TARIFNAME ASKERI ARAçLAR IçIN MURETTEBAT KAPAGI POZISYONLAMA KILIDI TEKNIK ALAN Bulus, zirhli personel tasiyici, zirhli muhabere araci, havan araci, alçak ve orta irtifa hava savunma araci, istihkam araci, zirhli kurtarici, komuta kontrol araci basta olmak üzere çesitli amaçlar için ülkelerin savunmalarina hizmet veren araçlarda, mürettebat kapaklarin istenilen pozisyonda kilitlenmesini saglayan pozisyonlama kilidi ile ilgilidir. TEKNIGIN BILINEN DURUMU Personel tasiyici, silah sistemi içeren muhabere araci gibi arazide kullanim için tasarlanmis tekerlek tahrikli veya paletli palet tahrikli zirhli araçlarda genellikle, aracin tepesinde/üst kisminda bir kapi bulunmaktadir. Kapi, araç gövdesindeki menholü örtmek (kapatmak) ve açmak Için tercihen menteseler vasitasiyla irtibatlandirilmaktadir. Bahsedilen menhol, dogrudan sürücü koltugunun yukarisindaki bir bölme veya aracin tepesindeki baska bir erisim kapisi olabilmekte ve bu kapidan sürücünün de disariya bakabilmesi için kapak kapali bir konumdayken disaridaki ortami görmenin mümkün oldugu görüntüleme araçlarini da içermektedir. Günümüzde zirhli personel tasiyici, zirhli muhabere araci, havan araci, alçak ve orta irtifa hava savunma araci, istihkam araci, zirhli kurtarici, komuta kontrol araci basta olmak üzere çesitli amaçlar için ülkelerin savunmalarina hizmet veren araçlarda kullanilan üst kapaklarin pozisyonlama kilitlerinde bir adet pozisyonlama pimi bulunmaktadir. Pozisyonlama pimi kapagin istenilen konuma gelmesi durumunda yay etkisi ile kapakta yer alan kilit yuvasina oturmaktadir. Pime gelen kuvvet yolun durumu, kapak agirligi ve sürüs hizina bagli olarak degismekte ve pim devamli olarak yüke maruz kalmaktadir. Bu nedenle bahsedilen kapaklarda ilave bir emniyet mekanizmasi bulunmaktadir. Ilave emniyet mekanizmasi pozisyonlama piminden bagimsiz çalistigi için kullanici kontrollü ile devreye girmekte ve kullanici kontrolünde çalistigi için emniyet açisindan yeterli güvenligi saglayamamaktadir. Zirhli araçlarda kullanilan mürettebat kapaginin güvenliginin arttirilmasi amaci ile günümüzde birçok çalisma gerçeklestirilmis ve bu çalismalar sonucunda yeni kilit mekanizmalari gelistirilmistir. Bu çalismalardan biri, EP1361409 numarali patent basvurusuna konu olan bulustur. Bulus, zirhli aracin üst kismina irtibatlandirilan bir kapak ile ilgilidir. Bulus konusu kapak, araç gövdesi üzerindeki bir kenarindan, araç gövdesinde bulunan menholü örten kapali pozisyon ile açik pozisyon arasinda d'onebilecek sekilde menteselenmistir. Diger bir çalisma, CN2012594OO numarali faydali model basvurusuna konu olan bulustur. Faydali model, farkli zirhli özel araçlara uygulanabilen, katlanabilir sürüs penceresi ve periskopik kabin kapaginin kombinasyonunu açiklamaktadir; sürme cami bir ön pencere plakasi, bir sol pencere plakasi, bir sag pencere plakasi ve bir sürme cami sürgülü yerlestirme mekanizmasindan olusmaktadir. Ust kabin kapaginin arka kismi bir zirh plakasina menteselenmistir ve geri kalan kisim dogrudan ön, sol ve sag pencere plakalarinin üst ucundaki sizdirmazlik seritleri üzerine veya araç gövdesinin sizdirmazlik seridi üzerine yerlestirilmistir. Acil durumda kapali kabin sürüs statüsünü benimseyerek, sürücünün can güvenligi maksimum düzeyde