PL236618B1 - Ogłowie konia - Google Patents

Description

Opis wynalazku

Przedmiotem wynalazku jest ogłowie konia przeznaczone do stosowania w jeździectwie konnym we wszystkich dyscyplinach sportowych oraz rekreacji przez jeźdźców zawodowych jak i amatorów. Ogłowie według wynalazku znajduje także zastosowanie przy szkoleniu sportowców jak i dzieci szukających przyjemności i przygody w jeździe konnej.

W historii udomowienia i użytkowania konia wszystkie kiełzna służyły i służą do zadawania bólu, który dla konia stanowi polecenie określonego zachowania bądź wstrzymania się od niego. Niewprawna w tej materii ręka powoduje w komunikacji z koniem szumy informacyjne. Zakłócona szumem informacyjnym komunikacja działa na konia drażniąco. Dodatkowym utrudnieniem w komunikacji z koniem jest okoliczność, iż zmysły człowieka są o wiele wolniejsze od zmysłów konia, w związku z czym człowiek nie jest w stanie reagować tak szybko jak koń. Jeździec siedzący w siodle i trzymający wodze nie ma szansy na zadziałanie bezpośrednio w chwili reakcji konia. Zasadą jest, iż czym mniej wprawny jeździec, słabo zrównoważony i skoordynowany, tym więcej bałaganu informacyjnego na linii komunikacyjnej człowiek - zwierzę. Szkoła jazdy konnej uczy harmonii pary człowiek - koń, która spełnia się wówczas, gdy działania ludzkie precyzyjnie trafiają w zalążek reakcji konia. Warto zwrócić uwagę na fakt, że konie uczą się bardzo szybko rozpoznawać mające nastąpić negatywne bodźce. W wielu wypadkach konie zapamiętują negatywne doznania do końca życia. Towarzyszy temu selektywne postrzeganie, nasilone unikanie i pobudzenie emocjonalne. Podkreślenia wymaga także okoliczność, iż u koni oczekiwanie na awersyjny bodziec jest bardziej stresogenne, niż sam bodziec. Konie koncentrują się na sygnałach poprzedzających stresogenne zdarzenie, a to odbywa się kosztem skupienia na poleceniach jeźdźca. Konie, poprzez przejawianie takich reakcji dążą do redukcji siły mających nastąpić stresogennych bodźców, a to utrudnia, a czasami nawet uniemożliwia, pracę szkoleniową. Najbardziej skutecznym sposobem postępowania w powyższych sytuacjach jest usuwanie przyczyn takich zachowań, a nie zwalczanie ich skutków. W ramach doskonalenia komunikacji z koniem podejmowane są próby zapobiegania występowaniu podczas szkolenia i treningu negatywnych doznań i stresogennych sytuacji. Wrażliwość pyska konia sprawia, że przede wszystkim ręka jeźdźca staje się tym najbardziej stresogennym czynnikiem, a jej przypadkowe działanie zakłóca wzajemną komunikację. Odczuwając dyskomfort, koń w odpowiedzi na działania jeźdźca przejawia reakcje obronne, w związku z tym wolniej się uczy, reaguje ucieczką spod kontroli jeźdźca, na przykład ignoruje polecenia człowieka, zaczyna zadzierać pysk, wyszarpuje wodze, macha głową. Wszystko to zmusza teoretyków i praktyków jeździectwa do szukania coraz to doskonalszych rozwiązań - w tym rozwiązań sprzętowych - w treningu koni.

Reasumując powyższe, dochodzi się do wniosku, iż najwięcej szkody w procesie szkolenia i startów koni wnosi niewłaściwie działająca ręka jeźdźca, jej ostre i niespójne z reakcjami konia działanie utrudniające zwierzęciu poprawne odczytanie przekazywanych sygnałów.

