PL170177B1 - Uklad napedowy grzebienia zgrzeblarki PL - Google Patents

Abstract

1. Uklad napedowy grzebienia zgrzeblarki, sto- sowanej w przemysle tekstylnym zawierajacy zespól grzebieniowy przemieszczany oscylacyjnie wokól polo- zenia spoczynkowego pod wplywem sprezystego aku- mulujacego energie mechaniczna i polaczonego z silnikiem elektrycznym, znam ienny tym, ze silnik ele- ktryczny (20), polaczony jest z czujnikiem (M,S) chwi- lowego polozenia lub predkosci walu silnika (20), a zatem chwilowego polozenia katowego lub chwilowej predkosci katowej zespolu grzebieni (13), zas wyjscie czujnika (M,S) jest polaczone z jednostka liczaca (35), która z kolei jest polaczona przewodem (34) z jednostka sterujaca (32), polaczona za pomoca linii (31) z silni- kiem (20) 1 napedzajaca silnik (20), przy czym uklad, zlozony z silnika (20), czujnika (M,S) chwilowego polo- zenia lub predkosci walu silnika (20), jednostki liczacej (35), jednostki sterujacej (32) i sprezystego preta (23), stanowi uklad ze sprezeniem zwrotnym, zapewniajacy warunki oscylacji tak, ze funkcja przenoszenia tego ukladu, zlozonego z silnika (20), czujnika (M, S), jedno- stki liczacej (35), jednostki sterujacej (32) i sprezystego preta (23), przedstawiona za pomoca wykresu Nyquista, obejmuje punkt (-1,0). Fig. 4 PL

Description

Przedmiotem wynalazku jest układ napędowy grzebienia zgrzeblarki, dla przemysłu tekstylnego.

Grzebienie zgrzeblarek są urządzeniem stosowanym w przemyśle tekstylnym w końcowym etapie zgrzeblenia i służą głównie do oddzielania wstępnie uporządkowanych włókien od ostatniego walca zgrzeblarki.

Oddzielanie wstęgi włókien odbywa się w wyniku kątowych oscylacji elementu grzebieniowego w przeciwnych kierunkach z częstotliwością rzędu 40-50 Hz, przy czym grzebień zaopatrzony jest w ostrze, które przegamia znajdujące się na powierzchni zewnętrznej walca zgrzeblarki igły, proste lub haczykowate.

Znane są zasadniczo dwa, stosowane w konstrukcji maszyn, układy napędowe grzebienia. Pierwszy układ jest układem mechanicznym, w którym grzebienie napędzane są przez czworobok przegubowy z mimośrodem, połączonym z silnikiem i służącym do otrzymania pożądanego charakteru zmienności ruchu grzebieni. Wymaga to złożonej konstrukcji mechanicznej z wieloma częściami wykonującymi ruch posuwisto-zwrotny, co ogranicza maksymalną osiąganą częstotliwość pracy.

Inny układ przedstawiono we francuskim opisie patentowym nr 1 351 572. W tym układzie wykorzystuje się jednofazowy silnik indukcyjny bez fazy pomocniczej, to znaczy bez możliwości samodzielnego rozruchu, przy czym wirnik silnika połączony jest z elementem mechanicznym, w tym przypadku drążkiem skrętnym, który akumuluje energię sprężystości.

Wykorzystując fakt, że indukcyjny silnik jednofazowy bez fazy pomocniczej można obracać się z równą łatwością zarówno w kierunku ruchu wskazówek zegara, jak i w kierunku przeciwnym, po przyłożeniu do niego momentu rozruchowego, przy odpowiednim dobraniu stałej sprężystości drążka skrętnego oraz momentu bezwładności wirnika i całej, sztywno z nim połączonej części zespołu, oraz przy wykorzystaniu momentu blokującego wirnika, stwarza się sytuację, w której wirnik cyklicznie porusza się albo w kierunku ruchu wskazówek zegara, albo w kierunku przeciwnym do kierunku ruchu wskazówek zegara, przy czym amplituda i częstotliwość oscylacji są określane momentem bezwładności, stałą sprężystości i wielkością momentu blokującego silnika.

Celem niniejszego wynalazku jest opracowanie zespołu elektromechanicznego umożliwiającego uniknięcie opisanych powyżej niedogodności znanych konstrukcji.

