Przedmiotem wynalazku jest uklad do izolacji zródla potencjalu odniesienia od zródla przemiennego napiecia sieci w odbiorni¬ kach telewizyjnych.Stan techniki. W dotychczasowej praktyce czy- 5 nione byly znaczne wysilki w celu eliminacji koniecznosci stosowania transformatorów izola¬ cyjnych w zasilaczach odbiorników-telewizyjnych.Transformatory izolacyjne maja bowiem duze wymiary i ciezar, aby mogly spelniac wymagania 10 dotyczace mocy' odbiornika telewizyjnego, a wiec zastosowanie ich wiaze sie ze zwiekszeniem kosz¬ tów i ciezaru odbiorników telewizyjnych.Problemy te zostaly czesciowo rozwiazane w momencie zastosowania w odbiornikach telewizyj- . 15 nych elementów pólprzewodnikowych, które nie wymagaja wysokiego napiecia pracy tak jak od¬ biorniki lampowe. Poniewaz stosowanie nizszych napiec stalych pozwolilo na czerpanie ich bezpo¬ srednio z prostowanego i filtrowanego przemien- ao nego napiecia sieci, transformatory izolacyjne przestaly byc niezbedne. Pozostala do rozwiazania jedna tylko trudnosc. Mianowicie chassis odbior¬ nika telewizyjnego bez transformatora izolacyjnego jest polaczone ze zródlem pewnego napiecia od- 25 niesienia ustalonego przez siec przemienno-prado- wa. Takie chassis jest czesto nazywane „goracym" chassis, w przeciwienstwie do izolowanego lub „zimnego" chassis.Przy zastosowaniu „goracego" chassis wszystkie 30 2 regulatory i odbudowa odbiornika musza byc izo¬ lowane od chassis, aby nie dopuscic do porazenia uzytkownika. Dodatkowo, jesli odbiornik ma spel¬ niac inne funkcje, które wymagaja zastosowania perferyjnego wyposazenia takiego jak kamery te¬ lewizyjne i magnetowidy, które sa izolowane od napiecia odniesienia sieci przemienno-pradowej, problem izolacji staje sie o wiele bardziej powaz¬ nym.Urzadzenia te, aby dzialac prawidlowo, kiedy dolaczone sa do odbiornika, musza pracowac z tym samym napieciem odniesienia, co odbiornik. Wy¬ nika to z faktu, ze ich napiecia odniesienia moga róznic sie znacznie od napiecia odniesienia odbior¬ nika, to znaczy od napiecia odniesienia sieci prze¬ mienno-pradowej. Moga stad wyniknac szkodliwe prady miedzy punktami o róznych potencjalach odniesienia ustalonych w odbiorniku i wspóldzia¬ lajacym perferyjnym wyposazeniu, jak równiez moze zaistniec mozliwosc porazenia uzytkownika.Ze znanych rozwiazan najbardziej zblizonych do rozwiazania wedlug zgloszonego wynalazku jest rozwiazanie podane w opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr* 3 452.244, a dotyczace ukladu odchylania linii *" i wysokiego napiecia przeznaczonego dla odbiorników telewizyjnych.Uklad wedlug tego znanego rozwiazania jest zre¬ alizowany z wykorzystaniem elementów wytwo¬ rzonych w technologii ukladów scalonych. W tym znanym ukladzie s zastosowano dwa dwukierunko- 112 470112 470. 3 4 wo prowadzace elementy przelaczajace, które sluza odpowiednio jako przelaczniki powrotu linii i jako elementy komutacyjne. Mianowicie kazdy z ele¬ mentów przelaczajacych sklada sie z równolegle zalaczonych tyrystora ,i diody. Przelaczniki komu¬ tacyjne sa wyzwalane na krótko przed wymaga¬ nym poczatkiem powrotu linii i w polaczeniu z komutujacym o,bwodem rezonansowym, zawiera¬ jacym cewke indukcyjna i dwa kondensatory, slu¬ zy do zakonczenia wybierania linii, celem zaini¬ cjowania powrotu linii. Uklad komutacyjny jest* równiez zbudowany tak, aby wylaczyc tyrystor przelaczajacy przed zakonczeniem powrotu linii.Jednakze wada znanego z wymienionego opisu patentowego Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3 452 244 rozwiazania jest to, ze jego zastosowanie jest zwiazane z wykorzystaniem sieciowego tran¬ sformatora izolujacego chassis od. napiecia sie¬ ciowego.Dlatego celem wynalazku jest zaprojektowania ukladu do izolacji zródla potencjalu odniesienia od zródla przemiennego napiecia sieci, przeznaczo¬ nego do zastosowania w telewizyjnych odbiorni¬ kach, bez sieciowego transformatora izolujacego, zachowujacego zalety ukladu