Hydrauliczne urzadzenie tlokowo-cylindrowe Przedmiotem wynalazku^ jest hydrauliczne urza¬ dzenie tlokowo-cylindrowe, w którym tlok jest po¬ ruszany w jednym kierunku hydraulicznie, przy czym urzadzenie ma mechanizm blokujacy, za po¬ moca którego tlok jest blokowany przed ruchami w przeciwnym kierunku, a mechanizm ten jest zwalniany hydraulicznie. Tlok urzadzenia jest przy tym wyposazony w gwintowany drazek tlokowy z nakrecona nan nakretka, osadzona obrotowo w cylindrze bez mozliwosci ruchu wzdluz osi cy¬ lindra. Gwinty drazka tlokowego i nakretki maja przy tym taki skok, ze stanowia polaczenie nie sa- mozabezpieczajace.Urzadzenie opisanego typu nadaje sie przykla¬ dowo do uruchamiania hamulców pojazdu. Mecha¬ nizm blokujacy jest wtedy uzywany do zabloko¬ wania tloka tak, by hamulce pozostaly uruchomio¬ ne w przypadku pozostawienia pojazdu na postoju na dluzszy okres czasu, przez który cisnienie hy¬ drauliczne w cylindrze moze zmalec na skutek nie¬ wielkiego przecieku.Calkowity uklad przenoszenia sil, którego czesc stanowi urzadzenie tlokowo-cylindrowe, zawiera zwykle elementy, ulegajace odksztalceniom spre¬ zystym podczas okresów zwiekszenia przenoszonej 25 sily i powracajace do stanu normalnego gdy prze¬ noszona sila zmaleje do zera.Aby pokonac sile spowodowana energia nagro¬ madzona w sprezyscie odksztalconych czesciach ukladu przenoszenia i zwolnic tlok, dotychczas by- 30 10 15 20 lo konieczne by hydraulicznie wytworzyc sile o wartosci przynajmniej równej i o przeciwnym kierunku.Celem wynalazku jest stworzenie urzadzenia tlokowo-cylindrowego, w którym mechanizm blo¬ kujacy jest zwalniany bardzo szybko przez wytwo¬ rzenie malej sily, która jest skuteczna niezaleznie od wielkosci sil spowodowanych odksztalceniami sprezystymi w ukladzie przenoszenia sily, zawie¬ rajacym urzadzenie tlokowo-cylindrowe.Cel ten zostal osiagniety wedlug wynalazku przez to, ze dla uniemozliwienia nakretce niepo¬ zadanych obrotów w jednym kierunku, nakretka ta jest rozlaczalnie polaczona z drazkiem tlokowym za pomoca mechanizmu, zawierajacego sprzeglo jednokierunkowe i sprzeglo klowe ze sprezyna, które sa rozlaczane za pomoca tloka.W korzystnym przykladzie wykonania cylinder urzadzenia jest polaczony sztywno z cylindrem pneumatycznego urzadzenia tlokowo-cylindrowego, a tlok urzadzenia jest przystosowany do przemiesz¬ czania tloka pneumatycznego urzadzenia tlokowo- -cylindrowego.Wynalazek jest dokladniej opisany na podstawie rysunku, który przedstawia urzadzenie tlokowo-cy¬ lindrowe wedlug wynalazku w czesciowym prze¬ kroju wzdluz osi w stanie spoczynkowym.Na rysunku kierunek z lewa na prawo przyjeto jako kierunek do przodu. 