Uklad sygnalizacji wiekszej wartosci drogi hamowania pojazdu od odleglosci miedzy przeszkoda a tym pojazdem Przedmiotem wynalazku jest uklad sygnalizacji wiekszej wartosci drogi hamowania pojazdu od odleglosci miedzy przeszkoda a tym pojazdem, umozliwiajacy jednoczesnie wyznaczanie teoretycz¬ nej wartosci drogi hamowania pojazdu oraz po¬ miar wartosci wspólczynnika przylegania do na¬ wierzchni opon pojazdu.Nie sa znane uklady do sygnalizacji wiekszej wartosci drogi hamowania pojazdu od odleglosci miedzy przeszkoda a tym pojazdem. Dla jego rea¬ lizacji konieczne jest wyznaczenie teoretycznej dro¬ gi hamowania, która z kolei jest pochodna wspól¬ czynnika przylegania opon pojazdu do nawierzchni drogi.Znane jest wyposazenie pojazdów w uklad ha¬ mulcowy z urzadzeniem przeciwposlizgowym, które to urzadzenia wytwarzaja sygnaly impulsowe, pod¬ czas trwania których, uklad hamowania jest wy¬ laczany z dzialania, a czas trwania tych impulsów jest funkcja przylegania opon pojazdu do na¬ wierzchni.Z amerykanskiego opisu patentowego nr 3,431,776 znane jest urzadzenie do wyznaczana wspólczynnika przylegania opon pojazdu do na¬ wierzchni drogi, wyposazone w mogace sie obracac kólko, stykajace sie z nawierzchnia, zamontowane na wsporniku przymocowanym do obudowy osi kól pojazdu. Z kólkiem tym wspólpracuje me¬ chanizm hamulcowy wyposazony w ruchome szcze¬ ki zaciskajace sie wokól osi tego kólka. Ponadto 10 20 25 30 2 urzadzenie to zawiera uklad selektywnego uzywa¬ nia mechanizmu hamulcowego w celu wytworzenia sily wstrzymujacej obroty kólka podczas ruchu pojazdu, oraz uklad przekazujacy informacje o sile potrzebnej do wstrzymania obrotów kólka. Uklad selektywnego uzywania mechanizmu hamulcowego zawiera elektromagnes ze zwora, polaczona po¬ przez dzwignie ze szczekami hamulcowymi.Uklad przekazujacy informacje o sile potrzebnej do wstrzymania obrotów, mierzy wartosc przesu¬ niecia zwory elektromagnesu w chwili zatrzyma¬ nia sie kólka i wartosc tego przesuniecia prze¬ twarza na inna wielkosc fizyczna, podawana na wskaznik, wyskalowany w jednostkach wspólczyn¬ nika przylegania opon do nawierzchni.Opisane urzadzenie stosowane jest tylko dla ce¬ lów badawczych, a jego wykorzystanie ogranicza sie tylko do wyznaczania wspólczynnika przylega^ nia opon pojazdu do nawierzchni drogi.Celem wynalazku jest uzyskanie ukladu sygna¬ lizacji wiekszej wartosci drogi hamowania pojazdu od odleglosci miedzy przeszkoda a tym pojazdem, umozliwiajacego równiez wyznaczanie teoretycz¬ nej drogi hamowania oraz wspólczynnika przyle¬ gania opon pojazdu do nawierzchni, przy wyko¬ rzystaniu sygnalów impulsowych, uzyskiwanych w znanych urzadzeniach przeciwposlizgowych, jako impulsowych sygnalów sterujacych tym ukla¬ dem. 83 2403 83 240 4 Wedlug wynalazku uklad sygnalizacji wiekszej wartosci drogi hamowania pojazdu od odleglosci miedzy przeszkoda a tym pojazdem, zawiera uk¬ lad do wyznaczania teoretycznej drogi hamowania pojazdu, z doprowadzonym na jego wejscie impul¬ sowym sygnalem sterujacym, oraz urzadzenie do pomiaru rzeczywistej odleglosci miedzy pojazdem a przeszkoda, korzystnie radar, których wyjscia sa polaczone z wejsciami urzadzenia porównuja¬ cego sygnaly elektryczne do niego