Układ napędowy grzebienia zgrzeblarki, stosowanej w przemyśle tekstylnym, zawierający zespół grzebieniowy przemieszczany oscylacyjnie wokół położenia spoczynkowego pod wpływem sprężystego pręta akumulującego energię mechaniczną i połączonego z silnikiem elektrycznym, według wynalazku charakteryzuje się tym, że silnik elektryczny, połączony jest z czujnikiem chwilowego położenia lub prędkości wału silnika, a zatem chwilowego położenia kątowego lub chwilowej prędkości kątowej zespołu grzebieni, zaś wyjście czujnika jest połączone z jednostką liczącą, która z kolie jest połączona przewodem z jednostką sterująca, połączoną z silnikiem i napędzającą silnik, przy czym układ, złożony z silnika, czujnika chwilowego położenia lub prędkości wału silnika, jednostki liczącej, jednostki sterującej i sprężystego pręta, stanowi układ ze sprzężeniem zwrotnym, zapewniający warunki oscylacji tak, że funkcja przenoszenia tego układu, złożonego z silnika, czujnika, jednostki liczącej, jednostki sterującej i sprężystego pręta, przedstawiona za pomocą wykresu Nyqusita, obejmuje punkt (-1,0).

Korzystnym jest, że silnik elektryczny jest silnikiem bezszczotkowym.

Korzystnym jest, że silnik elektryczny jest silnikiem prądu stałego ze stałym wzbudzeniem.

Korzystnym jest, że silnik elektryczny jest silnikiem reluktancyjnym.

Korzystnym jest, że silnik elektryczny jest silnikiem liniowym.

Korzystnym jest, że silnik elektryczny jest zasilany prądem stałym o stałej wartości.

Korzystnym jest, że czujnik jest czujnikiem położenia kątowego działającym z wykorzystaniem zjawiska Halla.

Korzystnym jest, że czujnik jest czujnikiem indukcyjnym.

Korzystnym jest, że czujnik jest czujnikiem z obrotowym transformatorem różnicowym.

Korzystnym jest, że czujnik jest czujnikiem z generatorem tachometrycznym.

Korzystnym jest, że czujnik jest połączony z bokiem przelicznika.

170 177

Korzystnym jest, że łańcuch utworzony przez blok zasilający silnika elektrycznego, czujnik położenia lub prędkości kątowej wału silnika, sprężysty pręt zapewniający siłę zwrotną i zespół grzebieni stanowią układ oscylacyjny drgań niegasnących.

Korzystnym jest, że moment oddawany przez silnik elektryczny w początkowych warunkach zasilania ma wartość różną od zera.

Korzystnym jest, że zasilacz silnika elektrycznego ma konstrukcję umożliwiającą zmianę mocy energii elektrycznej dostarczanej do silnika, w celu zmiany amplitudy niegasnących oscylacji układu.

Korzystnym jest, że zasilacz dostarcza prąd stały o stałej wartości.

Układ napędowy grzebienia zgrzeblarki według wynalazku składa się z oscylacyjnego zespołu mechanicznego, zawierającego element akumulujący energię mechaniczną, przykładowo w postaci drążka skrętnego oraz układu wzbudzania oraz podtrzymywania oscylacji układu, zawierającego silnik do wytwarzania momentu napędowego, którego znak-kierunek może być odwracalny za pomocą sygnału elektrycznego, połączony z czujnikiem położenia kątowego lub czujnikiem prędkości kątowej, który to czujnik z kolei jest połączony z elektrycznym elementem zmiany znaku momentu obrotowego. Układ stanowi zestaw, w którym jego częstotliwość oscylacji jest uzależniona wyłącznie od parametrów mechanicznych tego układu oscylacyjnego, a zasilanie momentem napędowym przez silnik elektryczny jest niezależnie od chwilowej prędkości układu w całym zakresie oscylacji.

W przeciwieństwie do rozwiązań znanych, ze stanu techniki układ według wynalazku ma zdolność samodzielnego rozruchu w dowolnych warunkach, jak również ma możliwość zmian warunków pracy poprzez zmianę parametrów układu.

Rozwiązania znane ze stanu techniki, na przykład z francuskiego opisu patentowego 1 351 572 nie mają zdolności samodzielnego rozruchu. Kiedy do takiego układu, znajdującego się w stanie spoczynku, doprowadzona zostanie energia elektryczna, pozostaje on nadal w stanie spoczynku, absorbując energię elektryczną, zaś wytwarzające się przy tym duże prądy elektryczne mogą być niebezpieczne dla uzwojenia silnika, prowadząc do jego przegrzania. Do wywołania oscylacji takiego układu niezbędne jest przyłożenie dodatkowego ręcznego impulsu lub dowolnego innego rozruchu.

