PL 70 783 Y1 2 Opis wzoru Przedmiotem wzoru uzytkowego jest zawór do instalacji wodnych i cieczy nieagresywnych, ma- jacy zastosowanie w konstrukcji zaworów prostych i katowych, zasilajacych i powrotnych. Zawór tego typu konstrukcji moze byc takze uzywany wszedzie tam gdzie moze wystapic koniecznosc wymiany uszczelnien od strony naplywu czynnika w szczególnosci w instalacjach ogrzewania (konwencjonalnego i przemyslowego), dystrybucji wody, hydraulicznych, pneumatycznych, petrochemicznych, chlodni- czych, olejowych itp. Zawór do instalacji wodnych i cieczy nieagresywnych, przykladowo zawór grzejnikowy steruje przeplywem czynnika roboczego w instalacjach, z reguly wody, przez grzejnik. Sterowanie przeplywu cieczy odbywa sie poprzez ruch wrzeciona czy tez trzpienia znajdujacego sie w korpusie zaworu, a wyposazonego w uszczelki. Poruszanie wrzecionem odbywa sie przy tym z zewnatrz poprzez odpo- wiedni element nastawczy o napedzie recznym, elektrycznym lub pneumatycznym. Ze wzgledu na wla- sciwosci techniczne i material wykonania, uszczelki wrzeciona z czasem moga ulec zuzyciu, a ich ewen- tualna wymiana jest klopotliwa, poniewaz wiaze sie z wykreceniem zaworu, co wymaga opróznienia instalacji lub jej czesci z czynnika roboczego. W zwiazku z powyzszym zamiast wymiany uszczelnien, wymienia sie zazwyczaj caly zawór, co jest mniej klopotliwe, lecz niewatpliwie bardziej kosztowne. W opisie patentowym wynalazku DE 196 43 990 opublikowanym w dniu 16.07.1998 ujawniono zawór z pierscieniem uszczelniajacym, który umieszczony jest po wewnetrznej stronie segmentu obu- dowy, a przez który przechodzi popychacz. W opisanym zaworze nie mozna wymienic pierscienia uszczelniajacego, a jezeli stanie sie on nieszczelny, nalezy zalozyc dodatkowy pierscien uszczelniajacy. W tym celu po zewnetrznej stronie segmentu obudowy znajduje sie przestrzen pierscieniowa, do umieszczenia dodatkowego pierscienia uszczelniajacego, który jest wymienialny, jednakze zastosowa- nie dodatkowego pierscienia uszczelniajacego ma te wade, ze zmienia sie charakterystyka pracy za- woru, a zwlaszcza histereza zaworu, poniewaz popychacz musi wówczas pokonac sily tarcia dwóch pierscieni uszczelniajacych. Ponadto w opisie patentowym EP0699985 opublikowanym 24.03.1999 [1999/12] przedstawiono zawór termostatyczny do grzejnika plytowego. W rozwiazaniu tym popychacz jest uszczelniony poprzez wiele nastepujacych po sobie kolejno w kierunku osiowym uszczelnien majacych postac okraglych pier- scieni. Uszczelnienia te nie sa dostepne z zewnatrz, a przestrzen, w której sa umieszczone jest za- mknieta od zewnatrz scianka, przez która przechodzi tylko popychacz. Wymiana uszczelnien jest moz- liwa tylko po rozlozeniu praktycznie calego zaworu. Z kolei w opisie patentowym US 3 797 805 zgloszonym w dniu 25.09.1972 przedstawiono uklad uszczelniajacy popychacza zaworowego, w którym pierscien uszczelniajacy, który otacza popychacz zaworowy, umieszczony jest po stronie zwróconej do zawieradla. Ponadto po stronie, po której popy- chacz wystaje z segmentu obudowy, umieszczone jest dodatkowe uszczelnienie, które w stanie beza- waryjnym nie jest szczelne