Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie elek¬ tromagnetyczne zawierajace pare ruchomych wzgledem siebie czlonów poruszajacych sie pod wplywem przeplywu pradu w przewodzie.Znane sa urzadzenia elektromagentyczne zawie¬ rajace pare ruchomych wzgledem siebie czlonów.Czlony tworza uklad dwu lezacych naprzeciwko siebie powierzchni w zasadzie cylindrycznych, a przewód elektryczny zasilany pradem powoduje ruch tych czlonów.Urzadzenie elektromagnetyczne wedlug wyna¬ lazku zawiera dwa czlony, z których jeden ma ksztalt pierscienia i obejmuje drugi czlon. Zwró¬ cone do siebie powierzchnie tych czlonów tworza powierzchnie robocze, a kazda powierzchnia ro¬ bocza ma spiralne zwoje.Kanalek uksztaltowany na jednej z powierzchni roboczych umozliwia ulozenie przewodu elektrycz¬ nego. Gdy przez przewód plynie prad na jednej powierzchni roboczej tworzy sie para biegunów magnetycznych i oba czlony, aby zmniejszyc opór magnetyczny utworzonego przez te bieguny obwo¬ du magnetycznego obejmujacego równiez druga powierzchnie robocza, poruszajaca sie wzgledem siebie.Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przy¬ kladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia fragment urzadzenia wedlug wyna¬ lazku w przekroju, fig 2 — fragment innego roz¬ wiazania urzadzenia wedlug wynalazku w prze- 10 15 20 25 30 kroju, fig. 3 — fragment jeszcze innego rozwiaza¬ nia urzadzenia wedlug wynalazku w przekroju, a fig. 4 — fragment jeszcze innego rozwiazania urzadzenia wedlug wynalazku w przekroju.Na fig. 1 przedstawione jest urzadzenie zawiera¬ jace dwa czlony 10 i 11. Obydwa czlony maja ksztalt pierscienia, przy czym zewnetrznym czlo¬ nem wzgledem osi (12) jest czlon 10. Czlon 11 nie musi miec ksztaltu pierscienia i moze byc lity.Wewnetrzna powierzchnia zewnetrznego czlonu 10 znajduje sie w okreslonej odleglosci od zew¬ netrznej powierzchni czlonu wewnetrznego 11.Czlony 10, 11 maja na zwróconych do siebie po¬ wierzchniach uksztaltowane zwoje spiralne 13, 14.Kanalek utworzony miedzy sasiednimi zwojami 13, 14 ma takie wymiary, ze moze do niego wejsc zwój drugiego czlonu, przy czym mozliwy jest ruch osiowy czlonów wzgledem siebie. Zwoje, a w niektórych przypadkach równiez czlony, sa zbudowane z materialu magnesowalnego. Zwykle czlon 11 jest osiowo zamocowany do obudowy (nie pokazanej na rysunku) a czlon 10 jest polaczony z wprawianym w ruch mechanizmem (nie poka¬ zanym na rysunku).Kazdy zwój tworzy powierzchnie robocza znaj¬ dujaca sie naprzeciwko powierzchni roboczej dru¬ giego zwoju. Powierzchnia robocza na zwoju 13 jest oznaczona liczba 15 a na zwoju 14 liczba 16.Pokazane na fig. 1 powierzchnie robocze 15 i 16 sa prostopadle do osi 12. 