814433 81443 20 25 W urzadzeniu przedstawionym na rysunku zasto¬ sowany jest cylinder 1 z tlokiem 2, który jest po-; ruszany do przodu gdy przez otwór 3 w koncowej czesci cylindra 1 wprowadzany jest plyn hydra¬ uliczny pod cisnieniem. Do tloka 2 przymocowany 5 jest drazek tlokowy 4, który ma gwint o takim skoku by utworzyc polaczenie nie samozabezpie- czajace z nakretka 5 prowadzona przez drazek tlo-! kowy 4. Nakretka 5 wspiera umieszczone od przo¬ du osiowe, toczne lozysko oporowe 7. W cylindrze 10 1 umieszczony jest pierscieniowy zderzak 8, utrzy¬ mywany przez pierscien ustalajacy 9. Zderzak 8 ogranicza polozenie osiowe nakretki 5 wzgledem cylindra II w kierunku do tylu. Nakretka 5 wspie¬ ra równiez sprzeglo jednokierunkowe 10. Sprzeglo ig to nie jest pokazane dokladnie, lecz jest to sprzeglo znanego typu, posiadajace waleczki igielkowe, z których kazdy jest umieszczony w odpowiednim, trapezowym otworze pomiedzy dwoma zasadniczo cylindrycznymi biezniami, przy czym bieznia wewnetrzna jest polaczona sztywno z nakretka 5, a bieznia zewnetrzna jest polaczona sztywno z pierscieniem sprzeglowym 11, stykajacym sie swoim tylnym koncem z lozyskiem oporowym 6.Przedni koniec pierscienia sprzeglowego 11 jest wyposazony w zeby sprzegla klowego, przeznaczo¬ ne do sprzegania z odpowiadajacymi im zebami sprzegla klowego na tulei sprzegajacej 12, osadzo¬ nej suwliwie na drazku tlokowym 4. Srubowo zwi¬ nieta sprezyna 13 oparta jest o skierowany do 3Q przodu próg 14 tulei sprzegajacej 12 i o zwrócona do tylu powierzchnie opory 15, utrzymywanej w cylindrze 1 za pomoca sprezystego pierscienia ustalajacego 16.Cylinder 1 jest wyposazony w boczny otwór 17 35 polaczony z przestrzenia pomiedzy powierzchnia wewnetrzna scianki cylindra a tlokiem 18 w ksztalcie tulei, posiadajacym czesc 19 o wiek¬ szej srednicy i czesc 20 o mniejszej srednicy.Nalezy zauwazyc, ze w przypadku gdy przez 40 otwór 17 dostarczany jest plyn hydrauliczny pod cisnieniem, tlok 18 jest przesuwany do przodu. Po¬ wierzchnia progu 21 tloka 18 styka sie z tuleja sprzegajaca 12 i porusza tuleje 12 do przodu od pierscienia sprzeglowego 11 aby rozlaczyc sprzeglo 45 klowe.Cylinder 1 zawiera równiez czesc 22 o wiekszej srednicy wewnetrznej, w której to czesci usytuo¬ wany jest tlok 23. Tlok 23 jest spychany do tylu przez sciskana sprezyne powrotna 24, oparta o po- 50 krywe 25 cylindra. Tlok 23 jest polaczony z draz¬ kiem tlokowym 26, który jest polaczony z nie przedstawionym hamulcem pojazdu.Przedstawione na rysunku urzadzenie pracuje w nastepujacy sposób. Na rysunku czesci urzadze- 55 nia sa pokazane w polozeniu, gdy hamulec jest zwolniony. Gdy plyn hydrauliczny pod cisnieniem jest wprowadzany przez otwór 3 w cylinder 1, tlok 2 i drazek tlokowy 4 sa przesuwane do przodu.Nakretka 5 pozostaje nieruchoma wzgledem cy- 60 lindra 1 w kierunku osiowym lecz zaczyna sie obracac. Obrót nakretki 5 jest mozliwy dzieki te¬ mu, ze sprzeglo jednokierunkowe 10 pozwala na obrót w stosownym kierunku wzgledem pierscie¬ nia sprzeglowego 11, którego obracanie sie jest 65 uniemozliwione przez sprzeglo klowe. Drazek tlo¬ kowy 4 styka sie z