PL168886B1 - Środek chwastobójczy - Google Patents

Abstract

Środek chwastobójczy zawierający obok zwykłych nośników i substancji pomocniczych substancję czynną, znamienny tym, że jako substancję czynną zawiera N- [(1,3,5-triazyn-2-ylo)-aminokarbonylo]-be nzenosulfonamid o wzorze ogólnym 1, w którym R1 oznacza grupę metylową albo etylową, R2 oznacza atom chlorowca, grupę C1- C3-alkilosulfonylową, grupę trifluoro metylową albo grupę 2-metoksyetoksylową, R3 oznacza atom wodoru, grupę metylową, etylową, metoksylową albo etoksylową, atom fluoru albo chloru, a R4 oznacza atom wodoru albo grupę metylową, oraz jego rolniczo przydatną sól.

Description

Przedmiotem wynalazku jest środek chwastobójczy zawierający obok zwykłych nośników jako substancję czynną N-[(1,3,5-triazyn-2-ylo)-aminokarbonylo]-benzenosulfonamidy o wzorze ogólnym 1, w którym R1 oznacza grupę metylową albo etylową, r2 oznacza atom chlorowca, grupę C1-C3-alkilosulfonylową, grupę trifluorometylową albo grupę 2-metoksyetoksylową, a R³ oznacza atom wodoru, grupę metylową, etylową, metoksylową albo etoksylową, atom fluoru albo chloru, zaś r4 oznacza atom wodoru albo grupę metylową, oraz ich sole przydatne rolniczo.

Opisy patentowe St. Zjedn. nr US 4 120 691 i 4 127 405 oraz europejski patent nr EP-A 44 807 dotyczą sulfonylomoczników o działaniu chwastobójczym, których wzór ogólny obejmuje określone na wstępie związki o wzorze ogólnym 1.

W opisach patentowych St. Zjedn. nr US 4 120 691 i 4 127 405, 4 169 719 opisane są jako najbliższe struktury związek triazynowy o wzorze 8 oraz pochodna pirymidyny o wzorze 9.

W europejskim patencie nr EP-A 44 807 opisane są dwa sulfonylomoczniki o wzorze 10 ze znajdującą się w pozycji orto grupą alliloksylową, przy czym R oznacza grupę metylową lub etylową.

W europejskim patencie nr EP-A 44 808 opisane są dwa sulfonylomoczniki o wzorze 11 z podstawnikiem 2-chloroetoksylowym w części aromatycznej, przy czym Z oznacza grupę CH albo atom azotu.

W europejskim patencie nr EP-A 48 143 przedstawione są dwa N-metylowane sulfonylomoczniki o wzorze 12 bez bliższej charakterystyki, przy czym Z oznacza grupę CH albo atom azotu.

Europejski patent nr EP-A 388 873 obejmuje estry kwasu benzoesowego o strukturze przedstawionej wzorem 13, w którym R oznacza grupę metylową lub etylową.

Patent St. Zjedn.nr US 4 127 405 ujawnia pochodne sulfonylomoczników zawierające w pozycji orto pierścienia fenylowego jako podstawniki atom chloru albo grupę trifluorometylową, a w pierścieniu triazyny podstawnik CH3/OCH3. Przedstawione są one wzorami 14 i 15. Związek o wzorze 14 znany jest pod określeniem Chlorsulfuron (Glean®).

Zadaniem wynalazku było opracowanie środków chwastobójczych, które wobec znanych przedstawicieli tej klasy środków chwastobójczych wykazują polepszone właściwości i odznaczają się szczególnie wysoką selektywnością we wrażliwych uprawach jak ryżu albo kukurydzy.

Grupa C1-C3-alkilosulfonylowa oznacza grupę metylo-, etylo-, propylo- albo izopropylosulfonylową, chlorowiec oznacza fluor, chlor, brom albo jod, zwłaszcza fluor albo chlor. Szczególnie korzystne są benzenosulfonamidy, w których r2 oznacza atom chloru.

Wytwarzanie sulfonylomoczników o wzorze 1 przeprowadza się różnymi sposobami opisanymi w literaturze. Szczególnie korzystne sposoby wytwarzania A-D przedstawione są na schemacie reakcji (ze związków o wzorze 2©7), przy czym w analogiczny sposób wytwarza się N-metylopodstawione związki o wzorze 1.

168 886

2-amino-4-metoksy-6-trifluorometylo-1,3,5-triazynai2-amino-4-etoksy-6-trifluorometylo-1,3,5-triazyna są znane z literatury (Yakugaku Zasshi 95 (1975) 499).

Sole związków o wzorze 1 są dostępne w znany sposób (europejski patent nr EP-A 304 282, patent St. Zjedn. nr US-A 4 599 412). Otrzymuje się je przez deprotonowanie odpowiednich sulfonylomoczników o wzorze 1 w wodzie albo obojętnym rozpuszczalniku organicznym w temperaturze -80 - 120°C, korzystnie 0-60°C, w obecności zasady.

Odpowiednimi zasadami są tu na przykład wodorotlenki, wodorki, tlenki albo alkoholany metali alkalicznych albo metali ziem alkalicznych jak wodorotlenek sodu, potasu i litu, metanolan, etanolan i tert-butanolan sodu, wodorek sodu i wapnia oraz tlenek wapnia.