Znane i powszechnie stosowne jest ogłowie konia utworzone z kiełzna w postaci wędzidła po obu stronach zakończonego pierścieniami wędzidłowymi, do których zamocowane są wodze oraz paski policzkowe, najczęściej połączone w górnej części nagłówkiem, do którego kolejno przymocowany jest naczółek oraz pasek podgardlany. Zazwyczaj w takich konstrukcjach wodze stanowią dwa paski ze skóry lub innego także nierozciągliwego materiału, często spięte klamrą, z których jeden po jednej a drugi po drugiej stronie głowy konia przypięty jest do przynależnego mu pierścienia wędzidłowego umiejscowionego w pysku konia wędzidła. Każdorazowe zamierzone bądź nie, zbyt mocne czy zbyt gwałtowne szarpnięcie wodzami powoduje wrzynanie się wędzidła w pysk konia sprawiając mu ból. Podobne zdarzenie ma również miejsce, gdy przy mocnym trzymaniu wodzy przez jeźdźca koń wykona gwałtowny ruch głową. Wielokrotne powtarzanie się takich zdarzeń utrudnia bądź wręcz uniemożliwia komunikację z koniem, a często prowadzi także do trwałego uszkodzenia pyska konia. Do tego typu zdarzeń dochodzi na co dzień wśród mniej doświadczonych jeźdźców, przy czym podobne sytuacje są powszechne także wśród jeźdźców zawodowych.

Rozwiązanie ogłowia o cechach konstrukcyjnych jak w powyższym opisie przykładowo zostało ujawnione w zgłoszeniu amerykańskiego wynalazku US4953345. W przedstawionym rozwiązaniu kiełzno stanowi munsztuk. Problem techniczny rozwiązywany tym zgłoszeniem nie jest zbieżny z problemem przedmiotowego rozwiązania. Istota tego rozwiązania dotyczy tego, iż poszczególne elementy ogłowia jak paski policzkowe, naczółek, nagłówek czy pasek podgardlany połączone są ze sobą sprzączkami, co powoduje, iż w przypadku uszkodzenia jednego z tych elementów wymianie podlega nie całe ogłowie lecz tylko uszkodzona jego część. Zbieżne z powyższą konstrukcją rozwiązanie objęte zostało również zgłoszeniem EP0353726.

PL 236 618 B1

Znane jest także ze zgłoszenia GB2514811 rozwiązanie, które ujawnia ogłowie, którego pasy omijają wrażliwą część policzkową i okołooczną konia. Ogłowie według tej konstrukcji zbudowane jest z wędzidła po obu stronach zakończonego pierścieniami wędzidłowymi, do których zamocowane są wodze, nachrapnik wraz z podbródkiem nachrapnika oraz omijający część policzkową i okołooczną pas zachodzący na szyję konia połączony z pasem zachodzącym pod żuchwę konia.

Kolejno znane jest ze zgłoszenia wynalazku JPH0951993 rozwiązanie, które ujawnia konstrukcję ogłowia ograniczającą ból pyska konia powodowany przez wędzidło podczas jazdy. Ogłowie według tego rozwiązania utworzone jest, podobnie jak w rozwiązaniu powyżej, z wędzidła po obu stronach zakończonego pierścieniami wędzidłowymi, do których zamocowane są wodze, nachrapnik, połączone z nagłówkiem paski policzkowe, do których przymocowany jest naczółek oraz pasek podgardlany. Pasy wodzy przy mocowaniu ich do pierścieni wędzidłowych wyposażone są w odważniki napinające wędzidło do dołu. Celem takiego rozwiązania jest utrzymywanie w trakcie jazdy stałego, stosunkowo lekkiego napięcia wędzidła ku dołowi podczas lekkiego trzymania wodzy, które eliminuje drgania wędzidła.

