Wtryskowa pompa paliwowa silnika wysokopreznego Przedmiotem wynalazku jest wtryskowa pompa paliwowa silnika wysokopreznego, majaca zawór przelewowy okreslajacy koniec wtrysku i urucha¬ miany za pomoca dzwigni wspartej na mimosro- dowo ulozyskowanym czopie, sluzacym do nastaw¬ nego ustalania dawki wtryskiwanego paliwa.W znanych wtryskowych pompach paliwowych tego typu zawór przelewowy zostaje otwarty wbrew dzialaniu cisnienia, które jest tym wiek¬ sze, im wieksza jest ilosc wtryskiwanego paliwa.Wynikajace stad sily otwarcia zostaja przeniesio¬ ne na uklad drazków laczacy zawór przelewo¬ wy z regulatorem i musza zostac przezwyciezone, o ile zawór ma sie otworzyc. Osadzony mimosro- dowo czop byl przy tym dotychczas tak ustawio¬ ny, ze. jego czynne wzgledem sily otwarcia ramie mimcsrodowe bylo w zakresie srednich dawek wtryskowych najwieksze, zmniejszalo sie zas za¬ równo ze wzrostem jak i z maleniem tych dawek.W ten sposób czop poruszal sie w istocie w za¬ kresie symetrycznym wzgledem pewnego poloze¬ nia srodkowego, w którym to polozeniu jego czyn¬ ne ramie mimosrodowe bylo najwieksze. W przy¬ padku duzych silników wysokopreznych koniecz¬ nym wiec bylo nieraz zastosowanie specjalnych hydraulicznych urzadzen wspomagajacych miedzy regulatorem a wspomnianym ukladem drazków.Ponadto, w silnikach wysokopreznych zaopatrzo¬ nych w paliwowe pompy wtryskowe opisanego ty¬ pu, wystepowaly czesto trudnosci z zapewnieniem równomiernego chodu silnika na biegu jalowym i przy malych dawkach paliwa.Celem wynalazku jest stworzenie wtryskowej pompy paliwowej wolnej od wymienionych wad, 5 czyli takiej, w której przy duzych dawkach wtry¬ skiwanego paliwa powstawalyby w ukladzie drazków regulacyjnych duzo mniejsze sily, tak, by nie zachodzila potrzeba stosowania urzadzen wspomagajacych, ponadto zas, pompa ta odznacza¬ ni la sie znacznie wieksza czuloscia regulacji w za¬ kresie najmniejszych obciazen, co z kolei zapewni¬ loby w tym zakresie duzo równomierniejszy chód silnika.Cel ten zostal w paliwowej pompie wtryskowej 15 wedlug wynalazku osiagniety dzieki temu, ze czop mimosrodowy jest tak usytuowany wzgledem dzwigni uruchamiajacej i osi zaworu przelewo¬ wego, ze jego czynne ramie mimosrodowe jest najwieksze w zakresie najmniejszych dawek wtry- 20 skiwanego paliwa i maleje ze wzrostem tych da¬ wek.Jest przy tym rzecza mozliwa takie ustawienie czopa, by jego czynne ramie mimosrodowe bylo w zakresie najmniejszych wtryskiwanych dawek 25 ustawione w zasadzie prostopadle do osi zaworu przelotowego.Taka postac wykonania jest celowa w tych przy¬ padkach w których dzwignia uruchamiajaca dzia¬ la bezposrednio na wspóldzialajacy z zaworem 30 element o charakterze popychacza, poruszajac sie 82 51 fi82 516 3 4 przy tym w zasadzie w kierunku ruchu popycha¬ cza, wzglednie zaworu.W przypadku, gdy czep mimosrodowy polaczo¬ ny jest, w znany sposób, z dzwignia nastawcza, na która z kolei oddzialywuje polaczony z regula¬ torem drazek regulacyjny, a uklad zawiera ponad¬ to sprezyne, wywiera