Uprawniony z patentu: Ciba — Geigy AG Bazylea, Szwajcaria Przyrzad do zabiegów miejscowych, stosowany do dawkowanego podawania substancji cieklych Przedmiotem wynalazku jest przyrzad do zabiegów miejscowych, stosowany do dawkowanego podawania substancji cieklych, zaopatrzony w zamykany otwór wylotowy oraz majacy przed uzyciem zamknieta szczelnie czesc sciankowa, dolaczana do zródla czynnika wytlaczajacego, ponadto zawierajacy wewnetrzny element zasobnikowy, zamykany przed uzyciem na obu koncach i otwierany podczas uzytkowania i przeznaczony do przechowywania dawki cieczy.Znane jest podawanie okreslonych ilosci zarówno cieczy jak i substancji sypkich, z pojemników aerozolo¬ wych za pomoca otwierania zaworu dawkujacego umieszczonego przy pojemniku i przy uzyciu zawartego w pojemniku gazowegp czynnika wytlaczajacego, takiego jak nizsze alkany wysokochlorowcowane (na przyklad produkt o.nazwie handlowej Froon R lub mieszaniny butanu i propanu, lub dwutlenek wegla i/lub azot).Nadajacy sie do tegp celu zawór dawkujacy przedstawiono w opisie patentu niemieckiego nr 1.149.308 (opublikowanego 22.5.1963 r.).Jako zródla czynnika wytlaczajacego stosowano kule gumowe sluzace do wytwarzania krótkotrwalego uderzenia sprezonego powietrza; na przyklad w opisie patentowym amerykanskim nr 2.519.555 (wydanym 22.8.1950 r.) przedstawiono urzadzenie dotyczace przyrzadu do zabiegów miejscowych stosowane rfo podawania lekarstw w postaci sproszkowanej.Wada znanych przyrzadów jest to, ze bardzo trudno uzyskac dokladne dawkowania, zwlaszcza dla bardzo malych ilosci rzedu ponizej kilku miligramów. Takze ze wzgledu na dokladne wymiarowanie i male tolerancje, zbyt kosztowna i skomplikowana jest budowa malych zaworów dawkujacych. Równiez wada jest, ze nie mozna zapewnic calkowitego usuniecia z aplikatora przygotowanej ilosci cieczy oraz jej przeslania do miejsca uzytkowania. Jezeli stosuje sie ciecze, których przekroczenie przepisanej dawki byloby szkodliwe, na przyklad przy podawaniu dokladnie przestrzeganych dawek pojedynczych, lekarstw o duzej skutecznosci, jak równiez i winnych dziedzinach, na przyklad przy stosowaniu dokladnie dawkowanych ilosci czynnika cieklego, który w wiekszej dawce bylby zbyt wybuchowy lub trujacy lub w inny sposób niebezpieczny. Znane urzadzenia, przy \2 70 982 podawaniu zjednego zródla czynnika wytlaczajacego czesto dzialaja z niewystarczajaca dokladnoscia i nieza¬ wodnoscia. Powyzsze dotyczy równiez znanego przyrzadu rozpylajacego do proszków o bardzo duzym rozdrob¬ nieniu, opisanego w opisie patentu brytyjskiego nr 898.649. W przyrzadzie tym, komore wnekowa dwuczescio¬ wego wkladu napelnia sie okreslona dawka proszku, przy czym w kazdej sciance czolowej napelnionych, blisko wzajemnie ustawionych przegródek wkladu jest umieszczony maly otwór, przy czym otwór dolny ma srednice wynoszaca, na przyklad 0,20-0,4 mm, a przeciwlegly górny — odpowiednio 0,8—1,0 mm. Podczas manipulacji wkladem proszek nie powinien wypadac z tych otworków, które ponadto sa przed uzyciem zamkniete uszczelkami polietylenowymi, i podczas stosowania proszek ma byc wydmuchany lub zassany za pomoca '„ strumienia powietrza. Ciecz wprowadzona w powyzszy uklad moze przy manipulowaniu przedostac sie do j otworów scianek czolowych, zamknietych polietylenowymi uszczelkami lub folia, przy czym mala czesc dawki cieczy, po usunieciu zamkniecia moze zostac stracona lub nie wydmuchnieta.Celem wynalazku jest opracowanie przyrzadu, którego zastosowanie pozwoli na dokladne dozowanie bardzo malych ilosci cieczy do okreslonego miejsca, polaczonego ze zródlem czynnika wytlaczajacego, korzystnie w postaci gazowej, jako srodka wypychajacego i przenoszacego dawke cieczy. Przyrzad ten ma miec postac aplikatora polaczonego z odpowiednim zródlem czynnika wytlaczajacego.Przyrzad do zabiegów miejscowych stosowany do dawkowego podawania substancji cieklych, posiada zamykany otwór wylotowy w obudowie aplikatora, która przed uzyciem jest szczelnie zamknieta. Aplikator dolaczany jest do zródla czynnika