Przedmiotem wynalazku jest sposób uszczelnia¬ nia rur zwlaszcza gazowych, ukladanych pod zie¬ mia, które wyimaigaja ponownego uszczelniania.Znane sa sposoby uazczelmianiia rur gazcwyah przy stosowaniu kolnierzy plaisklich i srub lub muf dociskajacych uszczelki na zlaczach.Wada tafkich uszczelnien jest to, ze zestaw skla¬ dajacy sie z kolnierzy, uszczelek i srub lob muf po polacszendiu rur zostaje, w celiu utrzymania sizczelnosci, docisniety w wyniku czego uszczelka zostaje zdeformowana i przez to nie moze byc sitosicfwana przy montazu po raz wtórny.Celem wynalaizfcu jest zastosowanie sposobu uszczelniania, przy którym material uzyty do u- azczelniienia szyibko reaguje na dzialanie tempera¬ tury i podlega wymaganemu uksztaltowaniu, przy czym nadmiar materialu po wykonaniu uszczelnie¬ nia moze byc latwo usuniety i po przerobieniu ponownie uzyty do innych uszczelnien.Sposób uszczelniania rur, zwlaszcza gazowych, polaczonych ze soba za pomoca zlacz kielichowych, wedlug wynalazku, polegla na tym, ze twarda u- szazelniajaca tasme uklada sie wokól jednej z rur, której koncówka wpriowadzona jest do stopki kie¬ licha drugiej rury. Nastepnie tasme uszczelniaja¬ ca ksztaltuje sile na plaszczyznie czolowej kieli¬ cha,, jednej rury oraz pGlwiierzdhjni bocznej drugiej rury.Tasjme usziczelndajaca ksztaltuje sie przy jedno¬ czesnym docdslku do powierzchni oporowej kieli- cha jednej rury i powierzchni bocznej drugiej rury.Tasme uszczelniajaca doaiska sie do powierzchni czolowej wstepnego uszczelnienia za pomoca dwu- 8 czesciowej formy uszczelniajacej, która umieszcza sie wokól jednej z laczonych rur. Czesc ksztal¬ tujaca formy uszczelniajacej przesuwa sie osiowo wzdluz rury. Twarda tasme uszczelniajaca zmijek- cza1 sie za pomoca obróbki termicznej przed lub io po umieszczeniu jej w miejscu laczenia rur, a na¬ stepnie tasme ta ksztaltuje sie na ksztalt pierscie¬ nia. Tasme uszczelniajaca ksztaltuje sie za1 pomo¬ ca przesuwajacej sie wzdluz rury czesci ksztaltuja¬ cej formy uszczelniajacej posiadajacej robocza po- wierzchnie w ksztalcie stozka sciletegiC.Sposób ten stosuje sie w przypadku, gdy jest juz wytkonane zlacze z innego materialu miedzy rurami gazowymi i zachodzi potrzeba dokonania miedzy nimi uzupelniajaoeglo uszczelnienia. *o Sposób wedlug wynalazku jesit bardziej doklad¬ nie wyjasniony w przykladzie wykonania na ry¬ sunku, na którym fig. 1 przedstawia wycinek po¬ laczenia rur przy zastosowaniu uszczelnienia mie¬ dzy tymi rurami, fig. 2 — czesciowy przekrój jednego ze sposobów uszczelniania wykonanego wedlug wynalazku, fig. 3 — perspektywiczny wi¬ dok tasmy uszczelniajacej przedstawionej na fig* 2, do uszczelniania zlacz rur gazowych, fig 4 — przekrój tasmy uwildoozniiionej na fig. 3, która ulo- *° zona- jest na zlaczu rur gazowych z zamontowana 8514885148 na rurze forma uszczelniajaca, fig. 5 — przekrój uksztaltowanej taisniy i formy ksztaltujacej wedlug fig. 4 do wykonywania uszczelnienia zamontowa¬ nej rury.Polaczenie rur kielichowych 10 i 12, których os przechodzi wzdluiz linii 13, uwidocznione jesit na fig. 1. Uszczelka 14, której nadano uprzednio po¬ zadany ksiztalit nakladana jest na jedna z rur przed ich piolaczeniem. Uszczelnienie zlacza odlby- wa sie za pomoca docisku do kielicha tylnego kol¬ nierza 16 umieszczanego za kielichem rury 12, h któiryni przez otwory rozmieszczone na obwodzie kolnierza przesuwa sie suby 18 z dlugim gwintem..