na dzwignie nastawcza sile skierowana ku zakresowi najmniejszych wtryski¬ wanych dawek. Pozwala to na dodatkowe zmniej¬ szenie sily potrzebnej do uruchomienia ukladu drazków, która to sile musi wywierac regulator.Osiaga sie przy tym tez dodatkowy czynnik zabez¬ pieczajacy, gdyz w przypadku awarii regulatora, wzgledni e zostaje zredukowana do zera.Na zalaczonym rysunku uwidoczniono przyklad postaci wykonania przedmiotu wynalazku, przy czym fig. 1 przedstawia schemat wtryskowej pom¬ py- paliwowej z zaWorem przelewowym sterowa¬ nym. ;:ni.echaftteznle; jfig. 2 zas — czop mimosrodo¬ wy pompy wedlug fig. 1, wraz z jego dzwignia nastawcza, w powiekszonej skali.Na fig. 1 pokazana jest paliwowa pompa wtry¬ skowa duzego silnika wysokopreznego, majaca obudowe 1, w której porusza sie ruchem posuwisto- -zwrotnym tlok 2. Naped tloka 2 odbywa sie za pomoca mimosrodu 3, osadzonego na wale 4, do którego to mimosrodu dociskana jest, za pomoca sprezyny 6, rolka 5 tloka 2.W obudowie 1 znajduje sie, obok zaworu tlocz¬ nego 7 i zaworu ssacego 8, zawór przelewowy 10.Zawory 8 i 10 uruchamiane sa za pomoca prowa¬ dzonych w obudowie 1 popychaczy 11 i 12, do¬ ciskanych odpowiednio przez sprezyny 13 i 14 do dzwigni uruchamiajacych 15 i 16. Odpowiednie konce dzwigni uruchamiajacych 15 i 16 prowadzo¬ ne sa w wybraniu wodzacym 17 tloka 2. Dzwig¬ nia uruchamiajaca 15 zaworu ssacego 8 wspiera sie swa partia srodkowa na osadzonym nieru¬ chomo w obudowie 1 czopie 18. Dzwignia urucha¬ miajaca 16 zaworu przelewowego natomiast wspie¬ ra sie swym koncem 16' na czopie 19, który to czop, jak to pokazano na fig. 2, ulozyskowany jest mimosrodowo za posrednictwem czopa 20 i daje sie obracac okolo osi 21 tego czopa.Czop 20 polaczony jest z dzwignia nastawcza 22, której koniec polaczony jest przegubowo z draz¬ kiem regulacyjnym 23, który ze swej strony po¬ laczony jest z ramieniem roboczym regulatora.Drazek regulacyjny 23 ma wystajace ramie 24, do którego konca przyczepiona jest sprezyna rozcia¬ gana 25, której drugi koniec zamocowany jest do stalej czesci 26 pompy wzglednie silnika.Jak to pokazano na fig. 1 i 2, czop lozysko¬ wy 20 jest zaopatrzony we wskazówke 27, poru¬ szajaca sie wzdluz podzialki obejmujacej pozycje od 0 do 10. Pozycje te odpowiadaja poszczególnym polozeniom regulatora i uwidoczniaja wzajemna zaleznosc polozenia czopa mimosrodowego 19, ob¬ ciazenia silnika i wielkosci wtryskiwanej dawki paliwa. Pozycja 3 odpowiada przy tym najmniej¬ szej dawce, wtryskiwanej przy biegu jalowym sil¬ nika, pozycja W natomiast — dawce maksymalnej.Jak wynika z fig. 2, czop mimosrodowy 19 ma os 30, która przy obracaniu czopa 20 opisuje luk 31 okolo osi 21. Odleglosc wzajemna osi 21 i 30 okresla mimosrodowosc e, której ramie, w przy¬ kladzie pokazanym na fig. 1, przy polozeniu 0 re¬ gulatora wzglednie czopa 20 ustawione jest prosto¬ padle do osi popychacza 12 i zaworu 10, a co za 5 tym idzie, równiez i do kierunku sily otwarcia te¬ go zaworu. Poniewaz sila otwarcia zaworu 10 przebiega