wytlaczajacego. Przyrzad zawiera wewnetrzny pojemnik dozujacy, zamykany przed uzyciem, na obu koncach i otwierany podczas uzytkowania i przeznaczony do napelniania dawka cieczy.Wedlug wynalazku, pojemnik dozujacy przyrzadu jednym koncem jest dolaczony do otworu wylotowego, a drugim koncem do otworu w dolnej sciance obudowy, na ciecz w pojemniku jest wywierane cisnienie kapilarne dostosowane do wlasciwosci cieczy, które wystarcza dla unieruchomienia cieczy w miejscu wewnatrz pojemnika dozujacego tak, ze co najmniej miedzy ciecza i wlotem otworu w dolnej sciance, podczas manipulowania przed uzyciem, utrzymuje sie poduszka gazowa, która hamuje przemieszczanie cieczy w pojemniku dozujacym, podczas jego wstrzasania. Powyzsza poduszka gazowa moze byc wypleniona powietrzem wzgledenie gazem obojetnym (azot, argon i tp.).Przy przebijaniu zamkniecia aplikatora, na przyklad trzonem zaworowym zaworu dawkujacego zasobnika aerozolowego czynnika wytlaczajacego, lut tez wprowadzaniu czynnika wytlaczajacego przez otwór w dolnej sciance unika sie strat przez wyplyw cieczy dozowanej lub niecalkowitego wytloczenia dysponowanej ilosci.Korzystnie jest równiez dawkowac czynnik wytlaczajacy.Stwierdzono, ze przy zastosowaniu rozpylajacego uderzenia gazu wytlaczajacego, praktycznie nie jest mozliwe ilosciowe rozpylenie dawki cieczy w ilosci 30-60 mg, z prostego odcinka rurki, nie tworzacego na koncach rurek kapilarnych. Ponadto praktycznie nie jest mozliwe unieruchomienie takiej ilosci cieczy w prostym odcinku rurowym. Ponadto stwierdzono, ze pojemnik dozujacy w postaci rurki uksztaltowanej w skretke o podwójnym zwoju, jest bardzo dobrym rozwiazaniem konstrukcyjnym dla unieruchomienia i ilosciowego rozpylenia, wywolanego pojedynczym udarem rozpylajacym. Przy uszczelnieniu dolnej i górnej czesci obu konców skretki, nawet w róznych pozycjach, ciecz nie moze praktycznie przemiescic sie z zajmowanego obszaru.Jako pojemnik dozujacy, przyrzad wedlug wynalazku korzystnie zawiera, majace co najmniej jeden zwój, odcinki weza lub rurki o odpowiedniej srednicy wewnetrznej dostosowanej do wymaganego cisnienia kapilarne¬ go, zwlaszcza rurki, tworzace w obszarze srodkowym skretke z 2—3 zwojami. Równiez przydatne sa inne ksztalty geometryczne, które pozwalaja na unieruchomienie zadanej ilosci cieczy w obszarze srodkowym; na przyklad obszar srodkowy rurki moze tworzyc uklad w ksztalcie spirali lub serpentyny. Wedlug innej odmiany wykonania przyrzadu wedlug wynalazku, jeden z obszarów skrajnych rurki sluzacej jako pojemnik dozujacy, ma ujscie do otworu wylotowego aplikatora, natomiast drugi obszar skrajny, zamkniety szczelnie przed uzyciem,jest dolaczony do dolnej scianki obudowy, przewidzianej do dolaczenia do zródla czynnika wytlaczajacego. Tedwa obszary skrajne rurki sa wykonane w postaci rurek kapilarnych, które zapobiegaja przeplywowi cieczy nawet przy gwaltownym manipulowaniu aplikatorem, natomiast obszar srodkowy rurki ma ksztalt pekaty i moze miec postac kuli lub elipsoidy lub podwójnego stozka itp. to znaczy ma przekrój kolowy, owalny, rombowy itp.Korzystnie jest, jesli element zasobnikowy wykonany z tworzywa sztucznego, takiego jak polietylen lub poliamidy (na przyklad nylon) lub policzerofluoroetylen (na przyklad teflon R), wzglednie moze byc ze szkla lub metalu, przede wszystkim z metali nie ulegajacych korozji, takich jak stal nierdzewna, srebro, zloto, stopy miedzi eloksalowane aluminium itp., przy czym tworzywo powinno nadawac sie do wytworzenia rurek kapilarnych o okreslonych srednicach wewnetrznych. Dla pewnych cieczy nadaja sie równiez weze gumowe, dopóki nie ulegna dzialaniu cieczy podczas dluzszego magazynowania.Dla cieczy o lepkosci okolo 10—50 cp (w temperaturze 20°C) nadaja sie rurki o srednicy wewnetrznej70982 3 równej 0,8—1,5 mm, majace jeden do dwu zwojów. Przy wiekszej lepkosci nalezy stosowac wieksze srednice wewnetrzne, przy mniejszej lepkosci odpowiednio wezsze rurki kapilarne.Ciecze, które dozuje sie za pomoca przyrzadu do zabiegów miejscowych, wedlug