1 113 754113 754 Na powierzchni roboczej 16 usytuowana jest para promienistych kanalków 17 przebiegajacych wzdluz calej dlugosci zwoju. Kanalki 17 umozli¬ wiaja nawiniecie uzwojenia, które jak to poka¬ zano ma dwa zwoje. Uzwojenie w postaci prze¬ wodu jest nawijane wzdluz zewnetrznego kanalka z jednego konca urzadzenia i z powrotem wzdluz wewnetrznego kanalka tyle razy, ile jest to po¬ trzebne. Jesli przez uzwojenie plynie prad elek¬ tryczny, kierunek przeplywu pradu w przewodzie znajdujacym sie na przyklad w zewnetrznym ka- nalku 17 jest taki sam, a w wewnetrznym kanalku 17 przeciwny. Dzieki temu na powierzchni robo¬ czej'"18*"indukuja sie trzy bieguny magnetyczne, jeden w srodku o przeciwnej polaryzacji do dwu pozostalych.Nalezy zauwazyc, ze bieguny sa rozlozone wzdluz dlugosci zwoju spiralnego. Obwody magnetyczne miedzy srodkowym a wewnetrznym i srodkowym a zewnetrznym biegunem obejmuja powierzchnie robocza 15 na zwoju spiralnym 13 i zwoje. Czlon 10 porusza sie w kierunku zmniejszenia szczeliny powietrznej miedzy powierzchniami roboczymi ruchem na prawo. Jesli odbywa sie taki ruch, opór magnetyczny obwodu zmniejsza sie. Wymiar promieniowy miedzy kanalkami 17 jest równy po¬ lowie powierzchni roboczej. Odleglosc miedzy ka¬ nalkami moze byc w praktyce wieksza od polowy powierzchni roboczej ze wzgledu na wiekszy stru¬ mien przeplywajacy przez srodkowy biegun.Rozwiazanie przedstawione na fig. 1 ma niedo¬ godnosc polegajaca na trudnym ukladaniu uzwoje¬ nia w kanalkach 17. Trudnosc ta wystepuje, gdyz kanalki przebiegaja w zasadzie równolegle do osi urzadzenia. Trudnosc te mozna wyeliminowac przez uksztaltowanie zwojów spiralnych w taki sposób, aby powierzchnie robocze byly nachylone w stosunku do prostopadlej do osi (fig. 2). Kanalki 20 moga byc wtedy wykonane promieniowo, co ulatwia operacje nawijania. Dzialanie urzadzenia jest takie samo jak to zostalo opisane w zwiazku z fig. 1.Zamiast dwu kanalków 17, 20 pokazanych na fig. 1, 2 moze byc stosowany kanalek pojedynczy, W tym przypadku jesli uzwojenie ma wiecej niz jeden zwój powrotne czesci uzwojenia musza prze¬ biegac wzdluz innej drogi do konca kanalka w celu zapewnienia w czesciach uzwojenia w ka¬ nalku takiego samego kierunku przeplywu pradu.Jeden kanalek w powierzchni roboczej wytwarza dwa bieguny magnetyczne o przeciwnej polary¬ zacji.W urzadzeniach przedstawionych na fig. 1 i 2, czlon 10, gdy uzwojenie jest pobudzone, porusza sie na prawo a ruch jest ograniczony przez wy¬ miary powierzchni roboczej. Ruch czlonu w kie¬ runku przeciwnym jest powodowany przez spre¬ zyne, która moze byc integralna czescia wprawio¬ nego w ruch mechanizmu.Urzadzenie wedlug wynalazku umozliwiajace ruch w jednym lub drugim kierunku jest przed¬ stawione na fig. 3. W tym przypadku obydwie Strony boczne zwoju spiralnego 21 na. czlonie 11 tworza powierzchnie robocze. Kazda powierzchnia robocza ma dwa kanalki sluzace do ulozenia uzwojenia jak to bylo opisane w zwiazku z fig. 1.Zaleznie od tego które uzwojenie jest pobudzane 5 nastepuje ruch czlonu 10 na prawo lub na lewo wzgledem polozenia pokazanego na fig. 3.W opisanym przypadku odleglosc miedzy po¬ wierzchniami roboczymi zmniejsza sie, gdy czlony 10 poruszaja sie jeden wzgledem drugiego i przez co zmniejsza sie opór obwodu magnetycznego lub obwodów magnetycznych. W przykladzie pokaza¬ nym na fig. 4 odleglosc miedzy powierzchniami roboczymi pozostaje niezmieniona, chociaz obszar 15 szczeliny