w kierunku jego osi a reakcja dzialaja¬ ca na czop 19 jest do tego kierunku równolegla, to czynne ramie mimosrodowe czopa 19 jest w tym polozeniu najwieksze i jest równe mimosro¬ dowosci e.W czasie pracy silnika, ruch tloka 2 ku dolowi (fig. 1) powoduje zassanie paliwa poprzez zawór ssacy 8 do pompy. W czasie natomiast ruchu tlo¬ ka 2 ku górze nastepuje najpierw, przy zamknie¬ tym zaworze przelewowym 10, zamkniecie zaworu ssacego 8, co oznacza poczatek wtrysku paliwa. Po wtrysnieciu zadanej dawki paliwa, zawór przele¬ wowy 10 zostaje pod dzialaniem dzwigni urucha¬ miajacej 16 i popychacza 12 uniesiony do góry i od tej chwili ipaliwo przestaje doplywac poprzez zawór tloczny 7 do cylindra silnika i zaczyna od¬ plywac poprzez zawór przelewowy 10.Moment otwarcia zaworu przelewowego moze byc regulowany przez nastawianie czopa mimosro¬ dowego 20. Jak wynika z porównania fig. 1 z fig. 2, przy obrocie czopa 20 okolo osi 21 w kie¬ runku od 0 do 10, nastepuje opuszczenie osi 30 wzgledem polozenia wyjsciowego ku dolowi. Po¬ woduje to pózniejsze otwarcie zaworu 10, dzieki czemu nastepuje z kolei powiekszenie dawki pa¬ liwa wtryskiwanej do cylindra.Jak widac ponadto z fig. 2, podczas obrotu czo¬ pa 20 w kierunku rosnacych dawek paliwa, male¬ je czynne ramie mimosrodowosci wzgledem osi 32, przebiegajacej równolegle do osi popychacza 12.Najmniejsze czynne ramie mimosrodowosci e' od¬ powiada pozycji 10, to jest najwiekszej dawce wtryskiwanego paliwa.Efektem opisanego ukladu jest ta korzysc, ze male sily otwarcia, towarzyszace malym dawkom wtryskiwanego paliwa i malym obciazeniom silni¬ ka, dzialaja na uklad 23 drazków za posrednic¬ twem wiekszego ramienia, niz sily wieksze, wy¬ stepujace przy wiekszych dawkach paliwa. Zara¬ zem, w zakresie najmniejszych obciazen, obrót dzwigni 22 o pewien kat pociaga za soba wieksze opuszczenie sie osi 30 ku dolowi, niz obrót tejze dzwigni 22 o taki sam kat, lecz w zakresie wiek¬ szych obciazen wzglednie wiekszych dawek wtry¬ skiwanego paliwa. Dzieki powyzszemu osiagnieto znaczne zwiekszenie czulosci ukladu regulacyjne¬ go przy biegu jalowym i przy najmniejszych ob¬ ciazeniach w porównaniu z zakresem pelnych ob¬ ciazen. Zapewnia to maszynie równomiemiejszy bieg w tym pierwszym zakresie obciazen.W opisanym przykladzie postaci wykonania przedmiotu wynalazku dzwignia uruchamiajaca 16 dziala na popychacz bezposrednio przy czym czyn¬ ne ramie mimosrodowe czopa 19 jest w zakresie najmniejszych dawek paliwa ustawione prosto¬ padle do osi zaworu 10 i popychacza 12. Mozliwe sa jednak i takie rozwiazania, w których kieru¬ nek sily otwarcia, dzialajacej na zawór 10 j*est 15 20 25 30 35 40 45 50 S5 <082 516 5 6 zmieniony, na przyklad przez wlaczenie w uklad dzwigni katowej.W takim przypadku polozenie ramienia mimo- srodu wzgledem osi zaworu 10 równiez oczywiscie musi ulec zmianie. Wazne jest tu tylko to, by 5 czynne ramie mimosrodowe bylo w zakresie naj¬ mniejszych wtryskiwanych dawek najwieksze i aby malalo ze wzrostem tych dawek. PL PL