Przedmiotem wzoru uzytkowego jest wielodrogowy elekromagnetyczny zawór roz¬ dzielajacy stosowany do przelaczania dróg przeplywu plynu w systemach pneumatyki silowej.Z polskiego opisu patentowego nr 113839 znany jest zawór elektromagnetyczny za¬ wierajacy zespól korpusu z otworami w ukladzie kanalów z gniazdem zaworu i wspól¬ pracujacym z nim elementem zaworowym oraz cewke wspólpracujaca z nieruchomym rdzeniem zmieniajacym jej namagnesowanie w odpowiedzi na wzbudzenie cewki, a tak¬ ze magnes staly, na którym umocowany jest element zaworowy w postaci kuli z mate¬ rialu magnetycznego. Magnes staly ma postac preta umieszczonego slizgowo w zespole korpusu wspólosiowo z rdzeniem., tak ze jest on przyciagany ku rdzeniowi kiedy cewka nie jest pobudzona i odpychany od rdzenia kiedy cewka jest pobudzona.Z opisu polskiego wzoru uzytkowego Ru 51770 znany jest elektromagnetyczny zawór trójdrogowy, w którym korpus ma na jednym boku osadzone w gniazdach dwa elektro¬ magnetyczne zawory pilotujace. W sciankach bocznych pomiedzy gniazdami zaworów korpus ma z jednej strony jedno srodkowe, a z drugiej dwa skrajne gniazda przylaczy.Srodkowe gniazdo przylacza polaczone jest ze skrajnymi gniazdami za pomoca kanalów poprzez elektromagnetyczne zawory pilotujace.W innych znanych rozwiazaniach odciecie drogi przeplywu plynu realizowane jest przez zmiane polozenia suwaka wyposazonego w uszczelnienia wspólpracujace z powierzch¬ nia komory suwaka, w której zbiegaja sie otwory kanalów przeplywu. Do przestawienia-2- suwaka w wymagane polozenie stosowany jest krótki impuls elektryczny podany na elektromagnes, który dziala na swój element ruchomy w postaci nura bezposrednio przestawiajacego suwak. Po zaniku impulsu elektrycznego stan polaczenia dróg prze¬ plywu plynu pozostaje w polozeniu wywolanym impulsem i utrzymywany jest w tym po¬ lozeniu w wyniku dzialania sily tarcia lub na skutek przytrzymywania go przez zapadke mechaniczna. Wielokrotne powtarzanie przemieszczania suwaka powoduje utrate szczelnosci zaworu.Wielodrogowy zawór rozdzielajacy wedlug wzoru uzytkowego zawiera korpus z ka¬ nalami przeplywu plynu, elementy zaworowe ze sprezynami, cewki elektromagnesu oraz magnesy stale. Na wspólnym korpusie umieszczone sa ferromagnetyczne oslony wypo¬ sazone w ferromagnetyczne przegrody i pokrywki i wewnatrz których mocowane sa: staly magnes z nabiegunnikiem i cewka elektromagnesu. Wewnatrz cewki umieszczony jest ferromagnetyczny nur wyposazony na jednym koncu w uszczelke, regulujaca prze¬ plyw plynu przez centralny otwór w membranie, natomiast na drugim koncu w gniazdo ze sprezyna oparta o nabiegunnik. W kazdym zaworze odcinajacym oslona, pokrywka, przegroda, magnes z nabiegunnikiem i nur tworza zamkniety obwód magnetyczny.Cewki elektromagnesów polaczone sa z lacznikiem elektrycznym sterujacym pozycjami poszczególnych nurów zaworu za pomoca napiecia o zmienianej biegunowosci.Uzwojenia cewek elektromagnesów polaczone sa ze sterujacym lacznikiem tak, ze w momencie podania napiecia przez sterujacy lacznik w co najmniej jednym odcinajacym zaworze pole magnetyczne wytwarzane przez pobudzana cewke zwrócone jest zgodnie z polem magnetycznym odpowiadajacego jej stalego magnesu i w co najmniej jednym zwrócone jest przeciwnie.Zawór rozdzielajacy wedlug wzoru uzytkowego wykorzystuje magnesy stale do utrzymania w ustalonych pozycjach nurów wraz z elementami uszczelniajacymi. Dzieki temu zawór cechuje sie prosta konstrukcja, duza niezawodnoscia i trwaloscia a takze-3- niskim kosztem eksploatacji wynikajacym z poboru energii tylko w momencie przelacza¬ nia zaworu.Przedmiot wzoru uzytkowego przedstawiony jest schematycznie na rysunku.Wielodrogowy zawór rozdzielajacy wedlug wzoru uzytkowego sklada sie z czterech po¬ jedynczych odcinajacych zaworów Z1_, Z2, Z3, Z4 zlozonych z jednakowych elementów mocowanych na wspólnym korpusie 1. Kazdy z odcinajacych zaworów Zl, Z2, Z3, Z4 wyposazony jest w gumowa membrane 2 z dwoma otworami: mniejszym bocznym 3 i wiekszym centralnym 4. Pod centralnym otworem 4 usytuowany jest element zasysania inzektorowego 5. Membrana 2 dociskana jest do gniazda 6 w korpusie 1 przez kapturek 7 stanowiacy prowadnice dla przemieszczanego wewnatrz niego nura 8 z uszczelka 9.Uszczelka 9 zamyka centralny otwór 4 i jest dociskana do niego przez sprezyne 10 za posrednictwem nura 8. Kapturek 7 jest utrzymywany w ustalonym polozeniu przez tuleje H stanowiaca czesc