Przedmiotem wynalazku jest mechanizm do przemieszczania i ustalania rdzeni magnetycznych urzadzenia do przeszywania macierzy pamieci przewodem zwinietym w spirale cylindryczna. Urzadzenia tego typu stanowia wyposazenie technologiczne, stosowane przy wytwarzaniu elementów pamieci dla elektronicznych maszyn cyfrowych.Znany jest mechanizm do przemieszczenia i ustalania rdzeni magnetycznych urzadzenia do przeszywania macierzy pamieci przewodem zwinietym w spirale cylindryczna.Znane urzadzenie zawiera loze, na którym z niewielkim naciagiem zamocowane sa przewody wspólrzedne jednego kierunku z nawleczonymi na nie slupkami rdzeni magnetycznych. Przewody sa umieszczone w wycieciach ustawionego na lozu dozownika wykonanego w postaci walka. Znane urzadzenie jest wyposazone w mechanizm zwijajacy przewód w spirale zamocowany na lozu, a umieszczony po stronie czolowej dozownika.Mechanizm ten sluzy do zwijania w cylindryczna spirale przewodu przeszywajacego rdzenie magnetyczne w innym kierunku wspólrzednym i jest wykonany w postaci wrzeciona stozkowego umieszczonego pomiedzy dwoma plaskami plytkami.W celu zapewnienia mozliwosci przeszywania rdzeni magnetycznych ustawianych w wierszach i kolumnach ze wzajemnie prostopadlym skretem ich osi symetrii, zmieniajacym sie od wiersza do wiersza i od kolumny do kolumny, walek jest wyposazony w wystepy w postaci pierscieni równomiernie w jednakowych odstepach rozmieszczonych wzdluz walka. Na wystepach pierscieniowych oraz w zaglebieniu pomiedzy wystepami sa wykonane w dwóch rzedach gniazda do chwytania rdzeni magnetycznych oraz wyciecia do umieszczenia w nich przewodów z nawleczonymi slupkami rdzeni magnetycznych. Odleglosc pomiedzy rzedami gniazd, to znaczy od gniazd do chwytania rdzeni magnetycznych usytuowanych na wystepach pierscieniowych do gniazd do chwytania rdzeni magnetycznych usytuowanych w zaglebieniu pomiedzy wystepami pierscieniowymi, odpowiada srednicy spirali cylindrycznej zwinietego przewodu przeszywajacego. Odleglosc pomiedzy sasiednimi2 89 603 gniazdami na wystepie pierscieniowym, lub co jest to samo, odleglosc pomiedzy sasiednimi gniazdami usytuowanymi w zaglebieniu pomiedzy wystepami pierscieniowymi odpowiada wielkosci skoku spirali cylindrycznej zwinietego przewodu przeszywajacego.Spirala cylindryczna przewodu przyszywajacego o jednym kierunku nawijania zapewnia wzajemnie prostopadly skret osi symetrii wszystkich sasiednich rdzeni magnetycznych tworzacych wiersz macierzy. Spirale cylindryczne przewodów przeszywajacych o zmieniajacym sie od wiersza do wiersza kierunku nawijania zapewniaja wzajemnie prostopadly skret osi symetrii najblizej usytuowanych wzgledem siebie rdzeni magnetycznych w sasiednich wierszach.W znanym urzadzeniu pojedyncze dozowanie, przemieszczanie i ustalanie rdzeni magnetycznych z odpowiednim skretem ich osi symterii dokonywane jest w sposób nastepujacy. Przez obracanie walka dozownka od kazdego slupka rdzeni magnetycznych oddziela sie po jednym dolnym rdzeniu magnetycznym i poprzez dalsze obracanie tego walka ustawia sie te rdzenie w dwóch rzedach przesuwajac je w tak zwana strefe przemieszczania. Przy tym odleglosc miedzy rzedami ustawionych rdzeni magnetycznych odpowiada srednicy spirali cylindrycznej zwinietego przewodu przeszywajacego. Rdzenie magnetyczne w kazdym rzedzie sa rozmieszczone w równomiernych odstepach odpowiadajacych wielkosci skoku spirali cylindrycznej zwinietego przewodu przeszywajacego przy czym rdzenie