korunabilir ve acil olmayan kosullar altinda açik kabin sürüs statüsünün benimsenmesi, sadece sürücünün vizyonu genisleterek ayni zamanda koruma kapasitesi de saglamaktadir. Yapilan mevcut çalismalar ve gelistirilen yeni üst kapak yapilanmalari güvenlik ve personelin görüsünün iyilestirilmesi açisindan avantaj saglamis olsa da kapagin kilitlendigi pozisyonda pimin maruz kaldigi yüke bagli olarak ortaya çikan ekstra emniyet mekanizmasinin kullanilmasi ve bu emniyet mekanizmasinin manuel kullanilmasindan kaynakli ortaya çikan güvenlik sorununun giderilmesi noktasinda yetersiz kalmaktadir. BULUSUN KISA AÇIKLAMASI Mevcut bulus, zirhli araç segmentinde yer alan araçlarda konumu ve sayisi degiskenlik gosteren mürettebat kapaklarinin istenilen konumda açildiktan sonra bu konumda açik kalabilmesi için kullanilan pozisyonlama kilidi ile ilgilidir. Bulusun amaci, gelistirilen pozisyonlama kilidinin içerdigi ayarli sönümleme elemani sayesinde pimin kirilmasi halinde mürettebatin güvenliginin saglanmasidir. Bulusun diger bir amaci, ayarli sönümleme elemaninin pozisyonlama kilidine bagli olarak çalismasi sayesinde pimin kirilmasi durumunda otomatik olarak devreye girmesinin saglanmasidir. Bulusun bir diger amaci, ayarli sönümleme elemaninin pozisyonlama kilidine bagli olarak çalismasi sayesinde güvenlik için kullanilan ilave mekanizmaya olan ihtiyacin ortadan kaldirilmasidir. Yukarida belirtilen ve detayli anlatimdan çikabilecek tüm amaçlari yerine getirebilmek üzere bulus; zirhli personel tasiyici, zirhli muhabere araci, havan araci, alçak ve orta irtifa hava savunma araci, istihkam araci, zirhli kurtarici, komuta kontrol araci basta olmak üzere çesitli amaçlar için ülkelerin savunmalarina hizmet veren tüm araçlarda, mürettebat kapaklarin istenilen pozisyonda kilitlenmesini saglayan pozisyonlama kilidi (100) olup; - pozisyonlama piminden (103) aldigi lineer hareketi emniyet takozuna (106) ileten hareket mili (105); - hareket mili (105) ve pozisyonlama pimine (103) bagli olarak çalisan ve alt gövdenin (101) birbirine komsu iki yan bölümünden birine irtibatli emniyet takozu (106); - ilave bir mekanizmaya ihtiyaç duyulmadan mürettebatin güvenligini saglamak için emniyet takozuna (105) irtibatli olarak çalisan pozisyonlama kilidi (100) kestigi zaman kapagin hizlica alt gövdeye (101) temas etmesini engelleyen, emniyet takozu (106) üzerinde konumlandirilmis ayarlanabilir sönümleme elemani (112) içermektedir. SEKILLERIN KISA AçiKLAMAsi Sekil-1'de bulus konusu pozisyonlama kilidinin sematik genel yapisi yer almaktadir. Sekil-2a'da bulus konusu pozisyonlama kilidinin kilit konumu yer almaktadir. Sekil-2b'de bulus konusu pozisyonlama kilidinin kilit konumunun detay görünümü yer almaktadir. Sekil-Sa'da ileri-geri harekete baslarken kilitli konumdaki pozisyonlama kilidi yer almaktadir. Sekil-Sb'de ileri-geri çalistirilan pozisyonlama kilidi yer almaktadir. Sekil-4a'da ayarlanabilir sönümleme elemaninin pozisyonlama kilidi üzerine monte hali yer almaktadir. Sekil-4b'de yüksekligi arttirilarak ayarlanmis ayarlanabilir sönümleme elemaninin pozisyonlama kilidi üzerine monte hali yer almaktadir. REFERANS NUMARALARI 100. Pozisyonlama kilidi 101. Alt gövde 102. Ust gövde 103. Pozisyonlama pimi 104. Döndürme göbegi 