Jako rozpuszczalniki wchodzą w rachubę na przykład obok wody również alkohole jak metanol, etanol i tert-butanol, etery jak tetrahydrofuran i dioksan, acetonitryl, dimetyloformamid, ketony jak aceton i metyloetyloketon oraz również chlorowcowane węglowodory.

Deprotonowanie można przeprowadzać pod normalnym ciśnieniem albo pod ciśnieniem do 5 MPa, korzystnie pod normalnym ciśnieniem do nadciśnienia 0,5 MPa.

Środki chwastobójcze według wynalazku zawierające związki o wzorze 1 jak również tolerowane przez środowisko sole z metalami alkalicznymi i metalami ziem alkalicznych mogą bardzo dobrze zwalczać szkodliwe rośliny w uprawach pszenicy, ryżu i kukurydzy nie powodując uszkodzenia roślin uprawnych, przy czym efekt występuje przede wszystkim także przy stosowaniu małych ilości. Można je stosować na przykład w postaci odpowiednich do bezpośredniego rozpylania roztworów, proszków zawiesin, również wysokoprocentowych wodnych, olejowych albo innych zawiesin albo dyspersji, emulsji, dyspersji olejowych, past, środków do opylania, środków do posypywania albo granulatów przez opryskiwanie, zamgławianie, opylanie, posypywanie albo polewanie. Postacie zastosowania zależą od celów stosowania i w każdym przypadku powinny one zapewnić jak najsubtelniejsze rozprowadzenie substancji czynnych wytwarzanych według wynalazku.

Środki chwastobójcze zawierające związki o wzorze 1 nadają się ogólnie do wytwarzania odpowiednich do bezpośredniego rozpylania roztworów, emulsji, past albo dyspersji olejowych. Jako obojętne substancje dodatkowe wchodzą w rachubę między innymi frakcje oleju mineralnego o średniej do wysokiej temperaturze wrzenia jak nafta albo olej do silników wysokoprężnych, dalej oleje ze smoły węglowej oraz oleje pochodzenia roślinnego albo zwierzęcego, alifatyczne, cykliczne i aromatyczne węglowodory, np. toluen, ksylen, parafina, tetrahydronaftalen, alkilowane naftaleny albo ich pochodne, metanol, etanol, propanol, butanol, cykloheksanol, cykloheksanon, chlorobenzen, izoforon albo silnie polarne rozpuszczalniki jak N,N-dimetyloformamid, dimetylosulfotlenek, N-metylopirolidon albo woda.

Wodne postacie zastosowania można przygotowywać z koncentratów emulsyjnych, dyspersji, past, proszków zwilżalnych albo dających się dyspergować w wodzie granulatów przez dodanie wody. W celu wytwarzania emulsji, past albo dyspersji olejowych, można substraty jako takie albo rozpuszczone w oleju lub rozpuszczalniku homogenizować w wodzie za pomocą środka zwilżającego, zwiększającego przyczepność, dyspergującego albo emulgującego. Ale można również wytwarzać odpowiednie do rozcieńczania wodą koncentraty składające się z substancji czynnej, środka zwilżającego, zwiększającego przyczepność, dyspergującego albo emulgującego i ewentualnie rozpuszczalnika albo oleju.

Jako substancje powierzchniowo czynne stosuje się sole metali alkalicznych, metali ziem alkalicznych i sole amonowe aromatycznych kwasów sulfonowych, np. kwasu lignino-, fenolo-, naftaleno- i dibutylonaftalenosulfonowego, oraz kwasów tłuszczowych, alkilo- i alkiloarylosulfoniany, siarczany alkilowe, siarczanowany oksyetylenowany alkohol laurylowy i siarczany alkoholi tłuszczowych, jak też sole siarczanowanych heksa-, hepta- i oktadekanoli, dalej etery glikolu i alkoholi tłuszczowych, produkty kondensacji sulfonowanego naftalenu i jego pochodnych z formaldehydem, produkty kondensacji naftalenu lub kwasów naftalenosulfonowych z fenolem i formaldehydem, eter polioksyetylenu i oktylofenolu, oksyetylenowany izooktylo-, oktylo- albo nonylofenol, eter alkilofenolu i poliglikolu, eter tributylofenolu i poliglikolu, alkiloarylopolieteroalkohole, alkohol izotridecylowy, kondensaty alkoholu tłuszczowego i tlenku etylenu, oksyetylenowany olej rycynowy, polioksyetylenoalkiloeter albo polioksypropylen,

168 886 octan eteru alkoholu laurylowego i poliglikolu, estry sorbitu, ługi ligninowo-posiarczynowe albo metylocelulozę.

Proszki, środki do posypywania i opylania można wytwarzać przez zmieszanie albo wspólne zmielenie czynnych substancji ze stałym nośnikiem.