magnetyczne jednego rzedu sa przesuniete wzgledem odpowiednich rdzeni sasiedniego rzedu o pól skoku rzedu spirali cylindrycznej przewodu przeszywajacego.Ustawione w ten sposób rdzenie magnetyczne sa przeszywane przewodem zwinietym w spirale cylindryczna, uformowanym za pomoca mechanizmu zwijajacego przewód przeszywajacy w spirale. Przeszywanie rdzeni przewodem jest dokonywane poprzez obracanie spirali cylindrycznej przy jednoczesnym jej posuwie.Nastepnie przewód zwiniety w spirale cylindryczna zdejmuje sie z walka w wyniku dalszego jego obracania i wyprostuje sie. W ten sposób utworzony zostaje wiersz macierzy. Przy tym rdzenie magnetyczne, umieszczone w róznych rzedach na walku, zostana ustawione w wierszu tak, ze ich osie beda skierowane we wzajemnie prostopadlych kierunkach.W celu zapewnienia wzajemnie prostopadlego skretu osi rdzeni magnetycznych w sasiednich wierszach macierzy te wiersze powinny byc utworzone za pomoca przewodów zwinietych w spirale cylindryczne o róznych kierunkach nawijania.Wady znanego mechanizmu do przemieszczania i ustalania rdzeni magnetycznych urzadzenia do przeszywania macierzy pamieci przewodem zwinietym w spirale cylindryczna sa nastepujace. Istnieje mozliwosc przeszywania macierzy pamieci wedlug tylko jednego ukladu topologicznego rozmieszczania rdzeni magnetycznych w przeszywanym wierszu, w którym wszystkie rdzenie magnetyczne sa ustawione tak, ze osie symetrii kazdych dwóch sasiednich rdzeni sa wzajemnie prostopadle. Istnieje mozliwosc przeszywania macierzy pamieci, której rdzenie magnetyczne sa ustawione tak, ze osie symetrii kazdych dwóch sasiednich rdzeni w kolumnach macierzy sa wzajemnie prostopadle tylko za pomoca dwóch osobnych mechanizmów zwijajacych przewody przeszywajace w spirale cylindryczne prawo i lewoskretne. Skomplikowana budowa walka, a w szczególnosci gniazd do chwytania rdzeni magnetycznych, umieszczonych w zaglebieniu pomiedzy wystepami. Brak mozliwosci dopasowywania rozmieszczenia dwóch rzedów rdzeni magnetycznych na walku do srednicy spirali cylindrycznej przewodu przeszywajacego.Celem wynalazku jest usuniecie wskazanych niedogodnosci poprzez zaprojektowanie mechanizmu do przemieszczania i ustalania rdzeni magnetycznych urzadzenia do przeszywania macierzy pamieci przewodem zwinietym w spirale cylindryczna, który odznaczalby sie nieskomplikowana budowa i prostoa obslugi oraz zapewnialby mozliwosc wytwarzania macierzy pamieci o róznorodnych ukladach topologicznych za pomoca tylko jednego mechanizmu zwijajacego przewód przeszywajacy w spirale cylindryczna o jednym kierunku nawijania, a poza tym nie wymagalby skomplikowanych regulacji i napraw.Postawione zadanie zostalo rozwiazane w ten sposób, ze w mechanizmie do przemieszczania i ustalania rdzeni magnetycznych urzadzenia do przeszywania macierzy pamieci przewodem zwinietym w spirale cylindryczna wykonanym w postaci walka wyposazonego w poprzeczne wzgledem jego osi wyciecia rozmieszczone wzdluz walka i przeznaczone do umieszczania w nich przewodów, na które sa nawleczone slupki rdzeni magnetycznych, oraz w gniazda do chwytania rdzeni magnetycznych, w którym to mechanizmie srodki wszystkich rdzeni magnetycznych umieszczonych we wspomnianych gniazdach i przygotowanych do przeszycia ich przewodem zwinietym w spirale cylindryczna sa usytuowane w jednej plaszczyznie.Walek, wedlug wynalazku, jest utworzony z poszczególnych krazków z wycieciami co najmniej dla kazdego z przewodów, na które sa