z sieciowym trans¬ formatorem izolujacym i jednoczesnie pozbawio¬ nego wad wlasciwych takiemu ukladowi.Istota wynalazku. Cel zostal osiagniety w wy¬ niku zaprojektowania ukladu do izolowania zródla potencjalu odniesienia od zródla przemiennego, napiecia sieci w odbiorniku telewizyjnym, zawie¬ rajacego zespól zasilania z prostownikiem i obwo¬ dem filtrujacym, dolaczony do sieciowego zródla napiecia pradu przemiennego, przeznaczony do wytwarzania na zaciskach wyjsciowych stalego napiecia zasilania, zespól odchylania, zawierajacy pierwszy i drugi obwody przelaczajace o dwukie¬ runkowym przeplywie pradu polaczone z uzwo¬ jeniem odchylajacym i przeznaczone do generowa¬ nia pradu w uzwojeniu odchylajacym. Przy tym pierwszy obwód przelaczajacy jest polaczony sta- lopradówo -z zaciskami wyjsciowymi zespolu zasi¬ lania.Uklad zawiera równiez pierwsze uzwojenie po¬ laczone z ukladem odchylania, w którym induko¬ wany jest prad w odpowiedzi na dzialanie ukladu odchylania, oraz drugie uzwojenie magnetycznie . sprzezone z pierwszym uzwojeniem i elektrycz¬ nie odizolowane od niego, w którym indukowane jest napiecie w odpowiedzi na przeplyw pradu w pierwszym' uzwojeniu. Przy tym drugie uzwojenie jest polaczone z punktem .o potencjale odniesienia celem otrzymania zmian napiecia indukowanego w tym uzwojeniu wzgledem potencjalu, odniesie¬ nia. Zgodnie z wynalazkiem pierwszy i drugi ob¬ wody przelaczajace sa polaczone ze soba poprzez pierwsze i drugie elektrycznie odizolowane uzwo¬ jenia.Przy tym, jedno z wyprowadzen drugiego uzwo¬ jenia jest pojemnosciowo sprzezone z drugim obwodem przelaczajacym, a pierwsze i drugie uzwojenia stanowia uzwojenie pierwotne i wtórne, odpowiednio, wyjsciowego transformatora ukladu odchylania.Induktancja rozproszenia miedzy pierwszym a drugim uzwojeniami stanowi induktancje szerego¬ wo zalaczona miedzy pierwszym i drugim obwo¬ dami przelaczajacymi o dwukierunkowym przeply¬ wie pradu celem zapewnienia dzialania ukladu 5 odchylania.Objasnienie rysunku. Przyklad wykonania ukla¬ du wedlug wynalazku przedstawiony jest na ry¬ sunku, na którym fig. 1 przedstawia schemat blo- kowo-ideowy ukladu wedlug wynalazku, a fig. 2 — schemat blokowo-ideowy drugiego przykladu wy¬ konania ukladu wedlug wynalazku.Przyklad wykonania wynalazku. Na fig. 1 siec przemiennopradowa jest dolaczona poprzez prze¬ lacznik 101 do dwóch koncówek P i Q mostka prostowniczego 103. Koncówki P i Q sa takze do¬ laczone do pierwotnego uzwojenia 165a transfor¬ matora 165.'Wtórne uzwojenie 165b transformatora 165 obniza napiecie sieci przemiennopradowej, które jest prostowane przez prostownik 168 i fil¬ trowane przez kondensator 170 dla dostarczania niskiego stalego napiecia roboczego do wymaga¬ jacego malej mocy generatora 175 odchylania linii.Sygnal synchronizacji odchylania linii 100 jest do¬ laczony do koncówki F generatora 175 odchylania , linii. ¦' Kondensator 104 jest dolaczony do dwóch pozo¬ stalych koncówek R i S mostka prostowniczego 103. Rezystor 106 filtru jest takze dolaczony do koncówki R. Druga koncówka rezystora 106 jest dolaczona do koncówki kondensatora filtrujacego 105, którego druga koncówka jest dolaczona do koncówki S. Punkt V, bedacy punktem polaczenia rezystora 106 i kondensatora 105, jest dolaczony do koncówki pierwotnego uzwojenia 108a wejscio¬ wego elementu reaktancyjnego 108. Druga konców¬ ka uzwojenia 108a jest polaczona z anoda tyrystora 109 i katoda diody 110, które razem stanowia ko¬ mutacyjny przelacznik o dwukierunkowym prze¬ plywie pradu. Katoda tyrystora 109 i anoda diody 110 sa dolaczone do koncówki S.Polaczone anoda tyrystora 109 i katoda diody 110 sa dolaczone do pierwszej koncówki komuta¬ cyjnego dlawika 112, którego druga koncówka jest polaczona z pierwsza koncówka obwodu stanowia¬ cego pojemnosciowy dzielnik napiecia, zawierajacy szeregowo polaczone kondensator 114 i ^kondensa¬ tor 116. Druga koncówka kondensatora U6 jest po- ¦ laczona z