Przedmiotem wynalazku jest hamulec tarczowy rozsuwany, przeznaczony do pojazdów mechanicz¬ nych.Znane hamulce tarczowe rozsuwane zawieraja obrotowe tarcze hamulcowe, osadzane poosiowo przesuwnie na wale, wzgledem którego sa zabez¬ pieczone przed obrotem, i umiejscowione w nie¬ ruchomej obudowie pomiedzy jej powierzchniami promieniowymi a poosiowo rozsuwanymi plytami dociskowymi. Kulki rozstawione w odleglosciach katowych sa osadzone w przeciwleglych wnekach wspóldzialajacych ze soba, wykonanych w zwró¬ conych ku sobie, czolowych powierzchniach plyt dociskowych w celu umozliwienia rozsuwania tych plyt dociskowych poprzez spowodowanie wzgled¬ nego ruchu katowego pomiedzy nimi. Uruchomie¬ nie hamulca zapoczatkowuje ruch katowy plyt dociskowych, w przeciwnych kierunkach, trwajacy az do chwili docisniecia ich do tarcz hamulcowych.Podczas dociskania plyty dociskowe sa zabierane obwodowo przez tarcze hamulcowe dotad, dopóki wystep oporowy jednej lub drugiej plyty doci¬ skowej, w zaleznosci od kierunku obrotów, nie zetknie sie ze zderzakiem obudowy, a dalszy ruch katowy drugiej plyty dociskowej z tarcza hamul¬ cowa spowoduje rozsuniecie plyt dociskowych za pomoca kulek, przy czym hamulec jest urucha¬ miany za pomoca ukladu samozasilania lub sa- mowzmacniania.Ruch katowy plyt dociskowych wzgledem siebie, 19 15 20 25 3d rozpoczynajacy wlaczenie hamulca, jest wywoly¬ wany za pomoca, uruchamianego pedalem hamul^ ca, ciegla o zasadniczo promieniowym, wzgledem osi hamulca, kierunku dzialania.W znanym ukladzie hamulcowym cieglo jest po¬ laczone ze zlaczem laczników przegubowych, prze¬ ciwnie nachylonych, polaczonych wychylnie z la¬ pami wystajacymi promieniowo, w odleglosci katowej z plyt dociskowych. W innym znanym ukladzie hamulcowym cieglo uruchamia klin po¬ osiowo przesuwny pomiedzy rozstawionymi katowo wystepami oporowymi plyt dociskowych, przy czym obwodowy ruch klina z plytami dociskowy¬ mi, wykonywany podczas dzialania hamalca, jest ograniczony.Moment, obrotowy, wywierany za pomoca ciegla na plyty dociskowe podczas uruchamiania hamul¬ ca jest przejmowany zwykle przez czop zderza¬ kowy, utwierdzony po przeciwleglej srednicowo stronie zespolu, przy czym czop ten wspóldziala z promieniowymi wystepami plyt dociskowych.Powierzchnie oporowe tych wystepów, zaczepiajace o czop zderzakowy w przypadku ruchu katowego plyt dociskowych, sa usytuowane zasadniczo rów¬ nolegle wzgledem promienia hamulca, przechodza¬ cego przez srodek czopa zderzakowego, na skutek czego sila reakcji jest skierowana stycznie wzgle¬ dem plyt dociskowych,, i. zasadniczo prostopadle do kierunku dzialania sily uruchamiania hamulca wywieranej przez cieglo. Podczas uruchamiania 110 0723 110 072 4 hamulca pedalem i pojawienia sie efektu samo- wzmacniania plyt dociskowych, w pewnych warun¬ kach odczuwa sie na pedale hamulca kopniecie Wsteczne. Rozklad sil wystepujacych podczas ha¬ mowania wskazuje na to, ze wystepuje ono pod¬ czas ruchu plyt dociskowych ku dolowi wzgledem czopa zderzakowego. Gelem wynalazku jest wy¬ eliminowanie tej