Przedmiotem wynalazku jest sposób otrzymy¬ wania 2,5-dwufenylooksazolu, stosowanego jako odczynnik do scyntylacji. Dotychczas znane, prak¬ tycznie stosowane metody otrzymywania 2,5-dwu¬ fenylooksazolu polegaly na cyklizacji w-benzoilo- aminoacetofenonu z kwasem siarkowym lub pie- ciochlorkiem fosforu lub na kondensacji suchego nitrylu kwasu migdalowego z suchym aldehydem benzoesowym w srodowisku eteru etylowego w obecnosci suchego chlorowodoru i chlorku tio- nylu w temperaturze okolo 0°C.Niedogodnosciami powyzszych metod sa: niska wydajnosc procesu okolo 35% wydajnosci teore¬ tycznej, duza niedogodnosc z uwagi na stosowa¬ nie duzych ilosci gazowego chlorowodoru lub trudno dostepnego i toksycznego co-bromoacetofe- nonu oraz powstawanie ubocznego produktu a- -chloroacetonitrylu — substancji silnie drazniacej blony sluzowe, koniecznosc stosowania niskich tem¬ peratur badz suszenia produktów wyjsciowych.Opisane badania laboratoryjne w Cornforth J.Chem. Soc. 1949, s. 1028 podaja, ze ogrzanie 2,5- -dwufenylooksazolidynonu-4 z duzym nadmiarem tlenochlorku fosforu prowadzi do otrzymania 2,5- -dwufenylooksazolu. Uzyskanie 2,5-dwufenylo¬ oksazolu wedlug tego spostrzezenia jest wysoce niedogodne ze wzgledu na trzynastokrotny nad¬ miar zastosowanego tlenochlorku fosforu, koniecz¬ nosc ogrzewania w waskim zakresie temperatur mieszaniny reakcyjnej reagujacej silnie egzoter- £0 micznie i koniecznosc oddestylowania do sucha nadmiaru tlenochlorku fosforu. Surowy produkt otrzymany wedlug tej wzmianki jest silnie za¬ nieczyszczony i wymaga stosowania skompliko¬ wanego systemu oczyszczania. Polega on na roz¬ cieraniu z l°/o roztworem eterowym chlorowodo¬ ru, odsaczeniu, rozkladaniu woda i ekstrakcji ete¬ rem. Warstwa eterowa po wysuszeniu jest odde¬ stylowana dajac produkt wymagajacy jeszcze kry¬ stalizacji z lekkiej benzyny. W rezultacie zmud- dnej i nie nadajacej sie do zastosowania na ska¬ le techniczna przeróbki otrzymuje sie niska wy¬ dajnosc czystego 2,5-dwufenylooksazolu okolo 55%.Celem wynalazku bylo usuniecie wymienionych niedogodnosci sposobu syntezy i zlikwidowanie procesu oczyszczania koncowego produktu.Sposobem wedlug wynalazku czysty 2,5-dwufe- nylooksazolidynon-4 poddaje sie reakcji z tleno¬ chlorkiem fosforu w stosunku wagowym 1:1 w temperaturze 55—75°, korzystnie w temperaturze 70°C, wykorzystujac do tego cieplo wlasne reak¬ cji. Nastepnie z masy poreakcyjnej zawierajacej chlorowodorek 2,5-dwufenylooksazolu bezposred¬ nio lub po oczyszczeniu chlorowodorku, uzywajac metanolu', wydziela sie czysty 2,5-dwufenylooksa- zol.Zaleta sposobu wedlug wynalazku jest zasto¬ sowanie trzynastokrotnie mniejszej ilosci tlenochlor¬ ku fosforu, nadto poprzez zastosowanie nizszej 97 5803 temperatury zostaje ograniczona ilosc produktów ubocznych i barwnych zanieczyszczen, wykorzystuje sie cieplo reakcji do prowadzenia procesu, uni¬ ka sie oddestylowania nadmiaru tlenochlorku fo¬ sforu zastepujac je prostym rozkladem przy po¬ mocy alkoholu. Zlikwidowano pracochlonny, tok¬ syczny i o duzym zagrozeniu pozarowym proces oczyszczania produktu uzyskujac jednakze wysoka jakosc, dobra odtwarzalnosc metody i wydajnosc w granicach 86—97% wydajnosci teoretycznej.Sposób wedlug wynalazku wyjasniaja blizej, po¬ nizsze przyklady, w których czesci wagowe oz¬ naczaja gramy, a czesci objetosciowe mililitry.Przyklad I. W naczyniu reakcyjnym za¬ opatrzonym w mieszadlo i chlodnice zwrotna u- mieszcza sie 500 czesci wagowych (3,26 mola) tle¬ nochlorku fosforu i 500 czesci wagowych (2,09 mola) 2,5-dwufenylooksazolidynonu-4. Mieszanine ogrzewa sie powoli do momentu zapoczatkowania egzotermicznej reakcji do temperatury okolo 70°C.Po zakonczeniu reakcji egzotermicznej i wydzie¬ lania sie chlorowodorku mase reakcyjna oziebia sie i mieszajac dodaje porcjami 600 czesci obje¬ tosciowych alkoholu metylowego w celu rozloze¬ nia nadmiaru tlenochlorku fosforu. Po doklad¬ nym wymieszaniu masy poreakcyjnej pozostawia sie ja ido calkowitego wykrystalizowania chloro¬ wodorku 2,5-dwufenylooksazolu. Wydzielony chlo¬ rowodorek odsacza sie, przemywa 200 czesciami objetosciowymi alkoholu metylowego i suszy. O- trzymuje sie 430 czesci wagowych czystego chlo¬ rowodorku 2,5-dwufenylooksazolu, który rozpusz¬ cza sie w 1500 czesciach objetosciowych goracego alkoholu metylowego, odsacza do ewentualnych zanieczyszczen mechanicznych i do cieplego prze¬ saczu dodaje podczas mieszania 10000 czesci obje- 580 4 tosciowej zimnej wody. Wytracony osad odsacza sie, odciska i przemywa woda do momentu, gdy przesacz wykaze odczyn obojetny. Po wysuszeniu otrzymuje sie 400 czesci wagowych 2,5-dwufenylo- oksazolu o barwie bialej i temperaturze topnie¬ nia 71—72,5°C. Wydajnosc 86% wydajnosci teore¬ tycznej w przeliczeniu na oksazolidynon.Przyklad II. Postepujac jak w przykladzie I do momentu rozlozenia nadmiaru tlenochlorku io fosforu, nastepnie do uzyskanej gestej masy chlo¬ rowodorku 2,5-dwufenylooksazolu dodaje sie 2000 czesci objetosciowych alkoholu metylowego i roz¬ puszcza przez ogrzewanie prawie do wrzenia. Go¬ racy roztwór saczy sie i do przesaczu dodaje pod- czas mieszania 12000 czesci objetosciowych zim¬ nej wody. Wydzielony oksazol odsacza sie, odci¬ ska i przemywa jak w przykladzie I. Po wysu¬ szeniu otrzymuje sie 450 czesci wagowe 2,5-dwu¬ fenylooksazolu o barwie kremowej i temperaturze topnienia 69,5—71qC. Wydajnosc 97% wydajnosci teoretycznej w przeliczeniu na oksazolidynon. PL