Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie do okreslania stanu skrzynki biegów w danej chwi¬ li, to znaczy do stwierdzenia, czy skrzynka jest na biegu jalowym, lub jezeli nie, jaki jest bieg wla¬ czony.Znane urzadzenia do okreslania stanu skrzyn¬ ki biegów posiadaja elektryczne wylaczniki kran¬ cowe, przeznaczone do wykazywania kazdego po¬ lozenia listew prowadzacych, podtrzymujacych wi¬ delki skrzyni biegów. Te znane urzadzenia przed¬ stawiaja rózne niedogodnosci. Kazda listwa pro¬ wadzaca moze zajmowac trzy polozenia i azeby znac dwa polozenia krancowe wlaczonego biegu i jedno polozenie luzu, konieczne jest zastosowa¬ nie co najmniej trzech wylaczników elektrycznych na kazdej listwie. Prowadzi to do koniecznosci stosowania np. czternastu wylaczników na skrzyn¬ ce o osmiu biegach, lub dwudziestu jeden na skrzynce o czternastu biegach. Jest zrozumiale, ze tak duza liczba wylaczników czyni skrzynke kosz¬ towna, lamliwa, trudna do konserwowania i po¬ datna na uszkodzenia. Ponadto kazdy zaklad pro¬ dukujacy skrzynki biegów musi jednoczesnie wy¬ twarzac czesci mechaniczne i elektryczne mikiro- wylaczniki. Te rózne czesci musza byc wykonywa¬ ne przez personel o róznych specjalnosciach a w praktyce nie zawsze jest mozliwe zgrupowanie ta¬ kiego personelu w tym samym zakladzie. Do¬ datkowa niedogodnoscia jest to, ze skrzynka bie¬ gów musi miec calkowicie inna konstrukcje i nie 2 ma mozliwosci ulepszania wykonanych juz skrzy¬ nek.Celem wynalazku jest wyeliminowanie tych nie¬ dogodnosci i wykonanie urzadzenia prostego, nie¬ drogiego i nadajacego sie do zastosowania w go¬ towych skrzynkach biegów o typowym standar¬ dzie.Cel ten osiagnieto przez wykonanie urzadzenia do okreslania stanu skrzynki biegów, zawieraja¬ cego listwy do sterowania przelozeniami skrzyn¬ ki, polaczone z ukladem kodowania binarnego i ob¬ liczen logicznych, które zgodnie z wynalazkiem jest utworzone przez czujniki zmontowane na po¬ krywie skrzynki. Liczba czujników jest równa licz¬ bie listew, a kazdy czujnik jest stale polaczony z binarna matryca kodowa i ze znanymi srodkami do odczytywania kodu.Dla okreslenia kazdego bitu zastosowano czuj¬ niki. Oczywiscie, czujniki te moga byc dowolne, znanego typu np. mechaniczne, elektryczne mikro- wylaczniki, binarne pneumatyczne elementy lo¬ giczne, optyczne, hydrauliczne lub elektironiczne.Korzystnie, binarna matryca kodowa zawiera kil¬ ka elementów kodowych, które maja te sama licz¬ be bitów, przy czym kazdy element kodowy odpo¬ wiada jednemu mozliwemu stanowi skrzynki bie¬ gów.Wedlug pierwszego mozliwego przykladu wyko¬ nania stosuje sie mikrowylaczniki elektryczne, przy czym kazdy z nich moze zajmowac badz po- 935663 93566 4 lozenie otwarte badz zamkniete. Zatem, tylko z .pieciu mikrowylaczników uzyskuje sie jedna matryce kodowa o pieciu bitach, ,to znaczy przy¬ stosowana do wykrywania maksymalnie 25 czyli 32 stanów skrzynki.Jak z powyzszego widac, takie urzadzenie umoz¬ liwialoby stwierdzenie wszystkich mozliwych ukla¬ dów skrzynki biegów o trzydziestu predkosciach, co znacznie przekracza wystepujace w praktyce przypadki. Nalezy bowiem zaznaczyc, ze liczba mozliwych ukladów skrzyni biegów jest na ogól równa liczbie biegów plus 2, to znaczy liczba bie¬ gów do przodu plus bieg jalowy plus bieg wstecz- JVMilugJitirife^ cechy wynalazku matryca kodo¬ wa jest okreslona ijrzez wglebienia o wyliczonym usytuowania na ^grzbiecie ruchomych czlonów ste- mr^BycWprzeCladni,-korzystnie na