TARIFNAME GÖMÜLÜ SISTEME SAHIP AKILLI ASANSÖR KONTROL SISTEMI Teknolojik Alan: Bulus, yük asansörlerinde kullanilmak üzere, asansörde ihtiyaç duyulacak tüm konfigürasyonlarin gömülü sistem yazilimi ile sisteme entegre edildigi bir akilli asansör kontrol sistemi ile ilgilidir. Teknigin Bilinen Durumu: Asansörler, belirli yüksekliklere yük kaldiran veya belirli yüksekliklerden yük indiren makinelerdir. Asansörlerin katlarda durmasi, katlar arasi hareketi, kapi açilma kapanma gibi islemleri bir kontrol sistemi üzerinden kontrol edilmektedir. Tarifname konusu bulus, burada bahsedilen kontrol sistemi ile ilgilidir. Yük asansörleri yük tasiyan makinelerdir. Yük asansörlerinde, elektrik motorunun döndürdügü hidrolik pompa ile olusan basinçli yag, hidrolik silindire ulastiginda silindir açilmaya baslar, silindirin açilan kismina baglanan zincirin diger tarafi platforma baglidir, silindir açildikça platform yukari dogru hareket etmektedir. Hidrolik silindir içindeki yagin tanka geri bosaltilmasiyla da asansör asagi yönde hareket ettirilmektedir. Platform kilitleme sistemi aktif olan makinelerde platform ulasmasi gereken kata geldiginde yaklasik 10 cm bu kati geçmekte ve yanlarda bulunan kilitleme sistemi platformun dört tarafindan da esit miktarda disari çikmaktadir. Disari çikma islemi sensörler tarafindan algilandiginda sistem asagi yönde hareket vererek kilitlerin katta bekleyen sabit karsiliklari üzerine oturmakta ve asagi indirme hareketi durdurularak asansör katina ulasmis olmaktadir. Buradaki kilit sistemi tanimlamalari, platformun dört tarafindan çikan malzemenin hangi sistem ile disari çikarildigi ile adlandirilmaktadir. Bu is hidrolik silindir ile yapiliyorsa hidrolik kilitleme, selenoid bobin ile yapiliyorsa selenoid kilitleme olarak adlandirilmaktadir. Selenoid kilitlerde iki tiptedir dik baglanti yapilan selenoid kilit dik selenoid olarak, yatay baglanti yapilana ise selenoid kilit adi verilmektedir, kilitlemelerin disarida veya içeride oldugu sensörler tarafindan kontrol edilmektedir. Asansörün durak kontrolü stabil sistemi ile yapilmaktadir, platform üzerinde bulunan bu stabillerin katlarda miknatis karsiliklari bulunmaktadir. Makinenin yukari asagi hareketinde stabiller miknatislar sayesinde sayim yaparak hangi durakta oldugunu takip etmektedir ve ona göre hareketine karar vermektedir. Katina ulasan asansör kapi tipine göre kapiya çalismasi için çikis göndermektedir. PVC hibrit veya sarmal kapilar otomatik çalisma seçilir ise makine katina geldiginde bulundugu katin kapisina ayarlanan süre boyunca aç sinyali göndermektedir, baska kata gidecegi zamanda ayarlanan süre kadar kapat sinyali gönderilir kapi kapandi bilgisi sensörler tarafindan algilandiginda asansör istenilen kata dogru çalisamaya baslamaktadir. PVC hibrit, sarmal kapilarin manuel veya prudhome otomatsan kapi seçimi yapildi ise makine katina geldiginde kapinin açilmasi veya kapanmasi için asansörün bulundugu kattaki kapi butonundan sinyal beklemektedir kullanici sinyal verdiginde kapinin durumuna göre kapiya aç veya kapat sinyali gönderilir ve asansör hangi kata gidecegi bilgisini bekler. Asansör çalisma mantigi bu sekildedir. Hemen hemen her binada ve isletmede karsimiza çikmaktadir. Yük asansörlerinin baslica çalisma sekilleri asagidadir; o Yük asansörleri 2 veya daha çok durakli olabilmektedir. 0 Kapi sistemleri kullanim amacina göre; PVC hibrit kapi, sarmal kapi, prudhome ve otomatsan olabilmektedir. 0 Hidrolik, selenoid ve dik selenoid olarak üç çesit platform kilit sistemi 0 Tek çift veya yüke duyarli olarak yukaridan asagi yönüne dogru inis metotlarina sahiptir. 