nawleczone slupki rdzeni magnetycznych, które to krazki sa wyposazone co najmniej w jedno gniazdo do chwytania rdzeni magnetycznych, przy czym grubosc tych krazków odpowiada polowie wielkosci skoku spirali cylindrycznej zwinietego przewodu przeszywajacego.Korzystne jest, gdy krazki sa ustawione mimosrodowo wzgledem osi obrotu walka tak, ze odstep89 603 3 pomiedzy osia obrotu walka, przesunieta w kierunku gniazd do chwytania rdzeni magnetycznych, a osia symetrii krazka odpowiada polowie wielkosci srednicy spirali cylindrycznej zwinietego przewodu przeszywajacego.Korzystne jest takze, gdy kazdy krazek Jest wyposazony w dodatkowe gniazdo, usytuowane po stronie krazka dokladnie przeciwleglej tej, na której usytuowane jest wspomniane gniazdo do chwytania rdzeni magnetycznych.Korzystne jest takze, gdy gniazda do chwytania rdzeni magnetycznych sa wykonane jako równolegle do kierunku osi symetrii krazków. Korzystne jest równiez, gdy co najmniej jedno z gniazd usytuowanych dokladnie na przeciwleglych stronach krazka jest wykonane wzgledem kierunku osi symetrii tego krazka pod katem odpowiadajacym katowi wzniosu linii srubowej spirali cylindrycznej zwinietego przewodu przeszywajacego.Korzystnie jest takze, gdy os obrotu walka jest skierowana wzgledem osi symetrii kazdego z krazków pod katem odpowiadajacym katowi wzniosu linii srubowej spirali cylindrycznej zwinietego przewodu przeszywajacego.Korzystne jest takze, gdy pomiedzy pewnymi ustalonymi krazkami sa umieszczone przekladki, których grubosc odpowiada polowie wielkosci skoku spirali cylindrycznej zwinietego przewodu przeszywajacego.Korzystne jest poza tym, gdy krazki sa ustawione tak, ze zachowana jest mozliwosc ich przesuniecia w kierunku prostopadlym do osi obrotu walka oraz gdy w bezposredniej bliskosci walka umieszczony jest grzebien, którego zabki sa usytuowane naprzeciwko pewnych ustalonych krazków, a które to zabki sluza do utrzymywania mimosrodowego ustawienia krazków wzgledem osi obrotu walka.Rozwiazanie techniczne wedlug wynalazku zapewnia mozliwosc mechanizacji i automatyzacji procesu wytwarzania macierzy pamieci o duzych pojemnosciach z superminiaturowych rdzeni magnetycznych o róznorodnych ukladach topologicznych rozmieszczenia rdzeni w macierzy przy zastosowaniu jednego mechanizmu zwijajacego przewód przeszywajacy w spirale cylindryczna o jednym kierunku nawijania. Dzieki zastosowaniu w urzadzeniu do wytwarzania macierzy pamieci mechanizmu przeszywajacego wedlug wynalazku zapewniona jest mozlliwosc realizacji prostych nieskomplikowanych czynnosci zwiazanych z przestawieniem urzadzenia do wytwarzania macierzy o okreslonym ukladzie topologicznym rozmieszczenia rdzeni w macierzy.Przy tym zapewniona jest mozliwosc wykonania macierzy o pewnych ukladach topologicznych bez koniecznosci przestawiania i przestrajania mechanizmu, co w duzym stopniu rozszerza mozliwosci funkcjonalne mechanizmu i czyni go bardziej uniwerslanym.Wynalazek, zapewnia równiez mozliwosc znacznego uproszczenia wykonania konstrukcyjnego mechanizmu do przemieszczania i ustalania rdzeni magnetycznych oraz jego regulacji i naprawy, pozwala na dokonywanie korekty ustawiania walka, za pomoca którego rdzenie sa ustawione w dwóch rzedach w pozycji dogodnej do przeszywania, scisle wedlug wymiaru srednicy spirali przewodu przeszywajacego, co polepsza parametry eksploatacyjne urzadzenia do wytwarzania macierzypamieci. * Przedmiot wynalazku jest blizej objasniony w przykladach jego