Znane jest również z niemieckiego zgłoszenia wynalazku DE2851073 rozwiązanie w sposób najbliższy rozwiązujące problem przedmiotowego zgłoszenia. Konstrukcja ogłowia według tego rozwiązania zawiera pelham, do którego górnych pierścieni zamocowane są połączone z nagłówkiem paski policzkowe, do których przymocowany jest naczółek, pasek podgardlany i nachrapnik. W tym rozwiązaniu wodza jest wpięta w kółka czanek pelhamu. I ta sama wodza w kilkudziesięciocentymetrowej odległości od kiełzna w kierunku ręki jeźdźca ma trzy regulacyjne wpięcia dla elastycznej linki. Linka ta jest z jednej strony mocowana do wodzy, a z drugiej do kółek wędzidła pelhamu. Rozwiązanie według wynalazku ogranicza ból pyska konia podczas jazdy na nim. Pociągnięcie przez jeźdźca wodzy powoduje w pierwszej kolejności naciągnięcie linki elastycznej delikatnie działającej na wędzidło pelhamu, a dopiero po osiągnięciu przez linkę elastyczną długości luźno zwisającej części wodzy właściwej następuje działanie czanek, czyli uruchamia się za sprawą naciąganego dźwigniami czanek umieszczonego pod dolną szczęką konia łańcuszka ostrzejsza funkcja pelhamu. Przedstawione rozwiązanie dedykowane jest specyficznemu rodzajowi kiełzna - pelhamowi. Kiełzno to łączy funkcje munsztuka i klasycznego wędzidła. Różni się tym od munsztuka, że w pysku konia nie umieszcza sztywnego ścięgierza, lecz łamane wędzidło. A od wędzidła pelham różni się tym, że ma czanki (dźwignie). Pociągniecie wodzami za czanki powoduje ściągnięcie łańcuszka pod żuchwą konia i skutkuje mocnym bólem. Pelham stosuje się przy tak zwanych koniach trudniejszych. Z racji ostrości działania nie nadaje się dla młodych koni i początkujących jeźdźców. Pelham rozpowszechnili zawodnicy dyscypliny ujeżdżenia, którzy wcześniej używali jednocześnie dwóch kiełzn: wędzidła i munsztuka. Do każdego z tych kiełzn potrzebna była osobna para wodzy, bo pełniły one różne funkcje. Wędziło służyło do ugięć poziomych, czyli bocznego skręcania głowy konia a munsztuk do wymuszania pozycji głowy w pionie, niskiej lub wysokiej. Munsztuk dodatkowo był mocnym hamulcem. Pelham łączy te dwie funkcje. Ze względu na ostrość działania pelhamu proponowane rozwiązanie ma bardzo ograniczony zakres stosowania. W zasadzie mogą go używać tylko profesjonaliści i to tylko ci, którzy mają tzw. lekką rękę. Rozwiązanie to nie nadaje się też do stosowania przy klasycznych wędzidłach, ponieważ zarówno wodza jak i elastyczna linka musiałyby być wpięte w ten sam pierścień wędzidłowy. Wiszący i kołyszący się fragm ent wodzy - część od pierścienia wędzidłowego do miejsca, w którym wpina się w nią elastyczna linka wprowadzałaby szumy w komunikacji koń - człowiek. A koń potrzebuje prostych, jednoznacznych sygnałów. Kolejna wada tego rozwiązania jest taka, że paradoksalnie, mimo iż zaprojektowane zostało specjalnie dla pelhamu, który łączy w swojej konstrukcji funkcje wędzidła i munsztuka, zaproponowana forma tę funkcję kompletnie niweczy z uwagi na to, iż elastyczna linka pełniąc rolę wodzy wędzidłowej dochodząc do pełnego napięcia natychmiast uruchamia wodzę przymocowaną do pierścieni czanek, które momentalnie jako dźwignie zaciskają łańcuszek pod szczęką konia. Koń uczy się, że po delikatnym działaniu na wędzidle nastąpi działanie czanki, które zmusi go do pionowych ruchów głowy. Zawsze pionowych. A nie po to zaprojektowano pelham.

Celem według wynalazku jest rozwiązanie poprawiające interakcję ręki jeźdźca z pyskiem konia.

Celem według wynalazku jest rozwiązanie, które eliminuje niezamierzone zadawanie bólu koniowi przez wędzidło podczas jazdy bądź ogranicza ten ból podczas poprawnie przebiegającej komunikacji z koniem, to jest przy poprawnym wykonywaniu przez konia poleceń wydawanych zwłaszcza przez mniej doświadczonego jeźdźca.