Granulaty, np. granulaty w otoczkach, nasycane i jednorodne można wytwarzać przez przyłączenie substancji czynnych do stałych nośników. Jako stałe nośniki stosuje się ziemie mineralne jak kwasy krzemowe, żele krzemionkowe, krzemiany, talk, kaolin, wapień, wapno, kredę, glinkę bolus, less, glinę, dolomit, ziemię okrzemkową, siarczan wapnia i magnezu, tlenek magnezu, zmielone tworzywa sztuczne, nawozy jak siarczan amonu, fosforan amonu, azotan amonu, moczniki i produkty roślinne jak mąkę zbożową,mączkę z kory drzewnej, drewna i łupin orzechowych, proszek celulozowy albo inne stałe nośniki.

Preparaty zawierają na ogół 0,1-95% wagowych, korzystnie 0,5-90% wagowych substancji czynnej.

Przykłady preparatów:

I. 90 części wagowych związku nr 1 miesza się z 10 częściami wagowymi N-metylo-apirolidonu i otrzymuje się roztwór odpowiedni do zastosowania w postaci najdrobniejszych kropel.

II. 20 części wagowych związku nr 1 rozpuszcza się w mieszaninie złożonej z 80 części wagowych ksylenu, 10 części wagowych produktu przyłączenia 8-10 moli tlenku etylenu do 1 mola N-monoetanoloamidu kwasu oleinowego, 5 części wagowych soli wapniowej kwasu dodecylobenzenosulfonowego i 5 części wagowych produktu przyłączenia 40 moli tlenku etylenu do 1 mola oleju rycynowego. Przez wylanie i dokładne rozprowadzenie roztworu w 100 000 części wagowych wody otrzymuje się wodną dyspersję zawierającą 0,02% wagowych substancji czynnej.

III. 20 części wagowych związku nr 1 rozpuszcza się w mieszaninie złożonej z 40 części wagowych cykloheksanonu, 30 części wagowych izobutanolu, 20 części wagowych produktu przyłączenia 7 moli tlenku etylenu do 1 mola izooktylofenolu i 10 części wagowych produktu przyłączenia 40 moli tlenku etylenu do 1 mola oleju rycynowego. Przez wylanie i dokładne rozprowadzenie roztworu w 100 000 części wagowych wody otrzymuje się wodną dyspersję zawierającą 0,02% wagowych substancji czynnej.

IV. 20 części wagowych substancji czynnej nr 1 rozpuszcza się w mieszaninie złożonej z 25 części wagowych cykloheksanonu, 65 części wagowych frakcji oleju mineralnego o temperaturze wrzenia 210-280°C i 10 części wagowych produktu przyłączenia 40 moli tlenku etylenu do 1 mola oleju rycynowego. Przez wylanie i dokładne rozprowadzenie roztworu w 100 000 części wagowych wody otrzymuje się wodną dyspersję zawierającą 0,02% wagowych substancji czynnej.

V. 20 części wagowych substancji czynnej nr 1 miesza się dobrze i miele w młynie młotkowym z 3 częściami wagowymi soli sodowej kwasu diizobutylonaftaleno-a-sulfonowego, 17 częściami wagowymi soli sodowej kwasu ligninosulfonowego z ługu siarczynowego i 60 częściami wagowymi sproszkowanego żelu krzemionkowego. Przez dokładne rozprowadzenie mieszaniny w 20 000 części wagowych wody otrzymuje się ciecz do opryskiwania, która zawiera 0,1 % wagowych substancji czynnej.

VI. 3 części wagowe substancji czynnej nr 1 miesza się z 97 częściami wagowymi subtelnie rozdrobnionego kaolinu. W ten sposób otrzymuje się środek do opylania, który zawiera 3% wagowych substancji czynnej.

VII. 30 części wagowych substancji czynnej nr 1 miesza się dokładnie z mieszaniną złożoną z 92 części wagowych sproszkowanego żelu krzemionkowego i 8 części wagowych oleju parafinowego, który natryskano na powierzchnię tego żelu krzemionkowego. W ten sposób otrzymuje się preparat substancji czynnej o dobrej przyczepności.

VIII. 20 części wagowych substancji czynnej nr 1 miesza się dokładnie z 2 częściami wagowymi soli wapniowej kwasu dodecylobenzenosulfonowego, 8 częściami wagowymi eteru alkoholu tłuszczowego z poliglikolem, 2 częściami wagowymi soli sodowej kondensatu fenol-mocznik-formaldehyd i 68 częściami wagowymi parafinowanego oleju mineralnego. Otrzymuje się trwałą dyspersję olejową.

168 886

Stosowanie można przeprowadzać sposobem przedwschodowym albo powschodowym. Jeżeli substancje czynne są mniej tolerowane przez pewne rośliny uprawne, to wówczas stosuje się technikę nanoszenia polegającą na tym, że chwastobójcze środki rozpyla się za pomocą opryskiwacza tak, żeby w miarę możliwości nie trafiały na liście wrażliwych roślin uprawnych, natomiast były kierowane na liście rosnących pod nimi roślin niepożądanych albo nie pokrytą powierzchnię gleby (post-directed, lay-by).

Ilości stosowanej substancji czynnej zależą od celu zwalczania, pory roku, roślin docelowych oraz od stadium wzrostu i wynoszą 0,001- 1,0 kg/ha, korzystnie 0,01-0,5 kg/ha.

