Wynalazek dotyczy urzadzenia do wytwa¬ rzania stozkowych lub cylindrycznych rur, spawanych spiralnie z dlugich tasm, przy czym tasmy te sa wprowadzane ukosnie za pomoca mechanizmu napedowego do nieruchomego urzadzenia ksztaltujacego.Znany jest juz caly szereg urzadzen do wy¬ twarzania spiralnie spawanych rur, w których tasma jest wsuwana do nieruchomego urza¬ dzenia ksztaltujacego. Takie urzadzenie ksztal¬ tujace zawiera kilka obrotowych walców, któ¬ re z zewnatrz nakladaja sie na tasme i skre¬ caja ja. Tasma jest przy tym podawana na walce za pomoca urzadzenia podajacego, przy czym walce te powoduja ksztaltowanie tasmy.Te urzadzenia sa z nastepujacych przyczyn niekorzystne. Jak wiadomo, tasma musi byc ukosnie wprowadzona do urzadzenia ksztaltu¬ jacego, przy czym brzegi tej tasmy musza ukladac sie jeden przy drugim tak, aby po¬ wstala zwinieta rura o ksztalcie linii srubo¬ wej. Tasma przy wsuwaniu do urzadzenia ksztaltujacego winna byc zakrzywiana i jed¬ noczesnie bocznie przesuwana wzgledem wal¬ ców. Nieruchome walce musialyby zatem wy¬ konywac jednoczesnie dwie czynnosci, a mia¬ nowicie obracanie powstajacej rury i jej po¬ osiowe przesuwanie. Walce moga jednak wy¬ konywac jedna tylko czynnosc, np. ruch obro¬ towy powstajacej rury, podczas gdy drugi ruch tasmy powoduje tarcie miedzy walcami z jed¬ nej strony i tasma wzglednie rura z drugiej strony. Zrozumiale jest, ze walce w danym przypadku nie moga spelnic swojej funkcji, polegajacej na niedopuszczeniu do powstania tarcia z poslizgiem, poniewaz niezaleznie od ukladu tych walców zawsze powstaje tarcie z poslizgiem miedzy czesciami wspólpracuja- !cyml W zwiazku z tym wake zuzywaja sie stosunkowo szybko, co wplywa ujemnie na ekonomicznosc tego urzadzenia. Poza tym urza¬ dzenia te trudno jest przestawic z produkcji jednej wielkosci rur na inna.Celem wynalazku jest zaprojektowanie urza¬ dzenia do wytwarzania spawanych spiralnie rur które nie posiadaloby wyzej wymienio¬ nych wad oraz aby sily tarcia miedzy spiralnie ksztaltowana tasma a urzadzeniem ksztaltuja¬ cym byly bardzo male, aby dla przesuniecia tasmy do urzadzenia ksztaltujacego potrzebne byly stosunkowo nieznaczne sily.Niniejszy wynalazek dotyczy urzadzenia do wytwarzania spawanych spiralnie rur wymie¬ nionego rodzaju, które jest znamienne tym, ze posiada przynajmniej dwie prowadnice, prze¬ biegajace jedna obok drugiej w odstepie odpo¬ wiadajacym grubosci tasmy, miedzy które wsu¬ wana jest prowadzona przez mechanizm nape¬ dowy tasma, przy czym bezposrednio za mecha¬ nizmem napedowym prowadnice przebiegaja obok siebie prostoliniowo i równolegle, a w koncu sa nawijane jedna przy drugiej w po¬ staci linii srubowej.Na rysunku uwidocznione sa przyklady wy¬ konania urzadzenia wedlug wynalazku, przy czym fig. 1 przedstawia rzut perspektywiczny urzadzenia do wytwarzania cylindrycznych rur *spawanych spiralnie, fig. 2 — rzut