Ogłowie konia utworzone z wędzidła połączonego z pierścieniami wędzidłowymi, do których zamocowane są wodze oraz paski policzkowe, zazwyczaj połączone w górnej części z nagłówkiem, do

PL 236 618 B1 którego kolejno przymocowany jest naczółek oraz pasek podgardlany, według wynalazku charakteryzuje się tym, iż wodze wyposażone są w amortyzatory rozciągające się przy zwiększeniu siły naciągu wodzy, w zakresie do kilku centymetrów, z których pierwszy wpięty jest na lewym a drugi na prawym odcinku wodzy pomiędzy obszarem chwytnym wodzy a pierścieniem wędzidłowym.

Korzystnie na lewym i prawym odcinku wodzy amortyzator jednym końcem przypięty jest do pierścienia wędzidłowego, a drugim do znajdującego się po tej samej jego stronie lewego bądź prawego końca pasa wodzy.

Korzystnie na lewym i prawym odcinku wodzy amortyzator wbudowany jest w przynależny mu pas wodzy, która po obu stronach przypięta jest do pierścieni wędzidłowych.

Zadaniem rozwiązania według wynalazku jest, poprzez wydłużenie się wodzy realizowane rozciąganiem się wbudowanych w jej boczne odcinki amortyzatorów, tłumienie/rozpraszanie, sprawiającej ból w pysku konia, siły powstającej przy naciągu wodzy wywoływanej zbyt gwałtownym ruchem głowy konia bądź występującym często, zwłaszcza wśród mniej doświadczonych jeźdźców, gwałtownym niezamierzonym, albo w celu wydania polecenia zbyt gwałtownym czy zbyt mocnym, ruchem ręki jeźdźca. Rozwiązanie niweluje błędy popełniane podczas jazdy przez rękę człowieka i pozwala koniom zrozumieć działanie wodzy oraz uniknąć bólu zadawanego przez wędzidło. Rozwiązanie umożliwia koniom i jeźdźcom wzajemną, łagodną, ale skuteczną komunikację. Rozwiązanie niweluje szkodliwe dla procesu szkolenia koni niewprawne szarpnięcia wodzą przez jeźdźca, wpływa na poprawną interakcję ręki jeźdźca z pyskiem konia, podnosi efektywność szkolenia zwierząt oraz przyczynia się do eliminacji przypadkowych, stresogennych działań jeźdźca, przy jednoczesnym zachowaniu możliwości stanowczego działania w krytycznych sytuacjach. Rozwiązanie według wynalazku znacznie zmniejsza ryzyko powstania wyrządzanych wędzidłem urazów w pysku konia.

Przedmiot wynalazku został uwidoczniony na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia w widoku z boku nałożone na głowę konia ogłowie w pierwszym przykładzie wykonania według wynalazku, fig. 2 ogłowie w widoku aksonometrycznym w pierwszym przykładzie wykonania według wynalazku, fig. 3 amortyzator z pierwszego przykładu wykonania częściowo w przekroju, fig. 4 w widoku z boku nałożone na głowę konia ogłowie w drugim przykładzie wykonania według wynalazku, fig. 5 ogłowie w widoku aksonometrycznym w drugim przykładzie wykonania według wynalazku, fig. 6 amortyzator z drugiego przykładu wykonania częściowo w przekroju, fig. 7 amortyzator według trzeciej wersji wykonania częściowo w przekroju, fig. 8 amortyzator według czwartej wersji wykonania w widoku aksonometrycznym a fig. 9 amortyzator z fig. 8 częściowo w przekroju.