W związku z wielostronnością metod stosowania wytwarzane według wynalazku związki lub zawierające je środki można stosować w dalszej liczbie roślin uprawnych w celu usuwania niepożądanych roślin. W rachubę wchodzą przykładowo następujące uprawy:

Nazwa botaniczna Nazwa polska

Allium cepa	eebula zwyzaajna
Ananas comosus	ananas
Arachis hypogaea	orzech ziemny
Asparagus officinalis	szparag
Beta vulgaric spp. altissima	burak cukrowy
Beta vulgaris spp. rapa	burak pastewny
Brassica napus var. napus	rzepak
Brassica napus var. napobrassica	brukiew
Brassica rapa var. silvestris	rzepik
Camellia sinesis	krzew herbaty
Carthamus tinctorius	krokosz barwierski
Citrus limon	cytryna
Citrus sinensis	pomerańcaa
Coffea arabica (Coffea canephora, Coffea
liberica)	kawa
Cucumis sativus	ogersk
Cynodon dactylon	płączyaa
Daucus carota	maychew ogrodowa
Elaeis guineensis	oiajowicc
Fragaria vesca	poziomka
Glycine max	toja
Gossypium hirsutum (Gossypium arboreum,
Gossypium herbaceum, Gossypium viti-
folium)	bawebaa
Helianthus annuus	s^^nczni^ik
Hevea brasiliensis	drzewo Sauysukodajne
Hordeun vulgare	jęczmień
Humulus lupulus	chane 1 zwyzaąnny
Impomoea batatas	powjż ziomniacanny
Juglans regia	ozzech wtokki
Lens culinaris	rocezwija
Linum usitatissimum	enn pospolity
Lycopersicon lycopersicum	pomidor
Malus spp.	jabłko
Manihot esculanta	manóok
Medicago sativa
Musa spp.	banan
Nicotiana tabacum (N. rustica)	tytoń
Olea europaea	oiiwka
Oryza sativa	yyż

168 886

Phaseolus lunatus Phasoleus vulgaris Picea abies Pinus spp.

Pisum sativum Prunus avium Prunus persica Pyrus communis Ribes sylvestre Ribes uva-crispa Ricinus communis Saccharum officinarum Secale cereale Solanum tuberosum Sorghum bicolr (S. vulgare) Theobroma cacao Trifolium pratense Triticum aestivum Triticum durum Vicia faba Vitis vinifera Zea mays faseta księżycowa fasola zwyczajna świerk pospoiity sosna groch ^w^y^^;^^jr^y czereśnia brzoskwinia grusza czarna jagoda agrest rącznik trzcina cukrowa żyto pospolite ziemmak proso olbrzymie drzewo kakaowe koniczyna czerwona pszenica pszenica twarda bób winorośl kukurydza

W celu rozszerzenia spektrum działania i dla uzyskania efektu synergicznego triazynylopodstawione sulfonylomoczniki o wzorze 1 można mieszać i nanosić razem z licznymi przedstawicielami innych grup substancji czynnych o działaniu chwastobójczym albo regulującym wzrost. Jako składniki mieszanin można stosować na przykład diazyny, pochodne 4H-3,1benzoksazyny, benzotiadiazynony, 2,6-dinitroaniliny, N-fenylo-karbaminiany, tiolokarbaminiany, kwasy chlorowcokarboksylowe, triazyny, amidy, moczniki, etery difenylowe, triazynony, uracyle, pochodne benzofuranu, pochodne cykloheksano-1,3-dionu, pochodne kwasu chinolinokarboksylowego, kwasy fenyloksy- lub heteroaryloksy-fenylopropionowe oraz ich sole, estry i amidy oraz inne.

Poza tym może być korzystne takie postępowanie, że związki o wzorze 1 same albo w połączeniu z innymi środkami chwastobójczymi miesza się i nanosi razem także jeszcze z innymi środkami ochrony roślin, na przykład ze środkami służącymi do zwalczania szkodników albo fitopatogennych grzybów lub bakterii. Ciekawe są poza tym mieszaniny z roztworami soli mineralnych, które stosuje się w celu zlikwidowania braków składników pokarmowych i pierwiastków śladowych. Można także dodawać niefitotoksyczne oleje i koncentraty olejowe.

Niżej przedstawione są przykłady wytwarzania związków o wzorze 1.

Przykład I. 2-chloro-1-N-[4-metoksy-6-trifluoromeΐylo-1,3,5-triazyn-2-ylo)aminokarbonylo]-benzenosulfonamid o wzorze 16

Roztwór 4,0 g (21 mmoli) 2-amino-4-meioksy-6-trifluorometylo-1,3,5-triazyny w 20 ml acetonitrylu zadaje się w temperaturze 25°C 4,5 g (21 mmoli) izocyjanianu 2-chlorobenzenosulfonylu. Tak otrzymany roztwór miesza się przez 21 godzin w temperaturze 25°C. Potem usuwa się rozpuszczalnik pod zmniejszonym ciśnieniem w temperaturze 40°C i stałą pozostałość miesza się silnie z 11 mieszaniny eter dietylowy/heksan (1/1 objętość/objętość) w ciągu 3 godzin. Produkt odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem i suszy również pod zmniejszonym ciśnieniem w temperaturze 40°C. Otrzymuje się 6,5 g, czyli 75% wydajności teoretycznej, związku tytułowego o temperaturze topnienia 166-168°C.