koncówka S. Pierwsza koncówka komu¬ tacyjnego kondensatora 120 jest polaczona z punk¬ tem polaczenia kondensatora 114 i 116, druga koncówka kondensatora 120 jest dolaczona do anody tyrystora 121 i katody, diody 123.Tyrystor 121 i dioda 123 stanowia razem prze¬ lacznik wybierania o dwukierunkowym przeplywie pradu. Katoda tyrystora 121 i anoda diody 123 sa polaczone z koncówka S.Szaregowo polaczone kondensator 125 i pierwotne uzwojenie _130a wyjsciowego transformatora 130 odchylania linii sa zalaczone w ukladzie poprzez przelacznik wybierania linii o dwukierunkowym przeplywie pradu, zawierajacy tyrystor 121 i diode 123. Pierwotne uzwojenie wzglednie malego, malej mocy izolacyjnego transformatora 180 jest dola¬ czone do oscylatora 175 odchylania linii. Wtórne uzwojenie transformatora 180 jest dolaczone do 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60112 470 5 6 elektrody sterujacej komutacyjnego tyrystora 109 i do koncówki S.Wtórne uzwojenie i08b wejsciowego elementu reaktancyjnego 108 jest wlaczone miedzy konców¬ ke S i koncówke kondensatora 141. Druga kon¬ cówka kondensatora 141 jest dolaczona poprzez rezystor 142 do koncówki S i poprzez uzwojenie 143 do elektrody sterujacej tyrystora wybierania linii 121. Zespól obwodów zawierajacych elementy 141, 142 i 143 ksztaltuje impuls napieciowy poja¬ wiajacy sie na uzwojeniu 108b, kiedy prad prze¬ plywa przez 108a. Impulsem tym tyrystor 121 jest wprowadzany w stan przewodzenia.Uzwojenie !30b wyjsciowego transformatora 130 odchylania linii jest wlaczone miedzy koncówke C i powielacz wysokiego napiecia 160. Wyjsciowa koncówka. HV powielacza wysokiego napiecia 160 dostarcza do kineskopu (niepokazanego) wysokie napiecie uzyskiwane z powielania i prostowania impulsów napieciowych powrotów odchylania linii.Koncówka C jest -jedna z koncówek kondensatora 146, którego druga koncówka jest dolaczona do zródla potencjalu odniesienia, takiego jak „zie¬ mia". Zmiany napiecia w okresie wybierania od¬ wzorowywane przez napiecie na kondensatorze 146 sa dostarczane do innych obwodów odbiorników.Uzwojenie 130d transformatora 130 jest wlaczone miedzy zródlo potencjalu odniesienia, takiego jak „ziemia" i anode diody prostowniczej 155. Katoda prostownika 155 jest dolaczona do koncówki D kondensatora 154, którego druga koncówka jest 'polaczona z punktem o "potencjale odniesienia „ziemia". Prostowane napiecie jest z koncówki D dostarczane do innych obwodów odbiornika. Uzwo¬ jenie 130d jest takze dolaczone do oscylatora 175 odchylania linii celem dostarczania impulsu do obwodu automatycznej regulacji czestotliwosci oscylatora 175 odchylania linii.Uzwojenie 130c transformatora 130 jest jedna koncówka dolaczone do zródla potencjalu odniesie¬ nia^takiego jak „ziemia". Druga koncówka uzwo¬ jenia 130c jest dolaczona do obwodu szeregowego skladajacego sie z kondensatora 151 korygujacego nieliniowosci typu symetrycznego i zespolu odchy¬ lania . zawierajacego dwa szeregowo polaczone uzwojenia 152a i 152b. Druga koncówka obwodu szeregowego jest dolaczona do punktu o potencjale odniesienia — „ziemi".W .czasie pracy obwodu z fig. 1 potencjal „zie¬ mi" bedacy potencjalem odniesienia jest potencja¬ lem chassis odbiornika.Na poczatku okresu odchylania linii dioda tlu¬ miaca jest spolaryzowana w kierunku przewodze¬ nia pradem przeplywajacym w uzwojeniu 130a na koncu kolejnego okresu powrotu. Prad przeplywa¬ jacy w kierunku zgodnym z kierunkiem przewo¬ dzenia przez diody 123 laduje kondensator 125.Prad z zasilacza napiecia stalego ustalonego na koncówce V plynacy poprzez uzwojenia 108a i 112 laduje kondensatory 114, 116, 120 i 125. Po pew¬ nym czasie, w przyblizeniu. równym polowie okre¬ su wybierania linii, dioda 123 zostaje spolaryzo¬ wana zaporowo.Prad przeplywajacy przez uzwojenia 108a powo¬ duje wzbudzenie odpowiedniego napiecia w uzwo¬ jeniu 108b, gdyz do ukladu zostaje wprowadzona energia. Napiecie to po uksztaltowaniu przez ele¬ menty, 141, 142 i 143 wprowadza tyrystor 121 w stan przewodzenia. Tyrystor 121 zaczyna przewo- 5 dzic i powoduje zmiane kierunku pradu w uzwo¬ jeniu 130a oraz rozladowanie-'kondensatora 125.Odwrócenie kierunku pradu plynacego w uzwoje¬ niu 130a oznacza poczatek drugiej polówki okresu wybierania linii.Kondensatory 114, 116 i 120, które takze ladowa¬ ly sie pradem plynacym przez uzwojenia 108a i H2t zaczynaja sie ladowac przez uzwojenie 112 wtedy, gdy wyjsciowy impuls z generatora 175 odchylania linii jest doprowadzony do uzwojenia wtórnego transformatora 180, wywoluje odpowiednie napie¬ cia na elektrodzie sterujacej tyrystora 109, co wprowadza go w stan przewodzenia. Staje sie to krótko przed poczatkiem okresu powrotu. Konden¬ satory 114, 116 i 120 rozladowuja sie przez uzwoje¬ nie 112 i tyrystor 109. Prad rozladowania konden¬ satorów 114 i 120 plynie przez diode 123. Kiedy prad rozladowania kondensatorów 114 i 120 zwie¬ ksza sie, tyrystor 121 staje sie nieprzewodzacy" Przez uzwojenie 130a takze przeplywa prad rozla¬ dowania kondensatorów 114 i 120.Kiedy kondensatory 114 i 120 rozladowuja sie, energia zmagazynowana w uzwojeniach 112 i 130a powoduje, ze zostaja one przeladowane ze zmiana biegunowosci napiecia na tych kondensatorach.Dioda 123 "zostaje spolaryzowana zaporowo i sta^e sie nieprzewodzaca. Okres powrotu zaczyna sie wówczas, kiedy rezonansowy obwód powrotu za¬ wierajacy indukcyjnosc uzwojenia 130a i pojem¬ nosc kondensatorów 125, 120 i 116 umozliwia prze¬ kazanie energii z indukcyjhosci. do pojemnosci i odwrotnie w dodatniej- polówce cyklu pracy. Prad w uzwojeniu 130 zmniejsza sie gwaltownie, kiedy energia jest odbierana z niego dla ladowania kon¬ densatorów 125, 120 i 116. Prad w uzwojeniu 130a zmienia kierunek, kiedy kondensatory 125, 120 i 116 rozladowuja sie z powrotem przez uzwojenie 130. Kiedy prad w uzwojeniu 130 osiaga maksi¬ mum, konczy sie okres powrotu. Dioda 123 zaczyna przewodzic tlumiac ujemna polówke cyklu oscy¬ lacji miedzy uzwojeniem 130 i kondensatorami 125, 120 i 116. Kiedy dioda 123 przewodzi, ladujac kon¬ densator 125, energie odbiera sie z uzwojenia 130a.Okresla to poczatek nastepnego kolejnego okresu wybierania.Przeplyw pradu w uzwojeniu 130a wywoluje zmiane napiecia w uzwojeniach 130b, 130c i 130d.Impuls powrotu, pojawiajacy sie w punkcie pola¬ czenia uzwojenia 130b i powielacza wysokiego na¬ piecia 160 jest prostowany celem wytworzenia wy¬ sokiego napiecia dla kineskopu na koncówce HV.Dodatnie napiecie okresu wybierania ha kon¬ cówce C dostarcza potencjalu pracy wymaganego przez inne dolaczone obwody odbiornika. Dodatnie napiecie wybierania pojawiajace sie na anodzie diody 155 dostarcza stalego napiecia na koncówce D. Napiecie wzbudzane w uzwojeniu 130c jest wy¬ starczajace, aby spowodowac przeplyw pradu od¬ chylania w szeregowo polaczonych uzwojeniach od¬ chylania 152a i 152b. Kondensator. 151 korygujacy 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60112 470 8 15 znieksztalcenia symetryczne dodany jest dla uzy¬ skania liniowosci odchylania linii.Trzeba zauwazyc, ze napiecie wzbudzane w uzwojeniach 130b, 130c i 130d sa odniesione do potencjalu odniesienia, którym jest potencjal chassis odbiornika, do którego dolaczone sa kon¬ cówki kondensatorów 146 i 154, a nie sa odnie¬ sione do sieci przemiennopradowej, z której wy¬ wodzi sie potencjal odniesienia ustalony na kon¬ cówce S generatora odchylania linii. Przez wyko¬ rzystanie zdolnosci dostarczania energii tyrysto¬ rowego ukladu odchylania . linii i powiazanie zmian napiecia wywolywanych w uzwojeniu 130a przez wyjsciowy transformator 130 odchylania linii, wymagania mocowe pozostalych obwodów od¬ biornika moga byc spelnione przy zachowaniu izolacji chassis od sieci przemienno-pradowej.Izolacja ta jest uzyskiwana bez koniecznosci "stoso¬ wania transformatora izolacyjnego w zasilaczach mocy odbiornika.Trzeba zauwazyc, ze napiecia przelaczajace usta¬ lane na wtórnym