Ogłowie konia w przykładzie wykonania pierwszym według wynalazku utworzone jest z wędzidła 1 przy obu końcach zakończonego pierścieniem wędzidłowym 2 lewym i prawym, do których zamocowane są wodze 3 oraz paski policzkowe 4, połączone w górnej części z nagłówkiem 5, do którego przymocowany jest naczółek 6 oraz pasek podgardlany 7. Wodze 3 wyposażone są w przymocowane do nich dwa amortyzatory 8, z których jeden po jednej stronie a drugi po drugiej stronie łba konia wydłuża boczne odcinki wodzy 3 przy zwiększeniu siły ich naciągu. Wodze 3 wydłużają się poprzez zwiększanie się długości/rozciąganie amortyzatorów 8 wbudowanych w ich boczne odcinki. Wodze 3 mają postać dwóch skórzanych pasków złączonych klamrą. Jeden amortyzator 8 zamocowany jest na lewym a drugi amortyzator 8 na prawym odcinku wodzy 3, pomiędzy jej obszarem chwytnym a przynależnym mu, to jest znajdującym się po jego stronie, pierścieniem wędzidłowym 2. Na lewym odcinku wodzy 3 amortyzator 8 jednym końcem przymocowany jest do pierścienia wędzidłowego 2, a drugim, do znajdującego się po jego stronie, końca lewego pasa wodzy 3. Tak samo, na odcinku prawym wodzy 3 amortyzator 8 jednym końcem przymocowany jest do pierścienia wędzidłowego 2, a drugim do znajdującego się po tej stronie końca pasa wodzy 3. Każdy z amortyzatorów 8 utworzony jest z rurowej obudowy 8a, na której jednym końcu umiejscowiony jest oczkowy zaczep 8b. W obudowie 8a umiejscowiony jest zakończony łbem 8c trzpień 8d, na którym umiejscowiona jest sprężyna naciskowa 8e jednym końcem zaparta o łeb 8c trzpienia 8d a drugim o wewnętrzny pierścień obudowy 8a, przez który trzpień 8d wyprowadzony jest na zewnątrz obudowy 8a. Koniec trzpienia 8d zespolony jest z karabińczykiem 8f. W konstrukcji wysuwany z obudowy 8a trzpień 8d, zwiększający długość amortyzatora 8, ściska osadzoną na nim sprężynę 8e. Każdy amortyzator 8 poprzez karabińczyk 8f połączony jest z pierścieniem wędzidłowym 2 a poprzez zaczep oczkowy 8b z przynależnym mu pasem wodzy 3. Przez część wodzy 3, która zajmuje miejsce nad kłębem konia, rozumie się jej obszar uchwytny, a części które zajmują miejsce po obu stronach łba i szyi konia to odcinki boczne. W rozwiązaniu według wynalazku stosuje się amortyzator o skoku trzpienia w zakresie od 0,4 cm do kilku centymetrów, na przykład 0,5 cm, 1 cm, 2 cm albo 5 cm. Przy czym sprężynę dobiera się tak, aby skok ten realizowany

PL 236 618 B1 był siłą od 0,5 do 20N. Parametry amortyzatora 8 trener bądź jeździec dostosowuje do temperamentu i wrażliwości konia. Zastosowanie amortyzatorów 8 jak w rozwiązaniu pozwala na działanie na konia w trzech zakresach stosowanej siły, do których koń się dostosowuje/uczy się ich, a mianowicie na poziomie bardzo lekkiego kontaktu, dochodzącego jedynie do granicznej wartości potrzebnej do ugięcia się sprężyny 8e, działanie z siłą w granicach uginania się sprężyny 8e oraz działanie po przekroczeniu możliwości ugięcia sprężyny 8e. Powyższe stanowi edukacyjną wartość dla jeźdźca i konia.

Ogłowie konia w przykładzie wykonania drugim według wynalazku utworzone jest jak w przykładzie wykonania pierwszym z tą różnicą, iż umiejscowiony na lewym i prawym odcinku wodzy 3 pas składa się z dwóch części połączonych wzajemnie ze sobą amortyzatorem 8. Końce wodzy 3 przypięte są do pierścieni wędzidłowych 2. Różnicą jest też, iż amortyzator 8 po obu stronach zakończony jest uchwytami oczkowymi 8b.

