NL9400169A - Muziekinstrument voorzien van een klankbord. - Google Patents

Description

Muziekinstrument voorzien van een klankbord

De uitvinding heeft betrekking op een muziekinstrument, in het bijzonder een snaarinstrument, voorzien van een klankbord voor het hoorbaar maken van de in het muziekinstrument opgewekte trillingen. Hoewel de uitvinding kan worden toegepast bij vele soorten muziekinstrumenten, zal de toepassing van de uitvinding in het bijzonder beschreven worden aan de hand van een piano.

Een vibratie ofwel trilling die in een muziekinstrument wordt opgewekt kan hoorbaar worden gemaakt door middel van een klankbord zoals dat met name gebeurt bij een piano. Daartoe is het klankbord voorzien van een zogenaamde kam, waartegen de snaren van de piano worden geleid. De trilling van de snaar wordt via de kam op het klankbord overgebracht en door voor het klankbord de juiste materialen en vorm te kiezen ontstaat daarbij goed hoorbaar geluid, en wel voor alle toonhoogten en toonsterktes en combinaties daarvan. Omdat het klankbord verantwoordelijk is voor de geluidskwaliteit van het instrument is het een zeer kritisch onderdeel van het muziekinstrument.

Klankborden worden sinds jaar en dag gemaakt van hout, en wel speciaal resonerend sparrenhout. De kwaliteit van het klankbord wordt verder verbeterd door het aanbrengen van houten stroken, ribben of spreidsels aan de achterzijde. Deze stroken worden op regelmatige afstanden van elkaar met lijm aangebracht zodat de nerf een rechte hoek maakt met de nerf van het hout van het klankbord. Op deze wijze helpen de stroken bij het gelijkmatig in alle richtingen verdelen van de resonantie. Bovendien hebben de stroken een functie ter versterking van het klankbord. Teneinde een goede doorgeleiding te verzekeren van de trilling via de kam naar het klankbord, oefenen de snaren een grote kracht uit op de kam, welke kracht wordt doorgegeven naar het klankbord. De tegen het klankbord gelijmde houten stroken geven het klankbord voldoende weerstand om de door de snaren uitgeoefende kracht te weerstaan. Daarbij is het gebruikelijk het klankbord enigszins gebogen uit te voeren. Teneinde het klankbord van een piano in een goede conditie te houden is het noodzakelijk zowel de temperatuur als de vochtigheid in de piano binnen bepaalde grenzen te houden. Bovendien is de stemming van een piano afhankelijk van de omgevingsomstandigheden. Een in de zomer gestemde piano zal in de winter ontstemd zijn. Dit zijn grote nadelen van een piano zoals die thans op de markt is. Een ander nadeel van het gebruikelijke klankbord is dat het materiaal van het klankbord (speciale houtsoorten) altijd verschillend is, omdat de omstandigheden waaronder het hout groeit niet volledig te controleren is. Twee klankborden, die op exact dezelfde wijze zijn gefabriceerd, zullen derhalve altijd onderlinge verschillen vertonen die tot uitdrukking kunnen komen in de resonantie van het klankbord. Bovendien zal het hout waaruit het klankbord is vervaardigd aan een zekere veroudering onderhevig zijn, waardoor de eigenschappen na verloop van tijd wijzigen.

De uitvinding beoogt een muziekinstrument met een klankbord, waarvan de eigenschappen volledig voorspelbaar zijn, niet in de loop van de tijd wijzigen en waarvan de eigenschappen niet afhankelijk zijn van thermische of andere omgevingsomstandigheden.

Hiertoe is het muziekinstrument volgens de uitvinding voorzien van een klankbord dat in hoofdzaak bestaat uit glas of uit een dergelijk homogeen materiaal. Bij voorkeur bestaat het klankbord in hoofdzaak uit gehard glas. Het glas kan gewapend zijn met metalen draden. Het glas kan ook gelaagd zijn uitgevoerd.