poziomy czesci urzadzenia wedlug fig. 1 w zmniejszeniu, fig. 3 — rzut poziomy innego urzadzenia do wytwarzania cylindrycznych rur spawanych spiralnie, fig. 4 — widok boczny prowadnic urzadzenia wedlug fig. 3, fig. 5 — widok z gó¬ ry prowadnic urzadzenia wedlug fig. 3, fig. 6 — urzadzenie do zamocowania szyn prowadza¬ cych, fig. 7 — schematyczny widok urzadzenia do wytwarzania rur stozkowych, spawanych spiralnie, a fig. 8 — schemat urzadzenia do nakladania tasm profilowanych na rury spa¬ wane spiralnie.W urzadzeniu uwidocznionym na fig. 1 na dwóch dzwigarach B znajduje sie kolowrót 1, na który jeist nawijana tasma 2 i urzadzenie podajace tasme lub mechanizm napedowy 3.Mechanizm napedowy 3 zawiera dwa walce 4, które napedzane sa za pomoca silnika 5, po¬ siadajacego ciagla regulacje. Tasma 2 przebie¬ ga miedzy obydwoma walcami 4 i jest odwilja- na za pomoca silnika 5 z kolowrotu 2 i wsu¬ wana do przylaczonego po drugiej stronie wal¬ ców urzadzenia ksztaltujacego.Urzadzenie ksztaltujace zawiera szyny pro¬ wadzace 6 i 7 w ksztalcie litery „U", które sa daja sie z dwóch równolegle ulozonych ramion nimi przesunieta. Szyny prowadzace 6 i 7 skla- umieszczone tak, ze tasma moze byc miedzy 6a i 6b, które od walców 4 az do miejisca roz¬ dzialu 8 sa wykonane prostoliniowo i równole¬ gle wzgledem siebie. Od rozdzialu 8 prowad¬ nice 9 i 10 sa wygiete w ksztalcie linii sru¬ bowej i sa przylaczone do prowadnic 6 i 7 za pomoca nieuiwidoiczriionych rozlaczalnych srod¬ ków. Wygiecia prowadnic 9 i 10 sa w ten spo¬ sób wykonane, ze z tasmy zostaje uformowana rura o ksztalcie linii srubowej, wzglednie spi¬ ralnej, zadanej srednicy. Os 12 (fig. 2) srubo¬ wo zwinietych prowadnic 9 i 10 tworzy z prze¬ cinajaca te os 12 linia prosta 13 równolegla do prowadnic 6, 7, przy czym rozwarty kat a zostaje tak dobrany, ze odpowiednio do sze¬ rokosci tasmy powstaje nachylenie linii po¬ dzialu, wzglednie szwu spawu o ksztalcie linii srubowej, to znaczy, ze kat a jest równy ka¬ towi nachylenia + 90°.Napedzane silnikiem 5 walce 4 sciagaja tas¬ me 2 z kolowrotu 1 i wpychaja ja miedzy pro¬ wadnice 6, 7, a przylaczone do nich prowad¬ nice 9, 10 zginja tasme przy jej przepychaniu tak, ze powstaje zamknieta rura 16. Szew mie¬ dzy zwinietymi tasmami zostaje zespawany przez otwór 11 jednym ze znanych sposobów spawania na przyklad elektrycznym spawaniem oporowym.Cyfra 17 oznaczona jest schematycznie uwi¬ doczniona elektroda spawalnicza. Rura 16, na skutek ciaglego doprowadzania tasmy 2, jest wprowadzana w ruch o postaci linii srubowej 14. Aby spowodowac taki ruch rury 16, w uwi¬ docznionym przykladzie znajduja sie prowadni¬ ce 9 i 10, kazda w ksztalcie zamknietego pro¬ filu „U", które umozliwiaja uzyskanie pierw¬ szego ruchu okrezno-postepowego tasmy. Od drugiego ruchu okreznego tasmy, az do konca prowadnic, przewidziane sa tylko podwójne ramiona profilowane, jako szyny