wynalazku, stanowia korzystnie roztwory, zawiesiny lub emulsje zwiazków czynnych, na przyklad farmaceutyków, pestycydów, jak równiez cieczy stosowanych w technice. Jako roztwarzalnik, wzglednie rozpuszczalnik stosuje sie oleje, takie jak olej sezamowy, oleinian etylu i do oleinianu podobne, estry alkilowe kwasów alifatycznych w postaci cieklej,jak równiez glikole propylenowe o podanym zakresie lepkosci, a takze oleje silikonowe i im podobne, na przyklad olej dwumetylosilikonowy o lepkosci 25 cp i wspólczynniku zalamania wyrioszacym okolo 1,46, obie wartosci mierzone w temperaturze 25°C. Ewentualnie stosuje sie wodne roztwory lub zawiesiny wzglednie emulsje z dodatkiem zwiazków zwiekszajacych lepkosc, na przyklad sól sodowa karboksymetylocelulozy, eter celulozy, kleiste produkty naturalne, jak na przyklad agar-agar, tragant izelatyna. ' a Zwiazki czynne, które w powyzszych substancjach mozna emulgowac, rozpuszczac lub przeprowadzac w zawiesine, moga nalezec do róznych rodzajów zwiazków. Przy zastosowaniu do inhalacji mozna uzyc lekarstw, takich jak siarczan l-(3,4-dwuhydroksyfenylo)-2-izoprbpyloaminoetanolu — do wprowadzania do nosa, a zwiazki czynne, takie jak siarczan chlorowodorku 2-(4-IIIrzed.-butylo-2,6-dwumetylo-3-hydroksybenzylo)-2-imidazoliny w zawiesinie, w jednym z powyzszych roztwarzalników lub w postaci emulsji lub roztworu w wymaganym stezeniu, i mozna wprowadzac do aplikatora wedlug wynalazku, na przyklad: roztwór wodny dawki pojedyn¬ czej, zawierajacej 0,075 mg Isoprotenolu (Indeks firmy Merck, 8 wydanie) w 35 mg roztworu wodnego soli sodowej karboksymetylocelulozy — przydatny jako srodek do inhalacji rozpylona ciecza, zawiesine dawki pojedynczej zawierajacej 0,033 mg Oxymethazolinyx w 40 mg w oleju obojetnym o nazwie handlowej Mygliol 812 (trójglicerydy nasyconych kwasów tluszczowych o ilosci atomów wegla w lancuchu wynoszacej 8—12), — przydatna w postaci rozpylonej do wprowadzenia do nosa.Przyrzad wedlug wynalazku okazal sie szczególnie skuteczny do podawania do nosa (to znaczy przez sluzówke nosa) czynnych fizjologicznie zwiazków peptydowych. Takimi zwiazkami peptydowymi sa na przyklad insulina, hormon wzrostu, glukagon,* tyreotropina, hormon uwalniajacy luteotopine, hormon uwalniajacy tyreotropine (pobudzajacy czynnosc tarczycy), wazoprezyna, bradykinina, itd., ponadto hypertensyna i jej analogi, w pierwszym rzedzie kalcytonina, a zwlaszcza peptydy o aktywnosci MSH (hormon pobudzajacy ^rpelanocyty) i ACTH (hormon adrenotropowy).Do tych ostatnich naleza peptydy o strukturze naturalnych peptydów MSH i ACTH oraz peptydy syntetyczne o sekwencji aminokwasów krótszej i/lub odmiennej, w odniesieniu do poszczególnych aminokwasów.Syntetycznymi peptydami o dzialaniu ACTH sa na przyklad takie, które maja 16, korzystnie 18—28 aminokwa¬ sów, liczonych od aminowego zakonczenia kortykotropiny i ewentualnie majace odchylenia skladu aminokwa¬ sów. Powyzsze aminokwasy, zwlaszcza aminokwasy 1-5, 11, 15-18 i 25-33, moga byc zastepowane innymi niz aminokwasy odpowiadajace sekwencji naturalnej, na przyklad reszty serynowe seryny1 i/lub seryny3 mozna zastapic glicyna lub alanina, tyrozyne2 - fenyloalanina, metionine4 - kwasem a-aminoalkilooctowym, przy czym alkil ma 2—4 atomów wegla w lancuchu, takim jak norwalina, walina, norleucyna, leucyna, izoleucyna, kwas a-aminomaslowy; kwas glutaminowy5 mozna zastapic glutamina, lizyne11 i/lub lizyne15^10 -ornityna, argini- ne 17 ,i s _ iiZyna iub ornityna. Aminokwas2 5 mozna zastapic walina. Seryna1 moze byc zastapiona, na przyklad ' prolina, a- lub 0-alanina-treonina, kwasem propionowym, kwasem /3-aminopropionowym, kwasem 0-hydroksy- propionowym," kwasem 7-aminomaslowym, kwasem a-aminoizomaslowym, fenyloglicyna lub kwasem aminoka- pronowym. Wszystkie aminokwasy, oprócz tych, które maja „krancowy kwas N' w pozycji —1, maja konfiguracje L. Korzystnie, nowe preparaty zawieraja peptydy o dzialaniu ACTH, przy czym pierwszy aminokwas peptydów ma konfiguracje D, zwlaszcza D-seryny; ponadto sa zastosowane peptydy, korzystnie 0 dlugosci lancucha z 18—25 aminokwasami, zwlaszcza z 18 aminokwasami.. Na uwage zasluguja równiez preparaty, które zawieraja „krancowe amidy C", wymienionych peptydów o dzialaniu ACTH, przede wszystkim takie peptydy o sekwencji 18 aminokwasów, w pierwszym rzedzie D-ser1-liz17,18-0I "*8 -kortykotropino- -liz18-amid, dalej priyfelsldówo D-ser! -kortykotropino-arg18-amid, C-ser! -orn1! -liz17'tó -01"w -kortykotropino- orn18-amid, a-aminoizobutyrylo1-/}1"18-kortykotropino-arg18-amid, D-ser1-orn17,18-j3!