powietrznej zwieksza sie powodujac zmniejszenie oporu magnetycznego. Pokazany na fig. 4 czlon 10 ma zwój spiralny 25 a czlon 11 zwój spiralny 26. Promieniowe powierzchnie wew¬ netrzna i zewnetrzna zwoju tworza powierzchnie 20 robocze.Na powierzchni roboczej zwoju 26 sa uksztalto¬ wane dwa kanalki 27 sluzace do ulozenia czesci uzwojenia elektrycznego w sposób opisany 25 w zwiazku z fig. 2. Prad elektryczny plynacy przez uzwojenie indukuje trzy bieguny magnetyczne i dwa zwoje zrównaja sie powodujac ruch czlonu 10. Zrównywanie sie zwojów spiralnych zmniejsza opór magnetyczny obwodu przez zwiekszenie 30 obszaru szczeliny powietrznej.Jesli zachodzi potrzeba, dwa kanalki moga byc zastapione przez pojedynczy kanalek pokazany linia kreskowana 28. W tym przypadku jesli uzwojenie ma wiecej niz jeden zwój, czesc po- 35 wrotna uzwojenia musi przechodzic inna droga.W obu przykladach wykonania urzadzenia wedlug wynalazku nalezy zwrócic uwage na dlugosc osiowa zwojów spiralnych i poczatkowe polozenie 40 osiowe zwojów w celu zapewnienia wymaganego ruchu. 45 Zastrzezenia patentowe 1. Urzadzenie elektromagnetyczne zawierajace dwa czlony ruchome, z których jeden ma ksztalt pierscienia i obejmuje drugi czlon, i których zwró¬ cone do siebie powierzchnie tworza powierzchnie 50 robocze, a kazda powierzchnia robocza ma spiralne zwoje, znamienne tym, ze na jednej powierzchni zwoju uksztaltowany jest kanalek (17), w którym usytuowany jest przewód elektryczny, przy czym, gdy przez przewodnik plynie prad elektryczny na 55 jednej powierzchni roboczej tworzy sie para bie¬ gunów magnetycznych, co powoduje ruch czlonów do siebie w kierunku pozwalajacym na zmniejsze¬ nie oporu magnetycznego obwodu utworzonego miedzy biegunami i obejmujacego druga po- w wierzchnie robocza. 2. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze zawiera dwa kanalki jednej powierzchni robo¬ czej i przewód usytuowany w kazdym kanalku tworzacy uzwojenie elektryczne rozciagajace sie w od jednego konca urzadzenia wzdluz jednego ka-113 754 walka i powracajace do tego konca urzadzenia wzdluz drugiego kanalka. 3. Urzadzenie wedlug zastrz. 1 albo 2, znamienne tym, ze ma powierzchnie robocze prostopadle do osi urzadzenia. 4. Urzadzenie wedlug zastrz. 3, znamienne tyre, ze boczne scianki kanalku lub kanalków sa rów¬ nolegle do osi urzadzenia. 5. Urzadzenie wedlug zastrz. 1 albo 2, znamienne tym, ze zwój tworzacy jedna powierzchnie robocza tworzy równiez inna powierzchnie robocza z innym kanalkiem lub kanalkami celem ulozenia przewodu 10 lub przewodów, przez co nastepuje pobudzenie drugiego przewodu lub przewodów powodujac ruch czlonów w przeciwnym kierunku. 6. Urzadzenie wedlug zastrz. 2, znamienne tym, ze ma powierzchnie robocze pochylone do prosto¬ padlej do osi urzadzenia. 7. Urzadzenie wedlug zastrz. 6, znamienne tym, ze boczne scianki kanalku lub kanalków sa pro¬ stopadle do osi urzadzenia. 8. Urzadzenie wedlug zastrz. 1 albo 2, znamienne tym, ze ma powierzchnie robocze równolegle do osi urzadzenia. ie w 19 16 FIG.I.FiG.2. -24 FIG3 FIG.4. PL PL PL