Sposób wytwarzania l,4^9,9,10,10-szesciochloro-9,10-dwuwodoroantracenu Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarza¬ nia l,4,9,9,10,10-szesciochloro-9,10-dwuwodoroantra- cenu stanowiacego cenny produkt w przemysle farbiarskim.Dotychczas znany sposób wytwarzania 1,4,9,9,10, 10-szesciochlorodwuwodoroantracenu (Barnett i in¬ ni Trav. chim. des Pays Bas, tom 45, str. 563 (1926 r.), z chinizaryny, charakteryzuje sie cal¬ kowita nieprzydatnoscia ze wzgledu na znikome wydajnosci reakcji.Stwierdzono, ze stosujac leukochinizaryne za¬ miast chinizaryny mozna wytworzyc 1,4,9,9,10,10- -szesciochloro-9,10-dwuwodoroantracen z nieocze¬ kiwanie dobra wydajnoscia jesli leukochinizaryne poddaje sie chlorowaniu srodkiem chlorujacym az do wprowadzenia 6 atomów chloru do czastecz¬ ki antrachinonu. Otrzymana szesciochloropochod- na mozna poddac hydrolizie w znany sposób i uzyskac z doskonala wydajnoscia 1,4-dwuchlo- roantrachinon.Jako srodek chlorujacy mozna stosowac znane srodki chlorujace, korzystnie chlor, dwuchlorek siarki, a zwlaszcza pieciochlorek fosforu lub trój¬ chlorek fosforu. Nieodpowiednie sa te srodki, któ¬ re moga równoczesnie wprowadzac inne podstaw¬ niki do pierscienia antrachinonu, jak np. kwas chlorosulfonowy.Chlorowanie mozna prowadzic przy jednoczes¬ nym naswietlaniu promieniami gamma lub akty¬ nowcami. W celu przyspieszenia reakcji mozna 15 20 25 80 równiez stosowac dodatkowo halogenki zelaza, gli¬ nu, antymonu, molibdenu, lub jod albo siarke.Reakcje chlorowania mozna prowadzic w sro¬ dowisku rozpuszczalnika obojetnego na dzialanie chlorowców w warunkach reakcji, takiego jak np. chlorowane wysokowrzace weglowodory zwla¬ szcza czterochloroetylen, szesciochloroetan, o-dwu- chlorobenzen, nitrobenzen, dwusiarczek wegla i zwykle rozpuszczalniki, jak lodowaty kwas oc¬ towy oraz ciekle rozpuszczalniki nieorganiczne, jak zwlaszcza tlenochlorek fosforu i kwas siarko¬ wy.W wytworzonej pochodnej szesciochlorowej czte¬ ry atomy chloru sa stosunkowo luzno zwiazane z atomami wegli pierscienia aromatycznego i moz¬ na je latwo odszczepic w znany sposób za pomoca najrozmaitszych reagentów. I tak np. z ilosciowa wydajnoscia otrzymuje sie 1,4-dwuchloroantrachi- non o temperaturze topnienia 187—188°C, jesli szesciochlorodwuwodoroantracen wprowadza sie w ilosci 10 czesci wagowych do 50 czesci 96°/o kwasu siarkowego w temperaturze 80° i miesza w tem¬ peraturze 70—80°C az do uzyskania zóltego roz¬ tworu, po czym roztwór wylewa na lód, produkt odsacza, myje woda az do uzyskania odcieku o odczynie obojetnym i suszy. Odszczepienie chlo¬ ru z szesciochlorodwuwodoroantracenu mozna rów¬ niez przeprowadzic np. przez rozpuszczenie 10 cze¬ sci szesciochloropochodnej antracenu w 100 czes¬ ciach alkoholu n-amylowego i nastepuje ogrzewa- 711483 71148 4 nie mieszaniny reakcyjnej pod chlodnica zwrotna w ciagu 2,5 godzin, przy czym tym sposobem, po ochlodzeniu mieszaniny poreakcyjnej otrzymuje sie krystaliczny 1,4-dwuchloroantrachinon z rów¬ nie dobra wydajnoscia.Sposób wedlug wynalazku wyjasniaja ale nie ograniczaja nizej podane przyklady, w których o ile nie podano inaczej, czesci odznaczaja czesci wagowe, procenty oznaczaja procenty wagowe, a temperatury podane sa w stopniach Celsjusza.Przyklad I zilustrowano schematem przedstawio¬ nym na zalaczonym rysunku.Przyklad I. 24,2 czesci leukochinizaryny wprowadza sie do mieszaniny 150 czesci piecio- chlorku fosforu z 50 czesciami tlenochlorku fo¬ sforu, po czym ogrzewa powoli do temperatury 115—110° i miesza w temperaturze wrzenia w cia¬ gu 20 godzin. Nastepnie mieszanine poreakcyjna oziebia sie, krystaliczny produkt odsacza i prze¬ mywa na nuczy 30 ml eteru naftowego, po czym wprowadza do 300 czesci lodu, saczy, przemywa produkt woda az do uzyskania obojetnego prze¬ saczu i suszy. Otrzymuje sie z dobra wydajnoscia l,4,9,9,10,10-szesciochloro-9,10-dwuwodoroantracen o temperaturze rozkladu 260—270°.Analiza: Obliczono' C°/o 43,46; 4°/o 1,56; Cl°/o 54,98 Znaleziono: C°/o 43,62; 4°/o 1,69; Cl°/o 54,92 Przyklad II. 24,2~ czesci leukochinizaryny wprowadza sie do 125 czesci pieciochlorku fosfo¬ ru w 100 czesciach o-dwuchlorobenzenu, powoli 10 25 80 ogrzewa do temperatury 140—145° i miesza w tej temperaturze w ciagu 18 godzin. Jednoczesnie od- destylowuje sie stale tworzacy sie tlenochlorek fosforu. Nastepnie mieszanine poreakcyjna chlo¬ dzi sie, wytracony krystaliczny produkt odsacza i przemywa malymi porcjami 100 ml metanolu.Po wysuszeniu otrzymuje sie z dobra wydajnoscia l,4,9,9,10,10-szesciochloro-9,10-dwuwodoroantracen.Przyklad III. 24,2 czesci leukochinizaryny wprowadza sie do 125 czesci pieciochlorku fosforu o 100 czesciach czterochloroetanu i mieszanine re¬ akcyjna ogrzewa powoli w ciagu 2 godzin do tem¬ peratury 135° iw tej temperaturze miesza w ciagu 18 godzin. Nastepnie po oziebieniu miesza¬ nine poreakcyjna rozciencza sie przez wkroplenie 50 czesci metanolu wytracony produkt odsacza, przemywa metanolem i suszy. Otrzymuje sie szes- ciochlorodwuwodoroantracen z równie dobra wy¬ dajnoscia jak w przykladzie I. PL