Tegen alle verwachtingen in en in strijd met de heersende mening is gebleken dat het in de praktijk mogelijk is een kwalitatief uitstekend klankbord te maken dat in hoofdzaak uit glas bestaat. Een uitstekend klinkende piano kan worden verkregen door voor het klankbord gebruik te maken van een geharde vlakke glasplaat van bijvoorbeeld ongeveer 10 mm dik. Zonder gebruik te maken van verdere maatregelen zoals het aanbrengen van additionele stroken materiaal op het klankbord of het gebruiken van een gebogen glasplaat kan al een resultaat worden verkregen dat aan hoge eisen voldoet.

Bij een conventionele piano is het noodzakelijk om na het besnaren ervan meerdere keren te stemmen en daarna moet regelmatig gestemd worden, afhankelijk van het gebruik en de omgevingsomstandigheden. Bij toepassing van gehard glas is gebleken dat het aantal keren stemmen aanzienlijk kan worden beperkt.

Volgens een nader kenmerk van de uitvinding kan het klankbord in het muziekinstrument worden bevestigd door middel van een elastisch blijvende lijm zoals siliconenlijm. Daarbij kan de mate van elasticiteit beïnvloed worden door de dikte van de laag lijmstof. Het klankbord kan bestaan uit een in hoofdzaak rechthoekige glasplaat die langs zijn rand in het muziekinstrument is bevestigd, de glasplaat kan ook op andere plaatsen aan het muziekinstrument worden gelijmd en het is uiteraard ook mogelijk andere vormen dan een rechthoek voor de glasplaat toe te passen, bijvoorbeeld in geval van een klankbord voor een vleugel.

Volgens een verder kenmerk van de uitvinding is de kam voor het doorgeven van de vibraties aan het klankbord met gebruikmaking van een elastisch blijvende lijmstof op het klankbord gelijmd. De kam kan vervaardigd zijn van hout of een homogeen materiaal zoals glas. Ook hier kan de lijmstof siliconenlijm zijn, en wordt bij voorkeur een zeer dunne laag toegepast.

Vooral bij de snaren voor de lagere tonen komt het bij een piano voor dat de plaats waar de kam verbonden is met het klankbord afwijkt van de plaats waar de snaar in contact is met de kam. Een dergelijke kam wordt brug genoemd. De door de snaar veroorzaakte trilling wordt dan door de brug over enige afstand parallel aan het klankbord geleid. Om daarbij ongewenste krachten tussen de brug en het klankbord te voorkomen, kan volgens een verder kenmerk van de uitvinding de brug onder tussenvoeging van een steunorgaan steunen op het klankbord, en wel op afstand van de plaats waar de brug aan het klankbord is vastgelijmd. Het steunorgaan is instelbaar in lengte, waardoor de steunkracht kan worden afgesteld. Daarbij kan het steunorgaan een trilling absorberend materiaal omvatten, bijvoorbeeld een schijfje kurk dat tegen het glas ligt, zodat het doorgeven van geluids-trillingen beperkt wordt.

Overigens is gebleken dat de plaats waar de trilling aan het klankbord wordt doorgegeven bij een glazen klankbord minder kritisch is dan bij een houten klankbord. Daardoor ontstaat meer vrijheid voor de plaats van de kam op het klankbord, waardoor zelfs eventueel kan worden afgezien van het toepassen van een brug.

Zoals reeds vermeld kan het klankbord vervaardigd zijn uit een en vlakke glasplaat, het is echter ook mogelijk elke andere vorm, bijvoorbeeld een gebogen glasplaat, te gebruiken als basis voor het klankbord, die in dat geval de vorm van een klankkast kan hebben. Bij toepassing van glas zijn vele vormen gemakkelijk te realiseren.

Het toepassen van een transparante of gedeeltelijk transparante glazen klankbord heeft naast het technische effect ook een esthetisch effect, waardoor een met een dergelijk klankbord uitgeruste piano een bijzonder aantrekkelijk uiterlijk verkrijgt. Door toepassing van een glazen klankbord is het mogelijk de piano althans gedeel- telijk doorzichtbaar te maken, hetgeen de bespeler van het instrument beter zichtbaar maakt, terwijl de bespeler ook een meer uitgebreid uitzicht verkrijgt.