prowadzace 9a, 9b, 10a, lOb dla tasmy 2, to znaczy, ze tas¬ ma 2 zlozona jest miedzy dwoma plaskownika¬ mi. Szyny prowadzace 9a, lOa lub 9b, lOb moga byc miedzy soba polaczone za pomoca laczników 15. Po zespawianiu rury 16 jest ona jeszcze prowadzona na malym odcinku drogi za pomoca szyn 9a, 9b, lOb, az do chwili cal¬ kowitego zakrzepniecia szwu spawanego. Uni¬ ka sie przez to przede wszystkim rys, pozosta¬ jacych zwykle na szwie.Fig. 3 przedstawia odmiane urzadzenia do wytwarzania cylindrycznych rur spawanych spiralnie. -. 2 —Na ramie nosnej 20 w ksztalcie litery »U", na jednym jej koncu, jest uLozyskowany obro¬ towo za pomoca oski 23 kolowrót 22 z nawi¬ nieta tasma 23. Miedzy obydwoma ramionami ramy nosnej, ulozone sa trzy pary walców 24 do prowadzenia tasmy 23, z których górne wal¬ ce prowadzace sa uwidocznione na fig. 3.W ten sposób jak w urzadzeniu uwidocznio¬ nym na fig. 1 do przesuwania tasmy przewi¬ dziana jest para walców, napedzana za pomo¬ ca silnika. Górny walec 25 tej pary walców jest uwidoczniony na fig. 3. Na tej samej osi co walec 25, znajduje sie kolo zebate 26, na¬ pedzane np. poprzez lancuch napedowy 27 i ko¬ lo zebate 28, za pomoca silnika 29 o nastawia¬ nej liczbie obrotów wirnika. Za pomoca tego urzadzenia przesuwajacego tasma jest odiwija- na z kolowrotu 22 i jest wsuwana do urzadze¬ nia ksztaltujacego.W przykladzie uwidocznionym na fig. 3 urza¬ dzenie ksztaltujace zawiera dwie pary szyn prowadzacych 30 i 32 oraz 31 i 33. Ksztalt szyn prowadzacych uwidoczniony jest na fig. 4 i 5.Szyny skladaja sie z czesci prostoliniowych, do których przylaczone sa czesci wygiete w ksztal¬ cie linii srubowej. Miedzy szynami przynalez¬ nymi istnieje odstep odpowiadajacy grubosci zastosowanej tasmy 23. ? W przeciwienstwie do urzadlzenia wedlug fig. 1, szyny prowadzace jednej pary nie sa zla¬ czone z boku miedzy soba. Do bocznego pro¬ wadzenia tasmy sa przewidziane walce 34, któ¬ re gwarantuja, ze tasma w taki sposób wchodzi do urzadzenia ksztaltujacego, iz uwidocznione na fig. 3 prawe brzegi odcinka wsuwanej tas¬ my ukladaja sie bezposrednio obok lewych brzegów uprzednio zwinietego odcinka tasmy.Dla zmniejszenia tarcia moga byc przewidzia¬ ne, jak to uwidoczniono na rysunku, walki 35.Tasma uformowana w rure dochodzi do urza¬ dzenia spawalniczego 37', w którym srubowo obok siebie polozone brzegi tasmy zostaja ze- spawane ze soba w znany sposób. Utworzona rura moze ewentualnie byc nastepnie wyzarza¬ na i zahartowana w przylaczonym do urza¬ dzenia spawalniczego urzadzeniu 38 do obróbki koncowej. Opuszczajaca urzadzenie rura nie wymaga dalszej obróbki i jest gotowa do uzytku.Za pomoca wymiany szyn prowadzacych 30, 31, 32 i 33 mozna cale urzadzenie przestawic z produkcji rur o jednej wielkosci lub sredni¬ cy na wytwairzanie rur o innej srednicy. Po¬ niewaz zewnetrzne szyny prowadzace 30, 31 w zakrzywionej czesci musza rozciagac sie