tak, ze popychacz moze sie w nim slizgac bez tarcia. Jezeli jednak pierwsze uszczelnienie stanie sie nieszczelne, czego skutkiem bedzie wyplyw wody na zewnatrz i wzdluz popy- chacza zaworowego, wtedy dodatkowe uszczelnienie bedzie pecznialo, a tarcie pomiedzy tym ukladem uszczelniajacym i popychaczem wzrosnie tak, ze popychacz zasadniczo nie bedzie sie mógl poruszac, co z kolei bedzie znakiem do uzytkownika, ze uszczelnienie to trzeba wymienic. Taki sposób postepo- wania daje wprawdzie pewne zabezpieczenie przed wyplywem cieczy, jednakze grzejnik przy wysta- pieniu awarii nie moze wlasciwie spelniac swojej funkcji, ze wzgledu na jego brak regulacji. Ponadto w opisie wynalazku PL 205106 opublikowanego dnia 30.05.2005 BUP 11/05 ujawniono zawór grzejnikowy majacy obudowe, w której znajduje sie urzadzenie sterujace przeplywem, posiada- jace ruchomy element zaworowy sterowany przez popychacz przechodzacy przez otwór w segmencie obudowy i wyposazone w uklad uszczelniajacy. Uklad uszczelniajacy posiada tylko jedno wspóldziala- jace z popychaczem uszczelnienie dostepne od strony zakrytego pokrywa otworu montazowego w seg- mencie obudowy. W opisanym rozwiazaniu wymiana uszczelki wydaje sie byc dosc prosta, jednakze zwiazana jest z pewna utrata cieczy grzejnej. Z kolei w opisie DE19744047 opublikowanym w dniu 29.04.1999 ujawniono zawór posiadajacy korpus zaworu, element nastawczy, elementy uszczelniajace oraz osadzone w korpusie zaworu wrze- ciono zaworu. Wrzeciono zaworu stanowi zespól wrzeciona, który z kolei stanowa element napedza- jaco-uszczelniajacy i element zamykajacy, a element napedzajaco-uszczelniajacy i element zamykajacy sa polaczone ze soba rozlacznie. Podobne konstrukcje odnajdujemy w dokumentach patentowych PL 70 783 Y1 3 EP1985901 opublikowanym w dniu 29.10.2008 oraz niemieckim dokumencie dotyczacym wzoru uzyt- kowego DE 1781650 U opublikowanym w dniu 22.01.1959. W opisanych rozwiazaniach wystepuje zabezpieczenie w postaci sruby, która nie jest zabezpie- czona przed wykrecaniem sie, co powoduje komplikacje konstrukcji, a co za tym idzie jej podrozenie. Ponadto w rozwiazaniach tych wystepuje elastyczne uszczelnienie trzpienia odcinajacego, które moze ulegac zuzyciu na skutek dzialania chloru, tlenu lubi innych zwiazków chemicznych wystepujacych w wodzie. Istotne jest to, iz zawór opisany w rozwiazaniu DE 19744047 jest zaworem gazowym, a wiec nie jest to zawór przeznaczony do cieczy. Celem wzoru uzytkowego jest opracowanie konstrukcji zaworu, zwlaszcza do instalacji wodnych i cieczy nieagresywnych, umozliwiajacego bezproblemowa wymiane uszczelnien czy tez uszczelki, a wymiana rzeczonych uszczelnien nie bedzie sie wiazac z koniecznoscia zamykania pionu grzewczego ani z utrata cieczy w ukladzie ogrzewania, badz w innych instalacjach przemyslowych z armatura zapo- rowa wykorzystujacych taka konstrukcje wrzeciona. Glównym celem opracowania konstrukcji wzoru stalo sie zastosowanie zabezpieczen w postaci pierscienia zabezpieczajacego, który nie bedzie nara- zony na wykrecanie. Ponadto zastosowanie w rozwiazaniu uszczelnienia elementu zamykajacego w postaci uszczelnienia metal-metal