), majacym górna scianke (6) i obwodowa boczna scianke (16), obudowe (10) umieszczona co naj¬ mniej czesciowo w wystepie (2), w której ulokowany jest czlon zaworowy (4), bedacy pod wplywem dzialania spre¬ zyny zwojowej (13), i uszczelke (7) wykonana z elastycz¬ nego, sprezystego materialu, umieszczona miedzy wiencem (14) obudowy (10) a górna scianka (6) i tworzaca miedzy nimi uszczelnienie, przy czym obudowa (10) posiada wie¬ niec (14) docisniety (6) a sfaldowaniem (12) bocznej scianki (16) wystepu (2), wyznaczajac odstep od górnej scianki (6) a. tym samym ograniczajac nacisk uszczelniajacy wywierany na uszczelke (7). 2. Uklad zaworowy wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze wygiecie (15) posiada co najmniej jedna przerwe (18), tworzaca kanaly gazowania. 3. Uklad zaworowy wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze wygiecie (15) ma cztery przerwy (18), równo rozmiesz¬ czone wokól wystepu (2). 4. Uklad zaworowy wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze wieniec (14) zawiera pierscieniowo zeberko (17), skie¬ rowane do uszczelki- (7) i pozostajace z nia w styku usz¬ czelniajacym. 15 20 25 8 5. Uklad zaworowy wedlug zastrz. 4, znamienny tym, ze pierscieniowe zeberko (17) ma ksztalt klina i pozostaje w liniowym styku uszczelniajacym z uszczelka (7). 6. Uklad zaworowy do cisnieniowych pojemników dozu- acych, znamienny tym, ze obejmuje kielich mocujacy z- wystepem (28) majacym górna scianke (27) i obwodowa boczna scianke (35), obudowe (24) umieszczona co naj¬ mniej czesciowo w wystepie (38), w której ulokowany jest czlon zaworowy (25), bedacy pod wplywem dzialania sprezyny zwojowej, i uszczelke (26) wykonana z elastycz¬ nego, sprezystego materialu, umieszczona miedzy wiencem (29) obudowy (24) a górna scianka (27) i tworzaca miedzy nimi uszczelnienie, przy czym wystep (28) posiada pier¬ scieniowe wygiecie (34) usytuowane z dala od górnej sciany (27), a obudowa (24) posiada kolnierz (32), umiesz¬ czony w wygieciu (34) i okreslajacy odleglosc miedzy wien¬ cem (29) a górna sciana (27), ograniczajac nacisk uszczel¬ niajacy wywierany na uszczelke (26). 7. Uklad zaworowy wedlug zastrz. 6, znamienny tym, ze kolnierz (32) stanowi calosc z wiencem (29) obudowy (24), znajdujacym sie w sasiedztwie uszczelki (26). 8. Uklad zaworowy wedlug zastrz, 6, znamienny tym, ze na obrzezu wienca (29) znajduja sie wyciecia (31), zas kolnierz (32) posiada otwory (33), tworzace lacznie kanaly gazowania.116 218 fiO PL