0 Standart veya yumusak kalkis olarak yukari hareket seçenekleri mevcuttur. Hali hazirda asansörlerde kullanilan sistemler, PLC veya otomatik kumandadir. PLC ve otomatik kumanda sistemlerinde burada tek tip devre yapip tek bir PLC programindan ilerlemek oldukça maliyetlidir. Ayni zamanda bu sistemlerde her bir kat donanimlari, platform donanimlari ve buton karti için ayri kablo çekmek gerekmektedir. Bu durum hem kablo karmasikligina sebep olmakta hem de asansör kontrol sisteminin kurulumunu zorlastirmaktadir. Bulusun Kisa Açiklanmasi: Bulus, teknigin bilinen durumunun asildigi, dezavantajlarinin giderildigi, ilave olarak ekstra avantajlar içeren bir asansör kontrol sistemidir. Bulusun amaci, asansörün ihtiyaç duyabilecegi tüm konfigürasyonlarin bir yazilim üzerine gömülerek tasarlandigi bir asansör kontrol sistemi ortaya koymaktir. Bulusun bir diger amaci, asansörün sahip oldugu ve donanimlar ile haberlesmenin kablolar ile degil, CAN Bus protokolü ile saglandigi ve bu sayede kablo karmasikliklarindan arindirilmis bir tasarima sahip bir kontrol sistemi ortaya koymaktir. Bulusa konu sistemin amaci, tek bir pano tasarimiyla onlarca tip asansörün kontrolünü saglamaktadir. PLC veya otomatik kumandali sistemlerde durak sayisi arttikça kontrol sistemi geregi tüm devrelerin ve yazilimlarin degismesi hem zaman hem de mali kayip olarak karsimiza çikmaktadir. Bulusta kullanilan gömülü sistemde tek tip devre olmasi üretim kolayligi, ürünün stoklanabilmesi ve tek bir yazilima sahip olmasi her açidan avantaj saglamaktadir. Ariza durumlarinda yedek malzeme anlaminda birkaç parça ile sorun çözebilme kolayligi saglamaktadir, diger cihazlarla haberlesebilme yetenegi sayesinde internet üzerinden asansörün durum kontrol yapilabilmektedir. Sekillerin Açiklanmasi: Bulus, ilisikteki sekillere atifta bulunularak anlatilacaktir, böylece bulusun özellikleri daha net anlasilacaktir. Ancak, bunun amaci bulusu bu belli düzenlemeler ile sinirlamak degildir. Tam aksine, bulusun ilisikteki istemler tarafindan tanimlandigi alani içine dâhil edilebilecek bütün alternatif, degisiklik ve denkliklerinin kapsanmasi da amaçlanmistir. Gösterilen ayrintilar, sadece mevcut bulusun tercih edilen düzenlemelerinin anlatimi amaciyla gösterildigi ve hem yöntemlerin sekillendirilmesinin, hem de bulusun kurallari ve kavramsal özelliklerinin en kullanisli ve kolay anlasilir tanimini saglamak amaciyla sunulduklari anlasilmalidir. Bu çizimlerde; Sekil- 1 Bulus konusu asansör kontrol sisteminin temsili görünümüdür. Bu bulusun anlasilmasina yardimci olacak sekiller ekli resimde belirtildigi gibi numaralandirilmis olup isimleri ile beraber asagida verilmistir. Referanslarin Açiklanmasi: .Ana kart 11.Ekran 12.Buton .CAN Bus haberlesme protokolü .Platform karti 40.Buton karti 50.Baglanti karti Bulusun Açiklanmasi: Bu detayli açiklamada bulus konusu asansör kontrol sistemi sadece konunun daha iyi anlasilmasina yönelik olarak, hiçbir sinirlayici etki olusturmayacak örneklerle açiklanmaktadir. Tarifnamede yük asansörlerinde kullanilmak üzere, asansörde ihtiyaç duyulacak tüm konfigürasyonlarin gömülü sistem yazilimi ile sisteme entegre edildigi bir akilli asansör kontrol sistemi anlatilmaktadir. Bulus, gömülü sistem olarak tasarlanan, asansör ile çalistirilacak fonksiyonlarin yazilima gömülerek kullanildigi, bu sayede farkli tip asansörlerin tek bir devre üzerinden çalistirilmasini saglayan bir asansör kontrol sistemidir. Asansör kontrol sistemi ana kart (10), CAN bus haberlesme protokolü (20), platform karti (30), buton karti (40) ve baglanti karti (50) unsurlarindan meydana gelmektedir. Bulusta ana kart (10), sistemde karar verici olarak çalismaktadir, diger kartlardan (30, 40, 50) gelen bilgileri islemekte ve içerisindeki yazilim sayesinde yapilan ayarlara göre makinenin nasil