Zaletą układu według wynalazku jest fakt, że dzięki wspomnianej zdolności samodzielnego rozruchu, wyeliminowana zostaje konieczność stałej kontroli i doprowadzania dodatkowego impulsu rozruchowego, a ponadto zapobiega się powstawaniu niebezpiecznych, dużych prądów elektrycznych w momencie rozruchu, co z kolei eliminuje nadmierne zużycie energii elektrycznej i przegrzewanie silnika.

Układ według wynalazku umożliwia zastosowanie konstrukcji silnika dokładnie dostosowanego do zadań, które mają wykonywać grzebienie zgrzeblarki, a poza tym umożliwia precyzyjną regulację parametrów roboczych grzebienia zgrzeblarki ze względu na łatwość regulacji zakresu niegasnących oscylacji za pomocą środków regulacji elektrycznej, w celu dostosowania go do zmiennych warunków roboczych.

Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przykładzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia schematycznie w widoku z boku zespół grzebieni zgrzeblarki do napędu których stosowany jest układ według wynalazku, fig. 2 - przedstawia graficznie zależność między momentem napędowym i prędkością kątową elektrycznego jednofazowego silnika indukcyjnego bez fazy rozruchowej przy stałej częstotliwości zasilania, fig. 3 - graficznie zależność między momentem odchylającym i częstotliwością kątową dla silnika bezszczotkowego lub silnika prądu stałego ze stałym wzbudzaniem, zasilanego prądem o stałej wartości, fig. 4 - schematycznie - połączenie silnika z grzebieniami zgrzeblarki, fig. 5 - blokowy schemat elektryczny instalacji z fig. 4, fig. 6 i 7 - schemat roboczy stanów urządzeń przedstawionych na fig. 4 i 5.

Na figurze 1 przedstawiono stosowany w przemyśle tekstylnym zespół grzebienia zgrzeblarki, do którego ma zastosowanie niniejszy wynalazek. Zgrzeblona wstęga 10 jest ściągana z walca zgrzeblącego 11, obracającego się na osi 12 w kierunku strzałki F. Na obwodzie walca 11 rozmieszczone są grzebienie 13, osadzone na ramieniu 14, przemieszczanym ruchem posuwistozwrotnym, (jak to wskazano strzałkami 15), zainstalowanym na wykonującym kątowy ruch

170 177 oscylacyjny wale 16. Zgrzeblona wstęga 10 oddzielona jest od obwodu walca 11 i opuszczana w dół na taśmę przenośnika 17 prowadzoną po rolkach 18.

Podobnie jak w znanym rozwiązaniu, przedstawionym we francuskim opisie patentowym, do napędu zespołu grzebienia 13 osadzonego na wale 16 stosuje się, sprzężony ze zwrotnym elementem elastycznym służącym do akumulacji energii mechanicznej, jednofazowy silnik indukcyjny, pracujący przy stałej częstotliwości zasilania i nie posiadający faz rozruchowych. W układzie tym oscylacje powstają w wyniku własności specyficznych dla silników elektrycznych tego typu. Charakterystyki takiego silnika elektrycznego są uwidocznione na fig. 2, na której przedstawiono w prostokątnym układzie współrzędnych wykres dostarczanego przez silnik momentu obrotowego M w funkcji prędkości kątowej co jego wirnik. Można zauważyć, że dla częstotliwości kątowej wynoszącej zero moment obrotowy jest równy zeru. Jeżeli wirnik zostanie poddany działaniu rozruchowemu co odpowiada, przedstawionej linią przerywaną, części wykresu znajdującej się w obszarze początku układu współrzędnych oznaczonym S, to silnik znacznie nabierać prędkości obracając się w kierunku zgodnym z kierunkiem ruchu wskazówek zegara, lub w kierunku przeciwnym do kierunku ruchu wskazówek zegara, zależnie od znaku momentu rozruchowego, aż do osiągnięcia maksymalnego oddawanego momentu odpowiadającego punktom A, A', a następnie do osiągnięcia punktów +ωs, -os, w których moment oddawany przez silnik spada do zera przy częstotliwości kątowej wirnika odpowiadającej prędkości kątowej synchronizmu. Jak wiadomo, prędkość synchronizmu jest to prędkość obrotowa wirnika równa prędkości obrotowej pola wirującego. Dla częstotliwości kątowych o wartościach większych niż os, odpowiadających obszarom zakreskowanych B, B', silnik elektryczny, zamiast dostarczania momentu napędowego, redukuje go, oddając moc elektryczną do sieci. W konstrukcji przedstawionej we francuskim opisie patentowym wirnik silnia elektrycznego oscyluje pomiędzy obszarami B, B' pod działaniem momentu zmagazynowanego w elemencie akumulującym energię sprężystą, na przykład drążku skrętnym. Konstrukcje tego rodzaju wykazują szereg wad. Po pierwsze przy włączaniu prądu, kiedy wszystkie części znajdują się w stanie spoczynku, to znaczy, kiedy w spoczynku jest wirnik silnika elektrycznego, występuje bardzo duży pobór mocy, gdyż silnik elektryczny w tych warunkach odpowiada transformatorowi ze zwartym uzwojeniem wtórnym. Ponadto, jak widać z wykresu momentu obrotowego M w funkcji prędkości obrotowej silnika, dostarczany moment obrotowy nie jest stały, lecz wykazuje duże zmiany i w chwilach odpowiadających końcowym punktom cykli wirnik zatrzymuje się przed zmianą kierunku obrotu, również przy dużym poborze prądu spowodowanym zatrzymaniem wirnika. Powoduje to nadmierne zużycie energii elektrycznej, znaczne nagrzewanie silnika dużymi płynącymi przezeń prądami i w konsekwencji konieczność nadmiernego projektowania wielkości samego silnika w stosunku do mocy mechanicznej, którą rzeczywiście trzeba dostarczyć do grzebieni zgrzeblarki.