eliminuje jego zuzycie na skutek oddzialywania substancji che- micznych zawartych w cieczy roboczej. Istota wzoru uzytkowego jest konstrukcja zaworu do instalacji wodnych i cieczy nieagresywnych, posiadajacego korpus zaworu, element nastawczy lub pokrywe, elementy uszczelniajace oraz osa- dzone w korpusie zaworu wrzeciono, a wrzeciono zaworu stanowi zespól wrzeciona, który z kolei sta- nowia element napedzajaco – uszczelniajacy i element zamykajacy, a element napedzajaco – uszczel- niajacy i element zamykajacy sa ze soba polaczone rozlacznie w taki sposób, ze jeden z tych elementów posiada wypust, a drugi posiada wpust, a elementy uszczelniajace usytuowane sa na elemencie nape- dzajaco – uszczelniajacym i na elemencie napedzajaco – uszczelniajacym usytuowany jest co najmniej jeden element uszczelniajacy charakteryzujaca sie tym, ze element napedzajaco – uszczelniajacy po- siada zabezpieczenie w postaci pierscienia zabezpieczajacego. Korzystnie pierscien zabezpieczajacy ma forme pierscienia osadczego wewnetrznego osadzonego we wpuscie korpusu. Korzystnie uszczel- nienie elementu zamykajacego ma postac uszczelnienia typu metal-metal. Korzystne skutki rozwiazania wedlug wzoru uzytkowego to konstrukcja zaworu umozliwiajaca bezproblemowa wymiane elementów uszczelniajacych, poniewaz konstrukcja wrzeciona pozwala na pozostawienie elementu zamykajacego w zaworze – w pozycji odcinajacej przeplyw cieczy, gdy tym czasem element napedzajaco – uszczelniajacy moze byc usuniety z zaworu, co pozwala na latwa wy- miane umieszczonych na elemencie napedzajaco – uszczelniajacym uszczelek. Dzieki temu zuzycie uszczelki nie pociaga za soba koniecznosci wymiany calego zaworu ani tez odcinania przeplywu cieczy w calym pionie grzewczym. Dzieki takiej konstrukcji wrzeciona jest mozliwe pozostawienie elementu zamykajacego w pozycji zamknietej i jednoczesne wyjecie elementu napedzajaco – uszczelniajacego z korpusu zaworu w celu weryfikacji stanu uszczelnien lub jego wymiany. Poniewaz podczas tej operacji element zamykajacy pozostaje w pozycji zamknietej od strony instalacji, nie ma potrzeby jej oprózniania ani zatrzymywania jej pracy. Co bardzo istotne, zabezpieczenie zespolu wrzeciona ma forme pierscienia zabezpieczajacego, dzieki czemu nie jest ono narazone na samoczynne odkrecanie, jak to wystepuje w przypadku innych znanych rozwiazan. Z kolei uszczelnienie elementu zamykajacego w postaci uszczelnienia typu metal-metal eliminuje jego zuzycie na skutek oddzialywania cieczy roboczej. Przedmiot wzoru uzytkowego zostal przedstawiony w przykladzie wykonania na rysunkach, z których Fig. 1 przedstawia do instalacji wodnych i cieczy nieagresywnych powrotny katowy w ujeciu zlozeniowym, Fig. 2 przedstawia zawór do instalacji wodnych i cieczy nieagresywnych powrotny prosty w ujeciu zlozeniowym, Fig. 3 przedstawia zawór do instalacji wodnych i cieczy nieagresywnych zasila- jacy prosty w ujeciu zlozeniowym, Fig. 4 przedstawia zawór do instalacji wodnych i cieczy nieagresyw- nych zasilajacy katowy w ujeciu zlozeniowym, Fig. 5 przedstawia zawór do instalacji wodnych i cieczy nieagresywnych w przekroju, i Fig. 6 przedstawia