doprowadzane.Wyjscie tego ostatniego urzadzenia jest polaczone z urzadzeniem alarmowym, korzystnie dzwieko¬ wym, uruchamianym gdy teoretycznie droga hamo¬ wania ma wartosc wieksza od odleglosci miedzy pojazdem a przeszkoda.Uklad do wyznaczania teoretycznej drogi ha¬ mowania pojazdu zawiera urzadzenie do pomiaru wspólczynnika przylegania do nawierzchni opon pojazdu, do którego doprowadzany jest wymie¬ niony impulsowy sygnal sterujacy, a jego wyjscie, na którym pojawia sie sygnal elektryczny propor¬ cjonalny do wartosci wspólczynnika, polaczone jest z jednym z wejsc przelicznika porównujacego wy¬ mieniony sygnal elektryczny z sygnalem otrzymy¬ wanym z predkosciomierza, polaczonego swym wyj¬ sciem z drugim zi wejsc przelicznika. Wyjscie przelicznika z pojawiajacym sie na nim elektrycz¬ nym sygnalem proporcjonalnym do teoretycznej drogi hamowania, zaleznej od wymienionego wspól¬ czynnika i chwilowej predkosci pojazdu, polaczone jest ze wskaznikiem, korzystnie wyskalowanym w jednostkach drogi.Urzadzenie do pomiaru wspólczynnika przyle¬ gania do nawierzchni opon pojazdu sklada sie z ukladu rózniczkujacego z doprowadzonym na jego wejscie impulsowym sygnalem sterujacym, któ¬ rego wyjscie, z pojawiajacymi sie na nim impul¬ sami tworzonymi przez zbocza przednie i tylne impulsowego sygnalu sterujacego, jest polaczone z wejsciem moncstabilnego obwodu, sterowanego impulsami z ukladu rózniczkujacego, pojawiajacymi sie w odpowiedzi na przednie zbocze impulsowego sygnalu sterujacego.Wyjscia monostabilnego obwodu sa polaczone z ukladem bramkujacym z doprowadzanymi do niego jednoczesnie impulsami wytwarzanymi przez uklad rózniczkujacy w chwili pojawienia sie tylne¬ go zbocza impulsowego sygnalu sterujacego. Wyj¬ scia ukladu bramkujacego polaczone sa ze wskaz¬ nikami, okreslajacymi rodzaj przylegania opon do nawierzchni drogi.Rozwiazanie wedlug wynalazku nadaje sie nie tylko do celów badawczych, ale równiez do pow¬ szechnego stosowania w pojazdach dla zwiekszenia bezpieczenstwa ruchu.Przedmiot wynalazku jest blizej omówiony na przykladzie wykonania pokazanym na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia urzadzenie do pomiaru wspólczynnika przylegania do nawierzchni opon pojazdu, w schemacie ideowym, zas fig. 2 — uklad sygnalizacji wiekszej wartosci drogi hamowania pojazdu od odleglosci miedzy przeszkoda a tym pojazdem, w schemacie blokowym.Urzadzenie do sprawdzania przylegania opon do nawierzchni, przedstawione ma fig. 1 zawiera wielo¬ stopniowy obwód monostabilny posiadajacy trzy stopnie Ml, M2, M3, wzmacniacz A i trzy bramki 5 PI, P2, P3. Kazda z bramek otrzymuje sygnal ze wzmacniacza A oraz z jednego ze stopni obwodu monostabilnego i podaje sygnal do wskazników V, J, R, poprzez uklad regulacji czasu NI, N2, N3.Obwód monostabilny jest typu konwencjonalnego.Kazdy stopien tego obwodu zawiera tranzystor n-p-n, którego emiter jest uziemiony, a baza i ko¬ lektor sa polaczone przez rezystory z dodatnim za¬ ciskiem zródla pradu. Pomiedzy kolektorem tran¬ zystora jednego ze stopni z baza tranzystora na¬ stepnego stopnia wlaczony jest kondensator. Gdy w pierwszym stopniu Ml na kondensator polaczo¬ ny z baza tranzystora podany zostanie impuls, ko¬ lektor tego