Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie zatrzaskowo- powrotne dla czesci przesuwanych wzdluznie zwlaszcza dla suwaków sterujacych, które ma przynajmniej jeden okragly element zatrzaskowy znajdujacy sie w przestrzeni utworzonej przez czesc stalej obudowy, czesc przesuwana wzdluznie i przez dociskany sprezyna element rozprezyny wykazujacy przynajmniej jedna powierzchnie przypo¬ rzadkowana elementowi zatrzaskowemu, która w poloze¬ niu zatrzaskiwania wciska element zatrzaskowy w wybra¬ nie, co powoduje przytrzymanie w tym polozeniu czesci przesuwanej wzdluznie.Znane jest tego rodzaju urzadzenie zatrzaskowo-po¬ wrotne dla suwaka sterujacego zaworu drogowego, w któ¬ rym dla czynnosci zatrzaskiwania i powrotu uzyto tylko jednej sprezyny i w którym z tego powodu uzyskano przy niskich nakladach duza pewnosc zatrzaskiwania. W doci¬ skanym sprezyna elemencie rozpreznym wykonany jest pierscieniowy rowek o trójkatnym przekroju. Dla uzyska¬ nia pewnego zatrzaskiwania, kat nachylenia powierzchni rowka musi byc dopasowany do kata nachylenia powierz¬ chni przyporzadkowanego wybraniawstalej czesci obudo¬ wy. W czasie powrotu suwaka sterujacego z polozenia zatrzasnietego w polozenie naturalne, nacisk wywierany przez kulki na czesc stalej obudowy powoduje powstanie tarcia, które przeciwstawia sie powrotowi wymuszanemu przez sprezyne. Wymagania pewnego zatrzaskiwania i zmniejszenia tarcia, bedac przeciwwstawnymi nie moga byc jednoczesnie spelnione na drodze zmiany kata nachy¬ lenia powierzchni.Zadaniem wynalazku jeststworzenie urzadzenia zatrza- skowo-powrotnego omawianego rodzaju, które przyzasto¬ sowaniunajprostszych srodkówpozwalalobyna konstruk¬ cje odznaczajaca sie malym tarciem.Zadanie to zostalo wedlug wynalazku rozwiazane przez to, ze w polozeniu zatrzaskiwania do elementu zatrzasko¬ wego pierwszy obszar skosu tworzy z osia przesuwanej wzdluznie kat mniejszy od tego, który w niezatrzasnietym polozeniu tworzy z osia przylegajacy do elementu zatrza¬ skowego drugi obszar skosu.W powyzszy sposób mozna z jednej strony tak uksztalto¬ wac decydujacy o polozeniu zatrzaskiwania obszar skosu, ze zostaje uzyskana zadana pewnosc zatrzaskiwania a z drugiej strony, mozna tak dobrac ten obszar skosu, który jest czynny przy polozeniach niezatrzasnietych, by uzyskac mozliwie male tarcie dzieki czemu czesc przesuw¬ na wzdluznie moze byc latwo cofnieta za pomoca sprezyny w swe polozenie wyjsciowe, wbrew dzialaniu sil tarcia czy tez sil hydraulicznych. Rozwiazanie to jest mozliwe dzieki temu, ze elementy zatrzaskowe, w polozeniach zatrzaski¬ wania i poza tymi polozeniami, zajmuja rózne miejsca dzieki czemu na jednym skosie moga byc uzyskane obsza¬ ry, które z osia przesuwanej wzdluznie czesci tworzarózne katy.W szczególnie korzystnym rozwiazaniu wynalazku, pierwszy i drugi obszar skoku tworza w przekroju dwa proste odcinkiskosu. Powyzszy sposób pozwala na latwiej¬ sze wyeliminowanie zaklócajacegowplywuodchylek sred¬ nic czesci wspólpracujacych ze soba.Dalsze szczególnie korzystne rozwiazania przedmiotu wynalazku wynikaja z opisu i z zastrzezen patentowych. 91 17291 172 3 Wynalazek dokladniej objasniono w przykladzie wyko¬ nania pokazanym na rysunku na którym: fig. 1 przedsta¬ wia urzadzeniezatrzaskowo-powrotne zaworudrogowego wykonane wedlug wynalazku w przekroju wzdluznym, fig. 2 - szczegól spoczywajacego w zlobku zatrzaskowym ele¬ mentu zatrzaskowego z fig. 1, fig. 3-szczególspoczywaja¬ cego w zlobku zatrzaskowym elementu zatrzaskowego wykonanego w sposób znany, fig. 4 i 5 - drugie i trzecie rozwiazanie urzadzenia zatrzaskowo-powrotnego wedlug wynalazku.Jak pokazano na rysunku zawór drogowy 10 zobudowa 11 ma prowadzony w jej otworze wzdluznym 12 suwak sterujacy 13. Suwak sterujacy 13 jest swa wystajaca z obu¬ dowy 11 czescia 14 przegubowo polaczonyz ulozyskowana na ramieniu 15 obudowy dzwignia 16, sluzaca do urucha¬ miania suwaka. Na przeciwleglej stronie, w rozszerzenie 17wykonane nakoncu otworuwzdluznego 12,jestwkreco- na wkretka 18, wydrazona cylindrycznie i zamknieta od strony zewnetrznej. Wkretka ta odsadzeniem 19 dociska czesc zatrzaskowa 21 do powierzchni czolowej 22 na za¬ konczeniu otworu wzdluznego 12. W czesci zatrzaskowej 21 jest wykonany wspólosiowy z osia suwaka otwór 23, w który wslizguje siejedenkoniec suwaka sterujacego oraz rowek