Daarbij kunnen speciale effecten verkregen worden door voor het klankbord gekleurd materiaal te gebruiken al of niet gecombineerd met een speciale verlichting ervan. Door middel van een ondoorzichtige of halfdoorzichtige coating, die bijvoorbeeld een zwart of een spiegelend oppervlak tot gevolg heeft, kan het uiterlijk van de piano verder naar wens worden aangepast.

Door het toepassen van een homogeen materiaal is het zeer goed mogelijk de eigenschappen van het klankbord op een voorspelbare wijze te beïnvloeden door er bijvoorbeeld uitsparingen in aan te brengen. Deze uitsparingen kunnen de vorm hebben van ronde gaten. De uitsparingen kunnen zich ook aan de rand van het klankbord bevinden. In verband met de constructie van het instrument en met name in verband met het bevestigen van het pantser, waarbinnen de snaren gespannen zijn, kunnen speciale en zwaar uitgevoerde be-vestigingselementen in het muziekinstrument aanwezig zijn. Daarbij kan het nodig zijn dat deze bevestigingselement ter plaatse van het klankbord moeten worden aangebracht. Door toepassing van een homogeen materiaal is het mogelijk om op elke gewenste plaats van het klankbord een uitsparing aan te brengen die zodanig ruim bemeten is, dat het verbindingselement door die uitsparing kan reiken, zonder met het klankbord in contact te komen.

Verdere aspecten van het klankbord volgens de uitvinding zullen worden toegelicht of vermeld in de figuurbeschrij-ving en/of in de conclusies.

Ter verduidelijking van de uitvinding zal, onder verwijzing naar de tekening, een uitvoeringsvoorbeeld van een klankbord voor een piano worden beschreven. Daarbij is gekozen voor een vertikale piano, hoewel de uitvinding op overeenkomstige wijze kan worden toegepast bij een piano met horizontale snaren, die in het algemeen als vleugel wordt aangeduid.

Figuur 1 is een perspectivisch aanzicht van het klankbord, Figuur 2 is een doorsnede volgens de lijn II-II van figuur 1,

Figuur 3 geeft een detail van figuur 2,

Figuur 4 is een perspectivisch aanzicht van een klankbord tezamen met een pantser voor een piano, en Figuur 5 toont in doorsnede de bevestiging van een pantser en een klankbord in het frame van een piano.

De figuren geven het uitvoeringsvoorbeeld slechts schematisch weer. In de verschillende figuren zijn overeenkomende onderdelen met gelijke verwijzingscijfers aangegeven.

Figuur 1 toont een klankbord voor een piano, welk klankbord in hoofdzaak bestaat uit een vlakke glazen plaat 1 met een dikte van bijvoorbeeld 10 mm. De glazen plaat kan in het frame van een piano worden vastgelijmd, bijvoorbeeld langs de gehele rand van de glasplaat. De glazen plaat 1 is aan de rand voorzien van uitsparingen 2 en op afstand van de rand van een uitsparing in de vorm van een gat 3, welke uitsparingen dienen voor het bevestigen van het pantser waarop de snaren zijn gespannen. Dit zal nog nader worden toegelicht.

Het klankbord dat in hoofdzaak uit glazen plaat 1 bestaat is verder voorzien van een kam 4 en een kam 5 in de vorm van een brug, die de snaren van de piano zodanig kunnen ondersteunen dat de trillingen van de snaren worden doorgegeven naar de glazen plaat 1. De kammen 4, 5 kunnen van hout zijn vervaardigd of van een ander materiaal, bijvoorbeeld een homogeen materiaal zoals glas. De kammen zijn op de glazen plaat 1 gelijmd, bijvoorbeeld met een dunne laag siliconenlijm, in de figuren 2 en 3 aangegeven met ver-wijzingscijfer 6.