~18 -korytykotropino- -orn18 -amid, D-ser1 -gli3 -liz17'18-01 'l8 -kortykotropinodiz18-amid, D-ser1 -liz17ll S -01 ~!8-kortykotropina,jak równiez 01 -19-kortykotjfópina, D4&1 -01 -19-kortykotropina, 01 -19-kortykotropinopro19-amid, glu(NH2 )5 -01 -19-ko- rtykotropina, D-ser1 -Uz^^^-wal^-ZJ^^-kortykotropino-wali^-amid, D-ser1-nie4-liz17,18-wal19-/J1^19-korty- kotropino-wal19-amid, j371—20-kortykotropino-wal20-amid, D-ser1-j91-?0-kortykotropino-wal20-amid, D-ser1- Uzl7,18^1,20-kortykotropino-wal^°-amid, a-aminobutyiylo4-#u(NH2 5- 0!^O.kortykotropino-wd^-amid, D-ser1-liz17»18-^1-19-kortykotropino-pro19-amid, a-aminobutyryl4^1'20-kortykotropinchwd20-amid,j81"2^ko¬ rtykotropina, D-ser^liz^^^^i^i-kortyktropino-^i-amid, D-ser1-liz17»18-/J1^2-kortykotropino-wal22-amid,4 70982 0l-23.kortykotropina, p1-23-kortykotropino-tyr23-amid, P-ala1^1_23-kortykotropino-tyr23-amid, D-ser1-/31"13-kortykotropino-tyr23-amid, D-ser1-ala3^1-23-kortykotropino-tyr23-amid, gli1-^1-23-kortykotropi- notyr23-amid, D-ser1-liz171^1"2?-kortvkotropino-tyr^3-amid, /^-^-kortykotropina, glu(NH2)5-g1"24-korty- kotropina, D-ser1-orn17»18-j81-1-24-kortykotropina, gli1*3 -0^-kortykotropina, orn17»18H81"24-kortykotropi- na, liz17'18-^1-24-kortykotropina, D-ser1-nle4-/J1-24-kortykotropina, D-ser1-/^-^-kortykotropina, D-ala1-/?1"24- -kortykotropina, D-ser1-gli3-liz2 7»x 8 -jS1"24 -kortykotropina, D-ser1-nie-4-liz 1 7»2 8H81"24-kortykotropi- no-pro24-amid, D-ser1 om17»18-j31"24-kortykotropino-pro24-amid, D-ser1-nle4-orn17»18-p1*24-kortykotropino- -pro24-amid, D-ser1-gH3-liz17»18-|31-24-kortykotropino-pro24-amid, D-serUiz^^-^-^-kortykotropina, D- -ser1-liz17»18-P1"24-k,.rtykotropino-pro24-amid, D-ser1-nle4-wal25-i51"25-kortykotropino-wal25-aniid, D-ser1" nle4-wal25-01_25-kortykotropino-D-wal-25-amid, D-ser1-nwa4-liz17»18-wal25-/31"25-kortykotropino-wal25-arnid, P1"25-kortykotropino-v^al25-amid, D-ser1-nle4-liz17»18-wal25-^1'25-kortykotropino-wal25-amid, nle4-waI25-01- -25-kortykotropino-wal25-amid, nwa4-wal25^1_25-kortykotropino-wal25-amid, nle4-liz17»18-wal25-j81_25-korty- kotropino-wal25-amid, /^"^-kortykotropina, /31_28-kortykotropina, j81"30-kortykotropina, /31"31-kortykotropi¬ na, /^-^-kortykotropina, D-ser1-/31-39-kortykotropina, gli1-/31_39-kortykotropina.Peptydy a-MSH, które dzialaja regulujaco na wydzielanie hormonu wzrostu, moga byc równiez stosowa¬ ne, sa to zwlaszcza peptydy o sekwencji pierwszych 11-16-aminokwasów ACTH, w których pierwsza grupa aminowa jest korzystnie acylowana, a zwlaszcza acetylowana, w pierwszym rzedzie a-MSH i P-set - ¦«-MSH.Znane sa kalcytoniny pochodzenia naturalnego, na przyklad kalcytonina z tarczycy swinskiej, ludzkiej, lososia, owczej lub wolowej, jak równiez ich pochodne syntetyczne, w których jeden lub wieksza liczba aminokwasów jest zastapiona innymi, na przyklad metionina zastapiona przez norleucyne, lub w którydi pierwszy aminokwas jest zastapiony kwasem nie zawierajacym grupy aminowej lub kwasem zawierajacym grupy acyloaminowe.Wymienione peptydy mozna stosowac w postaci wolnej lub w postaci dopuszczalnych farmaceutycznie addycyjnych soli z kwasem. Sole te pochodza z kwasów nieorganicznych, takich jak kwasy chlorowcowodorowe, na przyklad kwas solny lub kwas bromowodorowy, nadchlorowy, azotowy lub tiocyjanowy, siarkowy lub fosforowy, lub kwasów organicznych, takich jak kwas mrówkowy, octowy, propionowy, hydroksyoctowy, mlekowy, .pirogronowy, szczawiowy, malonowy, bursztynowy, maleinowy, fumarowy, jablkowy, winowy, cytrynowy, askorbinowy, hydroksymaleinowy, dwuhydroksymaleinowy, benzoesowy, fenylooctowy, 