obwodu magnetycznego dla zespolu cewki 12 elektromagnesu i stalego magnesu 13 z nabiegunnikiem 14, o który oparta jest sprezyna 10. W sklad ob¬ wodu magnetycznego wchodza tez przegroda 15 usytuowana pod cewka 12 i pokrywka 16. Wszystkie odcinajace zawory zbudowane sa jednakowo, z tym ze magnesy stale w co drugim zaworze sa ustawione z odwrotna biegunowoscia N i S. Uklad zaworów odci¬ najacych jest polaczony w korpusie 1 kanalami przeplywu powietrza wyposazonymi w przylacza A i B do podlaczenia elementu wykonawczego, przylacze P dla powietrza za¬ silajacego oraz przylacza R i I dla odprowadzenia powietrza po wykorzystaniu go w elemencie wykonawczym. Cewki 12 elektromagnesów sa polaczone ze soba i polaczo¬ ne ze sterujacym lacznikiem L zawierajacym przekaznik Pu i przyciski PI i P2. Lacznik L umozliwia doprowadzenie do cewek 12 napiecia zasilajacego o zmienianej biegunowo¬ sci zaleznej od zamkniecia styków przycisków PI lub P2.Dzialanie zaworu rozdzielajacego jest nastepujace: Po zmontowaniu zaworu rozdzielajacego nury 8 w poszczególnych zaworach odcinaja-4- cych Zl, Z2, Z3, Z4 sa ustawione przypadkowo w jednej z krancowych pozycji i utrzy¬ mywane w nich przez stale magnesy 13 lub sprezyny 10 Pierwsze zalaczenie napiecia powoduje ustawienie nurów 8 zalezne od ustawienia biegunów stalych magnesów 13 w poszczególnych zaworach odcinajacych tak, ze poie magnetyczne pochodzace od po¬ budzanych cewek 12 elektromagnesów dodaje sie lub odejmuje od pola magnetycznego odpowiadajacego mu stalego magnesu 13. W wyniku takiego dzialania nury 8 ustawiaja, sie tak, ze uszczelki 9 zamykaja centralne otwory 4 w dwóch zaworach na przyklad Zl i Z3 a otwieraja w zaworach Z2 i Z4. Powietrze z przylacza P wypelnia kanal pod mem¬ brana 2 i przechodzi przez boczny otwór 3 nad membrane 2 powodujac jej docisk do krawedzi gniazda 6 w korpusie 1 dookola elementu zasysania inzektorowego 5. W tym stanie pracy zaworu parcie pod membrana 2 jest nizsze niz nad nia ze wzgledu na niz¬ sze cisnienie w centralnej czesci membrany 2. Podanie impuisu napiecia powoduje, ze pole magnetyczne oddzialujace na nur 8 zwieksza sie, nur 8 zostaje wciagniety do srod¬ ka cewki 12 pokonujac dzialanie sprezyny 10 i otwarcie centralnego otworu 4 , a tym samym spadek cisnienia nad membrana 2. Pomimo naplywu powietrza przez boczny otwór 3 cisnienie nad membrana 2 jest nizsze niz pod nia, co powoduje podniesienie membrany 2. W takim stanie na rysunku jest zawór Z2. Do obnizenia cisnienia nad membrana 2 przyczynia sie tez element zasysania inzektorowego 5, którywykorzystujac duzy przeplyw powietrza z przestrzeni zasilania z przylacza P do przestrzeni wyplywu dc przylacza Awysysa inzektorowo powietrze znad membrany.Poszczególne zawory Zl, Z2, Z3 i Z4 sa polaczone tak, ze dwa z nich sa otwarte i dwa zamkniete Przelaczanie stanów zaworów realizuje sie poprzez zmiane biegunowosci napiecia zasilajacego. Powoduje to zmiane zwrotu pól magnetycznych elektromagne¬ sów, które dodaja sie iub odejmuja od pól magnesów stalych. Gdy poia te dodaja sie powstala sila podnosi nur 8 pokonujac opór sprezyny 10. Zmniejsza sie wówczas szcze¬ lina powietrzna pomiedzy nurem 8 a nabiegunnikiem 14 stalego magnesu 13, który mo-- \J - ze juz utrzymac nur 8 nawet po zaniku napiecia zasilajacego cewke 12 elektromagnesu.W takim zaworze droga przeplywu powietrza pozostaje otwarta dowolnie dlugo Podanie na cewke 12 napiecia o przeciwnej biegunowosci powoduje powstanie pola magnetycz¬ nego skierowanego przeciwnie niz poie stalego magnesu 13, zmniejszenie sie wypad¬ kowego natezenia pola dzialajacego na nur 8 i jego przemieszczenie pod dzialaniem sprezyny 1Q; zamkniecie drogi przeplywu powietrza i utrzymywanie tego stanu dowolnie dlugo, nawet po zaniku napiecia. Przedstawiony mechanizm przelaczania stanu zawo¬ rów powoduje, ze powietrze z przylacza P przeplywa na przyklad do przylacza A, skad jest kierowane do wykorzystujacego je elementu, z którego z kolei wykorzystane juz powietrze jest za posrednictwem przylacza B odprowadzane przez zawór Z4 do przyla¬ cza T skad uchodzi do atmosfery. Zmiane stanów pracy zaworów odcinajacych realizuje sie przez podanie na cewki 12 elektromagnesów impuisu napiecia zasilajacego o prze¬ ciwnej biegunowosci niz ta, która wywolala stan poprzedni.FIRMA „AB" Sp.zo.o.Rzecznik Patentowy es-oo? stary Kisieim PROKUrpmt dr inz. Wlodzimierz Kujanek f?*-0^96-234 MalgorzataBieniaszewska110592 PL PL PL