-Pierscien gtuimowy 20 umiiesizoza sie na nuinze 10 i przesuwa w kierunku zlacza, po czym dociska Biedo-kielkfliia^ry 12, za pomoca plaskiego kol- - oierlza 22, "który ^przesuwa sij^ za pcimoca rozmie- • szczonych wokól j? kolnierza srub uksztaltowanych J w formie, litery J. ". *l£azcTasruJjDa ^yposazona jest w nakretke za pomoca której tfaiciska' sie plaski kolnierz, w wy- niilku czego' gumlowy pierscien docieka sie w kie¬ runku kielicha rurowego powodujac uszczelnienie zlaiclz.Fig. 2 i 5 rysunku przedstawiaja przyklad wy¬ konania rozwiazania wedlug wynalazku obrazuja¬ ca sposób oraz urzadzenie przystosowane do u- szczelniania zlacz miedzy rurami gaizowymi. Na fig. 2 i 3 uwidoczniono tasme 30 wykonana z ma¬ terialu szybko reagujacego* na dzialanie tempera¬ tury, która posiaida odpowiednia dlugosc do owi¬ niecia jej wokól jednej z rur tak, ze konce tasmy ze soba sie lacza. Tasma zakonczona jest ukos¬ nymi cieciami 32, które uwidocznione sa na fig. 2.Przekrój tasmy posiada ksztalt trójkata posiada¬ jacego zaokraglone karty, przy czym podsrbaiwa a trójkata przylega do powierzchni obwodoweij jed¬ nej z rur 34. Krótsze ramie b trójkata odchylone jest w stosunku do linii prostopadlej do podstawy a o kat (beta) w granicach 14 do 30°. Ramie to po zakonczonym procesie uszczelniania opiera sie o powierzchnie kolnierza umieszczonego na przyle- gajaoej rurze 38.Jak przedstawiono na filg. 4 zakonczenie rury giazowej 34 polaczone jest z kielichem 36 rury 38, przy zastosowaniu usizozeilkli 40. Os obu laczonych rur przebiega wzdluz linii 35. Sposób uszczelniania zlacz rumowych wedlug tego ukladu odbywa sie przy zastosowaniu tasmy uszczelniajacej 30 reagu¬ jacej na wplywy temperatury i podgrzewanej w celu uzyskania jej plastycznosci.Pdwlierzchniia zewnetrzna rury 34 i powierzchnia wewnetrzna kielicha 36, miedzy którymi umie- -sizozama jest tasma uszczelniajaca winny byc Oczy¬ szczane za pdmoca materialu sciernego, i powle¬ czone lepikiem.Podgrzana tasme uszczelniajaca owija sie wo¬ kól rury 34 w sposób taki aby ramile b trójkata tworzacego przekrój tasmy znajdowalo sie naprze¬ ciw kielicha 36. Dwuczesciowa forme uszczelniajaca 41 ustawia sie w polozeniu zblizonym dc tasmy uszczelniajacej 30 i pnzesiuwa sie jej ruchoma czesc 42 w ikieirunku kieliichowego zakonczenia ru¬ ry 38 powodujac docisk tasmy uszczelniajacej 30 do Etowierzchni czolowej kielicha.Forma uszczelniajaca 41 posiada czesc ksztaltu¬ jaca 42 uwidoczniona na fig. 4 i 5, która umieszcza sie wokól rury 34, i utrzymuje sie w okreslonym polazeniu za pomoca segmentowego wspornika 44, umieszczonego wokól rury 34 i dociskanego razem z czucia ksztaltujaca 42 formy uszczelniajacej 41.Czesc 