Przykład II. Sól sodowa 2-chloro-1-N-[(4-meioksy-6-irifluorometylo-1,3,5-triazyn2-ylo)-aminokarbonylo]-benzenosulfonamiCu

Do zawiesiny 1,5 g (3,6 mmoli) 2-chlorΌ-1-[(4-meioksy-6-irifluorometylo-1,3,5-iriazyn2-ylo)-amir)okarborylo]-benzerosulforamiCu w 10 ml chlorku metylenu dodaje się w tempera168 886 turze 25°C 0,66 g (3,6 mmoli) roztworu metanolanu sodu 30% wagowo w metanolu. Utworzony jednorodny roztwór miesza się przez godzinę w temperaturze 25°C. Po usunięciu lotnych części w temperaturze 60°C pod ciśnieniem zmniejszonym przy użyciu strumieniowej pompy wodnej otrzymuje się związek tytułowy z ilościową wydajnością o temperaturze rozkładu 220-224°C.

W analogiczny sposób wytwarza się substancje czynne przedstawione w tabeli 1 (dla R⁴=H) i w tabeli 2.

Tabela 1

Związek o wzorze ogólnym 1 a

Substancja czynna nr	R1	r2	R3	Temperatura topnienia (°C)
1	CH3	Cl	H	166-168
2	CH3	O(CH2)2OCH3	H	108-110
3	CH3	CF3	H	164-169
4	CH3	Cl	H	220-224 (rozkład) sól Na
5	CH3	O(CH2)2OCH3	H	119 (rozkład) sól Na
6	CH3	O(CH2)2OCH3	H	139 (rozkład) sól Ca
7	CH3	CF3	H	165 (rozkład) sól Na
8	CH3	Cl	6-Cl	168
9	CH3	Cl	H	160-163 (rozkład) sól Ca
10	CH3	Cl	H	232 (rozkład) sól K
11	CH3	Cl	6-CH3	140-144
12	CH3	Cl	5-Cl	151-156
13	CH3	F	H	162-164
14	CH3	Br	H	156-160
15	CH3	J	H
16	CH3	F	H	>220 (rozkład) sól Na
17	CH3	F	H	>220 (rozkład) sól K
18	CH3	F	H	>220 (rozkład) sól Ca
19	CH3	F	6-F	177-180
20	CH3	F	6-F	180-200 (rozkład) sól Na
21	CH3	F	6-F	> 220 (rozkład) sól K
22	CH3	F	6-F	155-159 (rozkład) sól Ca
23	C2H5	Cl	3-Cl	155-157
24	CH3	Cl	3-Cl	175-177
25	C2H5	Cl	3-Cl	197-200 (rozkład) sól Na
26	CH3	Cl	3-Cl	198-201 (rozkład) sól Na
27	CH3	Cl	6-CH3	175-178 (rozkład) sól Na
28	CH3	Cl	6-CH3	180-183 sól K
29	CH3	SO2CH3	H	176-177
30	CH3	SO2CH3	H	186-188 sól Na
31	CH3	Cl	3-Cl	>220 (rozkład) sól K
32	C2H5	SO2CH3	H	164-165
33	C2H5	Cl	H	149-151
34	CH3	CF3	6-CH3	149-150
35	CH3	CH3	6-CH3	200 (rozkład) sól Na
36	CH3	CF3	H	211 (rozkład) sól Ca
37	CH3	SO2C2H5	H	152-155
38	CH3	SO2-n-C3H7	H	181-182
39	CH3	SO2-1-C3H7	H	173-177
40	Br	H	CH3	183 (rozkład) sól Na
41	SO2C2H5	H	CH3	173 (rozkład) sól Na
42	SO2-n-C3H7	H	CH3	180 (rozkład) sól Na
43	SO2-1-C3H7	H	CH3	196 (rozkład) sól Na

168 886

Tabela 2 Związek o wzorze 1

Substancja czynna nr	R2	R3	R1	R4	Temperatura topnienia (°C)
2.1	CF3	H	CH3	CH3	135-137
2.2	CF3	H	CH3	CH3	99-105

W analogiczny sposób można wytwarzać również niżej przedstawione związki, a mianowicie:

związek o wzorze 17 albo jego sole sodowe, przy czym R³ oznacza atom wodoru, 3-metyl, 4-metyl, 5-metyl, 6-metyl, 3-etyl, 4-etyl, 5-etyl, 6-etyl, 3-fluor, 4-fluor, 5-fluor, 6-fluor, 3-chlor,

4- chlor, 5-chlor, 6-chlor, 3-metoksy, 4-metoksy, 5-metoksy, 6-metoksy, 3-etoksy, 4-etoksy,

5- etoksy, 6-etoksy, związek o wzorze 18 albo jego sole sodowe, przy czym R3 oznacza atom wodoru, 3-metyl, 4-metyl, 5-metyl, 6-metyl, 3-etyl, 4-etyl, 5-etyl, 6-etyl, 3-fluor, 4-fluor, 5-fluor, 6-fluor, 3-chlor,