uzwojeniu transformatora 180 i na uzwojeniu I08b, wykorzystywane do stero¬ wania odpowiednio tyrystorami ,109 i 121 sa odnie¬ sione do, potencjalu odniesienia dla generatora od¬ chylania linii na koncówce S. Trzeba dalej zauwa¬ zyc, ze napiecie na szeregowo polaczonych uzwo¬ jeniach odchylenia 152a i 152b jest odniesione do potencjalu chassis zamiast do potencjalu punktu S.Jest to bardzo istotne, poniewaz umozliwia kon¬ trole róznicy napiecia miedzy wartoscia szczytowa potencjalu uzwojenia odchylania linii a potencja¬ lami innych, blisko chassis zainstalowanych skla¬ dowych elementów odbiornika, na przyklad uzwo¬ jen odchylania pola. Ta róznica wartosci napiec szczytowych moze byc nastepnie zredukowana innymi metodami znanymi ze stanu techniki jak na przyklad przez zastosowanie symetrycznego uzwojenia wtórnego 130c i dolaczenie odczepu 40 srodkowego do „ziemi" chassis zamiast do punktu polaczenia uzwojen 130c i 152.W drugim przykladzie wykonania wynalazku, uwidocznionym w fig. 2, siec przemienno-pradowa jest dolaczona poprzez przelacznik 201 do dwóch Ac koncówek P' i Q' mostka prostowniczego 203. Do koncówek ,P' i Q' jest takze polaczone pierwotne uzwojenie 265a transformatora 265.Wtórne uzwojenie 265b transformatora 265 obni¬ za napiecie sieci przemienno-pradowej, które jest prostowane przez prostownik 268 i jest wykorzy¬ stywane do ladowania kondensatora 270 celem dostarczenia niskiego stalego napiecia roboczego- wymagajacego malej mocy'oscylatora 275 odchy¬ lania linii. Sygnal synchronizujacy odchylania 200 _ jest doprowadzany do koncówki F* oscylatora 275 odchylarna linii.Kondensator 204 jest polaczony do dwóch innych koncówak R' i S* mostka prostowniczego 203. Re¬ zystor 206 filtru jest takze dolaczony do koncówki R\ Druga koncówka rezystora 206 jest dolaczona do koncówki kondensatora filtrujacego 205, które¬ go druga koncówka jest dolaczona do koncówki S\ Punkt V polaczenia rezystora 205 i kondensatora 206 jest dolaczony do koncówki uzwojenia 208 re- aktarlcyjnego elementu wejsciowego. Druga kon- 65 25 30 35 cówka uzwojenia 208 jest dolaczona do anody ty¬ rystora 209 i do katody diody 210, które razem stanowia- komutacyjny przelacznik o dwukierun¬ kowym przeplywie pradu. Katoda tyrystora 209 i anoda diody. 210 sa dolaczone do koncówki S*.Pplaczone razem anoda tyrystora 209 i katoda diody 210 sa dolaczone do pierwszej koncówki ko¬ mutacyjnego dlawika 212, którego druga koncówka jest polaczona z pierwsza koncówka kondensatora 214. Druga koncówka kondensatora 214 jest pola¬ czona z pierwsza koncówka pierwotnego uzwojenia 230a wyjsciowego transformatora 230 odchylania linii. Druga koncówka uzwojenia 230a jest do¬ laczona do koncówki S*. Pierwotne uzwojenie izo¬ lacyjnego transformatora 280 jest dolaczone do oscylatora 275 odchylania linii. Wtórne uzwojenie transformatora 280 jest ^polaczone z elektroda ste¬ rujaca komutacyjnego tyrystora i z koncówka S\ Uzwojenie 230b wyjsciowego transformatora 230 odchylania linii j^st wlaczone miedzy koncówka C i powielaczem wysokiego napiecia 260. Wyjsciowa koncówka RV powielacza wysokiego napiecia 260 dostarcza do kineskopu (niepokazanego) wysokiego napiecia uzyskiwanego z powielania i prostowania impulsów napieciowych powrotów odchylania linii.Koncówka C jest jedna z koncówek kondensatora 246, którego druga koncówka jest dolaczona do zródla potencjalu odniesienia, takiego jak „ziemia".Napiecie r okresu wybierania pojawiajace sie na kondensatorze 246 jest dostarczane do innych obwodów odbiornika.Uzwojenie 230d transformatora 230 jest wlaczone miedzy zródlo potencjalu odniesienia, takiego jak „ziemia" i anode diody prostowniczej 255. Katoda prostownika 255 jest dolaczona do koncówki D* kondensatora 254, którego druga koncówka jest polaczona z potencjalem odniesienia „ziemia". Pro¬ stowane napiecie z koncówki D' dostarczane jest do innych obwodów odbiornika. Uzwojenie 230d jest takze dolaczone do oscylatora