tranzystora wytwarza sygnal wyjsciowy o czasie trwania, bedacym funkcja czasu rozlado¬ wania kondensatora. Koniec tego sygnalu oznacza pojawienie sie sygnalu w nastepnym stopniu, i tak dalej. Sygnaly w poszczególnych stopniach moga miec takie same lub rózne czasy trwania.Kazda z bramek PI, P2, P3 jest utworzona przez tranzystor, którego baza jest polaczona z wyjsciem wzmacniacza A przez rezystory Rl, R2, R3, a ko¬ lektor kazdego tranzystora jest polaczony z wyj¬ sciem jednego stopnia obwodu monostabilnego.Emitery tranzystorów sa polaczone z zaciskami wejsciowymi ukladów regulacji czasu NI, N2, N3.Wzmacniacz A jest utworzony przez tranzysor n-p-n, którego emiter jest uziemiony, a baza i ko¬ lektor sa polaczone przez rezystory R4, R5 z do¬ datnim zaciskiem zródla pradu.Uklady regulacji czasu NI, N2, N3 wykonane sa jako konwencjonalne przerzutniki. Uklady te sluza ' do przedluzenia czasu trwania sygnalów wejscio¬ wych wytwarzanych przez bramki i sa one stoso¬ wane tylko wtedy, gdy wskazniki charakteryzuja sie duza inercja lub gdy sygnaly podawane do nich musza miec czas trwania dluzszy niz czas trwania sygnalów wyjsciowych bramek, co ma miejsce w przypadku, gdy jako wskazniki stosuje sie lamp¬ ki swietlne.Urzadzenie zawiera ponadto obwód rózniczkuja¬ cy, w którym kondensator Cd i szeregowy rezystor Rd sa wlaczone pomiedzy zacisk wejsciowy E a ziemie. Punkt wspólny kondensatora Cd i re¬ zystora Rd jest równoczesnie polaczony z katoda dipdy Dl i z anoda diody D2 a katoda diody D2 jest polaczona z elektroda sterujaca wzmacniacza A, natomiast anoda diody Dl jest polaczona z wejsciem stopnia ksztaltujacego impulsy. Stopien ksztaltuja¬ cy impulsy zawiera tranzystor T i rezystory R6, R7.Kolektor tranzystora T jest polaczony z konden^ satorem pierwszego stopnia Ml obwodu monosta¬ bilnego. Kierunek polaczenia diod Dl i D2 powoduje, ze dioda Dl przewodzi, gdy obwód rózniczkujacy wytwarza sygnal dodatni, zas dioda D2 przewodzi, gdy obwód rózniczkujacy wytwarza sygnal ujemny.Zacisk wejsciowy E jest przeznaczony do przyj¬ mowania impulsowego sygnalu sterujacego, który jest wytwarzany wielokrotnie podczas hamowania w celu chwilowego przerywania pracy ukladu ha- 15 20 25 30 35 40 45 50 55 605 mulcowego pojazdu wyposazonego w urzadzenie przeciwposlizgowe.W czasie dzialania urzadzenia, w odpowiedzi na przednie zbocza impulsowych sygnalów steruja¬ cych, obwód rózniczkujcy Cd, Rd wytwarza impuls dodatni, który poprzez diode Dl i poprzez ksztal¬ tujacy impulsy tranzystor T zmienia stan pierw¬ szego stopnia Ml obwodu monostabilnego. W od¬ powiedzi na tylne zbocza impulsowego sygnalu ste¬ rujacego, obwód rózniczkujacy Rd, Cd wytwarza impulsy ujemne, które sa podawane na wejscie wzmacniacza A poprzez diode D2, a tak uzyskany wzmocniony sygnal wyjsciowy jest nastepnie prze¬ kazywany na bazy tranzystorów tworzacych bramki PI, P2, P3.Jesli tylne zbocze sygnalu przerywania pojawia sie, gdy pierwszy stopien Ml obwodu monostabil¬ nego wytwarza sygnal wyjsciowy, to tranzystor bramki PI jest wprowadzany w stan przewodzenia, podajac przez to sygnal uruchamiajacy ma urza¬ dzenie NI regulacji czasu i stad na wskaznik V.W opisanym przypadku sygnal przerywania majac krótki czas