4- chlor, 5-chlor, 6-chlor, 3-metoksy, 4-metoksy, 5-metoksy, 6-metoksy, 3-etoksy, 4-etoksy,

5- etoksy, 6-etoksy, związek o wzorze 19 albo jego sole sodowe, przy czym R³ oznacza atom wodoru, 3-metyl, 4-metyl, 5-metyl, 6-metyl, 3-etyl, 4-etyl, 5-etyl, 6-etyl, 3-fluor, 4-fluor, 5-fluor, 6-fluor, 3-chlor,

4- chlor, 5-chlor, 6-chlor, 3-metoksy, 4-metoksy, 5-metoksy, 6-metoksy, 3-etoksy, 4-etoksy,

5- etoksy, 6-etoksy, związek o wzorze 20 albo jego sole sodowe, przy czym r3 oznacza atom wodoru, 3-metyl, 4-metyl, 5-metyl, 6-metyl, 3-etyl, 4-etyl, 5-etyl, 6-etyl, 3-fluor, 4-fluor, 5-fluor, 6-fluor, 3-chlor,

4- chlor, 5-chlor, 6-chlor, 3-metoksy, 4-metoksy, 5-metoksy, 6-metoksy, 3-etoksy, 4-etoksy,

5- etoksy, 6-etoksy, związki o wzorach 21 i 22 albo ich sole sodowe, przy czym r3 oznacza atom wodoru,

3-metyl, 4-metyl, 5-metyl, 6-metyl, 3-etyl, 4-etyl, 5-etyl, 6-etyl, 3-fluor, 4-fluor, 5-fluor, 6-fluor,

3- chlor, 4-chlor, 5-chlor, 6-chlor, 3-metoksy, 4-metoksy, 5-metoksy, 6-metoksy, 3-etoksy,

4- etoksy, 5-etoksy, 6-etoksy, związki o wzorach 23 i 24 albo ich sole sodowe, przy czym r3 oznacza atom wodoru,

3-metyl, 4-metyl, 5-metyl, 6-metyl, 3-etyl, 4-etyl, 5-etyl, 6-etyl, 3-fluor, 4-fluor, 5-fluor, 6-fluor,

3- chlor, 4-chlor, 5-chlor, 6-chlor, 3-metoksy, 4-metoksy, 5-metoksy, 6-metoksy, 3-etoksy,

4- etoksy, 5-etoksy, 6-etoksy, związki o wzorach 25 i 26 albo ich sole sodowe, przy czym r3 oznacza atom wodoru, 3-metyl, 4-metyl, 5-metyl, 6-metyl, 3-etyl, 4-etyl, 5-etyl, 6-etyl, 3-fluor, 4-fluor, 5-fluor, 6-fluor,

3- chlor, 4-chlor, 5-chlor, 6-chlor, 3-metoksy, 4-metoksy, 5-metoksy, 6-metoksy, 3-etoksy,

4- etoksy, 5-etoksy, 6-etoksy, związki o wzorach 27 i 28 albo ich sole sodowe, przy czym r3 oznacza atom wodoru, 3-metyl, 4-metyl, 5-metyl, 6-metyl, 3-etyl, 4-etyl, 5-etyl, 6-etyl, 3-fluor, 4-fluor, 5-fluor, 6-fluor,

3- chlor, 4-chlor, 5-chlor, 6-chlor, 3-metoksy, 4-metoksy, 5-metoksy, 6-metoksy, 3-etoksy,

4- etoksy, 5-etoksy, 6-etoksy, związki o wzorach 29 i 30 albo ich sole sodowe, przy czym r3 oznacza atom wodoru, 3-metyl, 4-metyl, 5-metyl, 6-metyl, 3-etyl, 4-etyl, 5-etyl, 6-etyl, 3-fluor, 4-fluor, 5-fluor, 6-fluor,

3- chlor, 4-chlor, 5-chlor, 6-chlor, 3-metoksy, 4-metoksy, 5-metoksy, 6-metoksy, 3-etoksy,

4- etoksy, 5-etoksy, 6-etoksy.

Przykłady zastosowania

Działanie chwastobójcze N-[(1,3,5-triazyn-2-ylo)-aminokarbonylo]-benzeno sulfonamidów o wzorze 1 na wzrost roślin doświadczalnych wykazano poniższymi doświadczeniami przeprowadzonymi w cieplarni.

Jako naczynia do uprawy służyły doniczki plastikowe o pojemności 300 cm3, wypełnione gliniastym piaskiem z około 3,0% próchnicy jako substratem. Nasiona roślin doświadczalnych zasiano płytko oddzielnie według gatunków.

168 886

W celu traktowania powschodowego wybrano albo wprost zasiane albo wyrośnięte w tych samych naczyniach rośliny, albo najpierw wyhodowano je oddzielnie jako siewki i kilka dni przed traktowaniem przesadzono do naczyń doświadczalnych.