4-amino- benzoesowy, 4-hydroksybenzoesowy, salicylowy, p-aminometylosalicylowy, 4-aminosalicylowy, 2-fenoksybenzo- esowy, 2-acetoksybenzoesowy, metanosulfonowy, etanosulfonowy^hydroksyetanosulfonowy, benzenosulofono- wy, naftalenosulfonowy, p-toluenosulfonowy, lub sulfanilowy, kwasów tluszczowych o dlugim lancuchu, na przyklad kwasów majacych 12—22 atomów wegla w czasteczce, takich jak kwas laurynowy, tridekanowy, mirystynowy, pentadecylowy, palmitynowy, margarynowy, stearynowy, nonadecylowy, arachidynowy, eikoza- nokarboksylowy-1, behenowy oraz odpowiednich kwasów nienasyconych, takich jak kwas oleinowy, eleidynowy, erukowy, brazydynowy ilinolowy. / Ha wyzej wymienionego celu, pojemnik dozujacy powinien byc przystosowany na pomieszczenie dawki wynoszacej okolo 20—100 mg. zwykle stosuje sie aplikator, którego oslona sklada sie z* czesci górnej lub czesci tulejowej i z cokolu, które korzystnie wykonane sa z tworzywa sztucznego i po wprowadzeniu pojemnika dozujacego do obudowy posiadajacej cokól w dolnej czesci obudowy laczy sie ze soba za pomoca zesrubowania lub zgrzewania wzglev sklejenia. Nastepnie do uzwojenia pojemnika dozujacego wprowadza sie okreslona dawke cieczy, na przyklad za pomoca igly strzykawkowej, nastepnie najpierw na górna czesc obudowy z otworem wylotowym naklada sie kolpak zamykajacy, a nastepnie szczelnie zamyka sie drugi otwór pojemnika dozujacego w sciance obudowy, przeznaczonej do pózniejszego dolaczenia do zródla czynnika wytlaczajacego, na przyklad za pomoca dna, które tworzy wymieniony cokól.Do szczelnego zamkniecia stosuje sie folie z tworzywa sztucznego lub z metalu, korzystnie folie celulozowe, lub z octanu celulozy lub z polichlorku winylu, a takze folie aluminiowe. Folie nie powinny miec zbyt duzej grubosci, aby przy wkladaniu na zawór pojemnika czynnika wytlaczajacego, rozrywaly sie juz przy lekkim nacisku, oraz na przyklad by górny koniec trzonu zaworowego mógl wcisnac sif w oc-powiednia wneke cokolu aplikatora bez otwarcia zaworu pojemnika czynnika wytlaczajacego. Do tego jest wymagany wielokrotnie wiekszy nacisk.Folie o grubosci, 40—100 mikronów wykonane z czystej celulozy, okazaly sie najlepszymi do szczelnego zamykania otworu laczacego aplikator z zasobnikiem czynnika wytlaczajacego.Wszystkie elementy obudowy aplikatora mozna oczywiscie wykonac nie tylko z tworzywa, lecz takze z innego materialu, na przyklad metalu lub szkla.70982 5 Korzystnie jest,jesli zasobnik czynnika wytlaczajacego, zaopatrzony jest w zawór dawkujacy, który moze byc o znanej budowie. Odpowiednie zawory przedstawione sa w wyzej wymienionym opisie patentowym niemieckim nr 1 149 308, jak równiez zawór wytwarzany przez firme Solfrene S.p.A., Corsico (Mediolan), Wlochy, znany pod oznaczeniem MT/50-75-100. Jeidi stosuje sie zawór dawkujacy to dla wypchania z aplikatora wpdlug wynalazku calej dawki cieczy, powinua wystarczyc pojedyncza dawka czynnika wytlaczaja¬ cego. Ewentualnie stosuje sie uklady aplikatora i zasobnika czynnika wytlaczajacego z zaworem dawkujacym, w którym napelnienie zasobnika czynnika wytlaczajacego jest obliczone tak, ze zadowalajaco opróznia'okreslona liczbe, na przyklad tuzin aplikatorów. Kazdy aplikator jest uzytkowany jednorazowo, a nastepnie wyrzucany, natomiast pojemnik czynnika wytlaczajacego wyrzuca sie dopiero po zuzyciu okreslonej liczby aplikatorów.Mozliwe sa równiez i inne rozwiazania, na przyklad stosowanie wymienionychjuz kul gumowych ze sprezonym powietrzem, wedlug opisu patentu Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 2.519.555, jak itfwniez zasobniki aerozolowego czynnika wytlaczajacego nie zawierajace zaworu dawkujacego, co jednak znacznie utrudnia kontrole calkowitego opróznienia z aplikatora substancji cieklej, bez niepotrzebnego zuzycia nadmiaru czynnika wytlaczajacego.Przy podawaniu rozpylonych strug inhalacyjnych, zwlaszcza do nosa z zastosowaniem zasobnika aerozolo¬ wego czynnika wytlaczajacego, który