wykonania na rysunku, na którym, fig.1 przedstawia w sposób schematyczny mechanizm do przemieszczania i ustalania rdzeni magnetycznych urzadzenia do przeszywania macierzy pamieci przewodem zwinietym w spirale cylindryczna wedlug wynalazku; fig.,2 — mechanizm wedlug wynalazku, którego walek ma krazki wyposazono w gniazda dodatkowe usytuowane dokladnie naprzeciwko gniazd do chwytania rdzeni magnetycznych; fig. 3 — mechanizm wedlug wynalazku, którego walek ma krazki, wyposazone w gniazda wyciete pod katem wzgledem osi symterii krazków; fig. 4 — mechanizm wedlug wynalazku, którego os obrotu walka jest ustawiona pod katem wzgledem osi symetrii krazków; fig. 5 — mechanizm wedlug wynalazku wyposazony w grzebien ustalajacy krazki mimosrodowo wzgledem osi obrotu walka; fig. 6 — widok krazka mechanizmu wedlug wynalazku w przekroju poprzecznym; fig. 7 — wyjasnia zasade dzialania mechanizmu wedlug wynalazku, a fig. 8 — przedstawia przyklady ukladów topologicznych macierzy pamieci wytwarzanych za pomoca urzadzenia wyposazonego w mechanizm wedlug wynalazku.Mechanizm do przemieszczania i ustalania rdzeni magnetycznych wedlug wynalazku, stosowany w urzadzeniu do przeszywania macierzy pamieci przewodem zwinietym w spirale cylindryczna, zawiera walek 1 zlozony z oddzielnych krazków 2 osadzonych na osi 3. Wzdluz walka 1 sa rozmieszczone przewody 4 z nawleczonymi na nie slupkami 5 rdzeni magnetycznych 6. Przewody 4 sa ulozone w wycieciach 7 wykonanych na kazdym krazku 2. Przewody 4 sa zamocowane z niewielkim naciagiem na lozu (nie pokazanym na rysunku) urzadzenia do przeszywania macierzy pamieci przewodem zwinietym w spirale. Wyciecia sa wykonywane na powierzchni cylindrycznej krazka 2 w kierunku zgodnym z kierunkiem osi symetrii krazki 2.W przypadkach, gdy zachodzi potrzeba wykonania macierzy pamieci o okreslonym ukladzie topologicznym rozmieszczania rdzeni magnetycznych 6 w macierzy 8 pamieci, krazki 2 sa laczone ze soba, na przyklad, po dwa i wykonywane jako niepodzielny zespól.Grubosc krazków 2 odpowiada polowie wielkosci skoku cylindrycznej spirali 9 przewodu przeszywajacego.Krazki 2 sa przy tym ustawione mimosrodowo wzgledem osi 3 walka 1.4 89 603 Odstep pomiedzy osia 3 obrotu walka 1 przesunieta w kierunku gniazd 10 dó chwytania rdzeni magnetycznych 6 a osia symetrii krazka 2 odpowiada polowie wielkosci srednicy spirali 9 przewodu przeszywajacego. Kazdy krazek 2 jest wyposazony co najmniej w jedno gniazdo 10 wykonane na powierzchni cylindrycznej krazka 2 w postaci wglebienia, którego ksztalt i wymiary odpowiadaja ksztaltowi i wymiarom rdzenia magnetycznego 6, lub wyzlobienia w poprzek do kierunku wyciecia 7. Gniazda 10 sa rozmieszczone wzdluz walka 1 w dwóch równoleglych do osi rzedach, przy czym odstep pomiedzy rzedami odpowiada podwójnej wielkosci mimosrodu krazków 2, co odpowiada z kolei wielkosci srednicy spirali 9 przewodu przeszywajacego. Krazki 2 moga byc polaczone ze soba w sposób sztywny na przyklad poprzez ich scisniecie z dwóch stron, za pomoca nakretek 11 umieszczonych na osi 3.Srodki wszystkich rdzeni magnetycznych 6 umieszczonych we wspomnianych gniazdach 10 w pozycji, dogodnej do przeszycia ich przewodem, zwinietym w spirale 9, znajduja sie w jednej plaszczyznie.Zlozony z krazków 2 walek 1 umieszczony jest w urzadzeniu do przeszywania macierzy pamieci przewodem, zwinietym w spirale cylindryczna 9 w taki sposób, ze mechanizm 12 zwijajacy przewód przeszywajacy w spirale znajduje sie po stronie