çalisacagini belirlemektedir. Ana kart (10) üzerinde iki satir ve on alti sütundan olusan karakter LCD ekrani (11) bulunmaktadir. Bu ekran, kullanici ile makine arasinda görsel iletisimi saglayarak makinenin anlik olarak ne durumda oldugunu, örnegin çalistigini veya bekledigini, hangi katta oldugunu veya hangi sebeple arizaya geçtigini bildirmektedir. Kart sisteminin ayarlanmasi için kart üzerinde bes adet buton (12) grubu bulunmaktadir. Bu butonlar (12) yukari asagi saga sola ve enter olarak isimlendirilmektedir. Butonlar, ayar menüsüne girmeyi, menü içerisinde ihtiyaç duyulan degisikleri yapmamizi saglamaktadir. Bulusta her bir kartta bulanan CAN Bus haberlesme protokolü (20) sayesinde kartlar (10, 30, 40, 50) arasi bilgi alisverisi yapilmaktadir. Bu haberlesme protokolü sayesinde, verilerin alinmasi ve asansörün kontrol edilmesi sirasinda kullanilan kablo sayisi azaltilmakta, kablo karmasikliginin önüne geçilmektedir. Örnegin asansör platformu üzerinde bilinmesi gereken 15 adet veri var ise, haberlesme sistemi içermeyen bir kontrol sisteminde (örnegin PLC veya kumanda kontrollü sistemler) 15 adet kablo ile ana karta (10) aktarilmakta, haberlesme protokolüne sahip sistemde ise sadece 2 adet kablo ile bu veriler ana karta (10) aktarilabilmektedir. CAN Bus haberlesme protokolünün diger kartlar (30, 40, 50) arasinda da kullanildigi düsünülürse, kablo kalabaligi ve karisikliginin giderilmis oldugu görülmektedir. Asansörler üzerinde katlar arasi hareket eden ve yük tasiyan kisma platform adi verilmektedir. Platform üzerinde makine tipine göre kapilar, sensörler ve çesitli kilit sistemleri bulunmaktadir. Platform kartina (30), istenilen çalisma mantigina göre baglantilar yapilmaktadir. Platform karti (30), üzerine gelen bilgileri almakta ve Can Bus haberlesme protokülü (20) ile ana karta (10) aktarmaktadir. Platform karti (30), duruma göre ana karttan (10) gelen bilgilere göre kapi veya kilit sisteminin çalismasi için çikislarda verebilmektedir. Bu kart (30) üzerinde herhangi bir ekran veya ayar butonlari bulunmamaktadir, ihtiyaç duyulan bilgiler ana kart (10) üzerinden takip edilip ayarlama yapilabilmektedir. Bulusta, asansörün hareket edebildigi her kata yönelik buton kart (40) sistemi bulunmaktadir. Buton karti (40) ana kart (10) ile CAN Bus haberlesme protokolü (20) sayesinde haberleserek gerekli bilgileri aktarmaktadir. Buton karti (30) üzerinde durak sayisi kadar çagri butonu, acil stop butonu baglantilari yapilmaktadir. Üzerinde bulunan display ekrani sayesinde kullaniciya asansörün hangi katta oldugunu veya hareket bilgisi yaninda ariza durumunda da bilgi vermektedir. Buton karti (30) kullanicinin asansörü hangi kata göndermek istedigi bilgisini almakta ve ana karta (10) iletmektedir. Acil stop butonu ile asansörün durmasi saglanir. Buton kart (30) sisteminin ana karta baglantisi, baglanti karti (50) araciligi ile yapilmaktadir. Baglanti karti (50) ayni zamanda ana kart (10) ile diger kartlar (30, 40, 50) arasinda baglanti saglamak üzere kullanilabilmektedir. Can Bus haberlesme protokü (20) ile birden çok buton karti (40) paralel baglanabilir. Bu durum sayesinde kablo kalabaligi azalmaktadir. Bulusun kurulumun için ilk olarak ana kart (10) üzerindeki LCD ekran (11) ve butonlar (12) yardimi ile menü girisi yapilmakta, menü üzerinden asagidaki seçimlere göre asansör çalisma modeli olusturulmaktadir. o Sistemin durak sayisi belirlenir. Bunun için CAN Bus haberlesme protokolü (20) ile 7 durak bir sistem çalistirilabilmektedir. o Sistemde kullanilacak hidrolik ünite tipine göre; yukari yönde tek ya da çift hizli, çift tesirli veya tek tesirli olarak çalisma modlari seçimi yapilabilmektedir. PVC hibrit veya sarmal tip kapili asansörlerde