'ksztaltujaca 42 przesuwa sie wzdluz rury 34 w kierunku kielicha 36 za pomoca przynajmniej dwu srub 46 wkreconych we wspornik 44.Kazda ze srub 46 wyposazona jest w nakretke 48, dokrecana w kierunku segmentowego pierscie¬ nia 50, przy czym miedzy pierscieniem 50 a na¬ kretka 48 umieszczone sa opornik 54 i podkladka 52. Pierscien 50 przesuwa sie wzdluz sruby 46, a 16 nasD^pnie unfieruichamia sie go dociskajac do ru¬ ry za pomoca urzadzenia dociskajacego.Przy pokrecaniu nakretek 48 w kierunku pod¬ kladki 52 i .opornika 54, pierscien 50 powoduje to ze czesc ksztaltujaca 42 formy uszczelniajacej 41 przesuwa sie wzdluz rury 34 w kierunku termo¬ plastycznego uszczelnienia powodujac przy tym silny docisk termoplastycznego materialu do szcze¬ liny.Po wykonaniu uszczelnienia,, forma uszczelniaja- 75 ca 41 moze byc usunieta po zdemontowaniu pier¬ scienia 50 i czesci ksztaltujacej 42 formy w sposób uwidoczniony na fig. 5.Czesc ksztaltujaca 42 formy uszczelniajacej 41 posiada ksztalt scietego1 stozka o powierzchniach roiboczych 43 i 45 przeznaczonych do dociskania szczeliwa wokól rury w kierunku czolowej uszczel¬ ki 40 i kielicha 36 powodujac uszczelnienie zlacza rur 34 i 38 przez przyleganie szczeliwa do zewne¬ trznego obwodu rury 34 i zewnletrznej powierzchni 36 czolowej kielicha 36. W miejsce omówionej fotmy uszczelniajacej moze byc zastosowane urzadzenie dzialajace na zasadzie naeisiku hydraulicznego lub pneumatycznego.Wskazane jest aby material termoplastyczny 40 przystosowany do formowania przy okreslonej temperaturze wymaganej do wulkanizowania po¬ limeru uszczelnial laczone elementy bez ich uszko- dizenia i bez ryzyka eksplodowania gazu wewnatrz rur przeznaczonych do uszczelniania. 46 Przyklady termoplastycznych materialów sto¬ sowanych w sposobie wedlug wynalazku podane sa wedlug ponizszych tabel: 60 Tabela 1 Materialy przystosowane do uszczelniania rur ga¬ jowych o cisnieniu gazu 0,35 kG/cm2- 100 czesci wagowych naturalniej lub syntetycznej gumy 55 100 czesci wagowych guirnowegoi polimeru zmiesza¬ nego z guma, 150 czesci gumowego materialu uzupelniajacego i 100 czesci wagowych plastyfikatora z guma. * W przedstawianym skladzie zestawu A guma posiada skladniki butylu i polimeru. Lepiej gdy tego rodzaju skladniki nie ulegaja wulkanizacji przy utrzymywaniu normalnych temperatur.Przy zastosowaniu tego rodzaju skladników wi- « mien byc zachowany okreslony czas podgrzewania fum * materialu uszczelniajacego, a mlianowicie docho¬ dzacy do 30 min. pnzy .temperaturze olkiolo 180°C (Jziejfci czerrwi material plastyczny staje sie przy¬ datny do ksztaltowania i formowania uszczelnie- nia. PirizygK)itowane w tein sposób szczeliwo winno byc dociskane w celu uszazeLniemiia rur przez cfcres czasu w panzylbtlizemiu 10 mfim.Tabela 2 Szylbko klejacy polichloropran na przyklad neopren Szylbko krystalizujaca czesc polichioropreniu Klejowy lub gumowy wiel ©cza¬ steczkowy material przystoso¬ wany do pcilaczeniia z guma Material uzupelniaijaicy, kwas tluszczowy wydzielone pokry¬ cia, weglan wapniowy iSadiza