pierscieniowy 24 o przekroju trójkatnym. W tym koncu suwakasterujacego 13, któryprzylegado wkretki 18 jest wykonany slepy otwór 25, z którego z kolei wychodzi pewna ilosc otworów promieniowych 26, przeznaczonych na przyjecie kulek 27 stanowiacych elementyzatrzaskowe.Srednica kulek 27 stanowiacych elementy zatrzaskowe, jest takdobrana, ze moga one z niewielkim luzem przesliz¬ giwac sie przez otwory promieniowe 26.W slepym otworze 25 suwaka sterujacego 13 prowadzo¬ ny jest bolec 28, przy czym dopóki suwak sterujacy nie zajmie polozenia zatrzasniecia, to ruch bolca odbywa sie z niewielkim luzem osiowym; na obwodzie bolca jest wy¬ konany rowek pierscieniowy zatrzaskowy 29. Jak to do¬ kladniej pokazano (fig. 2) skos 31 rowka zatrzaskowego 29 wykazuje pierwszyobszar 32 i przylegajacy do niegodrugi obszar 33. Pierwszy obszar 32 tworzy z kierunkiem osi suwaka sterujacego 13 pierwsza kat 34, a drugi obszar 33 tworzy drugi, bardziej rozwarty, kat 35. Dla zwiekszenia pewnosci zatrzaskiwania, kat który w znany sposób two¬ rzyjedenprzyporzadkowany skos 30rowka pierscieniowe¬ go 24 z osia, jest bardziej rozwarty lub wiekszy od pierw¬ szego kata 34.Kulki 27 spoczywajace w otworach promieniowych 26 i sprzegajace sie z rowkiem zatrzaskowym 29 lacza ksztal¬ towo, z luzem ograniczonym sasiadujacymi polozeniami krancowymi, bolec 28 z suwakiem sterujacym 13.Na swym oddalonym od obudowy 11 zakonczeniu, bolec 28 posiada odsadzenie 36, do którego przylega talerzyk sprezyny 37. Drugi talerzyk 38 dociskany sprezyna 39 do pierscienia zabezpieczajacego 41 na odsadzonym zakon¬ czeniu bolca.W polozeniu neutralnym, (fig. 1 i 2) suwak sterujacy 13 jest polaczony ksztaltowo poprzez kulki 27 z bolcem 28 i jest ustalony w swym polozeniu wzgledem obudowy 11 przez sprezyne 39 wsparta na talerzykach 37,38. Wstepne naprezenie sprezyny 39 nie oddzialywuje przy tym na suwak sterujacy 13. Skos 31 przylega do kulek 27 swym obszarem 33. Przy przesuwaniu suwaka sterujacego 13 w prawo, wraz ze zwiekszajacym sieprzesunieciem wzras¬ ta sila, z która sprezyna 39 poprzez talerzyk 37 i bolec 28 oddzialywuje na kulki 27 i tym samym na suwak sterujacy 13. Drugi obszar 33 skosu 31 wyciska przy tym kulki na 4 zewnatrz, poprzecznie do kierunku osi, wstroneotworu 23.Po zajeciu przez suwak sterujacy zadanego polozenia za¬ trzasniecia, kulki 27 pod dzialaniem obudowy sprezyny przesuwaja sie na zewnatrz w kierunku zwiazanego z obu- dowa rowka pierscieniowego 24 i lacza ksztaltowo bolec 28 z obudowa 11. W polozeniu zatrzasnietym kulki 27 przyle¬ gaja tylko do pierwszego obszaru 32 skosu 31.Jak to dokladniej pokazano na fig. 2 sile P z jaka sprezyna 39 oddzialywuje na bolec 28 mozna, z pominie¬ to ciem tarcia, rozlozyc na sity skladowe P,, P:, P, przylozone do kulek 27. Stanowiaca o tarciu skladowa P, wynosi w przypadku pokazanym na fig. 2, 35% sily P; w znanym urzadzeniu pokazanym na fig. 3 odpowiednia sila sklado¬ wa P4 jest równa 60% sily P, poniewaz dla zapewnienia zatrzaskiwania, skos 42 nie mógl przebiegac bardziej ostro i zostal uksztaltowanyprostoliniowo. Jezeli rowek zatrza¬ skowy 29 zostanie uksztaltowany tak, jak to pokazano'na fig. 2, wówczas przy zachowaniu tej samej pewnosci za¬ trzaskiwania co poprzednio, moznaw istotnysposób tarcie wystepujace przy przesuwaniu suwaka sterujacego z polo¬ zenia zatrzasnietego w neutralne nastepuje szybciej i la¬ twiej wzglednie moze odbywac sie przy uzyciu slabszej sprezyny 39.Drugierozwiazanie urzadzenia zatrzaskowo-powrotne¬ go 50 podwójnego dzialania (fig. 4) rózni sie od przedsta¬ wionego (fig. 1) przedewszystkim dociskanymsprezyna 51 i umieszczonym na zewnatrz elementem rozpreznym 52 oraz umieszczonym wewnatrz elementem 53 polaczonym z obudowa. Pozostale czesci zostaly oznaczone tak jak poprzednio a dzialanie jest w zasadzie takie samo.Trzecierozwiazanieurzadzenia zatrzaskowo-powrotne¬ go 60 pojedynczego dzialania (fig. 5) polega na tym, ze dociskany sprezyna 61 element rozprezny 62 oddzialywuje na kulki 63, które sa prowadzone w elemencie 64 zwiaza¬ nym na stale z obudowa i które sa skutecznie polaczone z suwakiem sterujacym 65. Dzialanie jest w zasadzie takie samo jak w urzadzeniu opisanym poprzednio (fig. 1).Z powyzszych wywodówwynika, zeprzedmiot wynalaz- 40 ku nie ogranicza siedo urzadzen zatrzaskowo-powrotnych pojedynczego lub podwójnego dzialania. Pierwszy i drugi obszar skosu moga w przekroju miec zakrzywionezamiast pokazanego zarysu prostoliniowego. Moga byc równiez pomyslane urzadzenia, w których zamiast kulek sa stoso- 45 wane elementy walcowe.Rowek zatrzaskowy 29 moze byc latwy i w tani sposób wytoczony za pomoca noza ksztaltowego. 