jest wypelniony na przyklad produktem o nazwie handlowej Freon R, przy zastosowaniu skretki jako pojemnika dozujacego, w pierwszym zwoju nastepuje skroplenie malej ilosci gazu wytlaczajacego, powodujace zahamowanie gazu wytlaczajacego, przy czym skroplony gaz przechodzi do oleistego roztworu lub zawiesiny, dzieki czemu przy wylocie z aplikatora nastepuje wzmozone rozpylanie. , Aplikator pojedynczej dawki, po zdjeciu przed uzyciem kolpaka zamykajacego nasadza sie bez nacisku na zawór pojemnika gazu wytlaczajacego. Aplikator wprowadza sie do nosa lub do ust. Wskutek silnego nacisniecia aplikatora w dól, do pojemnika dozujacego wprowadzany jest gaz wytlaczajacy, powodujacy rozpylenie cieczy.Do kazdej aplikacji stosuje sie nowy aplikator pojedynczej dawki. Poza zastosowaniem do inhalacji lub wprowadzania rozpylonej strugi do gardla, aplikatory wedlug wynalazku moga miec zastosowanie nie tylko medyczne. Na przyklad przy badaniach, w których chodzi o wprowadzania wzglednie bardzo dokladne rozpylanie malych ilosci. Na przyklad w próbach smarowania nowoczesnymi olejami smarowymi, w próbach z pestycydami, w których ma sie okreslic skuteczna dawke minimalna, dla okreslonych insektów w komorze badawczej, oraz dla innych mozliwosci zastosowan, w których chodzi o podawanie najdokladniejszych, malych dawek.Przedmiot wynalazku przedstawiono w przykladach wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia czesciowy przekrój wzdluzny aplikatora do pojedynczej dawki, zamkniety na dwóch koncach, fig. 2 przedstawia czesciowy przekrój aplikatora, nasadzonego na zawór dawkujacy znanego pojemnika aerozolowego czynnika wytlaczajacego, przy czym zawór dawkujacy jest pokazany w przekroju, w pozyqi zamknietej, fig. 3 przedstawia uklad wedlug fig. 2, lecz z zaworem w pozycji rozpylania, fig. 4 przedstawia czesciowy przekrój wzdluzny odmiany aplikatora wedlug wynalazku, fig. 5 przedstawia przekrój wzdluzny innej korzystnej odmiany aplikatora.Przedstawiony na fig. 1 aplikator (przyrzad do zabiegów miejscowych) do wprowadzania dawki jednorazo¬ wej sklada sie z tulei 1, która przyklada sie do nosa lub do ust, z sklepionego cokolu 2, który jest wkrecony na gwint 3 w dolny koniec tulei 1. Wewnatrz tulei znajduje sie rurka lub waz 4, zwiniety w wezownice o trzech lub wiekszej liczbie zwoi, przy czym korzystnie jest jesli rurka wykonana jest z tworzywa sztucznego, na przyklad z polietylenu. Dolny, otwarty koniec rurki 4 jest wlozony w otwór srodkowy 5 cokolu 2, w którym jest przytrzymywany, na przyklad za pomoca zgrubien 6 i 7. Górny koniec rurki 4 jest wlozony w otwór wylotowy 8 tulei 1. Po napelnieniu, otwór wylotowy 8 zamyka sie za pomoca kolpaka 11, który zaciska sie na szyjce 9 pogrubionego wierzcholka 10 tulei 1, przy czym kolpak zamykajacy 11 zdejmuje sie przed uzyciem aplikatora.W czesci cokolu 2 otwartej od dolu znajduje sie wybranie 12, które od strony górnej przylega do wneki 13 majacej mniejsza srednice, której dolna czesc, po napelnieniu rurki 4 zostaje zamknieta za pomoca folii 14 aluminiowej lub z tworzywa sztucznego. Srbdkowy zwój wzglednie srodkowe zwoje rurki 4 napelnia sie ciecza 15 przeznaczona do rozpylania, natomiast oba konce rurki 4 pozostaja puste.Fig. 2 i 3 przedstawiaja aplikator z cokolem 2 nasadzonym na zaworze dawkujacym pojemnika czynnika wytlaczajacego, w pozycji takiej, ze trzon zaworu 21 przebil juz* folie aluminiowa 14 i jego górny koniec znajduje sie we wnece 13 i przylega bezposrednio do górnej scianki wneki, przy czym trzon zaworu 21 pozostaje w pozycji zamknietej wskutek nacisku sprezyny 22 na grzybek zaworu 23. Kolpak zamykajacy 11 zostal juz zdjety. Zawór dawkujacy, poza trzonem 21 i grzybkiem 23 obejmuje równiez korpus zaworowy 24, który swym rozszerzajacym sie na zewnatrz obrzezem górnym 25 przylega do krawedzi szyjki 27 pojemnika substancji wytlaczajacej. Pokrywka zaworu 30 jest trwale zfcczona ze scianka pojemnika 28, na przyklad za pomoca6 70982 gwintu 31 i czescia stanowiaca kolpak 32 sklepiony nad korpusem zaworu 