tyl¬ ko wzdluz Vi dlugosci zwoju lub mniej, a we¬ wnetrzne szyny prowadtzace 32 i 33 rozciagaja sie tylko wzdluz czwartej czesci zwoju lub mniej, szyny prowadzace sa stosunkowo lek¬ kie i latwo mozna nimi manipulowac przy ich wymianie.Tarcie miedzy szynami prowadzacymi wetllug wynalazku i tasma jest nieznaczne, wobec cze¬ go szyny te nie podlegaja duzemu zuzyciu.Stosunkowo najbardziej zuzywaja sie te miej¬ sca obydwu zewnetrznych szyn prowadzacych, które powoduja w nadsuwajacej sie tasmie pier¬ wsze zakrzywienia, to znaczy pierwsze zakrzy¬ wione czesci tych obydwóch zewnetrznych szyn prowadzacych. Dlatego zwlaszcza w tych miej¬ scach szyn zewneinznych przewidziane sa wy¬ ciecia, w których znajduja sie wstawki 40 z z twardego materialu (fig. 4), które po zuzyciu sa latwo wymieniane.W przypadku przestawienia urzadzenia z pro¬ dukcji jednej wielkosci rur na inna, inny kat natarcia a (fig. 2) umozliwi takze racjonal¬ niejsze wytwarzanie rur, W celu zmiany kata natarcia rama nosna 21 z kolowrotem, walka¬ mi prowadzacymi i walkami napedowymi jest umieszczona tak, ze moze wykonywac ruchy wahliwe naokolo punktu A (fig. 3). Wahania te zmieniaja kat natarcia. Zastosowane szyny prowadzace musza oczywiscie byc dopasowane do kata natarcia a. Rama 20 w celu dokonywa¬ nia tych wahan moze byc przymocowana np. na tarczy obrotowej, gdzie punkt A bylby pun¬ ktem obrotowym; w tym przypadku przewi¬ dziane byc musza jednak srodki do zatrzymy¬ wania ramy w okreslonym polozeniu. Fig. 6 uwidocznia w odmiennym przykladzie wyko¬ nania urzadzenia sposób zamocowania szyn prowadzacych. Rama 50, podtrzymujaca kolo¬ wrót z zawinieta tasma, walki prowadnicze i walki napedzajace, posiada po obydwóch stronach kolnierza 41 do rozlacznego przymo¬ cowania szyn prowadniczych 42, 43, 44, 45, od¬ powiadajacych szynom prowadniczym 30, 31, 32, 33 wedlug fig. 3, 4, 5. Szyny prowadnicze 42, 43, 44, 45 sa przymocowane do kolnierzy np. za pomoca srub. Potrzeba tylko niewiele ma¬ nipulacji, aby wymienic te szyny prowadzace.Na fig. 6 uwidocznione sa równiez boczne wal¬ ki prowadzace 46, 47 oraz walki napedowe 51 i 52.Fig.. 7 przedstawia schematycznie sposób wy¬ twarzania stozkowych rur, tj. rur o ciagle zmie¬ niajacej sie srednicy.Kilka zgietych szyn prowadzacych 61, 62, 63, 64, które posiadaja w kierunku wylotu rury .. — :! —zwiekszajace sie srednice, jest umieszczonych na ruchomym podlozu, niezaleznym od pozio¬ mu przebiegajacych szyn prowadzacych 65, 66.Ruch wykonywanej rury odbywa sie w kie¬ runku strzalki 67. Przez wychylenie calego urzadzenia wokolo punktu A kat natarcia zo¬ staje zmdeniony. Przez koordynacje ruchu w kierunku strzalki 67 i wychylania doprowa¬ dzanej tasmy w kierunku strzalki 68 wokolo punktu A rura stozkowa moze byc wytworzo¬ na sposobem ciaglym w jednym procesie ro¬ boczym.Fig. 8 przedstawia, jak na wykonana za po¬ moca wymienionych urzadzen rure