Uit figuur 2 blijkt dat de kam 4 een in hoofdzaak rechthoekige dwarsdoorsnede heeft. De kam 5, die in figuur 3 vergroot is afgeheeld, heeft een zodanige dwarsdoorsnede dat de plaats waar de kam 5 aan de glasplaat 1 is bevestigd (lijmlaag 6) afwijkt van de plaats 7 waar de snaren in contact zijn met de kam. Een dergelijke kam 5 wordt brug genoemd, en heeft tot doel de trillingen van de snaren over enige afstand te verplaatsen voordat zij naar het klankbord worden geleid. Zoals figuur 3 laat zien wordt de brug 5 ondersteund door een metalen steunorgaan 8 dat onder tussenvoeging van een schijfje kurk 9 tegen de glasplaat 1 steunt. Het steunorgaan 8 bestaat uit twee delen die in elkaar kunnen worden geschroefd, zodat de lengte van het steunorgaan instelbaar is. Door gebruik te maken van dempend materiaal zoals kurk wordt voorkomen dat de trillingen via het steunelement 8 naar de glasplaat worden geleid.

Figuur 4 toont perspectivisch een pantser 10 van een piano tezamen met de glasplaat 1 en de daarop aangebrachte kammen 4, 5. Het pantser 10 is vervaardigd van gietijzer en erg zwaar uitgevoerd omdat de snaren 11 met grote kracht binnen het pantser 10 zijn gespannen. Het uitvoeringsvoorbeeld betreft een kruissnarige piano, dat wil zeggen dat de snaren voor de lage tonen kruislings over de snaren voor de hoge tonen zijn gespannen. De snaren voor de hogere tonen staan in contact met kam 4, terwijl de snaren voor de lagere tonen over kam 5 lopen. De snaren oefenen daarbij op de kam een kracht uit die loodrecht staat op de glazen plaat l.

In figuur 4 is slechts een gedeelte van het totale aantal snaren weergegeven en zijn bovendien de middelen om de snaren te spannen, die zich aan de bovenkant van de snaren bevinden, niet nader getoond.

In figuur 4 zijn de schroefbouten 12, 13 weergegeven waarmee het pantser is bevestigd aan het frame van de piano. De schroeven 12 reiken door de uitsparingen 2 aan de rand van de glasplaat en de bout 13 reikt door de ronde uitsparing 3 in de glasplaat. De uitsparingen 2, 3 in de glasplaat zijn zodanig ruim dat de glasplaat geen contact maakt met de bevestigingsmiddelen van het pantser.

In figuur 5 is de bevestiging van het pantser aan het frame van de piano in detail weergegeven, waarbij duidelijk zichtbaar is dat de glasplaat 1 niet in contact komt met het pantser 10. Langs de rand van de glasplaat 1 reiken schroeven 12 door de uitsparingen 2 in de glasplaat, waarbij de schroef 12 is omgeven door een afstandsbus 14 waarop het pantser steunt. Tussen afstandsbus 14 en houten balk 16 van het frame van de piano is een metalen ring 17 aangebracht om te voorkomen dat afstandsbus 14 het hout van balk 16 beschadigt wanneer schroef 12 wordt aangehaald. De glasplaat 1 is door middel van lijmlaag 15, bijvoorbeeld bestaande uit siliconenlijm, aan houten balk 16 van het frame van de piano bevestigd.

Bout 13 reikt door uitsparing 3 in de glasplaat en is eveneens voorzien van een afstandsbus 14 waarop het pantser 10 steunt. De in figuur 5 weergegeven delen van het frame van de piano bestaan uit een vertikale balk 16 die zich aan de achterzijde van de piano bevindt, en een metalen steunbalk 18 met een tapgat waarin bout 13 is geschroefd.

In figuur 4 is een voor gangbare piano's gebruikelijk pantser 10 weergegeven. Omdat het glazen klankbord het mogelijk maakt een piano, althans gedeeltelijk, transparant te maken, kan daarbij het pantser zodanig worden aangepast dat het minder oppervlak inneemt, waardoor het minder belemmerend werkt voor de transparantheid van de piano.