wielkopiecowa Antioksydant na przyklad ok- taimlina Przetwory pomocnicze lub pla¬ styfikatory Tlenek magnezu Czesci wagowe 80 —50 0—15 0—75 0—25 0— 5 0—20 0— 5 Tabela 3 Dutan PCV 55 Materialy pochodnogumowe Sadza wielkopiecowa Klejicwy lub gumowy wielko¬ czasteczkowy material przysto¬ sowany do polaczenia z guma Pirzeitwory pomocnicze lub pla- styifiilkattioiry Czesci wagowe 100 0^50 0—100 0—50 0—15 0—15 N 1 Tabela 4 Term(qplaisityczny polimer Guma kumarynowa Butyl Czesci wagowe 100 0—75 1— 1,5 Przewidziany czas podgnzewania w celu wytwa¬ rzania plastycznej mieszaniny do uszczelniania wy¬ nosi okolo 45 min. przy temperaturze 100°C w przypadku stosowania zestawu wedlug tabeli 2 i 45 min. przy temperaiturze 160°C w przypadku stosowaniia zestawu wedlug talbeli 3.Pirzyikllady mieszanin o wyspecyfikowanych sklad¬ nikach wyzej ustalonych typów sa nastepujace: Tabela 5 Butyl Material uzupelniajacy na orzykiad kwas tluszczowy Polimer gumy polaczony z gu¬ ma Plastyfikator Czesci wagowe 100 75 Tabela 6 Szybkosklejajacy sie policMorO- piren Szybko krystalizujaca sie czesc palichloroprenu Szyblko utwardzajaca sie gu¬ nia Dodatki kwasowe oparte na skladnikach wapniowych i we¬ glowych Materialy uzupelniajace .na przyklad kwas tluszczowy Bnzecliwuitleniacz Katalizator Klejowy lub gumowy wiellko1- czasteczkowy material przysto¬ sowany do polaczenia z guma Lekka wapniowa magnezja Czesci wagowe 80 70 2 7,5 7,5 4 Tabela, 7 40 45 50 55 00 Butan PCV 55 Materialy uzupelniajace na kwas tluszczowy Material pochodnogumowy Sadiza wielkopiecowa Klejowy lub gumowy wielko¬ czasteczkowy material przy¬ stosowany do polaczenia z gu¬ ma Katalizator Czesci wagowe 100 70 7,5 7,5 Tabela 8 Termoplastyczny odtleniacz po- liimefru Wielkoczasteczkowy material przystosowany do polaczeniia z guma 1 Butyl Czesci wagowe 100 50 1 Zaleta omówionych wyzej przykladów materialów uszczelniajacych jest ich prizyozepmiosc i latwe85 148 przystosowanie c'raiz zdolnosc do calkowitego usz¬ czelnienia wszelkich polaczen rur bez ich uszko¬ dzenia.Do uszczelniania rur zgodnie z wynalazkiem nie jest wymagane zadne dodatkowe urzadzenie do ukladania rur, na przyklad pod ziemia, gdzie mo¬ ze miec miejsce uisizkodzienie lub mechaniczne zgniecenie, przy którym uzupelniajace uszczelnie^ nie moze byc w larbwy sposób dokonane lub uzu- pelnoiclnie.Korzystnym jest, aby ternioplaistyczny material zawieral w sobie naturalna lub syntetyczna gume, prizy czym winien on posiadac polimer polaczony z guma lub tez gume syntetyczna. Material prze¬ znaczony do uszczelniania dobrany jest w taki sposób, zeby posiadal dobra odpornidsc i obojetnosc na dzialanie chemiczne oraz wlasciwosc przylega¬ nia do laczonych rur. ^ Material uszczelniajacy posiada równiez elasty¬ czna podatnosc przystosowana na przyklad do skurczu i rozszerzania sie laczonych elementów rurowych oraz odpornosc na sile nacisku zewne¬ trznego i cisnienie wewnatrz rur.Uszczelnienie jest równiez odporne na zmiany temperatury, które moga zaistniec podczas stoso¬ wania i eksploatacji przewodów rurowych. 26 PL