Konstrukcja przedstawiona i opisana we wspomnianym powyżej francuskim opisie patentowym jest korzystna z mechanicznego punktu widzenia umożliwia bowiem eliminację skomplikowanych i zużywających się mechanizmów, natomiast nie jest korzystna z energetycznego punktu widzenia.

Układ według wynalazku przewiduje zastosowanie silnika typu bezszczotkowego lub silnika prądu stałego ze stałym wzbudzającym strumieniem magnetycznym, który zasilany jest stałą wartością prądu, na przykład za pomocą znanych specjalistom układów z przetwarzaniem impulsowym. Silnik tego typu ma charakterystyki momentu napędowego w funkcji prędkości kątowej podobne do przedstawionych na fig. 3. Moment obrotowy M w funkcji prędkości kątowej o silnika jest stały i reprezentowany jest rodziną linii prostych +M1, +m2, +M3 oraz -M1, -M2, -M3. Dodatnie i ujemne momenty wyjściowe odpowiadają przeciwnym polaryzacjom zasilania silnika, co można osiągnąć w przypadku silnika bezszczotkowego w znany sposób, przez zmianę końcówek cewek lub też przez odwrócenie polaryzacji zasilania silnika w przypadku silnika komutatorowego prądu stałego.

Specjalista zauważy natychmiast, że nie istnieją krytyczne częstotliwości kątowe, dla których występowałby nadmierny pobór energii elektrycznej, ani dziury w momencie napędowym. W konstrukcji tego rodzaju nie występują krytyczne kątowe prędkości ruchomych

170 177 części silnika. Silniki bezszczotkowe, lub komutatorowe silniki prądu stałego, zachowują się jak źródło stałego momentu, którego znak można zmieniać w sposób opisany powyżej.

Zasilanie w tym układzie odbywa się z zachowaniem stałej wartości prądu. Przez zmianę nominalnego prądu roboczego można otrzymać różne wartości momentu napędowego dostarczanego przez silnik przy każdym z kierunków obrotu, umożliwiając w ten sposób, jak to będzie opisane poniżej, zmianę wielkości oscylacji grzebienia zgrzeblarki oznaczonych strzałkami 15 na fig. 1.

Figura 4 przedstawia zespół elektromechanicznego układu napędowego według wynalazku. Na fig. 4 stosuje się bezszczotkowy silnik 20 zasilany stałym prądem za pomocą zasilacza 21, korzystnie, znanego specjalistom zasilacza impulsowego z przetwarzaniem. Wirnik silnika elektrycznego 20 połączony jest za pomocą sprzęgła 22 z drążkiem skrętnym 23 utwierdzonym na jednym końcu w bloku reakcyjnym 24. Drążek skrętny 23 sprzężony jest w obszarze 25 z wydrążonym wałem 26 podtrzymującym grzebienie 27 zgrzeblarki. Wydrążony wał 26 zamocowany jest wahliwie w łożyskach kulkowych 28,29 w znany sposób. Wał silnika 20 współpracuje z czujnikiem położenia lub czujnikiem prędkości kątowej składającym się z części ruchomej M, jednolitej z wałem silnika, i z części stacjonarnej S.