Potem rośliny doświadczalne o wysokości wzrostu 3-15 cm, zależnie od typu wzrostu, potraktowano przez opryskanie subtelnie rozprowadzającymi dyszami substancjami czynnymi zawieszonymi albo zemulgowanymi w wodzie jako środku rozprowadzającym. Stosowana ilość substancji czynnej przy traktowaniu powschodowym wynosiła 0,06 lub 0,03 kg/ha.

Naczynia doświadczalne ustawiono w cieplarni, przy czym gatunki ciepłolubne w cieplejszym obszarze (20-35°C), a rośliny klimatu umiarkowanego w temperaturze 10-20°C. Okres doświadczeń rozciągał się przez 2-4 tygodnie, podczas których rośliny uprawiano i oceniano ich reakcję na poszczególne traktowania. Ocenę prowadzono według skali 0-100, przy czym 100 oznacza brak wzejścia roślin lub całkowicie zniszczenie co najmniej nadziemnych części roślin, a O oznacza brak uszkodzenia albo normalny przebieg wzrostu.

Niżej przedstawione są gatunki roślin stosowanych w doświadczeniach prowadzonych w cieplarni:

Nazwa łacińska Nazwa polska

Amaranthus retroflexus Chenopodium album Chrysanthemum Galium aparine Stellaria media Triticum aestivum Zea mays aksamitnik komosa biała złocień lepczyca gwiazdnica pospohta pszenicajara kukurydza

Przy zastosowaniu substancji czynnej z przykładu I w ilości 0,06 lub 0,03 kg/ha sposobem powschodowym można było bardzo dobrze zwalczyć szerokolistne rośliny niepożądane, przy jednoczesnej doskonałej selektywności w roślinach uprawnych pszenicy i kukurydzy.

W tabeli 3 przedstawione są wyniki badań, w których porównano substancję czynną wytworzoną według przykładu I ze związkiem o wzorze 9 znanym z patentu St. Zjedn. nr US 4 169 719.

Tabela 3

Porównanie chwastobójczej aktywności związku wytworzonego według przykładu I ze związkiem porównawczym o wzorze 9 przy stosowaniu powschodowym w ilości 0,06 lub 0,03 kg/ha w cieplarni

Rośliny doświadczalne	Uszkodzenie (%) Stosowana ilość substancji czynnej kg/h
Substancja z przykładu I	Substancja o wzorze 9
0,06	0,03	0,06	0,03
Amarnathus retroflexus	100	100	0	0
Galium aparine	95	95	0	0
Chenopodium album	90	90	0	0

W tabelach 4 i 5 przeciwstawione są wytworzone według wynalazku substancje czynne nr 1 lub 3 znanym z patentu St. Zjedn. nr US 4 127 405 substancjom porównawczym o wzorach 14 lub 15.

Wyniki doświadczeń przedstawiają wyraźnie niespodziewanie wysokie selektywności.

Znane związki powodują nie do zaakceptowania uszkodzenia w uprawie kukurydzy, wynoszące 85 lub 70%. Natomiast substancje czynne nr 1 lub 3 przy jednakowo dobrym do bardzo dobrym działaniu chwastobójczym wykazują tylko jeszcze 10% uszkodzenia roślin uprawnych.

168 886

Tabela 4

Porównanie chwastobójczej aktywności substancji czynnej nr 1 ze związkiem porównawczym o wzorze 14 przy stosowaniu powschodowym w ilości 0,03 kg/ha w cieplarni

Rośliny doświadczalne	Uszkodzenie (%)
Substancja czynna nr 1	Związek o wzorze 14
Zea mays	10	85
niepożądane rośliny:
Amaranthus retroflexus	90	90
Galium aparine	80	74

Tabela 5

Porównanie chwastobójczej aktywności substancji czynnej nr 3 ze związkiem porównawczym o wzorze 15 przy stosowaniu powschodowym w ilości 0,06 lub 0,03 kg/ha w cieplarni.

	Uszkodzenie (%)
Rośliny	Stosowana ilość substancji czynnej kg/ha
doświadczalne	Substancja czynna nr 3	Związek o wzorze 15
	0,06	0,03	0,06	0,03
Zea mays	10	10	70	70
niepożądane rośliny:
Amaranthus retroflexus	90	90	90	90
Galium aparine	95	60	10	0
Chenopodium album	98	98	98	98
Sinapis alba	95	90	90	90

Doskonałe selektywności we wrażliwych uprawach przykładowych ryżu, pszenicy jarej i kukurydzy uzyskano przy zastosowaniu substancji czynnej nr 7, co przedstawiają wyniki zestawione w tabelach 6 i 7.

Tabela 6

Zwalczanie niepożądanych roślin szerokolistnych przy jednoczesnej tolerancji wobec roślin uprawnych jarej pszenicy i kukurydzy przy stosowaniu powschodowym substancji czynnej nr 7 w ilości 0,015 kg/ha w cieplarni

Rośliny doświadczalne	Uszkodzenie (%)
Triticum aestivum	10
Zea mays	15
niepożądane rośliny:
Amaranthus retroflexus	90
Chenopodium album	75
Stellaria media	100

Tabela 7

Zwalczanie niepożądanych roślin szerokolistnych przy jednoczesnej tolerancji wobec rośliny uprawnej ryżu przy stosowaniu powschodowym substancji czynnej nr 7 w ilości 0,015 kg/ha w cieplarni

Rośliny doświadczalne	Uszkodzenie (%)
Oryza sativa	10
niepożądane rośliny:
Amaranthus retroflexus	95
Sinapis alba	70
Stellaria media	100

168 886

W dalszym doświadczeniu przeciwstawiono sól sodową porównawczego związku o wzorze 15 substancji czynnej nr 7. Wyniki przedstawione są w tabeli 8.