niedogodnosci.Hamulec tarczowy wedlug wynalazku zawiera poosiowo rozsuwane plyty dociskowe oraz obro¬ towe tarcze hamulcowe, zaciskane pomiedzy ply¬ tami dociskowymi a powierzchniami promienio¬ wymi nieruchomej obudowy, przy czym katowy ruch plyt dociskowych w przeciwnych kierunkach 4«st wywolywany, *zar pomoca ciegla, którego kierunek dzialania przebiega zasadniczo promieniowo wzgledem osi hamulca, i które jest polaczone z koncami plyt dociskowych, a ponadto kazda z plyt dociskowych ma oporowy wystep promieniowy opierajacy sie o czop zderzakowy.Istote wynalazku stanowi to, ze powierzchnie oporowe wystepów promieniowych kazdej z plyt docsikowych, opierajace sie o nieruchomy czop zderzakowy, usytuowane pod katem ostrym wzgle¬ dem kierunku dzialania ciegla przy czym czop zderzakowy jest umieszczony w linii okreslajacej kierunek dzialania ciegla. Przez takie usytuowa¬ nie powierzchni oporowej, atakuje ona czop zde¬ rzakowy pod ostrym katem wzgledem kierunku dzialania ciegla, na skutek czego sila reakcji nie jest, jak dotychczas, skierowana prostopadle do kierunku dzialania sily uruchamiajacej. Alterna¬ tywnie, ten sam efekt uzyskuje sie w hamulcu majacym dwa oddzielne czopy zderzakowe do wspóldzialania z wystepami promieniowymi dwóch plyt dociskowych, przy czym czopy zde¬ rzakowe sa umieszczone po przeciwnych stronach, w jednakowej odleglosci katowej wzgledem sred¬ nicy hamulca, pokrywajacej sie z osia ciegla. W tym przypadku powierzchnie oporowe wystepów promieniowych, korzystnie sa usytuowane zasadni¬ czo promieniowo, lecz na skutek katowego roz¬ stawienia czopów zderzakowych powierzchnie oporowe wystepów promieniowych sa nachylone pod ostrym katem, z przeciwnych stron do kie¬ runku dzialania ciegla.Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przy¬ kladach wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia hamulec tarczowy rozsuwany w wi¬ doku, fig. 2 — hamulec wedlug fig. 1 w przekro¬ ju wzdluz linii 2—2, fig. 3— szczegól zawierajacy czop zderzakowy i wystepy promieniowe o zna¬ nych ksztaltach, fig. 4 — rozklad sil w hamulcu wyposazonym w czop zderzakowy i wystepy pro¬ mieniowe wedlug fig. 3, fig. 5 — rozklad sil w hamulcu wyposazonym w czop zderzakowy i wy¬ step? promieniowe o nachylonych powierzchniach oporowych, wedlug fig. 1, a fig. 6 — drugie wy¬ konanie hamulca tarczowego rozsuwanego w wi¬ doku.Hamulec tarczowy rozsuwany ma wspóldziala¬ jace ze soba plyty dociskowe 1, 2, a kulki 3 umieszczone sa pomiedzy tymi plytami w dopel¬ niajacych sie wnekach 4 wykonanych w we¬ wnetrznych powierzchniach czolowych tych plyt.Przeciwnie nachylone laczniki przegubowe 5, 6 sa polaczone wychylnie z lapami 7, 8 odpowied¬ nich Plyt dociskowych 1, 2, rozstawionymi katowo, przy czym ruch katowy tych plyt w przeciwnych kierunkach, jest wywolywany, w celu uruchomie¬ nia hamulca, za pomoca ciegla skierowanego pro¬ mieniowo, nie przedstawionego na rysunku, po¬ laczonego ze zlaczem laczników przegubowych 5, 6. Plyty dociskowe 1, 2 sa prowadzone wspólsrod- kowo za pomoca prowadników 9, 10 