tlokiem 23 i popycha go do przodu, sciskajac sprezyne 24 az do wlaczenia ha¬ mulca.Jesli cisnienie plynu hydraulicznego za tlokiem 2 spadnie, tlok 2 zostaje zablokowany, gdyz polo¬ zenie drazka tlokowego 4 na osi jest utrzymywane dzieki temu, ze nakretka 5 nie ma mozliwosci obra¬ cania sie, poniewaz sprzeglo jednokierunkowe 10 nie zezwala na obrót w przeciwnym kierunku, a pierscien sprzeglowy 11 jest unieruchomiony przez zazebienie ze sprzeglem klowym. Gdy plyn hydrauliczny pod cisnieniem jest wprowadzany przez otwór 17 tlok 18 jest przesuwany do przodu.Tuleja sprzegajaca 12 jest, jak wspomniano, przesuwna osiowo na drazku tlokowym 4, przy czym tuleja sprzegajaca 12 i drazek tlokowy 4 sa wyposazone w wypusty i rowki sprzegajace, na skutek czego tuleja sprzegajaca 12 nie moze obra¬ cac sie wzgledem drazka tlokowego 4. Jak dlugo sprzeglo klowe jest sprzezone pierscien sprzeglowy 11 ma równiez uniemozliwione obracanie sie wzgledem drazka tlokowego 4. Gdy jednak przez otwór 17 zostanie wprowadzony plyn hydrauliczny pod cisnieniem ruch tloka 18 do przodu porusza do przodu tuleje sprzegajaca 12 i zwalnia sprzeglo klowe. Nakretka 5 moze sie teraz obracac w do¬ wolnym kierunku wraz z pierscieniem sprzeglo¬ wym 11 i zacznie sie faktycznie obracac pod wply¬ wem dzialania drazka tlokowego 4, który jest po¬ pychany do tylu przez sprezyne powrotna 24.Nalezy zauwazyc, ze zwolnienie sprzegla klowe¬ go jest zalezne jedynie od konstrukcji sprzegla, to znaczy od zachodzenia na siebie zebów w sprzegle i od sily sprezania 13. Zwolnienie sprzegla klowe¬ go jest calkowicie niezalezne od sil i odksztalcen sprezystych, wystepujacych w hamulcu przed jego zwolnieniem.Nakretka 5, lozyska 6 i 7 i pierscien sprzeglowy 11 pozostaja w stalych polozeniach wzdluz osi wzgledem cylindra 1, przy czym polozenia te sa okreslone przez zderzak 8. Nakretka 5 ma unie¬ mozliwione wykonywanie niepozadanych obrotów przez polaczenie jej odlaczalnie z drazkiem tloko¬ wym 4 za pomoca mechanizmu, zawierajacego sprzeglo jednokierunkowe 10 i sprzeglo klowe ze sprezyna 13, które moze byc zwalniane za pomoca tloka 18.Cylinder 1 jest polaczony sztywno z cylindrem 22 pneumatycznego urzadzenia tlokowo-cylindro- wego 22—23, a tlok 2 jest przeznaczony do prze¬ mieszczania tloka 23 tego urzadzenia.Gdy nakretka 5 jest odlaczalnie polaczona z drazkiem tlokowym 4 poprzez sprzeglo jedno¬ kierunkowe oraz sprzeglo klowe i tuleje 12, zaden z momentów obrotowym potrzebnych do powstrzy¬ mywania obrotu nakretki 5 wzgledem drazka tlo¬ kowego 4 nie jest przenoszony na cylinder.Mechanizm blokujacy, za pomoca którego dra¬ zek tlokowy 4 moze byc blokowany przed ruchami w kierunku do przodu, zawiera nakretke 5, zde¬ rzak 8, sprzeglo 10, pierscien sprzeglowy 11 i tule¬ je sprzegajaca. Wymienione urzadzenie hydra¬ uliczne zawiera tlok 18 za pomoca którego zwal¬ niany jest mechanizm blokujacy.81443 PL PL