grzbiecie listew, ifcfirn praniu inij i ''il, obok siebie równolegle je¬ dna obok drugiej, oraz przez ruchome prety po¬ przeczne oparte sprezyscie na grzbiecie zespolu li¬ stew, do których sa one prostopadle tak, ze pret opada kiedy kazda listwa ma naprzeciwko niego wglebienie, a takze przez mikrowylaczniki binar¬ ne usytuowane na pretach poprzecznych, wysyla¬ jace bit „0" jezeli pret opadnie we wglebienie lub bit „1", jezeli co najmniej jedna listwa go po¬ wstrzymuje.Urzadzenie wedlug wynalazku przedstawia wie¬ le korzysci, takich jak: Niezawodnosc, gdyz liczba przewodów, drutów lub mikrowylaczników jest istotnie zredukowana, a konstruktor ma do dyspozycji lepsze urzadzenie bez zwiekszania jego kosztu. Uproszczone wytwa¬ rzanie zarówno w odniesieniu do instalacji jak i montazu mechanicznego. Latwosc adaptacji, gdyz zespól czujników jest umieszczony na pokrywie skrzynki. Umozliwia to montaz na pokrywie skrzynki biegów w zakladzie, w którym jest ona wytwarzana. Istnieje wiec mozliwosc stosowania dla kazdej operacji specjalistycznego i wykwalifi¬ kowanego personelu i co wiecej, umozliwia sto¬ sowanie wynalazku do pokrywy zamontowanej na skrzyni juz istniejacej. Uproszczona naprawa zwla¬ szcza wskutek zmniejszenia liczby mozliwych ble¬ dów w instalacji elektrycznej. Ponadto lepsze jest ódzialywanie na psychike naprawiajacego, który ma do czynienia z urzadzeniem prostym.Przedmiot wynalazku jest przedstawiony w przykladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia urzadzenie z jednym pretem i dwóch listwach, w widoku z góry, fig. 2 — urza¬ dzenie z fig. 1 w widoku perspektywicznym, fig. 3 — 'rozmieszczenie wyzlobien na grzbiecie czte¬ rech listew skrzynki o szesciu biegach, ze wska¬ zaniem dwóch mozliwych polozen dla kazdego mi- krowylacznika polaczonego z pretem, w rozwinie¬ ciu, a fig. 4 — uklad czterech pretów posiadaja¬ cych osiem listew, skrzynki o pietnastu biegach do przodu.Listwy 101, 102 (fig. 1 i 2) umieszczone sa obok siebie. Kazda listwa moze przesuwac sie w kie¬ runku wskazanym przez podwójne strzalki 103 i 104. Listwa 101 podtrzymuje w znany sposób widelki sterujace skrzynki biegów nie przedsta¬ wione na rysunku. Listwa 102 podtrzymuje inne widelki równiez nie przedstawione na rysunku.Grzbiet listwy 101 ma wglebienia 105 i 106. Tak samo grzbiet listwy 102 ma dwa wglebienia 107 i 108. Listwy 101 i 102. sa usytuowane równolegle jedna obok drugiej. Opiera sie na nich poprzeczny pret 109 dzwigany przez dwa ramiona 110 osa¬ dzone przegubowo na stalej osi poprzecznej 111.Srodki odciagu sprezystego np. sprezyna pozwala¬ ja na stale dociskanie preta 109 do grzbietu listwy, jak to wykazuje strzalka 112.Dzialanie urzadzenia jest nastepujace: jezeli osie dwóch wglebien np. 106 i 108 znajduja sie na prze¬ dluzeniu, pret 109 wpada w te wglebienia i zaj¬ muje polozenie dolne. Jezeli natomiast po przesu¬ nieciu listew 101 i 102 dwa wglebienia sa wzgle¬ dem siebie przesuniete, pret nie opada i pozostaje w polozeniu górnym. W przypadku fig. 1 i 2, li¬ stwa 108 znajduje sie pod pretem 109, który po¬ zostaje w polozeniu górnym opierajac sie na grzbiecie listwy 101. Pret 109 jest przymocowany za pomoca ramion 110 do detektora binarnego, któ¬ ry emituje bit „0", jezeli pret 109 jest w poloze¬ niu dolnym lub bit „1" jezeli jest on w polozeniu górnym.Na fig. 3 pokazano jak to urzadzenie moze byc stosowane w przykladzie wykonania z trzech pre¬ tów 109, 209, 309 umieszczonych na grzbiecie czte¬ rech listew I, II, III i IV, skrzynki o szesciu bie¬ gach do przodu I, II, III, IV, V, VI i jednym bie¬ gu wstecznym. Pret 109 jest przymocowany do de¬ tektora binarnego a, a pret 209 do detektora b i pret 309 do detektora c. Te detektory moga byc zwyklymi wylacznikami elektrycznymi o dwóch pozycjach „0" i „1". Przypadek uwidoczniony na fig. 3 odpowiada polozeniu biegu jalowego: trzy prety 109, 209 i 309 sa w polozeniu dolnym, za¬ padniete we wglebieniach znajdujacych sie w jed¬ nym rzedzie listew I, II, III i IV. Natomiast dla innych polozen listew prowadzacych otrzymuje sie poprzez detektory binarne liczby kodów dla trzech bitów odpowiadajacych nastepujacej matrycy: Przelozenie biegów j bieg jalowy 1 2 3 4 6 | bieg wsteczny Prety bit 109 0 0 0 0 1 1 1 1 bit 209 0 0 1 1 0 0 1 1 bit 309 J 0 1 0 1 0 1 0.' ¦'1 Jak widac, pozwala to okreslac stany skrzynki stosujac tylko trzy wylaczniki a, b, c.Na fig. 4 przedstawiono polozenie czterech pre¬ tów 109, 209, 309, 409 na osmiu listwach I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII skrzynki o czternastu biegach do przodu, jednym biegu wstecznym i jednym jalowym.Ogólnie rzecz biorac, sposób wedlug wynalazku pozwala stosowac skrzynki biegów z o wiele mniej¬ sza liczba wylaczników lub detektorów binarnych, 40 45 50 55 6093566 6 anizeli w znanych rozwiazaniach z wylacznikami krancowymi.Tytulem przykladu tabela ponizsza ilustruje to porównanie dla skrzynek o pieciu, szesciu, osmiu lub czternastu biegach do przodu: 1. Urzadzenie do okreslania stanu skrzynki bie¬ gów, zawierajacej listwy prowadzace do sterowa¬ nia przelozeniami skrzynki, polaczone z ukladem kodowania binarnego i obliczen logicznych, zna¬ mienne tym, ze jest utworzone przez czujniki zmontowane na pokrywie skrzynki biegów, któ¬ rych liczba jest równa liczbie listew prowadza¬ cych (101, 102), przy czym kazdy czujnik jesit stale polaczony z binarna matryca kodowa i ze znany¬ mi srodkami do odczytywania kodu. 2. Urzadzenie wedlug zaistrz. 1, znamienne tym, ze kazdy czujnik jest utworzony przez mikrowy- lacznik elektryczny dostarczajacy bit po stwierdze¬ niu polozenia zespolu listew (101, 102). 3. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze binarna matryca kodowa zawiera kilka ele¬ mentów kodowych, które maja te sama liczbe bitów, przy czym kazdy element kodowy odpo¬ wiada jednemu mozliwemu stanowi skrzynki pred¬ kosci. 4. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze matryca kodowa jest utworzona przez wglebie¬ nia (105, 106, 107, 108 ...) o wyliczonym rozmiesz¬ czeniu na grzbiecie sterujacych czlonów ruchowych skrzynki, korzystnie na grzbiecie listew (101, 102 ...) przez ruchome poprzeczne prety (109, 209, 309, 409 ...) podparte sprezyscie na grzbiecie ze¬ spolu listew (101, 102 ...), do których sa prostopa¬ dle, oraz przez mikrowylaczniki binarne (a, b, c) usytuowane na kaznym precie poprzecznym (109, 209, 309, 409 ...), emitujace bit, którego stan umoz¬ liwia okreslenie polozenia preta poprzecznego i li¬ stew.. Urzadzenie wedlug zastrz. 4, znamienne tym, ze zespól poprzecznych pretów wychylnych (109, 209 ...) i mikrowylaczników, jest umieszczony na pokrywie skdzynki biegów wyposazonej w listwy prowadzace (101, 1Q9 ...).Liczba biegów do przodu 6 8 14 Liczba mozliwych przelozen skrzynki ibiegów 7 8 16 System klasyczny Liczba laczników krancowych 9 U 14 21 Liczba przewód. elektr. la 'l5 22- ' Rozw. w/g wynalazku Liczba wylaczn. 3 3 4 4 Liczba przewód. 4 4 PL PL PL