czolowej walka 1.Aby rdzenie magnetyczne 6 w sasiednich wierszach macierzy 8 mogly byc ustawione tak, ze ich osie symetrii bylyby wzajemnie prostopadle wzgledem siebie, kazdy krazek 2 walka 1 jest wyposazony w dodatkowe gniazdo 13 wykonane po drugiej stronie krazka 2 dokladnie naprzeciwlegle do gniazda 10 wzgledem osi symetrii krazka 2, jak to zostalo pokazane na fig. 2. Tym jest uzasadnione takie wykonanie kompletu walka 1, którego kazdy krazek 2 jest wyposazony w gniazda 10 i 13 wykonane na dwóch stronach tego krazka dokladnie symetrycznie wzgledem osi symetrii krazka 2 i naprzeciwlegle w stosunku do ustalonego mimosrodu wzgledem osi walka 1.Gniazda 10 i 13 wykonane na powierzchni krazka 2 w najprostszym przykladzie wykonania mechanizmu sa zorientowane w kierunku osi symetrii krazka 2, to znaczy prostopadle do kierunku wyciecia 7 na krazku 2, a wiec odpowiednio i do przewodu 4 umieszczonego w tym wycieciu 7.Korzystne jest, gdy w celu zwiekszenia przeswitu otworu rdzenia magnetycznego 6 umieszczonego w gniezdzie 10 lub 13, co ma sluzyc ulatwieniu czynnosci przewlekania przewodu przeszywajacego zwinietego w spirale 9, co najmniej . jedno z gniazd 10 lub 13 rozmieszczonych na przeciwleglych stronach krazka 2 dokladnie symetrycznie wzgledem jego osi, jest wykonane pod katem 14 do kierunku tej osi, odpowiadajacym katowi wzniosu linii srubowej spirali 9 przewodu przeszywajacego. Zwieksza sie przy tym maksymalnie przeswit otworu rdzenia magnetycznego 6 wzgledem kierunku przemieszczania spirali 9 przewodu przeszywajacego i polepszaja sie warunki przeszywania wierszy macierzy.Mozna równiez obydwa gniazda 10 i 13 wykonac pod katem 14 wzgledem kierunku osi symetrii krazka 2 odpowiajacym katowi wzniosu linii srubowej spirali 9. W tym przypadku pod katem 14 na kazdym krazku 2 sa wykonane gniazda 10 i dodatkowe gniazdo 13 w taki sposób, aby kierunek gniazd 10 i 13 byl przeciwny wzgledem wyciecia 7 na krazku 2, to znaczy kierunki gniazd 10 i 13 na kazdym krazku 2 powinny wydawac sie jako lezace w jednej plaszczyznie przechodzacej przez srodek tego krazka 2 i tworzacej z jego osia symetrii kat 14 odpowiadajacy katowi wzniosu linii srubowej spirali 9 zwinietego przewodu przeszywajacego. Walek 1 jest montowany z takich krazków 2 z uwzglednieniem kierunków gniazd 10 lub 13, przy czym kierunek ten powinien odpowiadac okreslonemu wyborowi mimosrodowosci ustawienia krazka 2 na osi 3 walka 1, azeby do odpowiedniego pólzwóju spirali 9 przewodu przeszywajacego zostal dobrany okreslony kierunek gniazda 10 lub 13. W tym przypadku przeswit otworu rdzenia magnetycznego 6 jest maksymalnie otwarty wzgledem obydwóch pólzwojów spirali 9 przewodu przeszywajacego.Winnym przykladzie wykonania mechanizmu wedlug wynalazku przedstawionym na fig. 4, gdy jedno z gniazd, na przyklad gniazdo 10 kazdego krazka 2 jest wykonane zgodnie z kierunkiem osi symetrii tego krazka, os 3 obrotu walka 1 jest skierowana wzgledem osi symetrii krazka 2 pod katem 14. W tym przypadku dodatkowe gniazdo 13, pokazane na fig. 4 jest skierowane, wzgledem osi symetrii krazka 2 pod katem 15 odpowiadajacym podwójnemu katowi wzniosu linii srubowej spirali 9 przewodu przeszywajacego. Walek 1 jest wówczas montowany z krazków 2 w taki sposób, aby os 3 walka 1 byla przesunieta wzgledem osi symetrii krazka 2 w kierunku gniazda 10. Spirala 9 podczas procesu przeszywania rdzeni jest prowadzona wzgledem walka 1 w taki sposób, ze wszystkie jej pólzwoje przeszywajace