Zespół czujnika M, S może być wykonany na różne sposoby. Czujnik M może na przykład stanowić czujnik magnetyczny Halla, czujnik reluktancyjny, obrotowy transformator różnicowy lub tym podobny. Czujniki tego rodzaju są znane i nie uważa się za konieczne zamieszczanie ich dokładnego opisu. Ważnym wymaganiem dla zespołu czujnika M, Sjest, aby dawał on sygnał proporcjonalny do kąta obrotu lub prędkości obrotowej wirnika silnika 20, czyli swobodnego końca drążka skrętnego 23 oraz grzebieni 27 zgrzeblarki w celu wytworzenia sygnału potrzebnego do zapoczątkowania oscylacji układu. Elementy M lub S mogą być rozsunięte kątowo, wytwarzając sygnał wyjściowy nadający się do podania do zasilacza 21 w odpowiedniej fazie w celu zapewnienia zapoczątkowania oscylacji kątowych grzebienia zgrzeblarki. Przy tym, jeżeli stosuje się czujnik położenia, to jego sygnał musi być różniczkowany, ponieważ znak napięcia zasilającego silnika jest funkcją kierunku ruchu, a tym samym prędkości, a nie położenia. Przy tym, między innymi, eliminowany jest problem ustawienia czujnika w określonej fazie kątowej, gdyż podczas różniczkowania znika stała reprezentująca fazę początkową.

Na figurze 5 przedstawiono funkcjonalny elektryczny schemat blokowy zespołu według wynalazku. Jak widać na fig. 5, silnik 20, na przykład silnik bezszczotkowy lub silnik komutatorowy prądu stałego ze stałym wzbudzeniem jest zasilany za pośrednictwem linii zasilających 31 przez blok sterujący 32 w celu zapewnienia jego obrotu i odwracania kierunku tego obrotu. Blok sterujący 32 zasilany jest w punkcie 33 ze źródła energii elektrycznej (nie pokazanej), i za pośrednictwem przewodu 34 odbierał sygnał odwracania kierunku obrotu silnika 20, wytwarzany przez blok przelicznika 35 na podstawie sygnałów nadchodzących z bloku czujnika M, S odpowiadającego elementom M, S z fig. 4. Blok 35, służy do przetwarzania dochodzącego z bloku czujnika M, S, może zawierać na przykład układ przyspieszający lub opóźniający fazę (układ różniczkujący lub całkujący względem czasu) znany specjalistom z dziedziny automatyki. Mechaniczny sygnał wyjściowy silnika 20, przedstawiony linią przerywaną 37, doprowadzany jest do zespołu czujnika M, S i dalej do odbiornika 39, którym jest złożony blok, w skład którego wchodzi grzebień zgrzeblarki i drążek skrętny.

Figury 6 i 7 przedstawiają kryteria funkcjonalne układu przedstawionego na fig. 5. W sposób typowy dla teorii regulacji przedstawiono tu blok 40, który symbolizuje zasilanie silnika elektrycznego i obwody do zmiany kierunku obrotu. Sygnał wyjściowy bloku 40 dostarczany jest do uprzednio opisanego bloku 39 oraz do bloku 41, składającego się z uprzednio opisanych elementów 35 i M, S służących do wytwarzania sygnału, który w punkcie 42 podawany jest na wejście sterujące bloku 40. Jest to schemat klasycznego układu ze sprzężeniem zwrotnym, który rozpatruje się nie z punktu widzenia zapewnienia jego stabilności, jak w konwencjonalnej teorii regulacji, lecz z punktu widzenia zapewnienia warunków oscylacji. Matematycznie przedstawiono to na fig. 7, na której naniesiono część rzeczywistą i część urojoną funkcji przenoszenia układu w postaci znanego wykresu Nyquista. Wykres funkcji odpowiadającej ciągłej zmianie częstotliwości kątowej co silnika 20 musi obejmować charakterystyczny punkt ”-1 w celu zapewnienia warunków oscylacji całej ruchomej części układu.