24, posiadajacy otwór srodkowy 33.Przez ten otwór przechodzi górny koniec trzonu zaworu 21, który ma kanal osiowy 34. Miedzy pokrywka zaworu 30 i szyjka 27 pojemnika 28 jest umieszczona elastyczna uszczelka pierscieniowa 35, podczas gdy dalsze uszczelnienie elastyczne 36 znajduje sie pomiedzy korpusem zaworu 24 i pokrywka 30, przy czym w pozycji zamknietej, przylega szczelnie do powierzchni górnej kolnierza pierscieniowego 37 trzonu zaworowego 21.Sprezyna naciskowa 22, która znajduje sie w czesci dolnej 40 korpusu zaworowego 24, ma mniejsza srednice niz rozszerzona czesc górna 41 korpusu zakonczona obrzezem 25, przy czym ta czesc dolna 40 ma w swym dnie otwór wlotowy 42, przeznaczony dla przeplywu substancji wytlaczajacej z zasobnika 28. Ponizej kolnierza pierscieniowego 37, trzon zaworowy 21 ma ksztalt otwartego do dolu cylindra 43, którego wnetrze jest oddzielone od góry od kanalu 34, za pomoca scianki litej 44. Kolnierz pierscieniowy 37 wraz z cylindrem 43 przesuwaja sie z luzem w czesci górnej 41 korpusu zaworowego 24. W$krajnej czesci dolnej 45, cylinder 43 ma zmniejszona srednice i znajduje sie nad grzybkiem 23 w czesci dolnej 40 korpusu zaworowego 24. Miedzy plaszczem cylindra. 43 i scianka wewnetrzna czesci górnej 41 korpusu powstaje w ten sposób wolna przestrzen pierscieniowa 46, która sluzy jako komora do dawkowania czynnika wytlaczajacego. W sciance cylindra 43, • w poblizu wysokosci górnego zakonczenia wydrazenia 47 znajduje sie otwór laczacy 48 tak, ze komora dawkowania 46 pfzez wydrazenie 47 ma polaczenie z wnetrzem grzybka zaworowego 23. Z dolnego konca kanalu 34 trzonu zaworowego 21 wyprowadzony jest na zewnatrz otwór przelotowy 49, który w pozygi spoczynkowej znajduje sie tuz nad uszczelnieniem 36 tak, ze w tej pozyqi kanal ma polaczenie z atmosfera zewnetrzna. Jest to spowodowane rowkiem bocznym 50 w sciance cokolu 2, który równiez dziala przy nasadzonym aplikatorze (fig. 2).Skrajna czesc dolna 45 trzonu zaworowego wystaje do wnetrza wneki grzybka zaworowego 23, przy czym miedzy czescia lita cylindra 43 trzonu zaworowego 21 i górnym obrzezem grzybka zaworowego 23 znajduje sie pierscien uszczelniajacy 52.Tak wiec, zarówno w pozycji zamknietej jak i otwartej zaworu dawkujacego, komora dawkowania 46 znajduje sie nad przestrzenia pierscieniowa 53, utworzona miedzy grzybkiem zaworowym 23 i scianka wewnetrzna czesci dolnej 40 korpusu. Przestrzen ta ma polaczenie z wnetrzem czesci dolnej 40 korpusu ponizej grzybka zaworowego 23 oraz z otworem 42 w dnie korpusu i wnetrzem pojemnika 28, przy czym kolnierz 37 trzonu zaworowego 21 przylega do uszczelnienia 36 i w ten sposób zapobiega ulatnianiu sie gazowego czynnika wytlaczajacego.Po skierowaniu otworu wylotowego 8 na miejsce poddawane zabiegowi, przy zwiekszonym nacisku na cokól 2 aplikatora, na przyklad za pomoca wywarcia nacisku przy uzyciu dwu palców,, podczas trzymania pojemnika w jednej rece, wskutek scisniecia sprezyny 22, trzon zaworowy ulega przemieszczeniu do srodka korpusus zaworu i przyrzad przechodzi do pozycji rozpylania, przedstawionej na fig. 3. W tej pozycji pierscien uszczelniajacy 52 jest docisniety do zwezenia 55, stanowiacego przejscie czesci górnej 41 korpusu zaworowego w czesc dolna 40, wskutek tego czynnik wytlaczajacy nie moze juz przeplywac z pojemnika 28 do komory dawkowania 46. Równoczesnie kolnierz 37 oddala sie od uszczelnienia, w kierunku do dolu, a otwór przelotowy 49 umieszczony jest ponizej tego uszczelnienia tak, ze odtad komora dawkowania 46 poprzez przestrzen posrednia miedzy kolnierzem 37 i scianka wewnetrzna górnej czesci 41 korpusu zaworowego, oraz przez otwór 49, ma polaczenie z kanalem 34 i czynnik wytlaczajacy z komory dawkowania wypycha substancje czynna 15 z zwojów rurki 4 i rozpyla z otworu 8 glowicy 10 aplikatora.Oprózniony aplikator zdejmuje sie z zaworu zasobnika czynnika wytlaczajacego, trzon zaworowy 21 powraca ponownie do pozycji spoczynkowej (fig. 2), wskutek tego do komory dawkowania 46 moze doplynac nowa porcja czynnika