rdzenie magnetyczne ustalone w gniazdach 10 sa skierowane wzdluz wyciec 7 na powierzchni krazków 2 prostopadle do rdzenia magnetycznego 6, a wszystkie inne jej pólzwoje przecinaja wspomniane wyciecia 7 na powierzchni tych krazków 2 pod katem odpowiadajacym podwójnej wielkosci kata wzniosu linii srubowej spirali 9, lecz równiez prostopadle do znajdujacego sie tutaj gniazda 13, a wiec odpowiednio ido ustalonego w tym gniezdzie 13 rdzenia magnetycznego 6. Przeswity w otworach rdzeni magnetycznych 6 sa maksymalnie otwarte dla przewlekanej spirali 9 przewodu przeszywajacego.89 603 7 Te dwa uklady topologiczne, przedstawione na fig.,8c i fig. 8f mozna zrealizowac równiez bez zastosowania grzebienia 17. W tym przypadku krazki 2 powinny byc w sposób sztywny zamocowane na walku 1 — w tej samej kolejnosci naprzemian z przekladkami 16, jak i przy zastosowaniu grzebienia 17.W sposób analogiczny mozna wykonac macierze 8 wedlug pozostalych ukladów topologiczpych nie za pomoca zamocowanych w sposób sztywny krazków 2 na walku 1, lecz przy zastosowaniu specjalnego wyprofilowanego, w odpowiedni sposób grzebienia 17 z zabkami 18, rozmieszczonymi w równych odstepach odpowiadajacych podwójnej grubosci krazka 2.Macierz 8 w ukladzie topologicznym, przedstawionym na fig. 8d jest wykonana za pomoca walka 1 zamontowanego z grup krazków 2, skladajacych sie z trzech krazków, oddzielonych dwoma przekladkami 16.Odpowiednio do tego stosowany jest specjalny grzebien 17 o odpowiednim wyprofilowaniu i rozmieszczeniu jego zabków 18.W celu wykonania macierzy 8 o klasycznym ukladzie topologicznym, przedstawionym na fig. 8a, w której wszystkie rdzenie magnetyczne 6 sa ustawione ze skretem w jedna strone, walek 1 jest montowany z krazków 2 w taki sposób, ze mimosrodowisc ustawienia tych krazków wzgledem osi 3 walka 1 jest zmieniona co drugi krazek, a przewody 4 z nawleczonymi na nie slupkami 5 rdzeni magnetycznych 6 sa wprowadzane w wyciecia 7 krazków 2 ustawionych z ta sama mimosrodowoscia, to znaczy w wyciecie 7 co drugiego krazka 2. Przesuwanie wiersza przewodem dokonuje sie w sposób opisany powyzej. Przy takim rozprowadzeniu przewodów 4 mozna wykonac równiez macierz o ukladzie topologicznym zwanym „jodelka", analogiczna ukladowi przedstawionemu na fig. 8b, jednakze jak gdyby obróconemu w plaszczyznie rysunku o 90°. W tym celu, po przeszyciu kazdego wiersza, zmienia sie rzadek gniazd 10, jak pokazano na fig. 7, na rzadek gniazd 13 przeciwleglych, lub przemieszcza sie mechanizm 12 zwijajacy przewód przeszywajacy w spirale 9 o wielkosc odpowiadajaca srednicy spirali 9 w kierunku od walka 1.W sposób analogiczny mozna wykonac macierz o topologicznym ukladzie „podwójna jodelka", jak pokazano na fig. 8c tylko równiez jak gdyby obróconym w plaszczyznie rysunku o 90°.Jest samo przez sie zrozumiale, ze w wyniku manipulacji zestawem krazków 2, róznorakiego rozmieszczenia pomiedzy nimi przekladek 16 i poprzez wybór odpowiednich gniazd 10 lub 13 mozna wykonac caly szereg innych macierzy 8, których uklady topologiczne tutaj nie sa podane.Urzadzenie wedlug wynalazku moze byc zastosowane przy wytwarzaniu macierzy i szescianów pamieci z rdzeni magnetycznych o dowolnych wymiarach nie wylaczajac superminiaturowych i o róznych ukladach topologicznych rozmieszczenia rdzeni w miejscach krzyzowania sie przewodów wspólrzednych. Urzadzenie zapewnia mechanizacje procesu przeszywania elementów pamieci o praktycznie nieograniczonej pojemnosci. PL PL