Tabela 8

Porównanie chwastobójczej aktywności substancji czynnej nr 7 z solą sodową porównawczego związku o wzorze 15 przy stosowaniu powschodowym w ilości 0,06 lub 0,03 kg/ha w cieplarni

	Uszkodzenie (%)
	Stosowana ilość substancji czynnej (kg/ha)
doświadczalne	Substancja czynna nr 7	Sól sodowa związku o wzorze 15
	0,06	0,03	0,06	0,03
Zea mays	10	0	100	100
niepożądane rośliny:
Amaranthus retroflexus	100	100	90	90
Galium aparine	98	98	70	60
Chenopodium album	100	100	100	100

Wyniki doświadczeń przedstawiają wyraźnie niespodziewaną wysoką selektywność przy jednoczesnej doskonałej skuteczności chwastobójczej związku wytwarzanego sposobem według wynalazku.

168 886 ³ ?² O CF

Nz—/ II N j ? y-SCL-NH-C-N-/'' N

W ² ' κ ,

OR¹

R^

WZÓR 1 =J 2

CF u ³ SCL-NH-C- NH-< / ^N A OCH₃

WZÓR 8

CL o ^J-Są-NH-C-NH-C ^X' ^CF3

OCH·

WZÓR 9

168 886

SCHEMAT

168 886

WZÓR 10

O-(CH₂)₂- Cl θ _CF // w ^{11 N}V ³ \ y—SO--NH-C-NH —ó Z ² N=\

OCH

WZÓR 11 so₂- ch₃ o ©>-SO -NH-C

CR N—( ^{3 1} N A CH₃ OCHg

WZÓR 12

168 886

CO„R CF< „ .....ϋ<³

C_7“S0₂-NH -C -ΝΗ-Ζ^Ζ _'N

II N=Z O OR

WZÓR 13

Cl o CH·, r2 II N_Z ³ '( y—SO_-NH -C-NH-< \N \=/ _Ν=ζ och₃

WZÓR 14

SO - NH -C-NH-^ ^X/

N-<

och₃

WZÓR 15

168 886

Cl O CR _/ II N—/ ^ύ fVsO„-NH-C-NH-// \^N W 2 _N=^

OCH·

WZÓR 16

CR

Cl

n7 ° ^XX SO₂- NH -C-NH-N _'N

NA OCH

WZÓR 17

Cl O CF u N-( ^J

7-SO -NH-C-NHA \N ² N={ oc₂h₅

WZÓR 18

168 886

WZÓR 19

R³ CF.

CR _y-SO₂-NH -C-NH-^^N

OC₂ ^H5

WZÓR 20

WZÓR 21

168 886 _r3 O(CH₂)₂-OCH₃

CR

Vs0_o-NH-C-NH-C \N \=/ ² II N=<

O ^A

OC₂ ^h5

' SO₂-CH₃

CR

Ϋ Vso.-nh-c-nh^©ⁿ \=/ 2 II N=<

OC₂ ^H5

WZÓR 24

168 886

SO^-C^Hc CR \z-V ^{2 2 5} N-< ³ f y—SO.-NH -C-NH—(/ \ N 2 ,,

II o

och₃

WZÓR 25 do S0₉-C_oHc ^R\_Z N% ' ^₌y-SO₂-NH-C-NH-// _^N

CR

II

O ^OC2^H5

WZÓR 26

SO^n-CgH?

CR yŁt H ³ _x , S0_o-NH-C-NH—(' \N ² N=<

OCH.

WZÓR 27

168 886

S0_o ^-i-C₀Hr7 CĘ, ^{2 3 7} N_/ ³

Y-SCL-NH-C-NH-/'' \N ² H N=<

OCHWZÓR 29 _r3 SO₂-i-C₃H₇

CR ^{r J} ' N-Y

7-SO -NH-C-NH .^N

N=( °2^H5

WZÓR 30

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz. Cena 1,50 zł

Claims (1)

1. Zastrzeżenie patentowe

   Środek chwastobójczy zawierający obok zwykłych nośników i substancji pomocniczych substancję czynną, znamienny tym, że jako substancję czynną zawieraN-[( 1,3,5-triazyn-2-ylo)aminokarbonylo]-benzenosulfonamid o wzorze ogólnym 1, w którym R¹ oznacza grupę metylową albo etylową, R² oznacza atom chlorowca, grupę Ct-C3-alkilosulfonylową, grupę trifluorometylową albo grupę 2-metoksyetoksylową, R³ oznacza atom wodoru, grupę metylową, etylową, metoksylową albo etoksylową, atom fluoru albo chloru, a R⁴ oznacza atom wodoru albo grupę metylową, oraz jego rolniczo przydatną sól.