wytlaczajacego, a po nalozeniu nowego aplikatora mozna powtórzyc powyzszy przebieg.Na fig. 4 przedstawiono podobny aplikator jak z fig. 1-3, lecz majacy inaczej uksztaltowany pojemnik dozujacy 104, który sklada sie z dwu rucek kapilarnych stanowiacych obszary skrajne 110 i 111 oraz pekaty, rozszerzony obszar srodkowy 112. Ta poszerzona czesc, na fig. 4 ma ksztalt wrzecionowaty, o przekroju rombowym, lecz moze miec równiez przekrój owalny lub kolowy.Przedstawiony na fig. 5, korzystny przyklad wykonania aplikatora pojedynczej dawki, wedlug wynalazku, sklada sie z oslony 200, majacej zwezony wierzcholek, do wprowadzania na przyklad do nosa, oraz czesc tulejowa 201 o mniejszej srednicy niz czesc srodkowa oslony 200. W dolnej czesci aplikatora znajduje sie czesc cokolowa 202, która rozszerza sie w kierunku do dolu i od spodu jest otwarta. Do wneki 212 utworzonej rozszerzeniem czesci cokolowej 202 wchodzi z góry element zasobnikowy 204 majacy ksztalt wezownicy, z górna czescia koncowa 211, która jest prosta i wchodzi w usytuowany wzdluz osi czesci tulejowej 201 kanal wylotowy 208 oslony 200, przy czym zespól zwoi 215 przylega do scianki przestrzeni wewnetrznej 207 oslony70982 7 w miejscu oznaczonym cyfra 209. Dolna, prosta czesc koncowa 213 pojemnika dozujacego 204 jest wsunieta w usytuowany w srodku, osiowy kanal wlotowy 205 w szyjce 214 wewnetrznej czesci zamykajacej 206, która jest unieruchomiona za pomoca zgrubienia 235 na koncu wewnetrznym szyjki 214, oraz wystepu pierscieniowe¬ go 216 w czesci cokolowej 202, przy czym szyjka 214 jest utrzymywana przy dolnej sciance wewnetrznej przestrzeni 207 oslony z zachowaniem szczelnosci. Natomiast zespól zwoi 215 przylega do górnego konca szyjki w miejscu oznaczonym cyfra 210.Napelnianie pojedyncza dawka cieczy przeznaczonej do rozpylenia, nastepuje przy otwartych czesciach koncowych 211 i 213 pojemnika dozujacego 204, przy uzyciu strzykawki, której igle wprowadza sie do wylotu czesci koncowej 211. Nastepnie na czas przechowywania, otwór kanalu wylotowego zamyka sie za pomoca kolpaka 217, który wraz z dolnym, otwartym koncem dolnego brzegu czesci cokolowej 202 oslony 200 tworzy zamkniecie i otacza czesc cokolowa. Na stronie zewnetrznej, dookola dolnego'brzegu kolpak 217 ma zgrubienie pierscieniowe 218. Otwór dolny 219 kanalu wlotowego 205 jest zamkniety koncówka 221 elementu zamykajace¬ go 220; uksztaltowanego zasadniczo w postaci stozka, przy czym element ten na dolnym brzegu jest zaopatrzony w obwodowy, wystajacy do góry kolnierz 222, którego górne, otwarte zakonczenie po stronie wewnetrznej podtrzymuje na obwodzie pierscieniowe zgrubienie brzegowe 223. Zgrubienie to wraz z zgrubieniem brzegowym 218 kolpaka 217 tworza polaczenie dociskowe, trwale laczace zespól utworzony z kolpaka 217, oslony 200 i elementu zamykajacego 220. Przy tym, wierzch czesci srodkowej kolpaka 224 zamyka szczelnie otwór 225 kanalu wlotowego 208 i dociska wierzcholek czesci górnej 201 oslony i koncówki 221, uszczelniajac otwór wewnetrzny 219 kanalu wlotowego 205 czesci zamykajacej 206 i w ten sposób utrzymuje sie szczelne hermetycznie zamkniecie, zarówno górnego jak i dolnego otworu pojemnika dozujacego 204. Poduszki powie¬ trzne, wystepujace na obu zakonczeniach kapilar w prostych odcinkach koncowych 211 i 213 hamuja przemiesz¬ czanie cieczy wewnatrz zespolu zwoi 215 oraz zapobiegaja porywaniu cieczy do kapilarnych czesci koncowych jak i ewentualnemu przedostawaniu sie cieczy do czesci zamykajacych 221 i 224, mogacemu wystapic podczas wstrzasania pojemnika dozujacego.W celu uruchomienia przyrzadu, najpierw odciaga sie do dolu element zamykajacy 220 i trzon zaworowy, zasobnika czynnika wytlaczajacego lub podobnego zródla czynnika wytlaczajacego. Czynnik wytlaczajacy przeplywa przez ujscie 219 do kanalu wlotowego 205 w szyjce 214 czesci zamykajacej 206 i dopiero potem zdejmuje sie kolpak 217. Mala ilosc czynnika wytlaczajacego wystarczy dla rozpylenia calej dawki cieczy z zespolu zwoi 215, przcz kanal wylotowy 208 i otwór 225. PL