50 PLThe invention relates to a snap-return device for longitudinally displaced parts, in particular for control spools, which has at least one circular snap element in a space formed by a part of a fixed housing, a longitudinally displaced part and a spring loaded spring element showing at least one surface adjacent to the element. a latch device which, in the latching position, presses the latch member into the recess, thereby holding the longitudinally-displaceable part in this position. It is known to have a latch-return device for a control spool of a road valve, in which for the latching and only one spring was used for the return and for this reason a high locking certainty was obtained at low cost. A ring groove with a triangular cross-section is provided in the spring-loaded expansion element. To obtain a secure snap-in, the slope angle of the groove surface must match the slope angle of the surface adjacent to the selected housing portion. As the control spool returns from its latched position to its natural position, the pressure exerted by the balls on a part of the fixed housing produces friction which opposes the spring return. The requirements of a certain latching and reduction of friction, while being contradictory, cannot be simultaneously met by changing the angle of the surface. is solved according to the invention by the fact that in the position of snapping to the locking element, the first area of the bevel forms with the longitudinally displaced axis an angle smaller than that which, in the unlatched position, forms the second area of the bevel adjacent to the locking element. on the one hand, by shaping the bevel area which determines the position of the snapping in such a way that a desired snapping certainty is obtained, and on the other hand, the bevel area which is active in the non-snapped positions can be selected in such a way as to obtain the lowest possible friction thanks to which a part of the longitudinal shift It cannot be easily reset to its original position by means of a spring, against the action of frictional forces or hydraulic forces. This solution is made possible by the fact that the latch elements, in their latching positions and outside of these positions, occupy different positions, so that on one slant it is possible to obtain areas which form multiple angles from the axis of the longitudinally displaceable parts. the first and second jump regions in cross-section form two straight line segments. The above method makes it possible to more easily eliminate the disturbing influence of the diameters of the cooperating parts. Further, particularly advantageous solutions of the subject matter of the invention result from the description and from the patent claims. 91 17291 172 3 The invention is explained in more detail in the embodiment shown in the drawing, in which: Fig. 1 shows the snap-return device of a road valve made according to the invention in longitudinal section, Fig. 2 - particular of the latching element resting in the latch groove of the Fig. 1, fig. 3 - a latch element resting in the latch groove made in the known manner, fig. 4 and 5 - second and third solutions of the catch-return device according to the invention. As shown in the figure, the road valve 10 of the housing 11 is guided in its through the longitudinal opening 12 control slide 13. Control slide 13 is projecting from the housing 11 of the part 14 articulated to the lever 16 located on the arm 15 of the housing, used to actuate the slide. On the opposite side, in the flare 17 made at the end of the elongated hole 12, there is a screw 18, cylindrically protruding and closed on the outside. This screw, with the shoulder 19, presses the latch portion 21 against the face 22 at the end of the elongated hole 12. The latch portion 21 has a hole 23 coaxial with the axis of the slider, into which one end of the control slide slides, and a ring groove 24 with a triangular cross-section. In this end of the control slide 13, which