Przedmiotem wynalazku jest generator drgan sinusoidalnych RC jako zró¬ dlo sygnalów pomiarowych, stosowany zwlaszcza na stanowiskach regulacji i kontroli w toku pro¬ dukcji seryjnej urzadzen elektroakustycznych.Stan techniki. Znane sa generatory drgan sinu¬ soidalnych zawierajace filtry RC srodkowo-zapo- rowe w obwodzie ujemnego sprzezenia zwrotnego lub filtry RC srodkowo-przepustowe w obwodzie dodatniego sprzezenia zwrotnego. Wspomniane ge¬ neratory moga byc wyposazone w uklady stabili¬ zacji napiecia wyjsciowego.Sposród generatorów, w których uklad stabiliza¬ cji napiecia wyjsciowego sterowany jest z wyjscia detektora szczytowego polaczonego z wyjsciem ge¬ neratora, miedzy innymi znany jest generator opi¬ sany w polskim opisie patentowym nr 56617, w którym wykorzystuje sie zmiane rezystancji wyj¬ sciowej wtórnika emdterowego, wlaczonego w pe¬ tle dodatniego sprzezenia zwrotnego, która regulo¬ wana jest zwrotnie przez zdetekowany sygnal wyjsciowy.Ponadto znany jest równiez generator z opisu zgloszeniowego nr P.182431, w iktóryim stabiliza¬ cje amplitudy uzyskuje sie za posrednictwem ukladu regulacyjnego napiecia zasilania generatora.Stabilizacje amiplitudy uzyskuje sie w .ukladzie, w którym wyjscie generatora polaczone jest poprzez prostownik w postaci detektora szczytowego z wej¬ sciem .stabilizatora naipiecia zasilania. 10 15 20 25 30 Istota wynalazku. Generator wedlug wynalazku zbudowany na wzmacniaczu operacyjnym zawiera w obwodzie ujemnego sprzezenia zwrotnego filtr srodkowo-zaporowy typu T zbocznikowane, nato¬ miast w obwodzie dodatniego sprzezenia zwrotne¬ go wlaczony jest rezystor sprzegajacy. Miedzy wejsciem nieodwracajacym faze a punktem zero¬ wym ukladu generatora wlaczona jest dioda zbo- cznikowana dwójnikiem zawierajacym szeregowe polaczenie drugiej ddody, o przeciwnej polaryza¬ cji do pierwszej diody i kondensatora blokujace¬ go, zas miedzy punkt wspólny laczacy druga dio¬ de i kondensator blokujacy wyjscie generatora wlaczony jest niesymetrycznie uklad detekcji sy¬ gnalu wyjsciowego w postaci detektora szczyto¬ wego.W drugim rozwiazaniu generatora wedlug wy¬ nalazku miedzy wejsciem nieodwracajacym faze a punktem zerowym ukladu generatora wlaczony jest dwójnik zawierajacy szeregowe polaczenie diody i kondensatora blokujacego, zbocznikowany drugim dwójnikiem zawierajacym szeregowe pola¬ czenie diody, o przeciwnej polaryzacji do pierw¬ szej diody i kondensatora blokujacego, przy czym miedzy punktami wspólnymi diody i kondensato¬ ra pierwszego dwójnika oraz diody i kondensatora blokujacego drugiego dwójnika a wyjsciem gene¬ ratora wlaczony - jest symetrycznie uklad detekcji sygnalu wyjsciowego w postaci detektora szczy¬ towego. 107 144"%W 144 Zaleta ukladu wedlug wynalazku jest mozliwosc uzyskania, w prostym ukladzie przebiegu sinuso¬ idalnego o bardzo malej zawartosci harmonicz¬ nych oraz mozliwosc pokrycia calego pasma aku¬ stycznego jednym zakresem, przy plynnej regula¬ cji albo mozliwosc skokowego wybierania zada¬ nych czestotliwosci. Ponadto uklad wedlug wyna¬ lazku charakteryzuje sie niezaleznoscia poziomu sygnalu wyjsciowego od czestotliwosci d napiecia 'zasilania w szerokim zaikresie.Objasnienie rysunku. Wynalazek zostanie obja¬ sniony na podstawie przykladowych ukladów przedstawionych na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia schemat ideowy generatora wedlug wynalazku z niesymetrycznie wlaczonym ukladem detekcji, fig. 2 — schemat ideowy generatora z symetrycznie wlaczonym ukladem detekcji.Przyklad wykonania. Generator wedlug wyna¬ lazku zbudowany jest w oparciu o wzmacniacz operacyjny zawierajacy w obwodzie ujemnego sprzezenia zwrotnego filtr RC srodkowo-zaporowy typu T zbocznikowane Rl, R2, Cl, C2. W obwodzie dodatniego sprzezenia zwrotnego wlaczony jest re¬ zystor sprzegajacy R3. Miedzy wejsciem nieod- wracajacym faze a punktem zerowym ukladu ge¬ neratora wlaczona jest dioda Dl zbocznikowana dwójnikdem zawierajacym szeregowe polaczenie diody D2 i kondensatora blokujacego C3, przy czym miejdzy ipunikt wspólny laczacy diode D2 i kondensator blokujacy C3 a wyjscie generatora wlaczony jest uklad detekcji sygnalu wyjsciowe¬ go w postaci detektora szczytowego UD. Elemen¬ tami detektora sa diody D3 i D4 oraz kondensa¬ tor C4. W celu ograniczenia pradu plynacego po¬ przez diody D3 i D4 oraz pojemnosci C3 i C4 wlaczony jest rezystor ograniczajacy R6. Konden¬ satory C5 i C6 odcinaja skladowa stala napiecia na diodzie Dl od wejscia i wyjscia wzmacniacza.Rezystory R4 i R5 ustalaja punkt pracy wzmac¬ niacza operacyjnego.W drugim ukladzie wedlug wynalazku miedzy wejsciem nieodwracajacym faze a punktem zero¬ wym ukladu generatora wlaczony jest dwójnik zawierajacy szeregowe polaczenie diody Dl i kon¬ densatora blokujacego C3 zbocznikowany drugim dwójnikiem zawierajacym szeregowe polaczenie diody D2, o przeciwnej polaryzacji do diody Dl i drugiego kondensatora blokujacego C3\ Miedzy punktami wspólnymi diody Dl i kondensatora blokujacego C3 oraz drugiej diody D2 i drugiego kondensatora blokujacego C3* a wyjsciem gene¬ ratora wlaczony jest symetrycznie uklad detek¬ cji sygnalu "wyjsciowego w postaci detektora szczy¬ towego UD.Dla czestotliwosci rezonansowej tlumienie fil¬ tru Rl, R2, Cl, C2 jest maksymalne, przy jedno¬ czesnym braku przesuniecia fazowego w tym fil¬ trze, a wiec ujemne sprzezenie zwrotne osiaga mi¬ nimum.W obwodzie dodatniego sprzezenia zwrotnego wlaczony jest dzielnik napiecia zawierajacy rezys¬ tor sprzegajacy R3 oraz rezystancje dynamiczna diod Dl i D2. Rezystancja dynamiczna diod Dl i D2 zalezy od pradu plynacego przez te diody, który to zalezy od napiecia na kondensatorze C3, 10 30 35 50 60 a tym samym od napiecia wyjsciowego, które po¬ dawane jest poprzez uklad detekcji UD na kon¬ densator C3. Wzrost napiecia na wyjsciu generato¬ ra powoduje wzrost napiecia na kondensatorze C3,. a nastepnie wzrost pradu plynacego przez diody Dl i D2. Zwiekszenie wartosci natezenia pradu plynacego przez diody Dl i D2 prowadzi do zmniejszenia rezystancji dynamicznej tych diod, a tym samym zmniejszenia napiecia na wejsciu nieodwracajacym faze wzmacniacza d w konse¬ kwencji do zmniejszenia napiecia wyjsciowego.Wyzsze harmoniczne przebiegu, powstajace na nieliniowosciach diod Dl i D2, sa tlumione w ob¬ wodzie ujemnego sprzezenia zwrotnego. Wartosc skladowych zmiennych na wejsciach wzmacniacza, decydujaca o wartosci wyzszych harmonicznych zalezy od stosunku kondensatorów C2 do Cl, wla¬ czonych w obwodzie ujemnego sprzezenia zwrot¬ nego.Zmiany czestotliwosci rezonansowej realizuje sie za pomoca zmian wspólbieznych rezystorów Rl i R2 wlaczonych w obwodzie ujemnego sprze¬ zenia zwrotnego.Zastrzezenia patentowe 1. Generator drgan sinusoidalnych RC wykona¬ ny na wzmacniaczu operacyjnym, zawierajacy w obwodzie ujemnego sprzezenia zwrotnego filtr srodkowo-zaporowy typu T zbocznikowane, a w obwodzie dodatniego sprzezenia zwrotnego uklad detekcji sygnalu wyjsciowego w postaci detektora szczytowego, znamienny tym, ze obwód dodatnie¬ go sprzezenia zwrotnego stanowi rezystor sprze¬ gajacy (R3) wlaczony miedzy wyjscie i wejscie nieodwracajace faze wzmacniacza oraz Wlaczona miedzy wejsciem nieodwracajacym faze a punktem zerowym generatora dioda (Dl) zbocznikowana dwój-n-ikiem zawierajacym szeregowe polaczenie drugiej diody (D2), o przeciwnej polaryzacji do dio¬ dy (Dl) i kondensatora blokujacego (C3), przy czym miedzy punkt wspólny laczacy druga diode (D2Y i kondensator blokujacy (C3) a wyjscie generato¬ ra wlaczony jest niesymetrycznie uklad detekcji sygnalu wyjsciowego (UD). 2. Generator drgan sinusoidalnych RC wykona¬ ny na wzmacniaczu operacyjnym, zawierajacy w obwodzie ujemnego sprzezenia zwrotnego filtr srodkowo-zaporowy typu T zbocznikowane, a w obwodzie dodatniego sprzezenia zwrotnego uklad detekcji sygnalu wyjsciowego w postaci detek¬ tora szczytowego, znamienny tym, ze obwód do¬ datniego sprzezenia zwrotnego stanowi rezystor sprzegajacy (R3) wlaczony miedzy wyjscie i wej¬ scie nieodwracajace faze wzmacniacza oraz wla¬ czony miedzy wejsciem nieodwracajacym faze a punktem zerowym generatora dwójnik zawieraja¬ cy szeregowe polaczenie diody (Dl) i kondensatora blokujacego (C3) zbocznikowany drugim dwójni¬ kiem zawierajacym szeregowe polaczenie diody (D2) o przeciwnej polaryzacji do diody (Dl) i kon¬ densatora blokujacego (C3*), przy czym miedzy punktami wspólnymi diody (Dl) i kondensatora blokujacego (C3) oraz drugiej diody (D2) i dru¬ giego kondensatora blokujacego (C3'), a wyjsciem generatora wlaczony jest symetrycznie uklad de¬ tekcji sygnalu wyjsciowego (UD).107 144 Fig P PL