W rozwiązaniu według wynalazku można zastosować dowolny inny amortyzator 8 spełniający opisaną powyżej funkcję, jak na przykład przedstawiony na fig. 7 czy fig. 8 i fig. 9 a także inne. Amortyzator 8 przedstawiony na fig. 7 utworzony jest z wyposażonej w zaczep oczkowy 8b rurowej obudowy 8a, przy której jednym końcu zamocowany jest hak 8i o który zaczepiona jest sprężyna 8e drugim końcem zaczepiona w uchwycie 8h. Uchwyt 8h zespolony jest z wyprowadzonym z obudowy 8a trzpieniem 8d, na którego końcu umiejscowiony jest karabińczyk 8f. Wysuw trzpienia 8d z obudowy 8a rozciąga umiejscowioną w niej sprężynę 8e. Amortyzator 8 przedstawiony na fig. 8 i fig. 9 ma budowę podobną jak amortyzator 8 przedstawiony na fig. 3 z tą różnicą, iż karabińczyk 8f ma bardziej rozbudowaną konstrukcję.

Z przeprowadzonych konsultacji z jeźdźcami testującymi omawiany rodzaj ogłowia wynika, że jazda z nim uspokaja konie. Stosowanie ich wymaga jednak pewnej korekty w stosowanym dotychczas sposobie powodowania końmi, gdyż tradycyjne powodowanie nim opóźnia kierowany do konia bodziec. Ponadto zauważono, że rozwiązanie z czasem przestaje być respektowane przez szkolone tradycyjnymi metodami konie, w konsekwencji zaczynają one opieszale reagować na jego działanie. Jeźdźcy z większym doświadczeniem szybko orientują się w zaistniałej sytuacji i rozwiązują problem sięgając po wariant z krótszym zakresem wysuwu/amplitudy trzpienia. Natomiast ci doświadczeni jeźdźcy, którzy decydują się na konsekwentne stosowanie wynalazku bardzo szybko go akceptują, a po pewnym czasie to samo robią ich także doświadczone konie. Elastyczne działanie wędzidła powoduje, że przekazywane sygnały nie stresują konia. Koń podporządkowuje się im w naturalny sposób. W związku z tym jeździec ma możliwość lepiej dostrzegać występujące zależności pomiędzy działaniem wysyłanego bodźca i jego redukcją w zalążku pożądanej reakcji. Testy pokazały także, że konie młode natychmiast przyjmują ten rodzaj ogłowia i momentalnie same dochodzą do wniosku, że nie warto za mocno napinać urządzenia amortyzującego ogłowia, bo po coraz większym jego oporze następuje blokada, czyli twarde uderzenie wędzidła o bezzębną krawędź dolnej żuchwy. Tak samo szybko uczą się stosować to ogłowie początkujący jeźdźcy. Naturalnie pozwalają pracować amortyzatorom ogłowia. Słowem - młodzi jeźdźcy i młode konie pojmują sens działania ogłowia według wynalazku błyskawicznie.

Claims (3)

1. Zastrzeżenia patentowe

   1. Ogłowie konia utworzone z wędzidła z pierścieniami wędzidłowymi, do których zamocowane są wodze oraz paski policzkowe połączone w górnej części z nagłówkiem, do którego kolejno przymocowane są naczółek oraz pasek podgardlany, znamienne tym, że wodze (3) wyposażone są w amortyzatory (8) wydłużające ich boczne odcinki przy zwiększeniu siły naciągu wodzy (3), przy czym pierwszy amortyzator (8) wpięty jest w lewy a drugi w prawy odcinek wodzy (3) pomiędzy obszarem chwytnym wodzy (3) a pierścieniem wędzidłowym (2).
2. 2. Ogłowie według zastrz. 1, znamienne tym, że na lewym i prawym odcinku wodzy (3) amortyzator (8) jednym końcem przymocowany jest do pierścienia wędzidłowego (2), a drugim do znajdującego się po jego stronie lewego bądź prawego pasa wodzy (3).
3. 3. Ogłowie według zastrz. 1, znamienne tym, że na lewym i prawym odcinku wodzy (3) amortyzator (8) wbudowany jest w przynależny mu pas wodzy (3) po obu stronach przypiętej do pierścieni wędzidłowych (2).