nakladany byc moze sposobem ciaglym kanal grzejny lub chlodzacy. Rura 70 opuszcza nie uwidocznione urzadzenie do ksztaltowania i spawania w kie¬ runku strzalki 71. Miedzy dwoma szynami pro¬ wadzacymi 72, 73 jest nawalcowywama za po¬ moca walców 75, 76 tasma profilowa 74, która ma ksztalt litery „U" i posiada po obydwóch stronach odstajace kolnierze, które nakladane sa na zewnetrzna powierzchnie rury 70. Tas¬ ma profilowa 74 jest laczona z zewnetrzna po¬ wierzchnia rury 70 przewaznie przez spawa¬ nie, na przyklad za pomoca elektrod spawalni¬ czych 77 i 78. W ten sposób powstaje kainal 79 otaczajacy srubowo rure, przez który przeply¬ wa srodek do chlodzenia lub ogrzewania rury albo jej zawartosci.Urzadzenie wedlug wynalazku moze byc wy¬ konane w róznych odmianach, np. tasma mo¬ ze byc wprowadzana stycznie od spodniej stro¬ ny powstajacej rury. Korzysc tej postaci wy¬ konania polega na tym, ze wnetrze powstaja¬ cej rury jest latwiej dostepne i dlatego takze szew spawalniczy moze byc latwiej wykonany.Jezeli szew spawalniczy ma byc wykonany za¬ równo wewnatrz jak i na zewnatrz rtury, za¬ leca sie, aby miejisca spawania byly wzgledem siebie przesuniete, dzieki czemu ogrzewanie odcinka rury przy drugim spawaniu powoduje odjprezenie termiczne pierwszego spawu..Przewaznie najpierw wykonuje sie spawanie we wnetrzu rury, a nastepnie, np. po utwo¬ rzeniu przez tasme jednego zwoju rury, na zewnetrznej powloce rury.Urzajdzenie wedlug wynalazku moze byc umieszczone na miejscu stalym albo tez na pojazdach lub okretach. Jezeli urzadzenie jest umieszczone ma pojezdzie, rure uklada sie naj¬ pierw na kozlach, podczas gdy pojazd porusza sie z szybkoscia równa szybkosci wytworzenia rury. Nastepnie rure zdejmuje sie odcinkami z kozlów i wklada do wykopanego rowu.Za pomoca urzadzenia wedlug wynalazku mozna wy/towarzac rury z tsmy z róznego ma¬ terialu. Oprócz rur stalowych i metalowych mozna wytwarzac rury z tworzywa sztuczne¬ go, stosujac przy tym odpowiedni sposób spa¬ wania.Przez zmiane nastawienia szyn, przy pro¬ wadnicach mozliwe jest takze wykonywanie rur kiilkowarstwowych, przy czym kazda wairlstwa moze byc z innego materialu, co umozliwia wytwarzanie w jednym procesie roboczym rur wewnatrz wykladanych tworzywem sztucznym lub wytwarzanie rur, platerowanych metalem.Mozliwe jest równiez wytwarzanie w jednym procesie roboczym rur uzebrowanych, np. z tasm zaopatrzonych w kolnierze, w których zeberka przebiegafja równolegle do sawu spa- walnego w ksztalcie linii spiralnej lub srubo¬ wej. Przy przeróbce wielowarstwowego mate¬ rialu lub materialu do wytwarzania rur bar¬ dzo trwalych i bardzo odpornych na scieranie, np. rur dla przemyslu olejowego, mozliwe jest wytwarzanie rur lacznie z ich ulepszeniem cieplnym w jednym procesie roboczym przez dodatkowe umieszczenie palników pierscienio¬ wych, albo cewek indukcyjnych, lub grzej¬ nych za prowadnicami. PL