wystajacych do wewnatrz z nieruchomej obudowy oslaniajacej hamulec oraz za pomoca czopa zderzakowego 11 utwierdzonego w obudowie po przeciwnej sred¬ nicowo stronie urzadzenia uruchamiajacego, skla¬ dajacego sie z ciegla i laczników przegubowych 5, 6.Czop zderzakowy 11 stawia opór plytom doci¬ skowym 1, 2 które sa zaopatrzone w wystepy promieniowe 12, 13, przystosowane swymi po¬ wierzchniami oporowymi do opierania sie o czop zderzakowy 11 z przeciwnych jego stron. Kiedy przylozy sie sile uruchamiajaca P do ciegla, na prowadnikach 9, 10 powstaja sily reakcji Ri i R2.Na fig. 4 przedstawiono typowy rozklad sil dla hamulca, w którym powierzchnie oporowe wyste¬ pów promieniowych 12, 13, stykajacych sie z czo¬ pem zderzakowym 11, sa usytuowane prostopadle do kierunku dzialania sily uruchamiajacej P, wedlug fig. 3, przy czym sila reakcji F czopa zderzakowego jest równiez zasadniczo prostopadle skierowana do kierunku dzialania sily uruchamia¬ jacej P. Ten rozklad sil odnosi sie do przypadku, w którym tarcze hamulcowe obracaja sie w kie¬ runku zaznaczonym strzalka na fig. 1.Rozklad sil wedlug fig. 4 wskazuje na to, ze sila reakcji R2 jest znacznie mniejsza od pozosta¬ lych sil. Jednak, na skutek dzialania ukladu samowzmacniania, niewielki wzrost wspólczynnika tarcia moze spowodowac znaczny wzrost sily re¬ akcji F przy danej sile uruchamiajacej P, co przedstawia iinia kreskowana F2. Poniewaz kieru¬ nek dzialania sily reakcji Kt jest staly musi na¬ stapic wzrost wartosci sily reakcji, co przedstawia linia kreskowana Ri, a przy tym sila reakcji Rj zanika, a pojawia sie sila rekakcji Rs czopa zde¬ rzakowego 11 oddzialywujacego na plyte docisko¬ wa.Poniewaz zwykie wystepuja luzy promieniowe pomiedzy plytami dociskowymi 1, 2 a prowadni¬ kami 9, 10 i czopem zderzakowym 11, aby umoz¬ liwic obracanie sie plyt dociskowych 1, 2, i po¬ niewaz plyty te wchodza w styk z prowadnikami 9, 10, podczas pierwotnego uruchamiania hamulca odczuwa sie kopniecie wsteczne na pedale hamul¬ ca wtedy, kiedy plyty dociskowe 1, 2 przemiesz¬ czaja w dól wzgledem czopa zderzakowego 11 pod dzialaniem sily reakcji Rj.W odmiennym ukladzie powierzchni oporowych wystepów promieniowych 12, 13, wspóldzialaja¬ cych z czopem zderzakowym 11 wedlug fig. 1, powierzchnie te sa odchylone na zewnatrz, pod ostrym katem wzgledem promienia hamulca, prze¬ chodzacego przez srodek czopa zderzakowego 11, na skutek czego sila reakcji F nie jest skierowana 10 1S 20 25 30 35 40 45 50 51110 072 5 6 prostopadle do sily uruchamiajacej P. Dzieki do¬ braniu odpowiedniego kata, przy którym sila re¬ akcji F jest nachylona pod mniejszym katem wzgledem sily uruchamiajacej P niz sila reakcji Ri prowadnika 10, rozklad sil w hamulcu przy¬ biera postac przedstawiona na fig. 5, kiedy zaczy¬ na dzialac uklad samowzmacniania plyt docisko¬ wych 1, 2.Z tego rozkladu sil wynika, ze w celu zrówno¬ wazenia sily uruchamiajacej P musi stale dzialac niewielka sila reakcji R2 prowadnika 9, kiedy tarcze hamulcowe obracaja sie w kierunku strzalki przedstawionej na fig. 1.W innym