105. Hareket mili 106. Emniyet takozu 107. Ayar somunu 108. Tutamak 109. Sabit pim 110. Döndürme kami 111. Yay 112. Ayarlanabilir sönümleme elemani 113. Yataklama elemanlari 114. Sizdirmazlik elemanlari 115. Baglanti elemanlari 200. Pozisyonlama kilit saci BU LUSUN DETAYLI AÇIKLAMASI Bu detayli açiklamada bulus konusu yenilik sadece konunun daha iyi anlasilmasina yönelik hiçbir sinirlayici etki olusturmayacak örneklerle açiklanmaktadir. Bulus, zirhli personel tasiyici, zirhli muhabere araci, havan araci, alçak ve orta irtifa hava savunma araci, istihkam araci, zirhli kurtarici, komuta kontrol araci basta olmak üzere çesitli amaçlar için ülkelerin savunmalarina hizmet veren araçlarda, mürettebat kapaklarin istenilen pozisyonda kilitlenmesini saglayan pozisyonlama kilidi (100) ile ilgilidir. Sekil-1'de gösterilen bulus konusu pozisyonlama kilidi (100) en genel haliyle; pozisyonlama piminden (103) aldigi lineer hareketi emniyet takozuna (106) ileten hareket mili (105); hareket mili (105) ve pozisyonlama pimine (103) bagli olarak çalisan ve alt gövdenin (101) birbirine komsu iki yan bölümünden birine irtibatli emniyet takozu (106); ilave bir mekanizmaya ihtiyaç duyulmadan mürettebatin güvenligini saglamak için emniyet takozuna (105) irtibatli olarak çalisan pozisyonlama kilidi (100) kestigi zaman kapagin hizlica alt gövdeye (101) temas etmesini engelleyen, emniyet takozu (106) üzerinde konumlandirilmis ayarlanabilir sönümleme elemani (112) içermektedir. Bulus konusu pozisyonlama kilidi (100); pozisyonlama piminin (103) kirilmasi durumunda devreye giren ayarlanabilir sönümleme elemani (112) sayesinde ilave bir mekanizmaya ihtiyaç duyulmadan mürettebatin güvenligini saglamaktadir. Bahsedilen ayarlanabilir sönümleme elemani (112), emniyet takozuna (106) bagli olarak çalisan pozisyonlama kilidi (100) kestiginde kapagin ait gövdeye (101) temas etmesini engellemektedir. Bahsedilen pozisyonlama kilidinin (100) orta kisminda mekanizma baglantisinin yapildigi ait gövde (101) konumlandirilmistir. Bahsedilen alt gövdenin (101) üzerine mekanizmanin baglantisinin yapilmasi Için gerekli olan üst gövde (102), alt kismina tutamak (108) ve birbirine komsu iki yan bölümüne ise pozisyonlama pimi (103) ile üzerinde ayarlanabilir sönümleme elemani (112) konumlandirilmis emniyet takozu (106) irtibatlandirilmistir. Kapagin istenilen konumda sabit tutulmasi için mürettebat kapaginda konumlandirilmis olan pozisyonlama kilit saci (116), bahsedilen pozisyonlama pimi (103) ile eslesmektedir. Bahsedilen üst gövde (102) ile alt gövde (101) arasindaki irtibat baglanti elemanlari (115) tarafindan saglanmaktadir. Kapagin istenilen konumda kalmasini saglayan ve emniyet takozuna (106) hareket veren pozisyonlama pimi (103) alt gövdeye (101); mekanizma asinmalarini en aza indiren yataklama elemani (113) ve pozisyonlama kilidini (100) kapali pozisyonda tutan yay (111) üzerinden irtibatlandirilmistir. Operatörün pozisyonlama kilidi (100) mekanizmasini çalistirmasini saglayan tutamak (108), pozisyonlama kilidi (100) mekanizmasinin açik-kapali haline gelmesi için ihtiyaç duyulan döndürme göbegi (104), yataklama elemani (113) ve alt gövde (101) ile ortam arasi sizdirmazligi saglayan sizdirmazlik elemanlari (114) vasitasiyla ait gövdeye (101) irtibatlandirilmistir. Alt gövdenin (101) birbirine komsu iki yan bölümünden birine irtibatli olan emniyet takozu (106), hareket mili (105) ile pozisyonlama pimine (103) bagli olarak çalisan bir emniyet elemanidir. Bahsedilen hareket mili (105), pozisyonlama piminden (103) aldigi lineer hareketi emniyet takozuna (106) iletmektedir. Bahsedilen emniyet takozunun (106) uç kismina; ayarlanabilir sönümleme elemaninin (112) yüksekliginin ayarlanmasi ve ayarlanan yükseklikte sabitlenmesi için ayar somun elemani (107) ile ayarlanabilir sönümleme elemani (112) irtibatlandirilmistir. Bahsedilen alt gövdenin (101) içinde; döndürme kamindan (110) aldigi hareketi pozisyonlama pimine (103) ileten sabit pim (109) ve döndürme göbeginden (104) aldigi döndürme hareketini sabit pime (109) ileten döndürme kami (110) konumlandirilmistir. Bulusa konu pozisyonlama kilidinin (100) çalisma prensibi su sekildedir; Mürettebat kapagi sekil-Za'da gösterilen kapali pozisyonda iken sekil-2b'de gösterilen pozisyonlama pimi (103) mürettebat kapaginda yer alan pozisyonlama kilit sacina (116) temasindan dolayi geri konumdadir. Bahsedilen pozisyonlama piminin (103) geri konumunda pozisyonlama kilidi (100) açik pozisyondadir. Mürettebat kapagi açildiginda pozisyonlama pimi (103) kapakta bulunan pozisyonlama kilit sacinin (116) üzerinde bulunan konumlandirma deliklere gelmesi ile yay (111) etkisi ile kilitleme yapmaktadir. Bu konuma pozisyonlama kilidi (100) kapali pozisyondadir. Pozisyonlama pimi (103) kapali pozisyondayken yay (111) etkisi ile kilitli kalmaya devam etmektedir. Mürettebat kapak pozisyonun degistirilmesi için ilk önce pozisyonlama piminin (103) geriye çekilmesi gerekmektedir. Bu islemin yapilabilmesi için mürettebat, yay (11) kuvvetini yenecek bir kuvvet ile pozisyonlama kilidinde (100) bulunan sekil-Sa'da gösterilen tutamagi (108) saat yönünde veya opsiyonlu olarak saat yönü tersi yönde çevirmektedir. Bahsedilen tutamak (108) döndürme göbegine (104) bagli olarak irtibatlandirildigi için döndürme göbegi (104) de tutamakla (108) beraber ayni yönde dönmektedir. Döndürme göbegine (4) bagli olarak irtibatlandirilan bir diger parça olan döndürme kami (110) sabit pime (109) bagli çalistigi için dönme hareketini lineer harekete çevirerek pozisyonlama pimin (103) lineer sekilde ileri-geri hareket etmesini saglamaktadir. Sekil-Sb'de gösterilen emniyet takozu (106) hareket mili (105) sayesinde pozisyonlama pimine (103) irtibatlandirildigindan pozisyonlama piminin (103) ileri ve geri hareketine bagli olarak ayni yöne gitmektedir. Emniyet takozu (106) üzerinde yer alan ayarlanabilir sönümleme elemani (112) pozisyonlama piminin (103) kuvvet etkisi kesmesi durumunda kapagin aniden düserek mürettebata verecek olan zarari engellemektedir. Sekil-4a ve sekil-4b'de gösterilen emniyet takozunun (106) üzerinde ayar somunu elemani (107) ve ayarlanabilir sönümleme elemani (112) konumlandirilmistir. Kapagin agirligi ve geometrisine bagli olarak stoper görevi gören ayarlanabilir sönümle elemanin (1 12) yüksekligi arttirilip azaltilmak sureti ile degistirilebilmektedir. Ayarlanabilir sönümleme elemani (112) istenilen seviyeye getirildikten sonra ayar somunu (107) sayesinde bu konumda sabit olarak tutulmaktadir. TR TR TR TR TR TR