trwania wskazuje, ze przyleganie opon jest dobre.Jesli jedmak sygnal przerywania jest dluzszy od czasu relaksacji pierwszego stopnia Ml, sygnal wyjsciowy z tego pierwszego stopnia zaniknie i zostanie zastapiony przez sygnal wyjsciowy z dru¬ giego stopnia M2. Jesli sygnal przerywania konczy sie przed zakonczeniem czasu relaksacji drugiego stopnia M2, tranzystor P2 zostanie wprowadzony w stan przewodzenia i pobudzi wskaznik J, sygna^ lizujacy, ze przyleganie opon do nawierzchni ma wartosc srednia. Jesli sygnal przerywania konczy sie po czasie relaksacji drugiego stopnia M2, w stan przewodzenia zostanie wprowadzony tranzystor bramki P3, który pobudzi wskaznik R, sygnali¬ zujacy zle przyleganie opon.Gdy wskazników jest niewiele, przykladowo trzy jak to przedstawiono na fig. 1, moga nimi byc kolo¬ rowe lampki. Jedna z tych lampek zapala sie za kazdym razem, gdy kierowca przyciska pedal ha¬ mulca. W dowolnym momencie kierowca moze przycisnac na krótko pedal hamulca w celu spraw¬ dzenia jakosci przylegania opon.Liczba wskazników moze jednak wedlug potrzeby zostac zwiekszona, przy czym nalezy wtedy równiez w tym samym stosunku zwiekszyc liczbe bramek oraz liczbe stopni obwodu monostabilnego. Wskaz¬ niki równiez moga byc tak skonstruowane, by wy¬ twarzaly sygnaly kodowane, albo byly wskaznikami pozwalajacymi na bezposredni odczyt dokladnej wartosci wspólczynnika przylegania.Przedstawiony na fig. 2 uklad do okreslania drogi hamowania zawiera urzadzenie wyzej opisane, po¬ dajace wartosci wspólczynnika przylegania, umoz¬ liwiajacy nie tylko znajdowanie teoretycznej drogi hamowania FI, ale równiez porównywanie jej z rze¬ czywista odlegloscia F2, dzielaca pojazd od przesz¬ kody, przykladowo od wyprzedzajacego go innego pojazdu.Dlugosc drogi hamowania jest otrzymywana z ró¬ wnania Fl=V24ig, gdzie V oznacza predkosc po¬ jazdu, a g przyspieszenie ziemskie. 3 240 6 W ukladzie tym sygnaly wyjsciowe z urzadze¬ nia 1 do sprawdzania przylegania opon do na¬ wierzchni i sygnaly wyjsciowe z predkosciomierza 2 sa przetwarzane w przeliczniku 3, który na 5 wskaznik 4 podaje sygnal proporcjonalny do war¬ tosci V2/2 |Ag, a zatem proporcjonalny do teoretycz¬ nej dlugosci drogi hamowania FI. Uklad porów¬ nujacy 5 równoczesnie otrzymuje ten sam sygnal oraz sygnaly podawane z akustycznego lub elektro- io magnetycznego urzadzenia do mierzenia' odleglosci, przykladowo z radaru 6, uzytego do mierzenia rzeczywistej odleglosci F2. Zacisk wyjsciowy uk¬ ladu porównujacego jest polaczony z urzadzeniem alarmowym 7. Urzadzenie alarmowe jest urucha- 15 miane przez sygnaly wyjsciowe obwodu porów¬ nujacego, gdy teoretyczna dlugosc drogi hamowa¬ nia FI jest wieksza niz rzeczywista odleglosc F2.Uruchomienie na krótki czas hamulców umozli¬ wia kierowcy odczytanie teoretycznej drogi hamo- 20 wania FI na wskazniku 4. Ponadto, urzadzenie alarmowe 7 wytwarza sygnal optyczny lub akus¬ tyczny, gdy jadacy z przodu pojazd jest w zbyt malej odleglosci by zapobiec kolizji, jesli pojazd ten gwaltownie sie zatrzyma. 25 W opisanym ukladzie zaklada sie, ze bedacy z przodu pojazd moze zatrzymac sie natychmiast.W rzeczywistosci pojazd ten przejedzie jeszcze pewna droge zanim calkowicie sie zatrzyma. 30 PL PL