odchylania linii dla dostarczania impulsu do automatycznej regu¬ lacji czestotliwosci oscylatora 275 odchylania linii.Uzwojenie 23Óc transformatora 230 jest dolaczo¬ ne do zródla potencjalu odniesienia, takiego jak „ziemia", poprzez kondensator 225. Druga konców¬ ka uzwojenia 230c jest dolaczona do obwodu sze¬ regowego skladajacego sie 7} kondensatora 251 ko¬ rygujacego znieksztalcenia symetryczne i do zes¬ polu odchylania zawierajacego dwa równolegle polaczone uzwojenia 252a i 252b. Kondensator 232 powrotu jest polaczony z uzwojeniem 230c. -Druga koncówka szeregowego obwodu jest dolaczona do potencjalu odniesienia „ziemia". Przelacznik wy¬ bierania o dwukierunkowym przeplywie pradu skladajacy sie z tyrystora 221 i diody 223 jest do-. laczony do punktu polaczenia uzwojenia 230c i kondensatora 251. Anoda tyrystora 221 i katoda diody 223 sa takze dolaczone do tego punktu po¬ laczenia. Katoda tyrystora 221 i anoda diody 223 sa polaczone z „ziemia". W czasie pracy obwodu z fig. 2 potencjal „ziemi" bedacy potencjalem od¬ niesienia jest potencjalem chassis odbiornika.Dzialanie przelacznika o dwukierunkowym prze¬ plywie pradu ukladu odchylania linii uwidocznio¬ nego na' fig. 2 jest podpbne do dzialania ukladu112 470 9 10 przedstawionego w fig. 1. Zostana tu opisane róz¬ nice w dzialaniu tych ukladów, aby pomóc w ich , zrozumieniu. Zasada dzialania przelacznika o dwu¬ kierunkowym przeplywie pradu dla ukladu od¬ chylania linii opisana byla we wspomnianym wy¬ zej amerykanskim opisie patentowym dotyczacym rozwiazania, stanowiacego stan techniki dla zglo¬ szonego wynalazku. Przelaczniki wybierania i ko¬ mutacyjne sa sprzezone zmienno-pradowó i wyko¬ rzystuja pojemnosciowe i indukcyjne elementy magazynujace energie dla wytwarzania pradów, która to energia uzupelnia energie zmagazynowana w ukladzie odchylania, przekazujac te energie z ukladu do wtórnych uzwojen wyjsciowych tran¬ sformatora odchylania linii.W ukladzie z fig. 2 przelaczniki wybierania i komutacyjny pozostaja sprzezone zmienno-pradowo, lecz w tym przykladzie przelaczniki sa takze sprze¬ zone transformatorowo poprzez wyjsciowy tran¬ sformator odchylania linii.Na poczatku okresu wybierania odchylania linii dioda tlumiaca- 223 jest polaryzowana w kierunku przewodzenia, poniewaz w uzwojeniach 252 i 250b na koncu kolejnego okresu powrotu zmagazyno¬ wana jest energia. Prad przeplywajacy przez diode 223 laduje kondensatory 225 i 251, Po pewnym czasie, w przyblizeniu w polowie- okresu wybie¬ rania, dioda 223 zostaje spolaryzowana zaporowo.Impuls napiecia odniesiony do „ziemi" dostar¬ czony przez oscylator 275 odchylania linii dostar¬ cza dodatniego napiecia do elektrody sterujacej tyrystora 221 ustawiajac tyrystor 221 w stan prze¬ wodzenia. Tyrystor 221 zaczyna przewodzic powo¬ dujac zmiany kierunku pradu w uzwojeniach 230c, 252a i 252b, a kondensatory 225 i 251 rozladowuja sie. Odwrócenie kierunku pradu plynacego w u- zwojeniach ,252a i 252b oznacza poczatek drugiej polówki okresu wybierania odchylania linii.Kondensator 214, który poprzednio byl ladowa¬ ny pradem plynacym przez uzwojenia 208 i 212, zaczyna sie rozladowywac poprzez uzwojenie 112, kiedy wyjsciowy impuls oscylatora 275 odchylania linii jest doprowadzony do wtórnego "" uzwojenia transformatora 280, powodujac wytworzenie im¬ pulsu napieciowego w odniesieniu do koncówki S* na elektrodzie sterujacej tyrystora 209, celem usta¬ wienia go w stan przewodzacy. To zapoczatkowuje okres komutacji, który relizowany jest w okresie - powrotu. Staje sie to na krótko przed poczatkiem okresu powrotu. Kondensator 214 rozladowuje sie poprzez uzwojenia 212 i 230a i tyrystor 209. Prad rozladowania kondensatora 214 plynacy przez u- zwojenie 230a wywoluje zmiany napiecia na uzwo¬ jeniu 230c. Te zmiany powoduja, ze prad plynie poprzez tyrystor 221 i diode 223. Tyrystor 221 sta¬ je sie spolaryzowany zaporowo i przestaje prze¬ wodzic prad.Prad przeplywa dalej przez diode 