adjoins the screw 18, a blind hole 25 is formed, from which in turn a certain number of radial holes 26 emerge, intended to receive the balls 27 as snap elements. The diameter of the balls 27 as snap-fit elements is selected so that they can have a slight play. sliding through radial holes 26. Pin 28 is guided in the blind hole 25 of the control spool 13, and until the control spool engages in the latching position, the movement of the pin takes place with a slight axial play; A snap-ring groove 29 is formed on the circumference of the pin. As more precisely shown (FIG. 2), the chamfer 31 of the snap groove 29 has a first area 32 and a non-second area 33 adjacent to it. The first area 32 forms the first angle with the axis direction of the control spool 13. 34, and the second area 33 forms a second, more obtuse, angle 35. To increase the reliability of the click-in, the angle which in a known manner forms the three associated chamfer 30 of the ring groove 24 of the axis is more obtuse or larger than the first angle 34. 27 resting in radial holes 26 and engaging the latch groove 29 connects in shape, with play limited by adjacent end positions, pin 28 with control slide 13. At its end, distant from the housing 11, pin 28 has a recess 36 to which the plate rests springs 37. Second plate 38 is pressed by spring 39 against securing ring 41 on the protruding end of the pin. Neutral position ym, (fig. 1 and 2), the control spool 13 is connected in shape via balls 27 to the pin 28 and is fixed in its position with respect to the housing 11 by a spring 39 supported on the plates 37, 38. The preload of the spring 39 does not have an effect on the control spool 13. The chamfer 31 abuts the balls 27 with its area 33. When the control spool 13 is moved to the right, the force with which the spring 39 through the plate 37 and pin 28 increases with increasing displacement. it acts on the balls 27 and thus on the control spool 13. The second region 33 of the slant 31 here presses the balls outwards, transversely to the axis direction, of the reverse hole 23. After the control spool takes the desired position of the click, the balls 27 are acted upon by the spring housing move outwardly in the direction of the annular groove 24 associated with the housing and connect the pin 28 to the housing 11 in a latched position. In the latched position, the balls 27 only abut the first region 32 of the bevel 31. As shown in more detail in Fig. 2, the force P from which spring 39 acts on pin 28, it is possible, apart from friction, to be disassembled into the component force P ,, P :, P, placed on the balls 27. The friction component P is w in the case of Fig. 2, 35% of the force P; in the known device shown in Fig. 3, the corresponding component force P4 is equal to 60% of the force P, because to ensure the snapping-in, the bevel 42 could not run more sharply and was formed in a straight line. If the latch groove 29 is shaped as shown in FIG. 2, then with the same snapping certainty as before, the friction that occurs when the control spool is moved from the latched position to the neutral position occurs faster and less than before. It is relatively easier to use a weaker spring 39. The second design of the double-action latch 50 (Fig. 4) differs from the one shown (Fig. 1) in that the compressed spring 51 and the externally positioned expansion element 52 and inside with element 53 connected to the housing. The rest of the parts have been marked as before and the operation is essentially the same. A third solution of the single-action latch 60 (Fig. 5) is that the biased spring 61 of the expansion element 62 acts on the balls 63 which are guided in the element. 64 permanently bonded to the housing and which are effectively coupled to the control spool 65. Operation is essentially the same as that of the device described previously (Fig. 1). From the foregoing, the subject matter of the invention does not limit the seat of the snap-lock device. single or double action return. The first and second chamfer regions may have curved cross-sectional views instead of the rectilinear profile shown. Devices can also be devised in which cylindrical elements are used instead of balls. The snap groove 29 can be easily and inexpensively formed with a shaped knife. 50 PL