Het beschreven uitvoeringsvoorbeeld dient slechts als zodanig beschouwd te worden en het zal duidelijk zijn dat de uitvinding op vele andere muziekinstrumenten overeenkomstig kan worden toegepast. Daarbij kan zowel worden uitgegaan van een vlakke glazen plaat als van een gebogen glazen plaat als van elke andere vorm van het glas, zoals een al of niet geheel gesloten klankkast.

Claims (18)

1. Muziekinstrument, in het bijzonder een snaarinstrument, voorzien van een klankbord voor het hoorbaar maken van de in het muziekinstrument opgewekte vibraties, met het kenmerk, dat het klankbord in hoofdzaak bestaat uit glas of uit een dergelijk homogeen materiaal.

2. Muziekinstrument volgens conclusie 1, met het kenmerk. dat het klankbord in hoofdzaak bestaat uit gehard glas.

3. Muziekinstrument volgens conclusie l of 2, met het kenmerk. dat het klankbord met gebruikmaking van een elastisch blijvende lijmstof in het muziekinstrument is bevestigd.

4. Muziekinstrument volgens een der voorgaande conclusies, met het kenmerk, dat op het klankbord met gebruikmaking van een elastisch blijvende lijmstof een kam is bevestigd voor het doorgeven van de vibraties aan het klankbord.

5. Muziekinstrument volgens conclusies 3 of 4, met het kenmerk. dat de lijmstof een materiaal op siliconenbasis is.

6. Muziekinstrument volgens conclusie 4, met het kenmerk. dat de kam voor het doorgeven van de vibraties aan het klankbord de vorm van een brug heeft en op afstand van de plaats waar de brug aan het klankbord is bevestigd, onder tussenvoeging van een steun-orgaan, afsteunt op het klankbord.

7. Muziekinstrument volgens conclusie 6, met het kenmerk. dat het steunorgaan een trilling-absorberend materiaal omvat, bijvoorbeeld een schijfje kurk, en/of dat de lengte van het steunorgaan instelbaar is.

8. Muziekinstrument volgens een der voorgaande conclusies, met het kenmerk, dat het klankbord vervaardigd is uit een in hoofdzaak vlakke glasplaat, die onder zijdelingse druk enigszins is gebogen.

9. Muziekinstrument volgens een der conclusies 1-7, met het kenmerk, dat het klankbord is vervaardigd uit een gebogen glasplaat.

10. Muziekinstrument volgens een der voorgaande conclusies, met het kenmerk, dat het klankbord in hoofdzaak transparant of gedeeltelijk transparant is.

11. Muziekinstrument volgens conclusie 10, met het kenmerk. dat het klankbord gekleurd is.

12. Muziekinstrument volgens conclusie 10 of 11, met het kenmerk. dat het klankbord, althans gedeeltelijk, is voorzien van een ondoorzichtige of halfdoorzichtige coating.

13. Muziekinstrument volgens een der voorgaande conclusies, met het kenmerk, dat het klankbord is voorzien van uitsparingen, bijvoorbeeld in de vorm van ronde gaten of halfronde uitsparingen aan de rand van het klankbord.

14. Muziekinstrument volgens conclusie 13, met het kenmerk. dat door de uitsparingen bevestigings-elementen reiken voor het onderling bevestigen van delen van het muziekinstrument, waarbij dé uitsparingen zodanig zijn dat het klankbord niet in contact kan komen met de bevestigingselementen.

15. Muziekinstrument volgens een der voorgaande conclusies, met het kenmerk, dat het klankbord in hoofdzaak bestaat uit gewapend en/of gelaagd glas.

16. Klankbord voor een muziekinstrument, welke klankbord in hoofdzaak bestaat uit glas of een dergelijk homogeen materiaal.

17. Klankbord voor een muziekinstrument volgens een der conclusies 1-15.

18. Glasplaat voor toepassing als klankbord volgens een der voorgaande conclusies.