kapinin açilmasi için belirli bir süre enerji altinda kalip daha sonra enerjinin kesilmesini saglayan parametre olan bekleme süresi ayarlanmaktadir. Örnek olarak otomatik kapi 5 saniye içerisinde açiliyorsa bu süre 5 olarak ayarlanmakta ve bu süre sonunda kapi açilir ve panodan kapi enerjisi kesilmektedir. PVC hibrit veya sarmal tip kapili asansörlerde kapinin kapanmasi için verilen kapat sinyalinin süresinin belirlenmesi ayarlanabilmektedir. Makine zeminden en üst duraga kaç saniyede çikiyorsa bu deger girilmekte, makine ayarlanan süre sonunda katina ulasamamis ise herhangi bir siviç, motor veya valf arizasinin algilanmasini saglanmaktadir. Asansör üzerindeki kapi tipinin belirlenmesi, asansör istenilen kata geldiginde otomatik çikis veren, asansörün ulastigi kattaki kapi butonu ile o katin kapisina tetik verme gibi seçenekler belirlenebilmektedir. Yukari hareketi çift hiz olan asansörlerde ilk kalkmada yavas yukari hizi ile harekete baslar belirlenecek süre sonunda hizli yukari harekete geçerek istenilen kata dogru devam eder. Platform kilitleme seçiminde, kilitsiz, hidrolik kilitli, selenoid kilitli, dik selenoid kilitli olmak üzere dört çesit kilitleme sistemi bulunmaktadir. Platform üzerindeki kilit sayisinin belirlenmesi bu sayi ile sistem kaç adet kilit sensörünü kontrol etmesi gerektigi bilgisini algilamaktadir. Güç kontrol sisteminde motoru sürmek için iki kontaktör kullanilacak ise kontaktörlerin yapisma durumunun denetlenmesi ayarlanabilmektedir. CAN Bus haberlesme sistemini haberlesme süresinin ayari yapilmalidir. Örnegin 2ms ayarlandiginda 2ms içinde haber alinamadiginda veya mesaj okunamadiginda sistem arizaya geçerek çalisma durdurulmaktadir. Sistem WiFi ile internete baglanabilmekte buradan ag ve sifre islemleri gerçeklestirilebilmektedir. Bulus ile yukarida bahsedilen özelliklerin tamami tek bir devre üzerinden gerçeklestirilebilmekte, menüden seçilerek yapilan ayarlar ile esneklik kazanilmaktadir. Farkli kontrol gerektiren, farkli tip tüm asansörlerin hepsi, tek bir sistem üzerinden kontrol edilebilmektedir. PLC veya kumandali sistemlerde, yukaridaki maddelerdeki tüm seçimler için ayri devre ve yazilim yapilmasi gerekmekte ve bu durum zaman ve maliyet kaybi olusturmaktadir. Bulusa konu gömülü sistemde kullanilan CAN Bus haberlesme protokolü (20) ile kablo karmasasinin önüne geçilir iken ilave edilebilen kartlar ile sistemin genislemesi saglanmaktadir. Bu sekilde makine durak sayisi arttikça ana panoda kablo baglanti sayisinda, katlardaki siviç sayisinda degisiklik olmamakta, gömülü sistem kat siviçleri yerine stabil miknatis sistemi kullanarak bu durumu kolaylastirmaktadir. Bulusa konu sistemde, WiFi üzerinden farkli cihazlara veri aktaran bir WiFi modülü bulunmaktadir. Bu sayede uzaktan erisim ile durum kontrolü yapilabilmektedir. Ayrica bulusta, kat duraklari için stabil sistemi kullanilmaktadir. Stabil sistemi sabit sayidadir kat sayisina göre degismemektedir. Stabil karsisina takilan miknatis kat sayisina göre ayarlanmaktadir. Bulusa konu kontrol sistemi, ana kart (10), platform karti (30), buton karti (40) ve baglanti kartindan (50) olusmakta, bahsedilen kartlar arasindaki veri alisverisi, CAN Bus haberlesme protokolü (20) ile saglanmaktadir. Bulusun en önemli özelligi, ana karta (10) entegre edilmis gömülü yazilim ve haberlesmeyi saglayan CAN Bus haberlesme protokolüdür. (20) Gömülü yazilim içerisine, farkli tip asansörlerin (örnegin hidrolik kilitlemeye sahip asansörler veya selenoid kilitlemeye sahip asansörler ile PVC hibrit veya sarmal tip kapili asansörler) çalismasi için gerekli parametreler önceden girildiginden, bulusa konu sistem, bütün tip asansörlere entegre edilebilmektedir. TR TR TR TR TR TR