170 177

W jednej z odmian wynalazku blok sterujący 32 silnika 20 może zawierać środki ograniczające amplitudę oscylacji, których działanie polega na oddziaływaniu na źródło zasilające prądu stałego silnika 20 (patrz rodziny krzywych przedstawione na fig. 3), oraz środek pomocniczy służący do sprzęgania i rozprzęgania grzebienia i walca zgrzeblarki. Te środki pomocnicze nie są szczegółowo opisywane ze względu na to, że ich konstrukcja i parametry projektowe są znane specjalistom.

Fiq.7

170 177

Fig .1

Fig· 4

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz. Cena 2,00 zł

Claims (15)

1. Zastrzeżenia patentowe

   1. Układ napędowy grzebienia zgrzeblarki, stosowanej w przemyśle tekstylnym zawierający zespół grzebieniowy przemieszczany oscylacyjnie wokół położenia spoczynkowego pod wpływem sprężystego akumulującego energię mechaniczną i połączonego z silnikiem elektrycznym, znamienny tym, że silnik elektryczny (20), połączony jest z czujnikiem (M,S) chwilowego położenia lub prędkości wału silnika (20), a zatem chwilowego położenia kątowego lub chwilowej prędkości kątowej zespołu grzebieni (13), zaś wyjście czujnika (M,S) jest połączone z jednostką liczącą (35), która z kolei jest połączona przewodem (34) z jednostką sterującą (32), połączoną za pomocą linii (31) z silnikiem (20) i napędzającą silnik (20), przy czym układ, złożony z silnika (20), czujnika (M,S) chwilowego położenia lub prędkości wału silnika (20), jednostki liczącej (35), jednostki sterującej (32) i sprężystego pręta (23), stanowi układ ze sprężeniem zwrotnym, zapewniający warunki oscylacji tak, że funkcja przenoszenia tego układu, złożonego z silnika (20), czujnika (M, S), jednostki liczącej (35), jednostki sterującej (32) i sprężystego pręta (23), przedstawiona za pomocą wykresu Nyąuista, obejmuje punkt (-1,0).
2. 2. Układ według zastrz. 1, znamienny tym, że silnik elektryczny (20) jest silnikiem bezszczotkowym.
3. 3. Układ według zastrz. 1, znamienny tym, że silnik elektryczny (20) jest silnikiem prądu stałego ze stałym wzbudzeniem.
4. 4. Układ według zastrz. 1, znamienny tym, że silnik elektryczny (20) jest silnikiem reluktancyjnym.
5. 5. Układ według zastrz. 1, znamienny tym, że silnik elektryczny (20) jest silnikiem liniowym.
6. 6. Układ według zastrz. 1, znamienny tym, że silnik elektryczny (20) jest zasilany prądem stałym o stałej wartości.
7. 7. Układ według zastrz. 1, znamienny tym, że czujnik (M,S) jest czujnikiem położenia kątowego działającym z wykorzystaniem zjawiska Halla.
8. 8. Układ według zastrz. 1, znamienny tym, że czujnik (M,S) jest czujnikiem indukcyjnym.
9. 9. Układ według zastrz. 1, znamienny tym, że czujnik (M, S) jest czujnikiem z obrotowym transformatorem różnicowym.
10. 10. Układ według zastrz. 1, znamienny tym, że czujnik (M,S) jest czujnikiem z generatorem tachometrycznym.
11. 11. Układ według zastrz. 1, znamienny tym że czujnik (M,S) jest połączony z bokiem przelicznika (35).
12. 12. Układ według zastrz. 1, znamienny tym, że łańcuch utworzony przez blok zasilający silnika elektrycznego (20), czujnik (M,S) położenia lub prędkości kątowej wału silnika (20), sprężysty pręt zapewniający siłę zwrotną i zespół grzebieni (13) stanowią układ oscylacyjny drgań niegasnących.
13. 13. Układ według zastrz. 12, znamienny tym, że moment oddawany przez silnik elektryczny (20) w początkowych warunkach zasilania ma wartość różną od zera.
14. 14. Układ według zastrz. 1, znamienny tym, że zasilacz (21) silnika elektrycznego (20) ma konstrukcję umożliwiającą zmianę mocy energii elektrycznej dostarczanej do silnika (20), w celu zmiany amplitudy niegasnących oscylacji układu.
15. 15. Układ według zastrz. 14, znamienny tym, że zasilacz (21) dostarcza prąd stały o stałej wartości.

    * ★ ★

    170 177