223, zanim prad rozladowania kondensator 214 nie spadnie ponizej wartosci odpowiadajacej pradowi odchylania 252a i 252b. Dioda 223 staje sie wówczas spolaryzowana zaporowo. W uzwojeniach 252a i 252b w dodatniej polówce cyklu powstaja oscylacje rezonansowe polegajace na okresowej wymianie energii miedzy uzwojeniami a kondensatorem 232. Gdy napiecie 25 30 55 na kondensatorze 232 osiaga wartosc szczytowa, prad w uzwojeniach 252a i 252b osiaga zero w polowie okresu powrotu. Wówczas podczas drugiej polówki okresu powrotu kondensator 232 rozlado¬ wuje sie poprzez uzwojenia 252a i 252 powodujac odwrócenie pradu niezbedne dla drugiej polówki okresu powrotu. Kiedy prad osiaga maksimum, ujemna polówka oscylacji miedzy uzwojenia¬ mi 252a i 252b z kondensatorem 232 jest tlu¬ miona przez przewodzaca diode 223. Kiedy tlumia¬ ca dioda 223 zaczyna przewodzic, konczy sie okres powrotu. Energia zmagazynowana w uzwojeniach 230c, 252a i 252b jest odbierana wtedy, kiedy dio¬ da 223 staje sie spolaryzowana przewodzaco, po¬ wodujac przeplyw pradu w okresie wybierania w uzwojeniach odchylania 252a i 252b i kondensato¬ rze 251. To oznacza poczatek nastepnego kolejnego okresu wybierania.Przeplyw pradu w uzwojeniach 230a i 230c wzbu¬ dza podobne zmiany napiecia w uzwojeniach 230b i 230d. Impuls okresu powrotu pojawiajacy sie w punkcie polaczenia uzwojenia 230b i powielacza wysokiego „ napiecia 260 jest prostowany dla wy¬ tworzenia wysokiego napiecia dla kineskopu na koncówce . HV. Dodatnie napiecie w okresie wy¬ bierania na koncówce C* dostarcza dodatniego na^ piecia poprzez kondensator 246. Podobnie dodatnie napiecie pojawiajace sie na anodzie diody 255 dos¬ tarcza stalego napiecia na koncówce D\.Trzeba zauwazyc, ze napiecia wzbudzone w u- zwojeniach 230b, 230c i 230d sa odniesione do po¬ tencjalu odniesienia, „ziemi", to znaczy do chassis odbiornika polaczonego z koncówkami kondensa¬ torów 225, 246 i 254, a nie sa odniesione do sieci przemienno-pradowej, z której wywodzi sie po¬ tencjal odniesienia ustalony na koncówce S' dla generatora odchylania linii. Przez wykorzystanie wlasciwosci energetycznych obwodu tyrystorowego odchylania i doprowadzenie zmian napiecia wy¬ wolanych w uzwojeniach 230a do uzwojen 230b, 230c i 230d wyjsciowego transformatora 230 od¬ chylania linii zapewnia sie, ze wymagania mo- cowe dla pozostalych obwodów odbiornika moga byc spelniona przy zachowaniu izolacji chassis od sieci przemienno-pradowej. Izolacja ta jest za¬ pewniona tak samo jak w przykladzie wykonania z fig. 1 bez koniecznosci stosowania transformato¬ ra izolacyjnego dla zasilaczy mocy odbiornika.Trzeba zauwazyc^ ze w przykladzie z fig. 2 na¬ piecie przelaczajace dla tyrystora 221 musi byc ustalane w odniesieniu do „ziemi" lub mówiac inaczej do chassis zamiast do koncówki S\ Trzeba dalej zauwazyc, ze chociaz uzwojenia odchylania 152a i 152b w fig. 1 sa polaczone szere¬ gowo, a uzwojenia 252a i 252b w fig. 2 sa polaczo¬ ne równolegle, obydwa rozwiazania moga wspól¬ dzialac z obydwoma przelacznikami umieszczonymi w ukladzie wedlug fig. 1 lub fig. 2. Wybór pier¬ wszego lub drugiego rozwiazania zalezy od impe- dancji zastosowanych uzwojen odchylania.Wl przykladzie wykonania przedstawionym na fig. 2 korzystnym jest, gdy transformator 230 jest zaprojektowany w taki sposób, ze indukcyjnosc rozproszenia miedzy uzwojeniami 230a i 230b rów¬ na sie-wymaganej indukcyjnosci dlawika w obwo-112 470 11 12 dzie komutacyjnym, a wiec uzwojenie komutacyj¬ ne 212 moze byc wyeliminowane. Obrazowo moze to byc uwidocznione jako zwarcie uzwojenia 212 przy dolaczeniu mostka zwieracza A—B.Jest to mozliwe, poniewaz umieszczenie prze- 5 lacznika zawierajacego tyrystor 221 i diode 223 w obwodzie wtórnego uzwojenia 230c wyjsciowego transformatora 230 odchylania linii równowazne umieszczeniu indukcyjnosci .rozproszenia uzwojen 230a i 230c miedzy drugim przelacznikiem i pierw- 10 szym przelacznikiem i pierwszym przelacznikiem