przykladzie wykonania wynalazku, przedstawionym na fig. 6, czop zderzakowy 11 usytuowany po przeciwnej srednicowo stronie zlacza laczników przegubowych 5, 6 jest zasta¬ piony dwoma czopami zderzakowymi 15, 16, umieszczonymi po przeciwnych stronach, w jedna¬ kowej odleglosci obwodowej od srednicy przecho¬ dzacej przez zlacze laczników przegubowych 5, 6.Czopy te wspóldzialaja z wystepami promienio¬ wymi 17, 18 plyt dociskowych, przy czym powierz¬ chnie oporowe tych wystepów wspóldzialajacych z czopami zderzakowymi 15, 18 sa usytuowane zasadniczo promieniowo, lecz na skutek katowego rozstawienia tych czopów powierzchnie oporowe wystepów promieniowych 17, 18 sa nachylone przeciwlegle, pod ostrymi katami do kierunku dzialania sily uruchamiajacej P wywieranej za pomoca ciegla polaczonego ze zlaczem laczników przegubowych 5, 6. Przylozenie sily uruchamia¬ jacej P wywoluje podobna sile reakcji F do przedstawionej na fig. 5.Zastrzezenia patentowe 1. Hamulec tarczowy rozsuwany, zawierajacy poosiowo rozsuwane plyty dociskowe oraz obroto¬ we tarcze hamulcowe, zaciskane pomiedzy ply¬ tami dociskowymi a powierzchniami promieniowy¬ mi nieruchomej obudowy, przy czym katowy ruch plyt dociskowych w przeciwnych kierunkach jest wywolywany, w celu uruchomienia hamulca, za pomoca ciegla, którego kierunek dzialania prze¬ biega zasadniczo promieniowo wzgledem osi ha¬ mulca, i które jest polaczone z koncami plyt do¬ ciskowych, a ponadto kazda z plyt dociskowych ma oporowy wystep promieniowy opierajacy sie o czop zderzakowy, znamienny tym, ze powierz¬ chnie oporowe wystepów promieniowych (12, 13) kazdej z plyt dociskowych (1, 2), opierajace sie o nieruchomy czop zderzakowy (11), sa usytuowane pod katem ostrym wzgledem kierunku dzialania ciegla, przy czym czop zderzakowy (11) jest umieszczony w linii okreslajacej kierunek dzia¬ lania ciegla. 2. Hamulec tarczowy rozsuwany, zawierajacy poosiowo rozsuwane plyty dociskowe oraz obroto¬ we tarcze hamulcowe, zaciskane pomiedzy plyta¬ mi dociskowymi a powierzchniami promieniowy¬ mi nieruchomej obudowy, przy czym katowy ruch plyt dociskowych w przeciwnych kierunkach jest wywolywany, w celu uruchomienia hamulca, za pomoca ciegla, którego kierunek dzialania prze¬ biega zasadniczo promieniowo wzgledem osi ha¬ mulca, i które jest polaczone z koncami plyt dociskowych, a ponadto kazda z plyt dociskowych ma oporowy wystep promieniowy opierajacy sie o nieruchomy czop zderzakowy, znamienny tym, ze ma dwa nieruchome czapy zderzakowe (15, 16) umieszczone po przeciwnych stronach, w jednako¬ wych odleglosciach katowych wzgledem srednicy hamulca, pokrywajacej sie z kierunkiem dzialania ciegla, przy czym powierzchnie oporowe wyste¬ pów promieniowych (17, 18) kazdej z plyt doci¬ skowych sa usytuowane zasadniczo promieniowo wzgledem osi hamulca i pod katem ostrym wzgledem kierunku dzialania ciegla, a kazda z tych powierzchni oporowych opiera sie o przypo¬ rzadkowany jej jeden czop zderzakowy. 10 15 ?o 25 30 86110 072 i p F , ^ Ry^^fJSA R3U PZGraf. Koszalin D-3331 120 egz. A-4 Cena 45 zl PL