zawór do instalacji wodnych i cieczy nieagresywnych w przekroju. Zawór do instalacji wodnych i cieczy nieagresywnych w pierwszym przykladzie wykonania po- siada korpus 1 zaworu, element 2 nastawczy, elementy 3 uszczelniajace oraz osadzony w korpusie zaworu zespól 4 wrzeciona. Zespól 4 wrzeciona stanowia element 5 napedzajaco – uszczelniajacy i element 6 zamykajacy, a element 5 napedzajaco – uszczelniajacy i element 6 zamykajacy sa ze soba polaczone rozlacznie. Element 5 napedzajaco – uszczelniajacy posiada wypust 7 o szesciokatnym przekroju, i odchodzacy ku górze trzpien 5a, a element 6 zamykajacy posiada wpust 8, równiez PL 70 783 Y1 4 o szesciokatnym przekroju. W postaci zlozonej zespolu 4 wrzeciona wypust 7 znajduje sie we wpu- scie 8. Elementy 3 uszczelniajace w ilosci 2 sztuk, sa usytuowane na elemencie 5 napedzajaco – – uszczelniajacym. Korpus 1 przechodzi w pólsrubunek skladajacy sie z nakretki 9, uszczelki 10 i nypla 11. Pomiedzy elementem 2 nastawczym i elementem 5 napedzajaco – uszczelniajacym znajduje sie pierscien 12 zabezpieczajacy. Pierscien 12 zabezpieczajacy ma forme pierscienia osadczego we- wnetrznego osadzonego we wpuscie korpusu 1. Uszczelnienie elementu 6 zamykajacego ma postac uszczelnienia typu metal-metal. Zarówno wypust 7 jaki i wpust 8 moga miec równiez przekrój przykladowo trójkatny, czworokatny, piecio i wiecej – katny, jak i ksztalt pletwy. Zawór do instalacji wodnych i cieczy nieagresywnych w drugim przykladzie wykonania posiada korpus 1 zaworu, pokrywe 2a, elementy 3 uszczelniajace oraz osadzony w korpusie zaworu zespól 4 wrzeciona. Zespól 4 wrzeciona stanowia element 5 napedzajaco – uszczelniajacy i element 6 zamyka- jacy, a element 5 napedzajaco – uszczelniajacy i element 6 zamykajacy sa ze soba polaczone rozlacz- nie. Element 5 napedzajaco – uszczelniajacy posiada wypust 7 o szesciokatnym przekroju, a w górnej czesci wyposazony jest w otwór 5b górny, a element 6 zamykajacy posiada wpust 8, równiez o szescio- katnym przekroju. W postaci zlozonej zespolu 4 wrzeciona wypust 7 znajduje sie we wpuscie 8. Ele- menty 3 uszczelniajace w ilosci 2 sztuk, sa usytuowane na elemencie 5 napedzajaco – uszczelniajacym. Korpus 1 przechodzi w pólsrubunek skladajacy sie z nakretki 9, uszczelki 10 i nypla 11. Pomiedzy elementem 2 nastawczym i elementem 5 napedzajaco – uszczelniajacym znajduje sie pierscien 12 zabezpieczajacy. Pod nakretka 2a znajduje sie uszczelka 13. Pierscien 12 zabezpieczajacy ma forme pierscienia osadczego wewnetrznego osadzonego we wpuscie korpusu 1. Uszczelnienie elementu 6 zamykajacego ma postac uszczelnienia typu metal-metal. Wymiana uszczelki odbywa sie w ten sposób, ze po dokreceniu zaworu do pozycji zamknietej, nastepuje odkrecenie elementu 2 nastawczego lub pokrywy 2a, a nastepnie uchwycenie trzpienia 5a lub wprowadzenie klucza do otworu 5b elementu 5 napedzajaco – uszczelniajacego w celu usuniecia elementu 5 z korpusu 1. Z usunietego elementu 5 zdejmuje sie uszkodzona uszczelke 3, która zastepuje sie nowa uszczelka. Nastepnie element 5 wprowadza sie do korpusu 1, zabezpiecza pierscieniem 12 i dokreca element 2 nastawczy lub pokrywe 2a. PL PL