zawierajacym tyrystor 2Ó9 i diode 210. Zalaczenie komutujacej indukcyjnosci i komutujacej pojem¬ nosci miedzy pierwszym i drugim przelacznikami, niezbedne dla prawidlowego dzialania przelacznika 15 0 dwukierunkowym przeplywie pradu, jest w ten sposób zachowane.Dodatkowymi zaletami rozwiazania zgodnego z fig 2 jest to, ze jedynymi wzbudzanymi pradami plynacymi w uzwojeniu 230a, niezbednymi w 2o uzwojeniu 230c, sa prady komutacyjnego okresu potrzebne do odwrócenia polaryzacji tyrystora 221 i towarzyszace im prady rozladowania kondensa¬ torów 225 i 251.W ten sposób wymagany jest prad plynacy w " 25 uzwojeniu 230c o mniejszej wartosci skutecznej niz w przykladzie wykonania z fig. 1. Dalej, mniejsze jest wzajemne oddzialywanie miedzy pradem w uzwojeniach odchylania 252a i 252b a zmianami pradów obciazenia i napiec na koncach C i D', 30 poniewaz drugi przelacznik jest zalaczony w ob¬ wodzie wtórnego uzwojenia 230c razem z uzwoje¬ niami odchylania linii. W ten sposób rozwiazanie wedlug przykladu wykonania z fig. 2 zapewnia lepsza liniowosc pradu odchylania linii w okresie wybierania.Przyklady wykonania zarówno z.fig. 1 jak i z fig. 2 odznaczaja sie dalsza znaczna' zaleta w po¬ równaniu z rozwiazaniami polegajacymi na zasto¬ sowaniu przelacznika o dwukierunkowym przeply¬ wie pradu w ukladzie z nieizolowanym lub „go¬ racym" chassis. Jak wspomniano uprzednio, takie uklady typowe stosuja pólfalowe prostowanie na¬ piecia sieciowego dla dostarczenia mocy w uklady odchylania. Mozna zobaczyc, ze choc \iklady z fig. 1 i 2 wykorzystuja dwupolówkowy mostek pro¬ stowniczy wymagajacy czterech diod zamiast po¬ jedynczej diody stosowanej w jednopolówkowych ukladach prostowniczych, za to wyprostowane na- 45 piecie jest dostarczane do ukladów z fig. 1 i 2 rze¬ czywiscie w sposób ciagly. Wyprostowane napiecie umozliwia w ten sposób stosowanie mniejszych filtrujacych kondensatorów 104 i 105 (fig. 1) i 204 i 205 (fig. 2), co przejawia sie w zmniejszeniu ko¬ sztów wytwarzania odpowiednich zespolów odbior¬ nika telewizyjnego.Zastrzezenia patentowe 1. Uklad do izolowania zródla potencjalu odnie¬ sienia od zródla przemiennego napiecia sieci w od¬ biorniku telewizyjnym, zawierajacy zespól zasila¬ nia z prostownikiem i obwodem filtrujacym, do¬ laczony do sieciowego zródla napiecia pradu prze¬ miennego, przeznaczony do wytwarzania na zacis¬ kach wyjsciowych stalego napiecia zasilania, ze¬ spól odchylania, zawierajacy pierwszy i drugi obwody przelaczajace o dwukierunkowym przeply¬ wie pradu polaczone z uzwojeniem odchylajacym i przeznaczone do generowania pradu w uzwoje¬ niu odchylajacym, przy czym pierwszy obwód przelaczajacy jest. polaczony stalopradowo z zacis¬ kami wyjsciowymi zespolu zasilacza, pierwsze uzwojenie polaczone z ukladem odchylania, w któ¬ rym indukowany jest prad w odpowiedzi na dzia¬ lanie .ukladu odchylania, oraz drugie uzwojenie magnetycznie sprzezone z pierwszym uzwojeniem i elektrycznie odizolowane od niego, w którym indukowane jest napiecie w odpowiedzi na prze¬ plyw pradu w pierwszym uzwojeniu, przy czym drugie uzwojenie jest polaczone z punktem o po¬ tencjale odniesienia celem otrzymania zmian na¬ piecia indukowanego w tym uzwojeniu wzgledem potencjalu odniesienia, znamienny tym, ze pierw¬ szy i drugi obwody przelaczajace sa polaczone ze soba poprzez pierwsze, i drugie elektrycznie odizo¬ lowane uzwojenia, przy czym jedno z wyprowa¬ dzen drugiego uzwojenia jest pojemnosciowo po¬ laczone z drugim obwodem przelaczajacym, a pierwsze i drugie uzwojenia stanowia uzwojenia pierwotne i wtórne odpowiednio, wyjsciowego transformatora ukladu odchylania. 2. Uklad wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze induktancja rozproszenia miedzy pierwszym i dru¬ gim uzwojeniami stanowi induktancje szeregowo zalaczona miedzy pierwszym i drugim obwodami przelaczajacymi o dwukierunkowym przeplywie pradu celem zapewnienia dzialania ukladu odchy¬ lania.112 470 PL